A valletta du Patri Eternu

Stampa questo copione

Tonnarella, 24 aprile 2014

A VALLETTA DU PATRI ETERNU

Commedia brillante in due atti di: Rocco Chinnici

----

PERSONAGGI

                       

                        Gnaziu                                                capu famigghia

Carmela                                  mugghieri

                        Mariuccia                               figghia

Verdiana                                niputi di Gnaziu

Vicenzu                                  cumpari

                        Cuncetta                                 cummari

                        Dottore

                       

(Quando si pensa male degli altri, i guai peggiori ce li troviamo addosso. Tutti siamo soggeti a sbagliare, e nessuno escluso può, degli altri, farsi meraviglia; tanto che Vincenzo pensando che la comare fosse…)

(Scena ad atto unico, composta da misere cose: un soggiorno come tanti se ne trovano nelle famiglie popolari. Molti errori sono voluti per mettere in evidenza anche il volere italianizzare le parole e quant’altro).

CARMELA

Ora dicu ju, no ’nn’avivi avutru tempu di ‘nvitari a sta to niputi di l’Inghilterra? Avissi a sentiri quantu lingui ca parra oltri o ‘nglisi? E chi scilinguagnulu ca havi! O Diu però si nni capisciu ‘na parola di chiddu ca dici! Sulu ‘na cosa capivu, chi sarebbi chidda di vuliri essiri sirvuta a bacchetta!Je would this, Je would that, Je would that other (lo dirà in un inglese locale. Poi continuerà col francese, anch’esso detto alla sanfrasò). Je vulì quil, je vulì quill’autri… Comu si ju trasivu ‘n ferii; non haju cchiu tempu di grattarimi a testa cu sta signurinella casa casa. E comu cumanna! Pari chi rrivò all’albergu! E poi, a quannu a quannu ci dicu chi ma vogghiu purtari a chiesa, pigghia e mi rispunni dicennu: today venire nix!

GNAZIU

(Non capisce e si allarma) Cchiù tardu venire nix! E cu è st’avutru unu? Quarchi amicu so ‘ngrisi, e voli veniri puru iddu… cca? Ma quannu! Ju sula a idda ci dissi di veniri, ciù scrissi beddu chiaru a me frati; quali amicu Nix e amicu Nix! Chi vogghiu sti responsabilità! E poi tu facisti diri cu è stu signor nix, mancu u canuscemu; no, no e poi no! E no, veniri puru iddu no!

 

CARMELA

(Anch’essa confusa) Veni puru iddu… cu?

GNAZIU

(Nasce un mare di confusione) E chi nni sacciu ju! Fusti tu ca dicisti chi cchiù tardu veni puru stu signor Nix!

CARMELA

Ma chi capisti! Idda dici nix, ca è… signu… sicomu idda fuma, chi sarà quindi quarchi nova marca di sicaretti! E a jidda chissu ci hannu a dari: fumari e cumannari, cumannari e fumari…

GNAZIU

Aspetta, aspetta! Quali fumari e fumari! Io non l’haju vistu fumari mai; tu l’ha vistu cu a sicaretta mmucca?

CARMELA

(Pensierosa) Veramenti, ancora no, però… cu sapi si non fuma ammucciuni; picchì… di comu parra, e cu stu linguaggiu manciapratu, sicuramenti…

GNAZIU

(Mangia prato) Manciapratu, si! Ti pari chi è ‘na pecura; si dici emancipatu. Però, ora ca mi ricordu, idda non fuma; e sicuramenti, nix, non voli diri sicaretti di nautra marca; forsi vorresse (errori tutti voluti) significare… di vuliri diri (facendo con indice e pollice aperti, una volta a destra e una a sinistra) no…  e certu, quantu voti u dicu macari ju nix, chi vulissi diri no; allura voli diri, chi è signu chi a idda… non ci va…

CARMELA

(Non capisce) Ah, non ci va? E… non ci va… unni?

GNAZIU

(Mezzo confuso) Unni chi?

CARMELA

Siccomu tu dicisti non ci va; ju ti dumandavu unni, unni è chi non voli andari?

GNAZIU

(Più confuso che persuaso, e un po’ adirato) Senti, mi sta facennu cunfunniri tuttu; a picca u cidiveddu mi nesci di fora; unni voi ca haju a sapiri ju, unni è chi non voli andari idda!

CARMELA

E chi è, pi chissu ddumi chi pari un fuareddu (adirarsi), pi chissu ti agiti così! E ancora semu all’iniziu! E allura ju, ju c’avissi a diri, ca di poi chi rrivò cca, divintavu a so cammarera personali? Viditi puru chi mi tocca fari. Senti, ma… alla fini non è ca mu dicisti cchiù unni è chi non voli andari.

GNAZIU

Di novu ‘ncuminciamu cu stu andari! Ju ti dissi chi non ci va, nel sensu chi… tu ci disicisti di veniri cu tia a chiesa?

CARMELA

Si, certu, nno Signuruzzu ma vulia purtari.

GNAZIU

Idda ti dissi: nix? Quindi vulia diri chi non ci va d’andari a chiesa; u capisti ora? Oooh! E poi… (ironico) si l’havi a purtari nno Signuruzzu, ma di unni pigghi du saccu certi discursi! Ma chi ti pari chi dda, unni sta idda, chiesi, no ‘nn’hannu nudda! Chidda, ‘na vota chi è cca, vulissi visitari cosi novi, canusciri genti diversa… u capisti, o cuntinuu ancora a perdiri tempu.

CARMELA

U tempu ju u staju pirdennu, di poi chi rrivò sta Pirsiana…

GNAZIU

Verdiana, Verdiana ti dissi ca si chiama!

CARMELA

E si, si! Di poi chi rrivò, mancu a chiesa cchiù pozzu andari! Chi fa, a lassu sula, chi mi metti a casa suttasupra!

GNAZIU

Voli diri chi allura ti riposi un pocu di priari e ‘nn’apprufitti pi stari du jorna cu mia e cu to patri, chi havi tantu bisognu puureddu; o ti scanti chi u parrinu non ti cala a prisenza..

CARMELA

(Allarmata) Chi cosa, non vaju cchiù a chiesa! Tu pazzu si! Comu fazzu a non priari cchiù! E poi, un la vulisti tu a to niputi; ti piaciu a scimia, portatilla a spassu ora, ‘nveci di lassalla a mia, casa casa chi pari a barunissa di setti cannola.

GNAZIU

Ora dicu ju, ma non si putia rumpiri li jammi to matri ddu jornu a farisi ‘na passiata ‘nveci di stricarisi a to patri! Non ‘nn’havia avutru chiffari, di fari a tia! Cunsuma casati ca non si avutru! Puru a to figghia cunvincisti di farisi monaca, cchiù di chistu!

CARMELA

Nostra figghia, monaca si vosi fari idda di testa so, no vidivi chi era devota a santa Rita da Cascia?

GNAZIU

Da cascia si; ‘nta cascia a tia ci chiudissi, pi quantu non cunzumassi cchiù a nuddu. E ricordati chi to figghia faciva u corsu di cantu e ballu, avutru chi farisi monaca!

CARMELA

Ma si cantava sempri canzuni di chiesa.

GNAZIU

I cantava pi fari cuntenta a tia. Chidda, sicuramenti si convinciu di farisi monaca pi quantu diventa “a valletta du Padreterrnu”, avutru chi! E poi, dicu ju è mai possibili chi unu e dui amu a jiri a finiri sempri a chiesa! Ma picchì non ti maritavi un parrinu! Chiesa e chiesa! Lunedì picchì c’è chistu, martedì picchì c’è l’avutru, mercoledì c’è l’incontru cu rinnovamentu, giovedì c’è chiddu cu i focolarini, venerdì c’è nautra cosa ancora, u sabatu s’havi di priparari a chiesa pa duminica… pigghia di sutta, metti di ‘n capu; ma tuttu stu straordinariu, tu paga u parrinu? Ma ‘nzumma, si po’ sapiri quannu è ca amu a stari ‘nzemmula! Sempri a chiesa! E cu mia, quannu, quannu moru?

CARMELA

(Molto pia) Cu tia, cu tia chi? Tu… tu…

GNAZIU

Ancora cu stu tutu! Chi c’è? Parra!

CARMELA

(Con timidezza) Tu… non è ca mi po’ dari a vita eterna.

GNAZIU

(Un po’ su di giri) Comu, comu! A vita eterna? Nautra ora! Chiddi comu a tia è già assai ca esistinu all’anagrafi, avutru chi vita eterna! Ju l’avissi veramenti ‘na cosa di dariti, e si propriu ti l’haju di diri pi comu l’haju (toccandosi la pancia) cca, ‘nta bucca du stomacu, ti dassi ‘na ‘nzaccata di bastunati ‘nta ssa tinta tistazza ca haj, di sfurnaritilla e vidiri chiddu ca cià dda gghintra, avutru chi vita eterna e vita eterna! Quarchi jornu di chistu ci cchianu ju a chiesa nni su patri Fefè, quantu videmu chi voli diri stu jiri sempri a chiesa. Ma comu, u primu iddu, non si l’avissi a dumandari si è giustu ca tu…, cu tuttu ssu gruppu di stracquaquagghi ca friquenti, lassati a casa ‘n tridici tutti li matini pi fuiri pa chiesa! Non si l’avissi a dumandari puru iddu si tuttu stu stari jittati a chiesa, putissi arricari scumpigghiu e guerri ‘n famigghia! E certu, iddu chi nni po’ capiri di famigghia, chi nni po’ sapiri di ‘na mugghieri comu a tia, chi da casa non ci nni futti nenti. Picchì non ti facivi tu, monaca, ‘nveci di veniri a cunsumari a mia?

CARMELA

Ora dicu ju, chi ci trasi a chiesa cu tuttu u parrinu e a monaca, chi ci trasinu tutti sti predichi e missi cantati, si stavamu parrannu di to niputi!

GNAZIU

Me niputi si; e non pensi ‘nveci chi potti essiri ‘na scusa, vistu chi non haju cchiù mancu a me figghia a farimi cumpagina, chidda di ‘nvitari cca a me niputi ‘na para di jorna cu nuiautri, pi quantu tu ristassi un pocu di tempu a casa cu mia e to patri?

CARMELA

(Un po’ inviperita e sbattendo i piedi per terra) Ah si!

GNAZIU

(Guardandole i piedi) Pista, si!

CARMELA

Viditi comu a studiò! Viditi chi tagghiola, chi tranellu ca si ‘nvintò pi non mi fari jiri cchiù unni u Signuruzzu! (Dispiaciuta) E allura… è signu ca ju… di priari… mi pozzu… (passandosi la mano sulla bocca come a volersi pulire il muso)  stuiari u mussu?

GNAZIU

Priari? Arreri ci torna cu stu priari! E tu chissu po’ diri? Picchì, ju t’haju mai pruibitu di priari?

CARMELA

E certu, si mi stai appena dicennu chi haju di starimi a casa, e ‘nvitasti pirsinu a to niputi pi quantu non vaju cchiù a chiesa; megghiu di così mi l’ha dimustrari!

GNAZIU

E ‘nsisti cu sta chiesa! Picchì dintra non po’ priari? T’hajutu ju a cunsari ‘n artarinu, (indicando un posto) cca, u cunsamu cca! ‘Nvitamu puru ‘o vicinatu e prei da matina a sira. O puru ti scanti chi si prej ‘n casa, u Signuruzzu non ti duna… a vita eterna! Non pensi ‘nveci ca iddu sarìa cchiù cuntentu, sapennuti ‘mpignata cu a famigghia… cu ddu mischineddu di to patri, chi duna numira da matina a sira, e ca havi tantu bisognu d’affettu e di cu ci duna adenzia, e … chi poi, dicu ju, di quantu havi ca vai a chiesa…, lassamu stari a mia chi avissi a essiri già beddu e ‘mpustatu ‘nta un ufficiu… e ‘nveci…

CARMELA

Ju, ju havi chi sugnu già bedda e ‘mpustata di poi chi canuscivu a tia! Gran pezzu di macabbunnu e lagnusazzu ca non si avutru!

GNAZIU

Grannnissima persica sicca, ‘ngiallinusa e pilusa ca si! Io, io sugnu lagnusu! Comu, si propriu tu, a casa non ci fa cchiù sirvizia di po’ ca nni maritamu; to figghia, criatura, era chidda ca a tinia in ordini, e di poi ca a cunvincisti a jiri o cunventu e farisi monaca, a casa è tutta china di filinii, e u pulvirazzu, chi supra i mobili si ci po’ scriviri; e a grascia, a grascia sta arrivannu ‘nsinu o suffittu, e dici lagnusu a mia! E poi, ti stava dicennu, chi cu tuttu stu priari ca fai tu, e ‘na figghia monaca macari, ju un avissi aviri già un beddu impiegu… non ti dicu a Regioni, ma nno ‘n postu di tuttu riguardu? E to patri… armenu iddu, puvirazzu, non avissi a essiri chinu di saluti, non avissi a essiri sanu comu un pisci? e ‘nveci… guarda tu chi famigghia! Chiddu malatu, e ju disoccupatu, e menu mali ca prej da matina a sira! Cca, i cosi su dui: o a chiesa ci va pi fari curtigghiu, o allura è signu chi tu nun sa priari bona e u Signuruzzu non rinesci a farinni sta grazia.

CARMELA

Ah si, picchì si prega pi ‘ntentu allura? Si prega pi aviri ‘ncambiu quarchi cosa?

GNAZIU

Ma comu, si propriu tu, ora ora, finisti di diri chi va a chiesa pi quantu u Signuruzzu ti duna a vita eterna! Chistu non è ‘ntentu? Allura nn’haju tortu si ti dicu ca non sa priari bona!

CARMELA

Cosi dici, chi non sacciu priari bona? E comu, comu voi ca preju? Comu voi ca mi senti u Signuruzzu, si ju preju, e tu si assatanàtu e vannii jittannu bistemii da matina a sira? (Bussano).

GNAZIU

(Il discorso va sempre animandosi di più; quasi principio di lite) Ju, ju sugnu assatanàtu e jettu bistemii! Ma quannu, quannu ma m’ha ‘ntisu diri sti cosi? Tu, fussi capaci di tuttu pi cadiri sempri addritta e jittari sempri a curpa a mia! Veru vulissi essiri pi un attimu assatanatu e fariti vidiri li diavuli cu tutti li spiriti maligni! ‘Navutra ora! (Bussano).

 

CARMELA

(Preoccupata che la gente possa sentire, A denti stretti, l’invita a fare silenzio) E zittuti, zittuti ora, chi c’è genti e pò sentiri.

GNAZIU

(Adiratissimo e verso la porta) Ju, dintra a me casa, gridu quannu vogghiu e quantu mi pari e piaci, e si non ti cunveni mancu chissu, chista, a vidi chista, chista è a porta; si non voi ca ti fazzu nesciri a pidati ‘nto culu, da finestra.

CARMELA

(Sempre più preoccupata che possano sentire) Zittuti, zittuti, ti dissi pi l’amuri di Diu!

VICENZU

(Balbuziente. Entra stanco e agitato ma guardingo nello stesso tempo per via delle grida dei due) Sa-sa sa-sa sa-salutamu. Di-disturbu?

CARMELA

(Imbarazzata) Arrivastivu a mumentu giustu! (Vincenzo li guarda intimorito) C’aviti chi guardati così? Vidistivu u saccu cu i pupi? Cu vostru cumpari nni stavamu dicennu u rusariu a vuci avuta. Chi forsi non si po’? Chi è, u parrinu non a fa puru a missa cantata? E allura! Chi fu, chi vi capitò pi essiri cosi stancu e agitatu?

VICENZU

(Guardingo, al compare) Po-po po-popozzu… pa-parrari?

GNAZIU

A mia u diciti? Nno dutturi aviti a jiri pi chissu! Ssu ‘ntrippari o parrari c’aviti vui, è ‘na malatia ca po’ sulu curari u medicu. O… puru vinistivu cca pinsannu (ironico) ca… cummari santuzza, vi pputissi fari u miraculu! Forza, dicitinni quali è u mutivu da vostra visita e comu mai va facistivu così di cursa puru.

VICENZU

(Al compare) Cu-cumpari uuuuuuuu sa-sapiti chi-chi successi?

CARMELA

(Allarmata) Oh Madonna! Parrati, chi vi capito? Vi ficiru u sfrattu?

VICENZU

Ma-ma quannu ma-mai! Me-megghiu me-megghiu!

CARMELA

Facistivu… tridici, o vincistivu o lottu?

VICENZU

Di-di cchiù, di-di cchiù!

CARMELA

E chi fu, parrati!

VICENZU

(Alla comare) A pa-passara…

GNAZIU

(Non capisce) A… cui?

VICENZU

Aaaaa pa-passarra (i due si guardano stupiti); aaaaceddu (fa il segno con le braccia di volare), ma-mancu! Non havi cchiù l’o-l’ova di-di sutta! Eeeeee…

CARMELA

(Lo precede) E… chi?  (Preoccupata) Si sucò a cummari?

VICENZU

Ma-ma chi-chi si-si sucò e su-sucò! (Si rivolge al compare) A pa-passara, fi-fici i pa-passareddi!!!

GNAZIU

(Adirato al massimo) Ma chi cosa vuliti ca mi ‘nteressa a mia di l’ova cu tutta a vostra passara e i passareddi! Sintiti a stavutru puru!

VICENZU

(Rimane pietrificato e corre a nascondersi dietro la comare. Poi, intimidito, guarda la comare). Cu-cu cu-cu cucummari!

CARMELA

(Alludendo ai cocomeri) I citrola si. Tuttu chissu era! Corpu di sangu, un motu mi facistivu pigghiari! E livativi di darreri! U fattu è, cumpari, chi rrivastivu nno mmumentu sbagliatu; non ci faciti casu a me maritu. E ora livativi, livativi di darreri vi dissi, e (indicandogli una sedia) assittativi.

VICENZU

(Siede) Cu-cummari…

CARMELA

E finitila cu sti cucummari e citrola. Carmativi, carmativi. Viditi chi siti stancu? Vi pigghiu un biccheri d’acqua? E poi, chi bisognu c’era di farivilla di cursa, chi vi scantavavu ca cu vostru cumpari ni nni scappavamu p’America?

GNAZIU

Nuautri sulu pu manicomiu putemu scappari, cumpari. E poi… comu facemu a partiri? No viditi chi a me mugghieri, u parrinu non ci vosi dari i ferii pi quantu travagghiu c’è a chiesa.

CARMELA

Mmucca, spiramu o Signuruzzu!

VICENZU

(Alla comare. Userà sempre la parola briscula come esclamazione) Bri-briscula! Ah! Pi-pi pi-pi chissu jittavavu vu-vuci fa-facennu ma-macari a mi-missa cantata? Ce-certu, i fe-ferii su un di-dirittu, cu-cummari, e uuuuu pa-parrinu è giustu ca-ca vi duna! Raggiuni havi u cumpari a jittari vuci. Ora si-si spi-spiega u picchì cu-cu cu-cu me mu-mugghieri, no nni-nni faciamu ca-capaci, pi-pi co-comu mai, vu-vui, jiavu se-sempri a chiesa! E brava, bra-brava a cu-cummari; a-allura è si-signu ca si-siti ‘mpiegata co-comu… se-segretaria du-du parrinu? Eccu, spiegatu u misteru! Ora comu ciù dicu a cummari! Aaaalura fa-faciti a se-segretaria a pa-patri Fefè!

GNAZIU

Cumpari, ristastivu ‘nn’arreri cu i tempi; me mugghieri, non è cchiù segretaria; avanzò di gradi.

VICENZU

Bri-briscula! A-allura è signu chi-chi cchianò cchiù (guardando in alto sbalordito) su-supra, cchiù su-supra?

GNAZIU

Cchiù supra, diciti! Di cchiù, di cchiù cumpari! Cchianò così avutu, di tuccari i campani e a cruci supra u tettu da chiesa!

VICENZU

Ah, si! E brava, bra-brava a cu-cummari! Uuuumintastivu di gra-gradi allura! (Credulone) E… di-dicitimi, chi co-cosa, chi-chi cosa divintastivu cu-cummari?

CARMELA

Si, citrola!

GNAZIU

(Precedendo una eventuale risposta da Carmela) Divintò…, ‘ntuppativi aricchi, Car-di-na-le-ssa!

VICENZU

(Sbalordito, si fa il segno della croce) Chi-chi dicistivu, ca-cardinalessa? Brisculuni! Allura vo-voli diri chi-chi chi divintastivu cchiù avutu du-du parrinu e di-di vostra figghia monaca?

GNAZIU

Lassatila stari a dda nuccenti di me figghia, cumpari. Aviti a sapiri chi u parrinu, ‘nconfrontu a me mugghieri, è un semplici chirichettu!

CARMELA

(Stizzita) U capivu, forsi è megghiu chi vaju dda bbanna, si nno mancu ju u sacciu chiddu ca cumminu! (Esce per l’altra stanza, indispettita mentre i due si guardano sbalorditi).

VICENZU

(Vedendo uscire Carmela agitata, esclama) Bri-briscula!

GNAZIU

(Beffeggia il compare) Cca-cca ora ci-ci voli u ca-carricu, cumpari!

VICENZU

E chi-chi è sa-sa sa-sarbaggia! E me-menumali chi-chi a fi-ficinu ca-cardinalessa! E… di-dicitimi, (guarda se lei non possa sentire) qua-quantu pi-pigghia di so-sordi o mi-misi?

GNAZIU

(Meravigliato) Cumpari, chi è, ancora continuati? Ora basta di schirzari, non viditi chi a cummari non c’è cchiù.

VICENZU

(Più confuso che persuaso) Aaaaalura, chi-chi mi-mi pigghiati pi-pi fissa? Allura… è si-signu, chi-chi vu-vuiavutri…

GNAZIU

Ancora! Allura veru ci cridistivu!

VICENZU

Si-siccomu vui pa-parravavu di-di fe-ferii…

GNAZIU

Ma quali fe-ferii e fe-ferii, chi ssi putissi, ju, mi nni scappassi di notti e notti di sta casa! No nni pozzu cchiù, mi pari di stari dintra un manicomiu!

VICENZU

Aaaaah! Aaallura, aaaa cu-cummari no-non è ‘mpiiiiiegata chiù-cchiù a chi-chiesa? e ma-mancu è ca-ca ca-cardinalessa?

GNAZIU

Ah, ma vju ca ancora ‘nsistiti!

 

VICENZU

Bri-briscula! E allura mu-mu spiegati uuuuu picchì è se-sempri j-jittata a chiesa, si-si u pa-parrinu non ci-ci du-duna sordi? E’ chi-chissu, chi cu-cu me mu-mugghieri, no-non nni rinescemu aaaaancora a spi-spi spi-spiegarinni bonu.

GNAZIU

Vuiavutri non vu rinisciti a spiegari bonu! Sugnu ju chi non rinesciu ancora a capiri u mutivu du picchì, chista… tic tic, mancu u tempu da matina lavarisi a facci… e arrivannu a stu puntu, pensu chi facci non sa lava propriu, e curri pa chiesa. E’ normali, chi convinciu a dda nuccenti di me figghia, chi studiava cantu e ballu, a farisi monaca?

VICENZU

Si-si non sbagghiu, mi-mi ricordu ca-ca si vu-vulia fari va-valletta… vo-voli diri ca cia fa-fa o Pa-Padreternu a va-valletta!

GNAZIU

E idda, di chissu, sugnu sicuru ca si cunvinciu! Figghia bedda, gioia du me cori, baballava a cantava tutti i jorna chi ‘nta sta casa pari chi era sempri primavera; e di poi chi si nni ju ‘o cunventu, cca jintra ‘nvirnau d’un tuttu, e lu friddu chi mancu ‘nto polo Nord! E’ normali chi ‘na mugghieri non havi cchiù rizettu di casa, e lassa ‘n tridici puru a so patri chi ca testa non c’è propriu? Menu mali chi sta matina, cu a scusa ca stava ‘ncuminciannu a dari nummari, ci desi du pinnuleddi suprecchiu; ora dormi e runfa chi pari mortu di cent’anni.

VICENZU

Pu-puru a cu-cummari ci la-lavissivu a da-dari du pi-pinnuleddi!

GNAZIU

A cui, a cummari dicistivu?

VICENZU

Eeeee certu! Pi-picchì, vu-vui pinsati chi vo-vostra mu-mugghieri, c’è cu-cu a testa? E vu-vui, vu-vui stissu, vi-vi pa-pari chi si-siti tantu me-megghiu di-di cidiveddu, da cummari e di-di vostru so-soggiru? Eh! Ci-ci nni vulissiru pi-pinnuli nni sta ca-casa, cumpari!

GNAZIU

Puru! E vui, vui chissu putissivu diri di mia? Da cummari si, di idda mi truvati d’accordu, ma di mia… no viditi chi sugnu sempri jittatu cca! A dari macari adenzia o ‘n patri chi non è mancu miu! Cchiù di chistu c’haju a fari!

GNAZIU

Eeeeee allura, chi-chi vo-voli diri? Macari vo-vostro soggiru è jittatu se-sempri cca! Eeeee pu-puru, vui, di-dicistivu chi te-testa non ‘nn’havi.

GNAZIU

No, no, a testa l’havi! E’ u dintra ca ci manca! E’ comu quannu si jiapri ‘na nuci, e dintra è vacanti precisa! E poi, cumpari, vi vuliti spiegari megghiu, ‘nveci di jrici firriannu ‘ntunnu; chi cosa mi vuliti diri cu tutti sti quiz?

VICENZU

Si-si dici: pa-parrami so-soggira e se-sentimi nora. Vi-vi vi-vi vulia diri, arrivannu a stu-stu pu-puntu, di sta-stari accurra a cu-cummari, cu sa-sapi si a vo-vostra figghia no-no la fici chiudiri ‘o cu-cunventu pi-pi quantu no scuprissi (ironico) ce-certi co-cosi! picchì… uuuuu sa-sapiti macari co-comu si-si dici ‘n giru: chi ni-nix pi ni-nix fa ni-nix, e nu-nuddu fa-fa ni-nix, sa-sapennu chi uuuuuu ri-risurtatu è ni-nix; u ca-capistivu, o ancora ni-nix?

GNAZIU

(Più confuso che persuaso) Cumpari, ju capivu sulu nix, nix e nix.

VICENZU

Bri-briscula! Allura, cu-cumpari, vu-vui na-nascistivu pi-pi davveru cu-cu l’occhi chiu-chiusi; aaanzi ‘nta-ntappati! Ci-circati di ‘ncu-ncuminciari a j-j-japrilli l’o-l’occhi. Uuuuun lu viditi chi-chiddu ca su-succedi pe-pedi pedi: la-lassamenti, sca-scandali, pie-piedofollìa…

GNAZIU

Piedofollìa si, e manu omicida! Pedofilia, pedofilia si dici, cumpari!

VICENZU

Eh, si, si, co-comu diciti vui. Ma-ma uuuun li li-liggiti i giurnali? Uuuu vu-vuliti ca-capiri, o no, chi-chi nuddu fa-fa ne-nenti pi ne-nenti, o vi-vi le fa-fari capiri cu-cu a mu-musica.

GNAZIU

Ma no, cumpari, chi diciti, tuttu chissu era ca mi vuliavu diri cu ssa filastrocca di nix! E ju non sugnu ca senza nix, non mi viditi, o divintastivu puru orbu? Non sugnu ju ca badu a me soggiru vi dissi, vistu chi me mugghieri non c’è mai dintra, o vi pari chi u statu mi duna a pinzioni di l’accumpagnamentu!

VICENZU

Uuuuu statu si! Uuuuun ma-ma duna a mia a pi-pinziuoni, e… la’lavi a dari a vu-vui! Vi-vi vulia diri, chi chi-chistu è signu ca-ca vu-vui nascistivu cu-cu cu-cu i ma-manu aperti… (facendogli vedere le proprie mani aperte) di-di sta ma-manera. Pi-pi fu-furtuna ca c’è pu-puru co-corcunu co-comu a vui ca na-nasci cu i ma-amu a perti.. (Ignazio rimane impietrito a guardarlo). Chi-chi mi guardati mi-misu cosi! No-no capistivu, ve-veru?

 

GNAZIU

A oj mi stati facennu cunfunniri tuttu, cu stu parrari mistiriusu c’aviti; vi veni difficili parrari… (capisce d’avere sbagliato a dire parlare, poiché egli non parla bene, e si corregge in tempo) oh, oh! Cumpari scusati, vuliva diri spiegari, spiegarivi megghiu. Chi è stu discursu di nasciri cu i manu aperti?

VICENZU

Ma-ma allura pi-pi davveru ci-ci vu-vulissi uuuuun carricuni di bastuni, su-supra ssa-sa tistazza ca-ca tiniti su-supra i spaddi! Ma-mancu di-di chissu si-siti a cu-cunuscenza! Ma a te-testa, cumpari, a pu-purtati pi-pi fiura? Aaaaaviti a sa-sapiri chi quannu na-nasci uuuun pi-picciriddu… ve-veni ‘o munnu‘nzumma; qua-quannu ne-nesci di dda ca-casa di uuuunni tu-tutti (guardando rivolgendo la testa verso il basso del ventre) vinemu… po-poviri e ri-ricchi, aaappena si-si nesci di dda porta (riguardandosi ancora fra le gambe), su-subitu si-si capisci chi-chi cosa semu…

GNAZIU

Viditi chi scoperta! E certu ca si capisci, c’era bisognu di fari tuttu stu giocu di paroli! Quannu unu nasci…, o nesci di dda porta comu diciti vui, pigghia e si guarda ‘mmenzu i jiammuzzi, e… si unu havi (guardando anch’egli sotto il basso del suo ventre) u… pennulu è signu chi è masculu; si non l’havi, è signu chi è… (facendo solo il gesto con la mano) fimmina! Ci vulìa tantu!

VICENZU

(Adirato per non essere capito) Cca-cca non ci vo-voli uuuun ca-carricuni, ma-ma uuuun ca-carricazzu di-di bastuni ‘nta ssa ti-tistazza dura ca-c’aviti! Oh, quantu si-siti babbasunazzu!

GNAZIU

Cumpari, v’aviti a fari ‘na bedda visita, v’aviti a fari cuntrullari nno parrari, no viditi quantu calorii ca sprecati pi diri du paroli.

VICENZU

Ju no-non mi ri-rifiriva di sa-sapiri si uuuunu è ma-masculu, o fi-fimmina, ma alla mi-mintalità chi avrà ddu pi-piccolu individuo appena na-natu, del su-suo carattiri ‘nzomma. (Ignazio non capisce). Chi-chi è, cu-cuntinuati a non ca-capiri? E aaaallura vu-vu spiegu me-megghiu. Qua-quannu nascemu…, nascemu cu-cu cu-cu i ma-manuzzi chiu-chiusi e stri-stritti (chiude le mani a pugno e glielie mostra) co-così; fa-faciticci ca-casu, e vi-viditi.

GNAZIU

Vui, di comu parrati, pari ca facissivu l’ostetricu.

VICENZU

No-non c’è bi-bisognu di fa-fari l’ostetricu, cumpari; ju le-leggiu! Quannu lu nu-nutricu na-nasci, li ma-manuzzi li teni co-così stritti, chi ma-mancu la matri ca lu mi-misi o munnu ci-ci renisci a japririccilli, aaaaaanzi, cchiù-cchiù idda cerca di fa-fariccili japriri, e ancora di cchiù iddu li chiu-chiudi stri-strincennuli, pi-picchì si scanta di-di perdiri chi-chiddu ca strinci.

GNAZIU

(Non capisce) Strinci dicistivu? Ma… scusati, chi ci strinci si sapi di non aviri nenti.

VICENZU

Co-così diciti? E dicitimi ‘na co-cosa, uuuu riccu no-non è u stissu di chi-chiddu appena na-natu! Chi ci stri-strinci, ti-tinennusi tu-tutti cosi pi-pi jiddu, sa-sapennu di non aviri ne-nenti?

GNAZIU

Ma u riccu si strinci i ricchizzi ca havi: i sordi, i tirreni, i villi, i palazzi… ‘nzomma, tuttu chiddu chi ci apparteni.

VICENZU

A cui! A cui! U be-bestia ca si-siti! Oh, ba-babbasunazzu ca non siti aaaavutru! Aaaapparteni si! O-ora ci voli bri-briscula! Cu-cumpari, allura no-non l’aviti ca-caputu propriu uuuu si-significatu da-da vita! Nu-nuautri, se-semu nenti ‘mpastatu cu-cu nenti, e ne-nenti più ne-nenti fa ne-nenti! U ca-capistivu? Nu-nuiautri no-non semu pa-patruna ma-mancu di-di nuautri stissi; co-comu tu-tuppulìa a mo-morti, cu-curremu tu-tutti e ‘nchianamu ‘n celu nu-nudi pi-pi comu vi-vinnimu; e nu-nuddu mo-mori cu-cu i ma-manu chiusi, fa-faciticci casu, ma-mancu chi-chiddi ca-ca pinsavanu d’aviri tu-tuttu (Ignazio si pulisce il viso). Si-si nasci co-così (mostrando i pugni chiusi) Eeee si-si mori co-così (mostrando le mani aperte) Uuuuu sa-sapiti comu si di-dici: (l’essere un po’ su di giri e parlando in quel modo, tenta a bagnare, se pur con piccole gocce di saliva, il viso dell’interlocuote, in questo caso Ignazio, il quale s’infastidisce e contin ua pulirsi il viso) “Tu-tuttu chiddu ca-c’avemu accumulatu, di-di l’autri ve-veni spirpiratu!” L’u-l’unica cosa chi avemu ve-veramenti e di-di mumintaniu, su-sulu di mumintaniu però, è a vi-vita, cumpari, e l’a-l’avissimu amari di-dicchiù me-mentri semu vi-vivi, e cu i ma-manu aperti; u re-restu è tu-tutta pubblicità. E’ co-comu quannu a ta-talavisioni vi vi-viditi un firm chi è ‘na-na storia, e ‘nto me-menzu scurri a pubblicità, l’a-l’annunci co-commerciali, nutularii nzumma. Dicitimi ‘na-na cosa, l’a-l’aviti vistu mai, qua-quannu mori uuuunu, chi pi-pi d’appressu o fu-funirali havi cu-culonni di ca-cammiuna?

GNAZIU

(Non capisce) I cammii? (Facendo il verso di tenere lo sterzo in mano come se guidasse) Vuliti diri cammiuna… i tir… cu i rimorchi?

VICENZU

Si, si pro-propriu chi-chissi.

GNAZIU

Veramenti… no.

VICENZU

Eccu, u vi-viditi! Chi-chistu è si-signu chi tu-tutti, lassamu tuttu chi-chiddu c’avemu cca, e pi pi d’appressu, sulu ‘na-na cosa nni pu-purtamu, u sa-sapiti chi? Nni pu-purtamu l’estratto conto, u bi-bigliettu di visita ‘nzumma, di-di chiddu c’a-c’avemu fattu su-supra sta te-terra, pi mmustrariccillu a porta a sa-san Petru qua-quannu arrivamu dda su-supra; e jiddu, ‘n basi o scontrinu, u sa-sapi poi co-comu farinni pa-pagari i ta-tassi, ma chi-chiddi ve-veru però! Avutru chi IMU, ICI e aaaavutri ca-camurrii! Ora, ri-riturnannu o di-discursu du picididdu ca na-nasci; fa-faciticci casu e vi-viditi si non è co-comu vi di-dicu ju.

GNAZIU

E comu fazzu a farici casu, scusati, non è ca sugnu… ora ci voli, n’ostetricu.

VICENZU

E a-allura ‘nfurmativi cu-cu l’ostetricu, si-si non vuliti le-leggiri e stru-struirivi la menti, e vi-viditi si non è co-comu di-dicu ju.

GNAZIU

Si, ma… cu tuttu chissu, unni vuliti jiri a parari?

VICENZU

Bri-briscula! Pi-pi davveru ancora no-non l’avi-viti caputu? Allura pi-pi davveru duru si-siti! Li ma-manu chiusi e stritti è si-signu chi l’o-lomu, su-subbitu appena na-natu, vo-voli affirrari tu-tutti cosi; vu-vulemu essiri pa-patruna di tu-tuttu! (Ignazio, ogni tanto si pulirà la faccia dagli involontari sputi del compare) Si-si nasci, cumpari, cu-cu sta ca-camurrìa di pussessu, di-di vu-vuliri tu-tutti co-cosi a ogni co-costu, no-non vu fi-finivu di spiegari ora ora! Cumpari, a fa-fari a crisi è pu-puru chissu, tu-tuttu stu cuntinu vuliri e cu-cunsumari ca-ca facemu. “U su-suprecchiu ru-rumpi u cuprecchiu!”

GNAZIU

(Più confuso che persuaso) Allura… cchiù spinnemu e cchiù…

VICENZU

Aaaaaume-menta a crisi. Nu-nuautri pi-pi fari bon’usu di no-nostri avanzi, avi-vissimu a ghiri a sta-stari nne pa-paisi po-poviri! Chi-chiddi di l’Africa, uuuunni u pi-pitittu s’arrunchia ca pa-pala, e i pi-picciriddi morinu pi-picchì non hannu chi-chi manciari! Su-sulu, ca sti cosi, pu-puru sapennuli, fa-facemu finta di uuuuun li sapiri e cu-cuntinuamu a spenniri; spe-spenniri e spe-spenniri; uuuuu riccu pu-pu riccu, e uuuu po-poviri pu po-poviru. Uuuun lu viditi, pe-per esempiu, quantu te-telefonini ca canciamu; aspittamu ca-ca nesci chi-chiddu novu e su-subbitu curremu a fa-fari a fila o negoziu pi-pi ccattallu! Si-si sfascianu i scarpi, pi-pigghia e ghittamu, si-si leva un bu-buttunu nna ca-cammisa, pi-pigghia e a jittamu. Pi non pa-parrari di ricchi! Ne-nesci ‘na machina no-nova, e su-subitu cancia, vo-voli jiri a mari, e su-subbitu si-si ccatta u jott! Ci-ci piaci u suli, e subbitu ca-cancia pa-paisi girannu u mu-munnu a circallu! E nu-nuautri cu-cugghiemu se-sempri friddu, cumpari! E poi, su-sulu quannu di-diventamu ve-vecchi ‘ncuminciamu a mettiri i ma-manu (mette le mani aperte con le braccia stese verso il baso come fosse un angelo, e poi le rialza mettendole aperte come fanno in chiesa quando pregano) così, pi-picchì u rimorsu ni ma-mancia l’a-l’anima. Eh, qua-quantu se-semu favusi, cu-cumpari! Po-poi ci su-su ma-macari chi-chiddi ca ca i manu i me-mettinu così pu-puru me-mentri pre-preanu, ca chi!!! co-comu fussiru jancileddi! e po-poi, puru i-iddi, ma-mancu u tempu di-di nesciri da-da chiesa, si si putissiru sci-scippari i ca-capiddi si-si scippassaru (l’essere un po’ su di giri e parlando in quel modo, tenta a bagnare, se pur con piccole gocce di saliva, il viso dell’interlocuote, in questo caso Ignazio, il quale s’infastidisce e continua a pulirsi il viso) tu-tutti!

GNAZIU

Corpu di sangu, cumpari, a doccia mi stati facennu! Non vi puti girari di l’autru latu, ogni tantu! E poi non mi diciti a mia sti cosi di chiesa, ca già nni sugnu beddu e saziu finu e capiddi. (Meravigliato) Allura… vui diciti chi tutti nascemu cu i manuzzi chiusi, stritti (li stringe a pugni) così, picchì… già vulemu mustrari di essiri patruna di tuttu? E poi… quannu semu vecchi, c’è cu i mmustra ( apre le mani) così, pi fari capiri chi non vulemu… nenti?

VICENZU

Pi-pi fari ca-capiri, i mu-mustra su-sulu pi fa-fari capiri! Tu-tutti se-semu convinti… si-sinu di qua-quannu nascemu (mostrando i pugni chiusi), chi cchiù ave-vemu, e cchiù se-semu; u ca-capistivu, fi-finarmenti, pi-picchì na-nascemu cu i ma-manu chiu-chiusi e stri-stritti? (Ignazio si pulisce il viso per le continue gocce di saliva del compare)  L’omu no-non si va-valuta pi li so-so ricchizzi, ma pi-pi li so bontà!

GNAZIU

A sintirivi parrari, pariti un maistru! U sapiti chi mi c’è mettiri veru accura pi quannu nasci un picciriddu! Però, cumpari, ju… veru nun haju mai vulutu nenti da vita, e u Signuruzzu mi è tistimoniu.

VICENZU

E non vu-vu dissi un mumentu fa; si-si vidi ca vui na-nascistivu cu-cu i manuzzi aperti; me-mentri di chiu-chiusi aviavu si-sicuramenti l’occhi! Cu-cu l’aggravanti chi-chi ancora nu-nun l’aviti jaaaaprutu bo-boni, e qua-quarcunu ce-cerca di fa-farivi fi-fissa.

GNAZIU

Chi è, nautra vota cu i quiz ‘ncuminciamu? E… dicitimi, Stu quarcunu cu sarìa, me… mugghieri, pi casu?

VICENZU

Ju no-non haju dittu ne-nenti, vu-vui u di-dicistivu; pe-però, si vuliti, vi po-pozzu da-dari ‘na manu pi sco-scopriri uuuuu mu-mutivu di stu jiri se-sempri a chiesa da cu-cummari e u pi-picchì vo-vosi fari fa-fari monaca a vo-vostra figghia. (si sente arrivare qualcuno). Co-comu nni vi-videmu fo-fora, nni parramu me-megghiu, chi-chi ora sta rri-rrivannu uuuuu nnimicu (in riferimento alla comare).

CARMELA VFS

(Da fuori scena) Eh, no! E’ possibili, dicu ju chi è nesciri foddi cu sta culumbrina! (Termine un po’ arcaico per indicare una persona capricciosa suscettibile) E’ possibili chi pi spiegarici ‘na cosa, u ciriveddu m’havi a divintari acqua! (Entra adirata).

GNAZIU

Sempri chi ti lamenti si, ma chi ha? Chi ha ca ti fa divintari acqua u ciriveddu? Tu, nna disgrazia, si puru furtunata.

CARMELA

Ah, si! E si po’ sapiri quali è ssa disgrazia, e quali è ssa furtuna?

GNAZIU

A disgrazia, fu chidda chi la natura ti ha partorito senza ciriveddu, e poi, anchi si l’avissi avutu, squnchiuduta pi comu si, non t’avissi sirvutu propria; mentri a furtuna è chidda, chi non avennu ciriveddu,  non curriri u rischiu ca ti diventa acqua. E ora, chi c’è, chi hai pi essiri così aggitata?

CARMELA

Haju chiddu ca non avissi vulutu mai aviri. Dicu ju, a vulisti a sta to niputi, e allura cummattici tu ti dissi, vistu chi tu u cidiveddu l’ha bonu, picchì a mia mi stannu niscennu i senzi di fora. Ca puru pu manciari dicu ju! Non sulu ca ci fici l’uviceddu friscu appena nisciutu du culu da jaddina, ma chi havi menzura ca ci curru appressu dicennucci: u vo l’ovu, u vo l’ovu? E jdda, linguta chi nun è avutru, (difficoltà a pronunciare: not understand) mi rispunni: io a notti unni i stennu.

GNAZIU

Unni i stenni… chi?

CARMELA

E chi nni sacciu ju; forsi si sunnò ca lavava e…

GNAZIU

Lavava ‘nzoccu, i so robbi?

CARMELA

E cuntinua, oh! Chi nni sacciu ju, ti dissi si non lavu mancu i me! A mia u dumanni? Si ju non haju lavatu, chi haju di stenniri!

GNAZIU

(Ironico) E certu, tu chi bisognu haj di lavari, abbasta quantu si ‘ngrasciata. Si non fussi pi tutti ssi profumi ca ti jetti di supra, ci vulissi a maschera pi stari o latu a tia!

CARMELA

Chi è, ricuminciamu! Chi ci trasi ora stu discursu, si parravamu di to niputi Pirsiana.

GNAZIU

Verdiana, Verdiana t’haju dittu ca si chiama!

VICENZU

Co-comu vi dissi, cu-cummari?

CARMELA

Di novu chi citrola ‘ncuminciamu. Mi dissi… a not unni i stenni. (Si sente arrivare Verdiana, è imbronciata e stizzita per non essere compresa).

VERDIANA

Io not understand, io not understand…

CARMELA

U sintiti, u sintiti chi bedda musica? Ciù vo diri tu unni è ca l’havi a stenniri sti cosi, quantu a finisci?

VICENZU

Ma chi-chi capistivu, cu-cummari! Idda dici: io not under stand, chi-chi vulissi di-diri: io non ca-capire, u ca-capistivu, io non ca-capire; qua-quali stenniri e ste-stenniri!

CARMELA

Ah, si! Chissu voli diri? E vui, scusati, comu facistivu a…

VICENZU

A ca-capiri, vu-vuliti diri? Comu, vu-vu scurdastivu chi ste-stetti tant’anni Aaaaamerica uuuuunni me frati?

CARMELA

Vol diri havi menzura ca ci dicu u vo l’ovu, u vo l’ovu, e idda… E ‘nn’havia di stenniri i robi. E allura sapiti chi facemu, cumpari, mi vinni ‘na bedda pinsàta: vistu ca vui capiti bonu u ‘ngrisi, pigghia e va purtati a casa cu vui! E…

VICENZU

(Siccome la ragazza è troppo attraente) Eeeeee… ‘nzoccu, cu-cummari, mi vu-vuliti fa-fari jittari (Ignazio ripulisce il viso per le gocce di saliva di Vincenzo adirato) fo-fora di me mu-mugghieri!

GNAZIU

(Alla moglie. Irritato) Chi cosa! Comu, ‘nvitu a me niputi, a figghia di me frati, ca veni di lautru munnu, pi stari a casa unni mia, e tu… grannissima zoccula!

VICENZU

Briscula!!!

VERDIANA

(Incuriosita di quella parola, chiede a Vincenzo il significato) Kaim dir?

VICENZU

(Preso alla sprovvista non sa che risposta dare. Ignazio e Carmela guarderanno stupiti Vincenzo e Verdiana) Kaim dir, kaim dir… It volute dir zoccula… scarp, scarp two mùttar and pied (indicando i piedi della comare).

VERDIANA

(Indicando i piedi) And pied? It is zoccula?

VICENZU

Oh, yes!

VERDIANA

Tank you!

VICENZU

Ple-please!

GNAZIU

Mu spiegati, cumpari, ora di ‘nzoccu aviti parratu?

VICENZU

Vo-vostra niputi ‘ntisi zo-zoccula, e vo-vosi spi-spiegatu u si-significatu.

CARMELA

(Preoccupata e premurosa) E vui, vui chi ci dicistivu? Nun è ca…

VICENZU

Ca… chi, cu-cummari! Ci-ci spiegavu chi a zo-zoccula è un tipu di-di scarpa chi-chi vui usa-sati in estati.

CARMELA

Ma chi ci dicistivu, si ju, usu… (indicando le scarpe) chisti tuttu l’annu.

VICENZU

Co-così di-diciti? Aaaallura aspittati ca-ca ciù spiegu bo-bonu chiddu ca vo-voli diri. (Si rivolge a Verdiana) Ve-verdiana, ti-ti…

CARMELA

(Lo ferma in tempo) E bonu, bonu cumpari! Chi jattu priscialoru ca siti! E menu mali chi parrati a puntati! Viditi, signuri me, pi quantu non riniscivu a spiegarimi bona cu sta signurinella!

GNAZIU

E poi, dicu ju, così difficili è farisi capiri?

CARMELA

Parrò u scienziatu, ca comu fazzu a farimi capiri si non capisciu chiddu ca dici idda!

GNAZIU

Voi ca ti spiegu comu si fa? Aspetta, quantu ti fazzu avvidiri (va a prendere l’uovo).

CARMELA

Sintemu, chi nuvità ci vinni o scenziatu.

VERDIANA

(Triste perchè non è capita) Io not under stand…

CARMELA

E bonu, bonu Pirsiana…

VERDIANA

(Stizzita) Io no Pirsiana… Verdiana!

CARMELA

(Le scopre una collanina al collo di sua figlia e sbalordisce) Aspetta, aspetta, fammi vidiri! Chi è sta cosa ca porti ‘o coddu? (Verdiana sorpresa si gira di scatto, nascondendola) Non è a collanina di me figghia Maruzza? Com’è chi l’ha tu ‘o coddu?

VERDIANA

Questa mia, no Maruzza!

CARMELA

Ah, quannu vò mi capisci! Allura sa parrari comu a nuiautri!

VERDIANA

(Rientra Ignazio) Io not under stand.

CARMELA

Nautra vota cu stu stenniri ci pigghiò! E certu, quannu non voli capiri, ‘ncumincia a steniri.

GNAZIU

(Ha l’uovo in tasca). Dimmi ‘na cosa, comu ci dicisti un mumentu fa, pi fariti capiri?

CARMELA

Comu, comu ci dissi! Ci dissi: u vo l’ovu?

GNAZIU

E tu, grandissima persica ‘ngiallinusa e pilusa ca si, così ci havii di diri? Bastava sulu ca ci facivi di sta manèra: hallò Verdiana (molto cattedratico prende l’uovo dalla tasca e si rivolge a Verdiana). Vulissi tu… (facendo il verso di succhiare l’uovo) sucher?

VERDIANA

(Che lo guardava attentamente, gioisce) Oh, yes! (Gli corre incontro ad abbracciarlo) Thank you, zio Ignazio!

GNAZIU

U vidisti chi ci vosi! Un gestu, basta un gestu, e subitu si capisci chiddu ca si voli diri. A lingua, po’ essiri francisi, ‘ngrisi, miricana, giappunisi, non po’ aviri mai u significatu d’un gestu, u capisti? (Carmela lo guarda impietrita) Chi è, ancora un ha caputu? Guarda, guarda e impara, gnucculuna. (Chiama la nipote e le fa dei gesti mimici) Verdiana, cara, voi tuà… (unisce tutte e due le due mani e le mette accanto al viso, abbassandolo, in segno di dormire o andare a letto).

VERDIANA

(Non capisce) Dis tu slip?

CARMELA

(Non capisce) Chi dissi, i slip?

GNAZIU

(Non capisce e fa finta di aver capito) Comu vo tu, gioia.

VERDIANA

(Un po’ stizzita) Io no slip!

GNAZIU

E va beni, va beni cara; si vo, ti po’ puru mettiri a nuda.

CARMELA

Chi ci dicisti, a nuda? Unni, quannu! (Vincenzo, che ha capito, ride e li guarda sbalordito).

GNAZIU

E certu! Siccomu idda dici chi non si voli curcari chi slip, giustamenti non sapennu comu si usa fari cca, mu dumandò u pirmissu, e siccomu… u sintisti puru tu ca dissi: no slip, no slip; chi ci havia di diri di mittirisi pi forza i mutanni?

VICENZU

Ma chi-chi capistivu tu-tutti dui! E me-menu mali, cumpari, chi vui di-diciti di essiri bravu cu i ge-gesti! Vi-vi dumandò si vui ci di-discistivu di jirisi a cu-curcari.

GNAZIU

Ma si idda parrava di slip!

VICENZU

Ma qua-quannu mai! Idda vi-vi dissi: no slip, ca vu-vulissi significari: lettu, no dormire, cioè chi non si-si voli jiri a cu-curcari; quali mu-mutanni e mu-mutanni!

CARMELA

(Al marito, maliziosa) Tu fazzu ju un gestu, videmu si mi capisci? (Si abbassa togliendosi la scarpa) A vidi chista? (Fa il gesto di avvicinarsela alla fronte) Chi voli diri?

VICENZU

(Pensando che possa prendere anch’egli qualche colpo di scarpa si allontana impaurito) Uuuuu sa-sapiti chi fazzu? Mi-mi nni vaju pa casa, ta-tantu capivu chi da pa-passaredda cu aci-cidduzzi, non vi ‘nteressa pro-propriu. Sa-salutamu a tu-tutti. Oooooorevoir, Ve-verdiana.

GNAZIU

Aspittati, aspittati cumpari chi vegnu cu vui, quantu… nni mittemu d’accordu pi ddu… (alludendo alla moglie) discursu. Ciau Verdiana. (Poi alla moglie che guardava incuriosita per non aver capito) A mumentu vegnu, e… cerca di ‘nsignariti un pocu di lingua ‘nto mentri, braciolon! (braciolona) (Esce mentre le due donne si guardano impietrite).

CARMELA

E ora? ‘Ncuminci tu, o ‘ncuminciu ju?

VERDIANA

(Fraintende) Tu, io?

CARMELA

(Non capisce) Io… tu?

VERDIANA

No, tu, io!

CARMELA

‘Nca bonu ‘ncuminciamu! Di cca a stasira ‘nn’avemu cu stu: io tu, e tu io! Ma… (cerca di parlare in sillabe pensando che la nipote possa capire meglio) Dimmi ‘na cosa, tu-a ma-tre e tuo pa-tre (errori voluti), non ne a-ve-va-no chi fa-ri a te-ne-re-ti a ca-sa cu i-ddi, nel me-ntre di fa-re-ti ve-ni-re cca?

VERDIANA

(Fraintende) Che fare mio padre e mia madre, tu dire? Ain moment, fare te vedere loro con Whats-App (riferendosi all’applicazione del telefonino che ha in mano).

CARMELA

(Anche lei fraintende e rimane sbalordita) Cu a zappa? Zappanu nni l’ortu? Bih! Allora lo-ro e-sse-re la-vo-ra-to-ri di te-rra, contadini! (Verdiana continua a non capire e le guarda imbambolata). E… tu-tti due con… za-ppa?

VERDIANA

No (cerca, stizzita, di correggerle la pronunzia) con zappa, Whats-App, Whats-App, capito?

CARMELA

Si, si, ca-pito, ca-pito, non ti allar-mare! So-lo che qu-i-ne da noi si di-ce: con za-ppa; ma lo sti-sso è. Ca-pi-to, ma-ca-re tu?

VERDIANA

Io no capire. Allora fare vedere loro con you tube?

CARMELA

(Continua anch’essa a non capire) Puru! Fa-nno ma-ca-ri li fonta-neri! L’idraulici ‘nsumma; bravi! Qui-sto perché da voi ci essere molto lavo-ro! Ti po-tessi por-tare con te tuo zio…; con za-ppa no però, per-chè lui dice che essere pesa-nte come lavoro; però coi tubi lui essere tro-ppo bra-vo, sapere come giu-sta-re cosi di acqua: la-van-dino, bide-ni, ba-gno…

VERDIANA

(Sbalordisce pensando d’aver capito) Bagno a mare tu dire? (Fa segni come se nuotasse) Trebien mer!

CARMELA

(Tra se in modo che il pubblico possa sentire) A mari, si! A mari ju ci sugnu, di poi c’arrivasti tu! (Poi si rivolge a lei) E pu-ru mi da-sti una be-lla tro-vata: iddu voli ca non vaju cchiù a chiesa, e allura è a vota bona, ca nni ‘nsi-gnamu tutti a natari!

VERDIANA

(Fraintende, ed è contenta) Pure zio nuotare? Tutti? Very good!

CARMELA

(Fraintende) Veru u coddu, si! Ora vu fazzu rumpiri pi daveru ju u coddu! Amuninni… Anzi no, aspetta nu moment. Un mumentu fa ti dumandavu cu ti desi ssa collanina chi ha ‘mpicciata ‘o coddu.

VERDIANA

(Non sa come giustificarsi) Io… io… accattari!

CARMELA

(Sbalordita) Talè a chista ca sapi puru u sicilianu! (A Verdiana) Si ci dumannu comu mai, ‘ncuminciamu a stenniri; nenti lassamu perdiri, po’ essiri chi a ccattò a stissa di chidda di Maruzza, macari ci piaciu e idda ci dissi unni ccattala e sa mannò a ritirari. (A Verdiana) Ma… dimmi ‘na cosa, tu dissi Maruzza unni ccattalla?

VERDIANA E CARMELA

(La guarda e insieme diranno di non capire) Not under stand!

CARMELA

E ti parìa! A mia, chista, non ma cunta giusta. (Si gira per andare e verdiana fa un gestaccio) Uhm!

VERDIANA

(Cerca di giustificare il gesto) Io tichet! (Riferendosi al tic).

CARMELA

Forsi è megghiu lassari perdiri. (Escono a soggetto). Veni, veni cu mia, Pirsiana…

VERDIANA

Io no persiana, Verdiana!

CARMELA

E si, si camina, ca ‘ncuminciamu cu jiri a pigghiari i costumi, a a tuvagghia, l’ombrelloni, a maschera, i pinni…

FINE PRIMO ATTO

SECONDO ATTO

(Scena come la precedente)

VERDIANA

(Ritornano dal mare con Carmela. Molto arrossati dal sole. Saranno vestite con indumenti da far presumere che vengano dal mare: Cappelli e occhialoni da sole. Ignazio è intento a mettere delle gocce in un bicchiere) Good day, zio Ignazio!

CARMELA

(Con atteggiamento pomposo e gioioso nello stesso tempo, ma con leggero tono di sfottò. Errori voluti) J love you, mom amour! Hai preparet de manger? (Gli chiede se avesse preparato da mangiare, mentre Ignazio la guarda impietrito).

GNAZIU

(Posa il bicchiere e, stropicciandosi gli occhi, comincia col darsi degli schiaffeti sul viso) Ma… staju durmennu, o… pi casu è un miraggiu? (Alla moglie) Non vidi ca ci staju priparannu i gocci a to patri.

CARMELA

E nn’ha di dariti timpulati ‘nta ssa facciazza di bumma ca hai.

GNAZIU

(Non capisce) Uhm!

VERDIANA

(Contenta) Zio Ignazio, kwest day (quest’oggi), io mi essere… come dire tu, zia, quando divertire molto?

CARMELA

(Quasi evidenziandolo) Arricriata!

VERDIANA

Par fekto! Arricroiata! E do mayn ritonare ancora a mer! Vero zia Carmela?

CARMELA

(Giosa) Oh, yes!!!

VERDIANA

(Raggainte di felicità) Good, good, good sol (sole) and Sizilie!

GNAZIU

Eh, si vidi ca siti beddi abbronzati!

CARMELA

Ancora non hai visto nix!

VERDIANA

Tu nix good mer, zio?

CARMELA

Lui non sapere notare e Calare al fondo come il chiommo! (Piombo).

VERDIANA

(Non capisce) Uhm! Chiommo!

GNAZIU

E già! Io nix notare (facendo gesti di nuoto); e stari stinnicchiato al sol, no good; sembrare… pisce stocco! Capito, pisce stocco?

VERDIANA

Pees salat?

CARMELA

Si, si, chissu, pisci salatu!

VERDIANA

(Dispiaciuta) Allora tu viniri nix?

GNAZIU

Io prifiriss stari a cais con nonno Guglielmo.

VERDIANA

Con nono foliar? (Facendo il gesto di pazzo). Tu no paura di lui folisc?

CARMELA

Illo più follisc di mio patre!

VERDIANA

(Gli si avvicina accarezzandole e faceno le moine) Lui nix folisc, essere zio tre bien! Good!

CARMELA

E basta, basta, si nno squagghia!

VERDIANA

(Non capisce e fa segno con le braccia di volare) Quaglia tu dire?

CARMELA

No quaglia, sssss ssssquaglia. Capito? Ssssssquaglia.

VERDIANA

Io not understand, io not understand.

CARMELA

Accussì, e ti pareva! Ricumnciamu a stenniri i robi. Cu tia nni putissimu japriri ‘na lavanderia.

GNAZIU

(A Carmela meravigliato e dispiaciuto nello stesso tempo) Allura dumani…  nautra vota a mari aviti a jiri? E… non c’è scantu chi… vi finiti di bruciari?

CARMELA

Bruciari! E allura chistu (indicando l’ombrellone) a chi servi? Idda, casu mai si putissi bruciari, ma siccomu è sempri jittata nall’acqua…

VERDIANA

Io ever water, (fa gesti di nuotare) ever water…

GNAZIU

U sapiti ca mi cunvincistivu; quasi quasi ca ci vegnu macari ju dumani!

VERDIANA

Beautiful, zio!

CARMELA

(Preoccupata) Eh, no, tu non po’ veniri! (Ignazio rimane a guardarla meravigliato, e lei cerca di correggersi) No, no! Vulia diri chi tu… non po’ veniri… si nno me patri… resta sulu!

GNAZIU

Veramenti, a chissu ci havia già pinsatu. Senti chi facemu, ciù dicemu a cummari Cuncetta e a cumpari Vicenzu di starisi cca dumani matina cu to patri si avissi aviri bisognu, tantu, to patri a iddi i canusci, e…

CARMELA

(Allarmata) Chi cosa!!! Non si nni parra propriu! (Ignazio continua a non capire) Vogghiu diri… non è giustu chi nuiautri ni nni jiemu a mari, e iddi restanu cca; a tia ti piacissi si u cumpari e a cummari si jissiru a divertiri e nui ristassimu a guardaricci a casa?

VERDIANA

Problem? Him not mare?

CARMELA

No, no!

VERDIANA

Because? (perchè).

CARMELA

(Non capisce) Si si, pa casa, dicisti giustu, propriu pi chissu, pa casa! A putemu lassari sula? (Verdiana non capisce).

GNAZIU

E ci torna cu stu sula! Curnutu si ‘nn’haju caputu nenti! Ma si ti staju appena dicennu chi ci restanu u cumpari e a cummari! Anzi, sai chi fazzu, vaju e ciù dicu. Staju vinennu (si avvia).

VERDIANA

Lui, mare andare?

CARMELA

Aspetta, unni va? Scumpariu già! (Ignazio è già uscito. Carmela va a guardare se potesse vederlo, ma niente. Preoccupata) E chi fu un furmini!

VERDIANA

Lui essere a mare?

CARMELA

(Preoccupata) No, no, a mari ju ci sugnu! E ora? Quantu mi va levu sti robbi.

VERDIANA

(Non capisce) Cosa ora, andare a cambiare? (Riferendosi agli indumenti).

CARMELA

Si, si, forsi è megghiu chi nni jemu a livari sti costumi di carnilivari. (Escono per l’altra stanza. Entra Guglielmo vestito alla sanfrasò: dalla vita in giù ha solo un pannolone; mentre in sù ha una maglia da notte, una cravatta con colori sgargianti e la giacca del pigiama).

UGGHIERMU

(Parlerà con la voce un po’ tremula e lamentosa; si toccherà spesso la gamba indolenzita) Chi figghiu di buttana! Viditi comu rrivò senza diri nenti! (Si tocca la gamba indolenzita) E chi fittiuna ca duna! Mi rrivò un duluri novu ‘nta sta jamma vecchia!  E ora che fari? Mi levu a jamma e a mannu a falla giustari? Ma cu cui, (guardando in giro un p. adirato e nello stesso tempo dispiaciuto) si cca non c’è nuddu! Rristai sulu, ‘nta sta casa di pazzi. (Entra guardinga Mariuccia vestita da suora) ‘Na monaca! Biiiiih! E unni sugnu ‘o cunventu!

MARIUCCIA

(Parlando sotto voce) Nonno, come sei combinato?

UGGHIERMU

(La guarda impietrito. Non capisce) Chi dici? Se n’è andato! E unni? Parra cchiù forti ca non sentu! E tu cu sì?

MARIUCCIA

Tua nipote, non mi riconosci?

UGGHIERMU

(Non capisce e si guarda fra le gambe) Chi haju ‘nte cosci? Ci cridi chi non mi ricordu cchiù!

MARIUCCIA

E nenti ci fa. (Guardinga se possa entrare qualcuno) Dimmi, nonno, a vidisti a Verdiana?

UGGHIERMU

A cui, all’indiana? Picchì, ci su macari iddi ‘o cunventu?

MARIUCCIA

Ma chi capisci!

UGGHIERMU

U pisci, manciamu pisci?

MARIUCCIA

Se, u baccalà! (Si fa il segno della croce rivolta verso l’alto) Signuruzzu pirdunatimi. Ti dicia si vidisti a Verdiana, me cuscina.

UGGHIERMU

Ah, dici si finivu a cucina? Picchì, tuccava a mia lavari i piatta a oj ‘o cunventu? Sai chi no sapìa; aspetta, aspetta chi vaju prima chi rriva a matri supiriura (esce ed entra Verdiana attratta dalla voce di Mariuccia).

VERDIANA

(Sbalordita, parlerà in italiano con l’accento inglese) Tu qui? Quando sei arrivata?

MARIUCCIA

Adesso sono arrivata, il tempo di venire dall’aeroporto. Non ce la facevo più ad andare avanti con questa falsa; questo continuare a scrivere e a telefonare dicendo che va tutto bene e che in convento sono la monachella più ben voluta, ma ben voluta da chi? Dai tuoi, solo dai tuoi, perché è li che sono sempre stata e tu lo sai, quindi… Questo l’ho dovuto (Indicando l’abito che indossa) comprare per eventuali improvvisazioni… come adesso.

VERDIANA

Zitta, non gridare che la tua mamma a momenti entra e scopre tutto; e se sa che non sei mai stata in convento...! Su, andiamo che facciamo due passi e vediamo come risolvere la situazione senza tanti drammi.

MARIUCCIA

E’ lei, la mamma che voleva mi facessi suora; ne abbiamo già parlato, no!

VERDIANA

Si, si, certo, fortuna che i miei non le hanno mai fatto sapere niente di questa falsa; però lo stesso dobbiamo vedere come risolvere questa inutile recita; prima o dopo dovrài pur dirglielo ai tuoi.

MARIUCCIA

Fosse stato per mio padre, avrei continuato ben altra strada. E tu, tu hai capito qualcosa da poi che sei arrivata qua, su quanto ti dissi di mia madre e quel… (ironica) figlio di Dio? (Facendosi il segno della croce). Gesù, perdonami.

VERDIANA

Si, l’uomo è quello della foto che mi facesti vedere, viene persino a mare a trovarla! Ma ora su, andiamo che ne parliamo fuori, prima che arrivino i tuoi (escono). 

CARMELA

(Da fuori scena si sentirà Carmela chiamare la nipote) Pirsiana, Pirsiana! (Entra e guarda in giro) E unni si nni ju, chidda? (Preoccupata) Dd’avutru me maritu chi ghju unni me cumpari! Madonna, si scopri u discursu; e comu fazzu, comu fazzu! Forsi è megghiu chi vaju a chiesa, prima chi è troppu tardu (esce).

UGGHIERMU

(Entra con una bottiglietta piena di un liquido come fosse urina) Chista a mettu cca, chi dumani a portu a fari cuntrullari, cu sapi si u medicu s’accorgi ‘nna l’urina, u picchì mi doli a jamma. Ora vaju, e lestu di fari a cuscina; (prende l’altra bottiglietta) e chista ma portu cu mia chi ma ‘mbivu mentri lavu i piatta.  (Esce lamentandosi per la gamba) Ah, sta jamma, sta jamma! Cu quantu ci nn’eranu di genti, giustu a mia a via a veniri a truvari stu figghiu di buttana di duluri! (Si sente arrivare gente).

GNAZIU

(Da fuori scena) Trasiti, trasiti cumpari. (Entrano) Aspittati chi chiamu a cummari e vi parramu di ddu discursu chi v’accinnavu un mumentu fa di me soggiru (si avvia per l’altra stanza chiamando sua moglie) Carmela, Carmela, veni, ca c’è cca u cumpari. (esce per l’altra stanza).

VICENZU

Eh, pe-pezzu di fissa! No non s’accorgi ca so-so mugghieri ci fa i co-corna cu ddu gra-gran fi-figghiu di so-so matri. (Implora verso l’alto) Ah, Diu, Diu chi sorta di rapprisintanti chi haj su-supra sta te-terra! Ce-certi voti pe-penzu ca ti-ti diverti a vi-vidiri chi-chiddu ca su-succeddi cca sutta. No, ma-ma ju oooora ciù di-dicu ooooo cumpari co-comu stannu i co-cosi; iiidu vo-voli jiri puru a mari! (Rientra Ignazio).

GNAZIU

Nenti ficimu, non c’è a cummari.

VICENZU

La-lassatila perdiri a cu-cummari, assittativi ca va-vaju a diri ‘na cosa. Vi-vi cunveni assittarivi be-beddu co-commiru.

GNAZIU

Allura è signu c’aviti di darimi ‘na bedda nutizia, e vuliti chi ma gustu ssittatu commiru.

VICENZU

E c-coomu s’è bella! Sa-sapiti chi facemu, pi-pigghiati quarcosa di biviri di chiddu fo-forti, qua-quantu rriggiti bo-bonu a botta.

GNAZIU

Cumpari, non vi facia così vizziusu! Allura aspittati chi pigghiu ‘na cosa chi mi mannò me frati di l’Inghilterra; è ‘na grappa di chidda putenti ca fa girari subbitu u strummuluni (indicando la testa).

VICENZU

Aaaalura è chiddu ca ci vo-voli.

GNAZIU

(Prendendo la bottiglietta lasciata li da Guglielmo) Eccula, cca è! A viditi chista… però, a bivilla, s’havi a sorseggiari bona! Picchì è u palatu chi prima havi a gustari a fragranza, u sapuri, la pastosità. Cu chista, sugnu sicuru chi vui, comu va biviti, parrati sicuramenti megghiu; anzi, u sapiti chi facemu, a spartemu ‘nna du bicchera e ‘nna bivemu tutta a facci di curnuti!

VICENZU

Pu-puru!

GNAZIU

(Non capisce) Uhm?

VICENZU

No, ne-nenti, pa-parra cu mia.

GNAZIU

Vi stava dicennu, ‘nna bivemu tutta e cu s’ha vistu s’ha vistu; po’ essiri chi così rinisciti a parrati bonu d’un tuttu. ‘Nna sta casa non bivi nuddu… tranni me niputi, ma idda già a canusci… a fannu iddi dda, e nna purtò a nuiautri, e si non fazzu di sta manèra ‘nn’havi di stari ‘nta buttigghia!

VICENZU

Co-così diciti? Pi-pigghiatila allura ca ‘nna bivemu. (Va a prendere la bottiglietta che aveva appena posato Guglielmo sul mobile).

GNAZIU

(La divide in due bicchieri) Eccu cca. Ora aspittati quantu m’assettu e sentu bonu ssu discursu c’aviti di dirimi (siede).

VICENZU

Si-siti prontu?

GNAZIU

Prontissimu!

VICENZU

Pro-prontissimu, pro-prontissimu?

GNAZIU

E chi è, cumpari, mancu si fussi ‘n polposiscion nna formula unu! (Vincenzo stava per avvicinare il bicchiere alle labra) Ah, chi faciti! Comu, così?

VICENZU

(Non capisce) E aaaallura comu, cu-cu latra ma-manu?

GNAZIU

Chi ci trasi a manu; vi vulia diri chi prima facemu u brindisi! (Toccano con i bicchieri e comincia il sorseggio). Eh, chi nni pinsàti? Robba fina è! (Vincenzo fa smorfie di dissenso). Picchì, faciti ssa facci e vi faciti così bruttu! Pruvati a sursiggiari megghiu.

VICENZU

Ju… cchiù-cchiù su-surseggiu e cchiu mi ve-veni di jittari i bu-budedda. Ma chi-chi cosa è?

GNAZIU

Chi cos’è diciti! E non vu dissi! Chista è grappa di vitigno di quello stravecchio!

VICENZU

Eccu, pi-picchì sa-sapi di muffa!

GNAZIU

(Odora un po’ e sorseggia) Però, anchi a mia… è u ciavuru chi non mi cunvinci tantu… Sapiti chi faciti, muviti u bicchieri così (fa il verso col suo bicchiere di fare girare quello che vi sta dentro) ca idda gira e si rinnova nno sapuri; (lo consiglia quasi rimproverandolo) oh, non va biviti di cursa però! I cosi boni s’hannu a sapiri gustari molto lentamenti. U tuttu è, da bucca al cannarozzo… cca, u viditi? (Indicando da sotto il mento alla gola) Passatu cca, u restu non cunta cchiù. Quantu voti: manciamu, comu li porci jinchennunni la ventra… ma u tuttu è sempri di cca, (riindicando) a cca! Nni ‘ngrassamu senza mutivu, bivemu comu li pazzi, e picchì? Sulu pu piaciri di sentiri di cca, a cca. E allura: sursiggiati, sursiggiati bellu lentu lentu, chi tantu, non v’assicuta nuddu.

VICENZU

Cu-cumpari, ju su-su su-surseggiu tro-troppu lentamenti, ma cchiù su-su su-surseggiu e di cchiù mi-mi veni di jittari pu-puru chiddu ca-

ca manciavu u mi-mi mi-misi passatu. Uuuuu sa-sapiti chi-chi fazzu, mu-mu bivu tu-tuttu ‘nta na-na botta e non si nni pa-parra cchiù (lo beve tutto d’un fiato e fa come per rigettare in faccia al compare).

GNAZIU

(Preoccupato) Eh, no, cumpari! Mittitivi a manu davanti a bucca e ‘nghiuttiti. (Lo guarda un po’) Appostu?

VICENZU

Se-sentu i budedda ca-ca si ntruscianu, co-comu sa-s’avissi a esplodiri tu-ttu, du-dun mumentu a na-navutru! (Ignazio si pulisce il viso per i piccoli sputi).

GNAZIU

(Lo redarguisce) Girativi di l’autra menza vi dissi! Mi stati facennu a doccia, mi stati facennu. Cchiù tostu sintemu chiddu chi aviavu di dirimi.

VICENZU

Fo-forsi oramai è me-megghiu lassari pe-perdiri, mi sentu un po-pocu scombussolatu… e poi haju a me mu-mugghieri di jiri a jutari a ‘mbivirari l’o-l’ortu.

GNAZIU

Armenu accinnatimi quarchi cosa, non mi putiti lassati supra i spini…

VICENZU

Eeee non fu-fussi me-megghiu! (Cerca di correggersi) No, ne-nenti!

GNAZIU

E allura, forza, parrati. di chi si tratta; datimi un piccolo spuntu, un indiziu…

VICENZU

Su-sulu du paruleddi vi-vi pozzu diri, e poi mi-mi nne jiri chi mi se-sentu u stomacu ‘nzu-nzu ‘nzubugliu. (Misterioso) Di-dicitimi na-na cosa, l’aviti vistu a pa-patri Fefè chi-chi è abbronzatu? (Silenzio).

GNAZIU

(Rimane impietrito e aspetta ancora che il compare gli dia l’indizio) Ih, e allura? Chi ci trasi patri Fefè cu i nostri discursa? Chi è rincuminciamu cu i quiz?

VICENZU

(Indisposto) Bri-brisculuni! Cu-cumpari, ma allura veru diciti! Ma no-non ci nn’aviti propriu ma-manciaciumi ‘nta testa?

GNAZIU

(Non capisce) Manciaciumi! ‘Navutra ora! Chi è… misi a fari effettu a grappa? Ma chi vi pari chi haju i pidocchi!

VICENZU

Si-siti così ingenuu chi qua-quasi vi ‘nvidiu. (Quasi in tono di rimprovero) Cu-cumpari, ve-veru diciti? Ve-veru non vi ddunati di ne-nenti?

GNAZIU

(Meravigliato si guarda in giro cercando di vedere qualcosa) Curnutu, si ‘nna’haju caputu ‘na virgula di chiddu chi aviti dittu!

VICENZU

Eccu, ci-ci semu! Bo-bonu ‘ncuminciastivu; stati di-dicennu di non aviri ca-caputu ne-nenti di-di chiddu ca vaju dittu, e aaaalura vui si-siti… comu dicistivu… prima prima? (Si sente arrivare qualcuno).

GNAZIU

(Toccandosi leggermente la fronte) No!!!

VICENZU

Sssss-si!!!

GNAZIU

Allura, ju… (Lo guarda sbigottito facendo le corna mentre entra Guglielmo ubriaco e con la bottiglietta che ancora cerca di bere la grappa già finita, e parla come tale, incurante dei due che lo guardano impietriti).

UGGHIERMU

Chi biddizza! Chi sapuri! (I due si guardano sbalorditi) E chi mi sentu ‘n forma! (Guarda dietro di se invitando ad antrare un compare che non c’è) Trasiti cumpari; assittativi cca (gli prende la sedia e lo fa accomodare… Il compare sarà sempre nella sua immaginazione) Datimi a manu ca vi fazzu vidiri ‘na cosa (fa tutti gli gesti come fosse vero) Pari chi avissi ‘mbivutu lava di l’etna (si mette la mano davanti la bocca del compare e soffia) Chi è! Vi bruciastivu! Pari ‘na fiamma ossidrica! Chi cavuddu ca nesci da bucca, si, l’etna pari, u vurcanu ca jietta lava! (Richiama il compare che pare se ne stia per andare). Chi è, vi nni jiti? Ma quannu, assittativi!

GNAZIU

(Guarda la bottiglietta che ha preso lui e la va a confrontare con quella che ha in mano Guglielmo. Sbalordito, non capisce) Ma… comu, nautra buttigghiedda! Ma… me frati, una nni mannò di buttigghiedda di grappa. (Odora quella del suocero) E chista, du ciavuru, mi pari propriu grappa! E allura… nuiautri… (guardando il compare) chi liquori nni bippimu?

UGGHIERMU

(Invitando il compare fantasma ad alzarsi) Jamuninni cumpari, jarzativi chi troppu cunfuisoni mi pari di ‘ncuminciari a sentiri (aiuta ad alzare il compare ed escono a soggetto).

CARMELA

(Entra e guarda i due intimidita) Cumpari, vui cca!

VICENZU

Ju… ve-veramenti, mi-mi nni stava jennu, è jiri a jutari a cummari unni l’ortu.

CARMELA

Non c’è bisognu, picchì a cummari era appressu di mia.

VICENZU

Eeee chi è, già fi-finiu di ‘mbivirari, l’o-l’ortu!

V.F.S. CUNCETTA

(Da fuori scena) E’ pirmissu?

CARMELA

Chi vi dicia, già cca è! Trasiti, trasiti, cummari.

CUNCETTA

(Vestita da contadina, ha un paniere con frutta dell’orto e una lunghissima zucchina sotto l’ascella che servirà a colpire a turno i personaggi ogni volta che si gira a parlare con gli altri). Salutamu (Si rivolge al marito in tono di rimprovero) Ah, tu cca si! (Girandosi, colpisce con la zucca il compare) E ‘nn’havia d’aspittari!

GNAZIU

(Vorrebbe giustificare il compare) Veramenti, u cumpari…

CUNCETTA

(Si gira per parlare col compare e con la zucca colpisce la comare)   U cumpari chi? No sapìa iddu chi havia di venirimi a jiutari a ‘mbivirari!

CARMELA

E bonu, cummari…

CUNCETTA

(Si rigira e colpisce il compare) Vui è megghiu vi stati muta!

VICENZU

Ih, e oooora ba-basta!

CUNCETTA

(Si rigira e prende la comare) Basta le diri ju, no tu ca mi lassasti ‘ntridici!

CARMELA

Sintiti…

CUNCETTA

(Rigirandosi, colpisce il compare) Vui, mi diciti a mia di sentiri!

GNAZIU

(Infastidito da quella zucca che mena colpi a dstra e a manca) E finitila cu sta camurrìa di citrolu c’aviti sutta a scidda! Chi c’è, chi vi porta a essiri così aggitata?

CUNCETTA

Ju, si fazzu così, non è pi mia ca sugnu (quasi sillabato, evidenziato mentre guarda la comare che a sua volta gira abbassando la testa dall’altro lato) a-gi-ta-ta!

GNAZIU

Cummari, chi vuliti diri cu stu tonu mistiriusu dicennu a-gi-ta-ta?

CUNCETTA

(Indispettita e in tono di rimprovero) E finitila puru vui di fari u martiri! (Altro colpo di zucca agli altri).

GNAZIU

(Non capisce) U martiri (martedì), u venniri, u joviri! Vi vuliti spiegari megghiu ‘nveci di dirimi i jorna da simana.

VICENZU

(Al compare che è duro a comprendere) Me-me mugghieri, noooon vu-vulia diri martiri co-comu jornu, ma ma-martiri comu… chi-chiddu ca supporta tu-tuttu.

GNAZIU

(Si pulisce il viso) Chi è, cumpari ricuminciamu ca doccia! Non vi putiti mettiri ‘na vilìna davanti a facci pi quannu parrati! E poi ju cuntinuu a non capiri unni vuliti jiri a parari cu tutti sti ‘ndovinelli, vui e vostra mugghieri!

CUNCETTA

(Ironica e con leggero sorriso sarcasmo) Ah, si! Non sapiti unni amu a iri a parrari. Scummetu puru (guardando la comare impaurita per la quasi scoperta della tresca tra lei e il prete) chi mancu vui sapiti unni vulemu jiri a parari; è veru cummari (nel girarsi colpisce ancora il compare in mezzo alle gambe, tanto che egli si tocca indolenzito).

GNAZIU

Ahi! (Toccandosi) Chi è, a finiti d’annacari ssu citrolu vi dissi?

CUNCETTA

A mia diciti u citrolu! E a vostra mugghieri chi ci l’aviti a diri di (quasi sillabato ed evidenziato) no ‘nn’acallu cchiù!

CARMELA

(Facendosi il segno della croce rivolta verso l’alto) Oh, Signuri! Ma chi vinistivu cca pi armari guerra? Propriu vui parrati di nnacari!

GNAZIU

Sintiti, ju havia di parrari puru cu vui, si cu cumpari nni putiavu fari u favuri di ristari dumani cu me soggiru… sulu dumani però, picchì cu a cummari aviamu decisu, vistu chi c’è a figghia di me frati cca, e voli jiri a mari, chi ju vaju macari cu iddi, e…

CUNCETTA

Puru! Haviti u curaggiu di jiri puru vui a mari… cu… iddi! E non va purtati ‘na bedda petra, e v’attaccati o coddu?

GNAZIU

(Indispettito e upò adirato) Eh, no! Ora basta cummari! O mi diciti chiaru chiddu c’aviti di dirimi, o si nno, chista è a porta e vinni nisciti di cursa di unni vinistivu! Viditi unni semu arrivati! (Alla moglie) Tu nenti dici? E’ normali chi sti du intrusi veninu a nostra casa cu tutti sti livati chini di misteru? Parra! Parra, prima ca ‘npazzisciu! Mancu tu ha caputu nenti? E chi è stu discursu da petra o coddu? (Guardando il compare).

VICENZU

E’ nu-nutili ca guardati a mia, cu-cumpari, chi-chi ju uuuun ci tra-trasu ne-nenti ‘nta tuttu stu di-discursu.

CARMELA

Vui… no; ma viditi si ci trasi quarchi cosa a cummari ‘nveci! Chi veni cca a fari a predica, e poi… “U porcu non sapi u credu, e voli ‘nsignari avermaria ‘o purceddu!”

VICENZU

(Preoccupatissimo, guarda la moglie cercando di capire) Chi-chi… chi-chi… chi cosa! (Concetta, scoperta, abbassa la testa anch’essa) Ja-jazzala a testa quannu pa-parru cu tia, no-non t’ammucciari! Chi è stuuuuu discursu? Du-du credu e du-duuuu pu-purceddu? (Silenzio) Ah, no-non parri! Co-comu, mi ‘nzullintavi pa-parrannumi mali da cu-cummari: (ripete, in chiave ironica, quanto gli diceva la moglie) pi-picchì va sempri a chiesa, co-comu mai lassa a so pa-patri chi havi bisognu, pi-pi curriri unni u parrinu, ni-nix pi nix uguali nix… e ora… Pa-parra ti dissi, sci-scillirata! O pu-puru è pi-pinsari chi tu mu di-dici vi pi-picchì eri gi-gilusa da cu-cummari pi-pi quantu jiva nno paparrinu! (Adirato) Chi-chi è no-no rispunni?

CUNCETTA

(Sorpresa per essersi fatta scoprire. In modo pietoso) Ju…

VICENZU

(Adirato) Jjjjju ‘nzo-nzoccu?! Eccu pi-picchì qua-quannu cugghivi i co-cosi di l’ortu e a jaddina fa-faciva l’uluviceddu fri-friscu pa-partivi pi-pi un sacciu uuuuuni! Oooora ca-capisciu unni è c’andavi! Ci pu-purtavi a pa-patri Fefè!

CUNCETTA

Chi c’era di mali! Puureddu è sulu!

VICENZU

E a mia, a mia no-non mi la-lassavi su-sulu! Grandissima svirgugnata! E ju ca-ca pinsava chi-chi era a cu-cummari, chi cu-cu parrinu…

CARMELA

E bonu, cumpari, chi nenti ha successu! Non vi prioccupati chi già si sistimaru tutti cosi; (alla comare a denti stretti e con un filo di ironia) è veru, cummari ca si sistimaru tutti cosi?

CUNCETTA

(Premuorsa) Certu, certu cummari! (Bussano).

GNAZIU

E cu è ora? Jamu avanti. (Entra il dottore con la classica borsetta delle visite; dietro di lui Mariuccia vestita da suora e Verdiana).

DOTTORE

Buon giorno. (A Ignazio) Ero a far visita alla signora qui accanto e (a Concetta) l’ho vista passare vestita da lavoro, e ho pensato di darle la bella notizia… a quel che vedo siamo al completo! Vuol dire che la bella notizia sarà data a tutti!

GNAZIU

(Alla figlia) Ma tu… non si… certu, Mariuccia! Figghia mia!

CARMELA

Mariuccia, figghia da mamma! Chi si bella vistuta così! Quannu rrivasti?

MARIUCCIA

Mamma, io…

VERDIANA

Vuoi che glielo dica io?

GNAZIU

Aspittati, sintema prima chi havi dirinni u dutturi, chi sicuramenti l’aspettanu avutri visiti.

DOTTORE

Si, certo, ho diversi pazienti d’andare a far visita. (A Concetta) Non so se dirlo a lei, o a suo marito… (Concetta fa segni al Dottore di stare muto e non parlare).

VICENZU

Ve-veramenti, prima di tu-tuttu (il Dottore si pulisce il viso)…

GNAZIU

Dutturi, si mittissi di stu latu si non voli fatta a doccia di me cumpari (il Dottore si sposta).

DOTTORE

Carissima donna Concetta, e carissimo don Vincenzo, sono in arrivo… (Concetta continua a fare segno di non parlare al Dottore) due… gemelli!!! (Vincenzo Impietrisce e guarda sbalordito la moglie, mentre anche gli altri si guardano stupiti e immobili).

VICENZU

(Alla moglie) Tu-tu tu-tu… oh no!!! (Cade a terra svenuto).

DOTTORE

Vedete, quanto la gioia riesce a fare!

VICENZU

Dutturi, mi dicissi ‘na cosa, ma lei di quantu tempu è medicu di famigghia di me cumpari?

DOTTORE

Da qualche anno, perché?

VICENZU

E mu dumanna puru u picchì. Me cumpari, figghi no nni po’ aviri, picchì tanti anni fa fu operatu a… (indicandosi in mezzo le gambe)  ddu postu. E ora ca s’arruspigghia cchiù!

CARMELA

Allura, patri… Fefè…

DOTTORE

(Non capisce) Patri… cu?

CARMELA

E’ accussì ca unu finisci di perdiri a fedi! E ju ca continuava a jiri a chiesa a diri o parrinu d’alluntanarisi da cummari! Pirfinu a mari u ‘nvitavu a discutiri pi circari di fallu pirsuasu chi rischiava di ruvinari ‘na famigghia!

MARIUCCIA

(Meravigliata) Mamma, allora tu…

CARMELA

Ma quannu! Veru è ca ju jiva sempri a chiesa, (al marito) sulu ca tu l’ha fattu sempri tragica, ma era anchi pi pirsuadiri o parrinu a canciari strata! E’ puru veru chi m’avissi piaciutu vidiriti monaca, chi c’è di mali vidiriti vicina a Diu; forsi picchì di nica mi piacìa divintari monaca. Quindi è veru quannu si dici ca non si capisci cchiù nenti! Ognunu fa chiddu ca ci sfirria ‘n testa, senza mancu guardari l’abitu ca si ‘ndossa! (Alla figlia) Sai chi fai, figghia mia…

VERDIANA

Zia Carmela, Mariuccia è ben altro che vuole fare; anch’io ho recitato con te, perché…

CARMELA

Allura tu… non è veru ca stenni… i robi?

VERDIANA

Perdonami zia se t’ho preso in giro; io conosco bene anche il siciliano, perché è con noi ch’è stata Mariuccia, in Inghilterra. Ora perdonami se puoi.

MARIUCCIA

Papà, a me è questo che piace fare, e si mi riesce vorrei diventare valletta (si sentirà una musica con molto ritmo e Mariuccia si scatenerà a ballare seguita da Verdiana e da qualche altro. Poi si fermerà la scena con tutti bloccati, mentre si alzerà lentamente da terra e sotto l’occhio di bue, Vincenzo che si porterà davanti la proscenio e dirà in versi la morale finale, sempre con gli attori bloccati che avranno preso prima una delle posizioni che assumevano in atteggiamenti scenici).

VICENZU

Tutti avemu ‘na storia a cui cuntari,

di mumenti brutti e di mumenti cari.

Ju parru di chista ca m’apparteni,

e la lingua, senza pi nenti teniri li freni,

vi dici, e a tutti cunsigghia,

di nun farisi di nuddu meravigghia.

Picchì quannu pari chi li cosi filanu lisci,

lu malu discursu a lu chianu nesci.

Semu tutti ‘nmezzu a stu mari,

tutti pronti e suggetti a sbagghiari.

La vita è na musica china noti,

prima di fari, pinzamuci du voti.

E, lassannuvi cu lu bonu parrari,

un pruverbiu vi vogghiu dunari:

“Nun c’è megghiu esempiu di vita,

chiddu di vidiri la famigghia unita.

 

                                                                www.roccochinnici.it