Aleardo Noli
(2000)
(*) Questo lavoro è stato approntato per una recita
dedicata ai bambini. Si presta per qualcosa di analogo.
Piccola scena dialettale per un ragazzo, una ragazza, un bambino e una bambina. Un tavolo, 4 sedie, un fiasco di vino aperto, una bibita moderna sul tavolo medesimo. Il ragazzo e la ragazza rappresenteranno i nonni, il bambino e la bambina i nipotini.
NONNO (SOSPIRANDO) Ah, pòra mì, che i duloo i ma lassa migna requi....Maeledéta artrite!
NONNA Oh, che piàtola! Seguita migna a lamentass! Che artrite d’Egitt! A l’è che ta sa credet ammò un giuvinott, e ieer t’ee vorüu spacà i legn per la stüa.........
NIPOTINO Ma nonn, a ta duperet ammò la segù per spacà i legn? Incoeu a gh’è la motosega eletrica, che in quatro e quatr’ott.........
NONNO Vedet, tôos, a l’è che mì ma somm mai abituaa ai ropp moderni. Una volta sa fava inscì, e alôra..........
NIPOTINA Una volta, nonn, a ta diset sempro tì, gh’eva un omm de mòlta; ta devet metess al pass con i teemp!
NONNO Ala mia etaa? Ormai l’è tardi.....ai mè teemp, quaand sa nava ‘ni bosch, a sa purtava drée un fiasch de vin come questo chì, e quaand sa gh’eva sée........
NIPOTINO Ma nonn, incoeu ta devet abituass a beef i nòss bevaand, come questa..........
NONNA Al t`nonn che beef quii ropp chì? Pütost al sa lassa morì de sée, t’al disi mì!
NONNO Adèss, esagerem migna. Però, certi abitudin i sa pèrd pü.
NIPOTINA Nonn, cùnten sü per piesé come sa viveva ‘na volta. Gh’eva tanta diferenza de come vivüm nümm incoeu?
NONNA Oh, tôsa, invia migna via al nònn su quela solfa lì, che sennò nemm pü via!
NIPOTINO Nòna, ma nümm na piaas a sentì.........
NONNO Mah, cercheroo de cuntentaff.....anca se la memoria....
NONNA .....Anca se la memoria la sa regorda pü un bèl nagôtt!
NIPOTINO Ma dai, nòna, quel a l’è migna vera! Al nònn al cünta sü ben i ropp!
NONNO La vòssa nòna la ga migna fidücia nel sò omm; segn di tempi, vedüff; ‘na volta la dòna la parlava poch, e quaand al sò omm l’eva drée a parlà, al la interompeva migna.
NIPOTINA Ma questo al ma paar migna giüst, però!
NONNA Ma inveci a l’eva propi inscì. Ma ga favum migna a caas, alôra.
NIPOTINO Vann avanti, nònn. Quaand ta sevet un fioeu come nùmm, i tò geent cosa i fava de mestée?
NONNA Quaand oo cognossüu al vòss nònn......
NONNO Interompum migna, dòna. Donca, quaand che sevi fioeu mì, i mè geent i gh’eva la campagna.
NONNA Inzoma, i nudrigava besti e ledamm.
NIPOTINA Che schivi!
NONNO Beh, sì, gh’evum i besti, ma al ledamm l’eva poeu migna al lavurà de tütt al dì. La vòssa nòna a l’è sempro esagerada.
NIPOTINO Quanti besti gh’evuff, nònn?
NONNO ‘Ni teemp püssée bôn, anca sètt o vòtt vacch, al mül e al boeu per tirà l’aratro e al carétt.
NIPOTINA E al tratoor?
NONNA Ga n’eva gnammò de tratoor, almeno i ga füss staj!
NIPOTINO E per tajà al fén?
NONNO Per tajà al fén, come ta diset tì, a gh’eva la ranza.
NIPOTINA Ma incoeu a gh’è la motofalciatriis!
NONNA (SOSPIRA) Eh, già, incoeu a g’a n’è tanti de comoditaa....Penza che quaand mì sévi ‘na tôséta..........
NONNO .......(MALIGNAMENTE) Cioè cent’ann fa............
NIPOTINA Nonn, dài.........
NONNA L’è sempro staj un vilan.
NIPOTINO Alôra, perchè t’a léé sposaa?
NONNA Perchè i m’a é’à faj cognoss i mè geent, e sicôme l’eva poeu migna gnanca un brütt fioeu.....ma adèss a mii faj na’ foeu di binari.....sevi drée a dì che quaand sevi pinina, la mia nòna e la mia mamm i impastava al pan e i la cuseva in ca’.......
NIPOTINA Ma dai, al sarà migna vera!
NONNO A l’eva propi inscì; a gh’eva migna tücc quii pan del dì d’incoeu, e al pan a fett, e l’arabo, e al lacc, e.......
NONNA Lassém na’ avanti a cuntà sü! D’istaa, de ca’ nòssa passava l’omm del giazz, e in cantina a gh’eva un barì, indôa metevum i stècch de giazz per tegnì in fresch la roba.
NIPOTINO Ma, nòna, cosa ga metevüff giô?
NONNA Mah, i ropp che va a maa....al buteer...e poeu tegnì in fresch l’aqua..........
NONNO ....Migna l’aqua mineraal, neh!
NIPOTINA Perchè, la gh’eva migna?
NONNA Forzi la gh’eva, ma i sarà staj i sciôori a duprala. Nümm, gh’evum quela dèla funtana.
NIPOTINO Ta voeureret dì dèl rubinett!
NONNO No, no, nümm in campagna a gh’evum al pozz, e in paees gh’eva i funtan. De aquedott s’an parlava gnammò, quii i gh’eva dumà a Milan e in quii sitt graand lì!
NIPOTINA Ma dai, e con cosa la purtavüff deent in ca’?
NONNA Oh, cara, con cosa? Coi sédej, avanti e indrée dèla piaza del paees, che per bôna fortüna l’eva migna luntana. E quaand al lunedì sa fava la bügada, ta disi migna i viacc!
NIPOTINO Cuss’èla la bügada, nòna?
NONNO Lavà i pagn, e l’eva ‘na fadiga per i dònn, altro che lavatrice! Incoeu, l’è tütt facil.
NIPOTINA E i omm i ‘iütava i dònn.
NONNA (RIDENDO) Oh, per l’amoor del cieel! Gnanca per soeugn. I omen i sa sbassava migna a fà qui ropp lì!
NIPOTINO Che lazaron! Al papà l’aiüta la mamm.
NONNO Eh, ma i teemp a i’è cambiaa, tôos!
NIPOTINA Ma i dònn i nava a lavurà, come fà la nòssa mamm?
NONNA I dònn i stava in ca’; gh’eva tanti rpp de fà, dato che tütt sa fava a man. E poeu, sa usava migna che la dòna la néss foeura de ca’.
NIPOTINO Ma che teemp a i’eva?
NONNO A ‘i eva teemp inscì. Ma regordi che la prima volta che oo vist Milan, a gh’evi già vint’ann, e l’è staj per la visita militaar de leva.
NONNA E già, anca de viagià s’an parlava poch e nagôtt.
NIPOTINO E i vacaanz, i féri?
NONNO Ma che féri d’Egitt. Sa seva gnanca cosa a i’eva. Sa lavurava e basta. I geent e i besti, specie in campagna, i lavurava press’ a poch ala stéssa manéra, purtropp.
NIPOTINA Che brütt teemp che i düveva véss!
NONNA Ma no, tôsa, l’è poeu migna vera. Prima de tütt sevüm giovin, e poeu tütt al moond a l’eva faj inscì, e donca.....
NIPOTINO E divertiss, sa divertivüff mai?
NONNO Cèrt che sa divertivum, ogni taant. Sa nava in paees a balà...........
NONNA .......Indôa al m’à poeu vist la prima vòlta quel balòss chì del vòss nonn......e al fava paré de nagôtt, ma dopu, l’à ciapaa al curagio a quatro man e al m’à invidaa a balà.
NIPOTINA Che ball ‘i eva, nòna? Al rock’n’roll?
NONNA (RIDENDO) Ma famm migna riid! Mazürch, tanghi e valzer, a i’eva, oltro che rock’n’roll!
NIPOTINO Nonn, t’a avresset mai penzaa de viif incoeu, con la television, al computer e tütt al rest?
NONNO No, tôos, chi püdeva imaginass che saress sucedüu tutt quell che è sucedüu? Perchè è poeu vegnüu foeura tütt in pochi ann; almen, la magioor paart de ropp.......
NIPOTINA Nòna, la tua mamm l’eva severa con tì?
NONNA Con mì? Con mì e coi mè tré surèll e düu frédej, cara; a sevum in sées, e con i mè geent e i nòni che ‘i’eva con nümm, sevüm ‘na bèla tavolada, sì. Oltro che al dì d’incoeu, che ogni düu geent i fà ‘na famiglia isolada!
NONNO Per migna parlà dela mia, de famiglia, che sevum ammò püssée numeroos dèla famiglia dèla nòna.
NIPOTINO Ma alôra, gh’eva püssée geent al moond che incoeu?
NONNA No, tôos, l’eva che i geent a i’eva patriarcaj.
NIPOTINA Cioè?
NONNA Ciuè, ‘i’eva ragrupaa. I nòni ‘i’eva in ca’, e quaand a gh’eva, com’è in campagna, anca i garzon, anca loor i fava paart, in una certa manéra, dèla famiglia medesima.
NIPOTINO Ma, per esempi, al Nataal, come l’eva? Cosa sa mangiava?
NONNO In campagna, nümm per Nataal mazavum al capon, poeu al sa farziva de ripien. Al pranzo de Nataal l’eva la sira del vinticinch.
NONNA Sa usava migna l’alber de Nataal, favum al presepi e i regaj ‘i’eva püssée semplic che al dì d’incoeu, figuremess!
NIPOTINA Ma sevuff cunteent istess?
NONNA Ma sì, mì ma paar che sevum cunteent istess: S’en diset, nònn? (RIVOLGENDOSI AL MARITO)
NONNO Ma sì, anca mì ma paar propi de sì.
NIPOTINA Cüntenn sü ammò quajcòss dèla vita de ‘na volta!
NONNA Ma, la memoria la ma aiuta pü inscì taant, ma ma regordi che fadigavum püssée, sia i omen che i dònn.
NONNO Ma quell i l’à già capii, i nòss nevudin; gh’eva anca, naturalmeent, i sò vantacc.
NIPOTINO Del bon?
NONNA Eh, già, a g’à reson al nònn; per esempi, a gh’eva l’aria e l’aqua nett com’è un spécc, mentre che incoeu.......
NIPOTINA Ah, sì, quell i n’à l’à inzegnaa anca a scoeula: L’inquinameent............
NIPOTINO Sa pò pü fidass de quell che sa mangia, i l’à dii la maestra; i laagh e i fium a i’è sporch..........
NONNO Cert, tücc duvressum inzema fà in manera de tegnì un poo mej questo moond che emm truvaa nassendo.........
NONNA Ma cert, se tornass indrée i nòss pòor vécc......
NIPOTINA Cosa diseressi de tütt al progrèss, di areoplani e de tütt al rest?
NONNO Mah.....i sa stremisseress de cèrt........
NIPOTINO Magari i sa abitueress.........
NONNA Cert, anca perchè, un cuunt a l’è nà con ‘na barca a remi, e un cuunt a l’è ‘na barca a mutoor.........
NIPOTINA Perchè ta diset inscì, nòna?
NONNA L’è ‘na manera per dì che i cumoditaa i g’a saress piasüu senz’altro anca a loor, pòor geent.......
NONNO Cèrt, ogni teemp a g’à i sò carateristich, cari nevudin, e quell che incoeu a l’è muderno, un duman.............