Al rastèl dal nonu

Stampa questo copione

Al rastèl dal nonu

COMMEDIA IN DIALETTO MANTOVANO

DUE ATTI

DI

FRANCO  ZAFFANELLA

GABBIANA  1988 - 1998

                                                                                                         

PERSONAGGI :

Carlo Misoni - Agricoltore di anni 64. Persona molto testarda, ha frequenti scatti d’ira dovuti alle contapposizioni che si creano in famiglia, sopratutto con la moglie e la sorella.

Pina - Ha 57 anni ed è la moglie di Carlo. Una donna dal carattere forte e determinato che inevitabilmente si scontra con il marito in accesi duelli verbali.

Marta - E’ la figlia di Carlo e Pina, più tollerante e poco incline ai litigi, non assomiglia certo ai genitori. Nata e cresciuta in campagna ha iniziato presto ad aiutare la famiglia nei lavori agricoli, attività con la quale si è poi molto legata, tralasciando il tempo libero e il divertimento. Ed è così che si ritrova passati i trent’anni senza essere nemmeno fidanzata.

Lisa- E’ la sorella di Carlo, ancora molto giovanile nonostante i suoi 55 anni, ama vestire in modo elegante e appariscente, non è sposata.

Rosa - E’ l’anziana di casa, dai modi un po trasandati, non è molto considerata nell’ambito familiare, tanto che le sue attenzioni sono rivolte prevalentemente ad un gatto.

Ha 85 anni.

Mario - Vicino di casa, amante del vino, passa molto tempo delle sue giornate in casa della famiglia Misoni, veste sempre molto trasandato ed ha una certa difficoltà nei dialoghi per una accentuata sordità. Ha 70 anni.

Contessa Martini - Nota figura nobile della zona, dopo essere rimasta vedova si occupa personalmente dell’amministrazione dei suoi beni. Altezzosa e distinta parla con la r moscia. Ha 48 anni.

Gianni Sartori - Trentaquatrenne benestante di Mantova, veste molto elegantemente ed è sempre pronto a nuove avventure amorose.

 

***

La vicenda è ambientata in una cascina di campagna nell’inverno del 1963

                                                                                                         

I   ATTO

               La scenasi apre nella stanza soggiorno della famiglia Misoni              

                con Pina che seduta sta rammendando alcune calze, mentre                      

 Carlo sta entrando in casa.

Scena  I  -  Pina e Carlo

PINA - Sat sè bela che Carlo?

CARLO - A su bela che?!......... A gh’è an fred ca ‘s pöl mia resistar, at vedrè che al rival

al fnirò da scalvà natar de, a voi mia dventà an candlot.

Dicendo questo si toglie la giacca , i guanti e il cappello.

PINA - A levi mia det che an fred cume incö me lu mai sentì, e tu surela ch’la vulì andà l’istes al mercà.                                

CARLO - Figurat, varda sla perd al mercà, ma ta schersarè mia, gnanca sa’gh vegn al cagot, varda se cun töti i mester cha gh’è da fa in na ca, na dona la pöl esar sempar in gir!

PINA - Varda che però la spesa  in na manera u cl’atra a gh’è sempar ad fala.

CARLO - Ma cara la me spesa, al merculdé a Castloc, al giuvidé a Mantua e la dumenica varda sla perd quel ad Campdel ! Ma gh’è bisogn ad fa la spesa cun al cuntagosi?... Do banani che, na camisa la, an per ad mudandi insà, ma cusa soma dventà.

Carlo si siede.

PINA - Al so Carlo, ma cuma fet a digh quèl, tra che cun al fat cla se mia spusada la’s  porta dré sempar an gran dispiaser.

CARLO - An dispiaser? A quel cha’la tuleva  agh gneva al dispiaser vè!

PINA - Che discurs, par furtuna ch’lè tu surela.

CARLO - Apunto, va ch’la cunosi ben, valà che Giuan l’è sta pran furtunà quand me surela

al la pö vulì, l’è gni na sera  cal pianseva cume an putin,....“ Tu surela la ma lasà, cusa faghi ades?...” Ma tasi cujon, sèt mia ch’lè la tu furtuna, cusa vöt piansar ch’a t’he vinsì al lot

sensa metar.

PINA - La gh’avrà vi li su rasun tu surela sl’ha lasà Giuan.

CARLO - Chi’èl  ch’al sa, vala capì te, che pu par sunta gh’è da di che sa savevi na roba

acsé, ma ch’la sa spuses! Ca gh’levi po in mesa i pe.

PINA - Va Carlo ch’at sè sempar dre a criticà tu surela, ma parchè th’at varda mia te ogni

tant.

CARLO- Me!? Ma dim cuma as fa andà d’acordi cun me surela, prova vardà par esempi se a la su età as pöl andà vestida acsé cun toti cli sutani streti, töta atilada, ma cusa gh’ala ad fa vedar a la su età, la gh’a tot ca casca.

PINA - Ma Diu cuma at sè, che pu l’è amò na bela dona, da suvna i la ciamava mia la miss di Gabbiana.

CARLO - Se, la miss, e dopu la sfilava in dla stala! ... E pu sta mia fam vegnar in ment quant a l’era šuvna vè, a gh’evi vargogna ch’la fos me surela.

PINA - Ben ma parchè, ma varda  che le la mai fat gninte da mal, e pu  töti li dumenichi la va a mesa, l’è mia cume te ca  th’agh  vè par Nadal e Pasqua par piaser! Da quel se  a’ duvresi vigh vargogna!

CARLO - Oh ach siom cun la föla ad la cieša, ma set parchè la va sempar a mesa?!

                                                                                                                                      1

parchè la g’ha sempar da fas vedar tota tirada e ben vestida.

PINA - Certu la fa ben, parchè davanti al Signur bisogna andagh  sempar cun al

vestì pusè bel.

CARLO - Sl’è par quel davanti al Signur som töti precis, ogni cuma at sia vestì, atar chè!          

PINA - A vedi che par Pasqua e Nadal par andà  a mesa th’at meti sempar al vestì pusè

bel, èl vera u no?

CARLO - A vöt ca vaga a mesa cun i vestì d’andà in dla stala.

PINA - Se ogni cuma sè vestì, davanti al Signur a som töti precis, at pö tegnar anca chi

vestì le.                      

CARLO - Asculta Pina su gni in casa par scaldam, cun chi discurs che sta mia fam vegnar fred.

PINA - No te al fred al th’a dat a la testa, va che pusè th’adventi vec pusè th’adventi vilan.

CARLO - Vilan?! Me?!.....Gh’an fos ad la gent acsé.

PINA - Cherasa, e pensà che pena spusà at sevi töta na gentilesa, töt an cumpliment alura ta t’insugnavi mia ad parlà acsé, in particolare  prema d’andà a let.

CARLO - Alzandosi - Ma chi! Ma va che me su sempar quel, te vè at sè cambiada, in particolare prema d’andà a lèt .

PINA - Eh me a su cambiada! Ma valà caru, l’è trent’ani ch’at faghi da magnà, cha lavi,

cha stiri, e te at sè gnanca bun ad ricunosal.

CARLO - Ma cusa duvres ricunosat? Parchè me lavuri mia alura, e te cusa an

ricunosat ah? Tu mai sentì di, oh Carlo che bela munšida ad vachi ca te fat incö,u sinò,

che bela arada, bela fonda, m’et det amö acsé? Ma fam al piaser valà, inveci da cusar i calset  prova a cusat la boca, chisà ch’at tasa an po!

PINA - Ah se, prova a cusati te alura i tu calset!

Dandogli le calze e tutto l’occorrente per aggiustarle, Carlo prende il tutto con una

certa disonvoltura.

CARLO - Parchè cusa credat ca sia mia bun!

PINA - Vardoma alura, su propria curiusa ad vedar cume at fè.

Pina alzata sta guardando Carlo che inizia a rammendare le calze, il quale ovviamente si trova in difficoltà .

CARL - Va se me su mia bun d cusar di calset!

PINA -  Sa at sè gnanca bun ad fat al grop ad la cravata!                           

CARL - Ma chi!?

PINA - Ma te! Che ogni volta ch’at gh’è ad metat la cravata a th’am ciami sempar

a fa la grop.

CARLO - Te th’am farè al grop ad la cravata, e al grop ca mandi šo me quant a vegn

šo tu surela da Milan, la burla giò la, quel agh dit mia gnint!...... Aiii ! che furun, ma ciapa

chi calset che ch’lè roba da doni!

Pina riprende il lavoro e torna sedersi.

PINA - A ma gh’era da savil, a l’è gni ad sesant’ani sensa esar bun ad fas al grop ad la cravata e in cinc minù al vuleva imparà a cusar i calset.

Scena  I I - Rosa e detti

Carlo sbuffando verso la moglie si va a coricare sul divano nel frattempo entra la zia di Carlo, con in  mano un piccolo bastone.

ROSA - Pina, èt mia vest al gatin?                                                                         

PINA -  No, stamatina lu mia vest.                                                                                                                                                                           

ROSA - Ma induva èl andà alura, te Carlo l’èt vest?                                                 2

CARLO - Cun töti i mester cha ghu ad fa sia, a vöt cha staga drè al gat.

ROSA - Aš ved cume at lavuri, puvrin al me gatin, lu bela sercà in toti li camari, chisà

cusa gh’è suces, mi  mi Fufi mi  mi, ma indù sèt, Fufi ve che ad la tu mamina ...mi  mi.. ...

bel micin tira föra al testulin.

La zia Rosa aiutandosi con il piccolo bastone cerca il gatto anche sotto i mobili e abbassandosi per guardare sotto la vetrina si blocca con un dolore improvviso alla

schiena.

ROSA - Ahiiii! Che mal, ma Diu che dulur a la schena, a su pö buna d’indrisam, aiutèm

par piaser.

A questo punto Carlo e Pina  si avvicinano alla zia per aiutarla a radrizzarsi.

PINA - Bisogna ch’la staga atenti sia.

CARLO - A gh’la cavat a indrisat?

ROSA - Mah ..... an fa pran mal.

PINA - Cal sia sta an strap?

CARLO - Pensa sia s’at resti acsé at sè a l’altesa giosta.

ROSA - Ma a l’altesa giösta par cosa?

CARL - Par andà a levà jov in dal pulèr.

Udendo questo Rosa si alza immediatamente.

ROSA - Ma varda, me sa pasà, ma sèt ca’m fa pö mal.

CARLO - Me madar la gh’eva propria ragiun quant la diseva che jov i va ben par guarì na möcia ad malatii .

ROSA - Cusa vuresat di?  Sa me pasà al dulur, cusa vöt ca sagueta a sta sbasada al me gatin putost, quel se ca’m fa sta in penser.              

Nel frattempo Pina torna a sedersi continuando a rammendare le calze, mentre Carlo si siede sul divano a sfogliare un giornale.

CARLO -  Sentat šo sia, e lasa le ad pensà al gat.

ROSA - E chi ach pensa alura, sa gh’u d’aspetà vuatar.

PINA - Ma al saltarà fora sta gat.

ROSA - A lè che töti li matini apena levavi so, am gneva sempar incuntra, incö no, bisogna ch’agh sia suces quèl, ades a vaghi föra a sercal.

E si appresta a uscire mettendosi uno scialle in testa.

PINA - Ma la schersarà mia, cun al fred cha fa.

ROSA - A m’interesa mia sa fa fred, fin cal cati mia stagh mia ben.

CARLO - Quant l’as met an testa na roba, a gh’è gnint da fa, l’istesa ad me padar, sta mia föra tant nè sia, che oltre al gat dopu gh’abioma mia ad sercat anca te .

PINA - Puvreta la sia, cun ch’al gat le a lè sempar a mester, Carlo am par ad vi sentì na machina cha sè ferma in curt, prova andà a vedar chi gh’è.

CARLO - Ma chi vöt ca’ch sia.

PINA - Ma dai prova andà a vedar  ch’at sè le ch’at fè gnint.

CARLO - Come faghi gnint, su dré lesar al giurnal, at vedrè che sa gh’è an qualdun as farà sentar.

Infatti si sente bussare alla porta.

PINA - E’t vest ca gh’éra an qualdun!

CARLO - E’t vest ch’al sè fat sentar!

         Scena  I I I  -  Martini - Carlo - Pina

                                                                                                                                    3

Carlo si alza per aprire la porta, e si presenta la contessa Martini .

CARLO - Ah, l’è la siura Cuntesa, la  vegna pör dentar.

MARTINI - Buongiorno, scusate se vi disturbo ma dovrei parlarvi.

Nel frattempo Pina si alza anche lei ponendo il lavoro che stava facendo e va a prendere  il cappotto  e il cappello della Contessa Martini.

PINA - Ma la  s’acomuda, am dagha pör a me.

CARLO - La’senta, la’senta ...

MARTINI - Si grazie, ma che giornata eh?

CARLO - Propria, a bevla an cafè acsè la sa scalda.

MARTINI - Ma si, è tutta mattina che sono in giro ne ho proprio bisogno. 

PINA - A vaghi subit a fal, al bevat anca te Carlo?

CARLO - Ma se.

Pina esce dalla stanza ed entra in cucina, mentre la contessa e Carlo si siedono.

MARTINI - Ho visto sua zia fuori, mi sembrava anche preoccupata, ma con questo freddo

può prendersi qualcosa.

CARLO - Al so, a gh’lom det su mia quanti volti, l’è peš che na putina, la pensa cha l’è föra a sercà ‘l gat.

MARTINI - Cosa vuole è una persona anziana e avrà le sue stranezze, comunque un freddo così io me lo ricordo solo nel quarantanove, pensi che stamattina la mia macchina non voleva saperne di partire, ma poi è arrivato il mio stallone, . . .  cioè il mio stalliere! E piano piano me l’ha avviata così bene, ma così bene che il motore non si voleva più fermare!...... Ah che emozione!

CARLO - Ah se? Ma che brau stalun, ciuè staller cla gh’a, ma l’e sl’è gnida

cun na giurnada acsé bisogna cla gabia quèl d’impurtant da dim?

MARTINI -  Si si, sono qui perchè ho sentito che vuole smettere di fare l’agricoltore, e se               voleva vendere il suo terreno io sarei interessata .  

CARLO -  Eh su propria dré a pensà da vendar, sa, me a gh’u bela na certa età, li doni se l’im da na man, ma cun rispetu parlando nè siura cuntesa na dona la gh’a mia li vesti e la forsa ch’a gh’a n’om in campagna, am dispias, ma d’altronde bisogna ca pensa a quél. 

MARTINI - Ho capito cosa vuol dire, e credo che sia giusto così, una donna si deve occupare

di ben altro, ma sua figlia non ha intenzione di maritarsi?

Entra velocemente Pina con il vassoio e le tazze, e ponendo tutto sul tavolo interviene

un po indispettita .

PINA - Ma certu ch’la’s maridarà, quant la catarà l’om giost, l’è sul questiun ad temp!

Detto questo se ne ritorna in cucina frettolosamente.

CARLO - Me mujer la gh’a amö dli speransi, ma am digha le cume a fala a catas al

murus ch’le sempar a ca, e pu la gh’a da savì che li doni li me töti a cuntra, li vures mia ch’a gh’és da vendar.

MARTINI - Spero che non se la  prendono con me visto che sono venuta per comprare.

CARLO - La’s preocupa mia, tant li pol metas al cor in pace che ad la téra andom šo,

putost a gh’u da pensà  induva andà a sta, am piasar na casa in paes, ma cun la crisi ad casi ca gh’è a Casadac - Gabbiana al sarà mia facil.

MARTINI - Lei faccia pure le sue scelte quando vorra discutere della vendita basta solo 

che me lo faccia sapere.

CARLO - Certu, certu,.... ma ad quel cu capì a le a gh’interésa sia la casa che la tèra?            MARTINI - Si, si a me interessa tutto.

Entra di nuovo Pina con la caffettiera che pone sulla tavola e piuttosto imbronciata

si rivolge alla signora Contessa.                                                                                         4

PINA - Inveci cla s’interesa ad töt èl mia mei cla s’interesa di su afari!

La Contessa  che ha perso la pazienza  si alza in piedi e risponde.

MARTINI - Signora, guardi che questi sono i miei affari! 

PINA - Bei afari!

CARLO - Vè Pina! Ma cusa dit! Cun la siura Cuntesa! A su mia me, èla la manera ad parlà!

Töt sö e va in cušina par piaser!

PINA - Varda Carlo umenti th’an dighi öna!

Pina arrabbiata torna in cucina mentre Carlo inizia a versare il caffè.

CARLO - La ma scusa, ma l’è fata acsé, cusa gontia ad fagh, tra l’altru, su anca pien ad

dulur e fagh fadiga a mandà avanti la baraca, ma chestu  l’al capes mia e la’s rabes anca.

MARTINI - Ah come la capisco signor Carlo.

CARLO - La beva valà, prema ch’al vegna fred.                                                                   

MARTINI - Speriamo che non sia avvelenato .... hheeee ...hhhe ( risatina ) .

CARLO - A gh’è mia ad dil do volti .

MARTINI - E le altre donne dove sono?

CARLO - Me surela l’è andada al mercà, e me fjola la sarà dré da da magnà a li galini, ades quant li scata töti e tre, quel li cumincia an cuncertu siura Contessa.                   

MARTINI - E’ meglio che mi sbrighi allora , non vorrei crearvi ulteriori problemi.  

 La contessa appena beve un sorso di caffè si alza disgustata tossendo.

MARTINI - Ahhhhh!.... Hgggg!......... O Dio! Ma cosa c’è dentro in questo caffè?!!!

Hmmmm!! ........Hgggggg!!......... Mi viene da star male!

CARLO - Parchè cusa gh’al cal cafè che, ghhhhhh!...... Oh che bröt savur, ma ch’usel?

MARTINI - Hmmmmmmmm!.... Ma cosa ha messo dentro sua moglie!?... Hmmmmm!

CARLO - Pinaaa!! .... Pinaaa!! ..... Cusa gh’èt mes dentar in dal cafè?!

Carlo alzatosi piuttosto arrabbiato guarda minaccioso Pina che entra nella stanza,

mentre la Contessa è appoggiata alla tavola e continua a tossire.

PINA - Cusa vot ch’at sia dentar.

Carlo assaggia quello che si crede zucchero, scoprendo che invece è sale.

CARLO - Ma chestu l’è sal!

E prendendo il contenitore  lo porge alla Contessa.

CARLO - La  pröva sentar anca le.

MARTINI - Noo! ...Noo! Ci credo sulla parola, ho pensato anche che poteva essere 

veramente avvelenato, già immaginavo la prima pagina della Gazzetta di domani  : “ Giovane Contessa, nel fiore della vita avvelenata per amore”. 

PINA - Ma  qual amore!?

MARTINI - Amore! Amore per la terra!

PINA - Se, quela da ch’iatar!

CARLO - Vèè! Pina ! Tasi ades ne! ..... Pensa putost cusa tè fat!

PINA - Am sarò sbagliada. 

CARLO - E’h  sbagliada! Te tè fat a posta!

PINA - Ma no l’è che inveci ad to so la chichera dal sochar u tolt so quela dal sal.

CARLO - Va via valà! Ch’at veda mia!

PINA - Varda Carlo, umenti tha’n dighi ona.

Carlo fa la cantilena a Pina dicendo insieme a lei le ultime parole, Pina quindi ritorna

in cucina e Carlo cerca scusarsi con la Contessa Martini.

CARLO - Agh dagh an po d’acqua, chisà ch’agh pasa?

MARTINI - No grazie mi è già passato.                                                                                 5

CARLO - Agh fagh parcià natar cafè?

MARTINI - Nooo! Per carità!

CARLO - Su mia cusa di, urmai l’è suces, ma as pöl metar al sal al post dal sochar.

MARTINI - Lasci perdere signor Carlo, adesso però è meglio che vada, prima che arrivino

le altre donne.

CARLO - Am dispias, comunque la ringrasi par al su interesament, a sentarom alura?

MARTINI - Non ne sono poi così tanto sicura sa, io comunque lo spero.

CARLO - La ma scusa amö, arvedas.

MARTINI - Arrivederci.

La contessa dopo essersi messo il cappello e il cappotto esce di casa e subito dopo

rientra dall’altra stanza Pina.

CARLO - E’li robi da di chesti! Ala siura Cuntesa pö! ........ L’è inotil tant, bisogna ch’andoma šo dla téra! ..... Ma varda ca gh’u mia po vint ani vè! Al capesat mia insoma!

Vedendo Pina che non risponde.

CARLO - E ades sè’t ‘dventada möta!?

Scena  IV  -  Marta - Carlo - Pina

Con distacco Pina prende il vassoio e senza dire nulla torna in cucina mentre dopo

pochi istanti entra in casa la figlia Marta .

CARLO - Ma vardè che robi, as pöl mia fa dli figuri acsè, cuma as fa mia tacà da lit!..... A stagh pran ben quand a su an dla stala, la an mesa li me vachi, che sli fa mia möt agh dagh do pachi!

MARTA - Pupà cus’èla gnida a  fa la siura Cuntesa?

Prima ancora che Carlo abbia la possibilità di rispondere entra Pina.

PINA - Vèèè!! Varda che tu padar al völ vendar al sit, a gh’interesa mia se nuatar a som

mia d’acordi, èt vest cume as calcula!

CARLO - A gh’è turnà la parola vè.

MARTA - Ma schersat pupà, e dopu nuatar induva andom? Cusa fom? Mal dit?

CARLO - Ma Marta serca ad capì che lavurà in campagna l’è mia an mester par te, pröva vardà a gh’è nisuna dona ca lavura in campagna cume at fè te.

PINA - Varda che tu fjola la lavura pusé che n’om e la se mai tirada indré, e sl’è an mester ch’agh pias, parchè gh’ala mia ad fal!

A questo punto la discussione viene interrotta  da una voce che chiama dall’esterno,

si tratta di Lisa che è tornata dal mercato.

LISA - Marta!

MARTA - Cusa gh’è sia?

LISA - Ve a dam na man a purtà dentar li bursi dla spesa.

MARTA - A vegni sia.

Detto questo Marta esce di casa mentre Carlo si siede a tavola a sfogliare

un giornale, anche Pina rimane in scena a braccia conserte con il broncio.

CARLO - Ades vè som a post! Valà ch’a t’è gni na bela lengua, ohh general!

E mai na volta ch’a th’am daga ragiun,. . . oh la pers la parola amö!

Scena  V  Lisa e detti

Pina non da retta al marito quasi voltandogli la schiena, mentre rientrano

in casa Marta e Lisa con la borsa della spesa.

                                                                                                                                        6

LISA - Vèè Carlo at sarè mia gni mat nè!! Sat vö vendar la casa bisogna ch’al sapia

anca me èt capì!

CARLO - E’cu ades as pöl tra sò!

PINA - E’t sentì Lisa tu fradel cusa al vol fa, dopu töt quel ca fom, lè cume sa’c fösum gnanca.

LISA - Pian, pian, e al me parer a cuntal gninte? .....Ahhhh!? ....Sa th’al sè mia th’al

ricordi me, parchè an toc ad tèra l’è mio, e anca an toc ad casa, se te at vendi me a resti che l’istes, va ben!

CARLO - Se in dal pulèr! Alzandosi.

LISA - Lasa lé valà!

MARTA - Pupà parchè s’èt acsé cativ incö?

PINA - Se l’è propria dventà cativ tu padar.

CARLO - A gh’i an bel curagiu da di ca su cativ, ma vuatar al töc pusè bun induva a

gh’liv? .... Taga al cul!

Le tre donne offese vanno nell’altra stanza  portando le borse della spesa.

CARLO - Ohh sperom da sta un pace an po,che sat vè mia šo da bröt, li mola mia l’os vè!

Ma non fa in tempo a finire di parlare che ritorna in scena la sorella Lisa .

LISA - Vè Carlo! Me su mia parchè at voja andà šo dla tèra, adré a li besti at döma na

man, in di camp as pöl di ca fa quasi töt tu fjola, e me che par sta an famiglia an su mia maridada.

CARLO - Te th’at sè mia maridada parchè a gh’è sta nisun ca th’a tölt, ansi agh nè sta un ca’t vuleva, ma te no! Varda cuma at sè furba!

Sentendosi ferita dalle parole di Carlo Lisa esce di casa.

LISA - Chestu ‘duvevi mia dil!

Ritornano in scena Pina e la figlia Marta .

MARTA - Pupà cusa gh’èt det a la sia par fala scapà föra ad ca.

PINA - Ma che robi!

MARTA - A vaghi vedar induva l’è andada, cun cal fred ca gh’è la s’è mesa gnint ados.

PINA - Se Marta va a vedar valà, me l’è mei ch’a cumincia  a parcià ad disnà, l’è bela li ondas pasadi.

Marta si mette una giacca, prende uno scialle per la zia ed esce di casa.

CARLO - Oh l’è mei che na qual volta at faga lavurà li man inveci dla boca!

Pina stringendo i pugni verso il marito ritorna ancora in cucina.

CARLO - Quant a gh’dmandi quèl la fa la möta, quand la gh’a ad tašar la par na machineta e pensà che me madar puvreta prema da digh quèl a me padar, la gh’éva ad fa dumanda in carta da bol, alura se jera bei temp e iòm jera rispetà, ades pian pianin li doni li’s met i pe in testa.

Si sente bussare alla porta .

Scena  V I  -  Mario - Carlo

CARLO - Avanti.

MARIO - Permesso?

Ed entra in casa Mario vicino di casa, indossando una giacca piuttosto malandata con cuffia molto grande.

CARLO - Vé dentar Mario .

MARIO - U vest tu surela söta al portac ch’la sigava, th’è mort na qual vaca!

CARLO - No l’è che li doni li’met in crus

MARIO - A sè scà la nus!? ..... A’credi ben cun al fred ca fa.

Intanto Mario si siede.                                                                                                    7

CARLO - A cuminciom la fola Mario?

MARIO - Cosaa!?

Carlo alza la voce.

CARLO - Quant a gh’è ad parla cun te a gh’è sempar da sbraià!

MARIO - Al so, . . .  ma ades a su dre imparà anca a vardà i muviment dla boca, e alura ma scapa po gnint a l’è na tecnica növa, americana.

CARLO - Oh as ved, ma sta mia di dli stupidadi Mario, ades at vuresi di che dal muviment ad la boca at capesi cusa dighi!?

MARIO - Se, propria, prova di quèl, at vedrè ca ma sbagli mia.

CARLO - Va ben, se propria at vö, sèt prunt?

MARIO - Se dai parla .

Carlo cercando di scandire  le parole sottovoce dice :

CARLO - Va da via al cul ........

MARIO - Prova dil amö.

CARLO - Va da via la cul!!

MARIO - Ah se, ades u capì, th’è det ca vegn föra al sul.

CARLO - Se, e la luna, ma va che tacadi e me ch’asculti.

MARIO - Parchè ontia mia induvinà?

CARLO - At piasares, te junic muviment dla boca ch’at capesi jè i segn dla briscula.

MARIO - I vend la picula?

CARLO - Ma alura at sè propria an marturel!

MARIO - Balsanel!? Ma sa’l’ha pena tolta!

Carlo a questo punto congiunge le mani e scuote la testa in segno di sopportazione e Mario lo guarda sorpreso per il suo atteggiamento.

MARIO - Ben cusa fet th’at metat a pregà?

CARLO - Ma quela at ‘ha cunà!! Agh nu mia asè da sbraià, anca cun te, ma cuma fet a

discorar te cun tu mujer, a ma’l dit?

MARIO - Me mujer? La parla sempar le, e me agh digh sempar da se.

CARLO - At sè mes ben alura, ma te almen atsè surd, ........... a l’è me ch’agh senti ben, e

cun li doni ca gh’u in ca  th’at po immaginà, ma pusè che atar l’è mè surela, la ga na testa varda, quant po la’s met chi vestì töti stret, as pöl a la su età andà in gir cun di vestì acsé stret!?

Ma gh’è gnint da fa agh pias stret!

MARIO - Dabun?

CARLO - Se se, igh pias stret.

MARIO - Ahh, ades u capì parchè la sè mia spušada.

CARLO - Cusa centra?

MARIO - Eh s’agh pias al pret!

CARLO - Ma Mario alura at sè propria dur.

MARIO - Cusa vot ch’agh faga s’agh senti poc.

CARLO - No a l’è ch’a th’agh senti gninte.

Scena  V I I  Rosa e detti

Entra di nuovo in casa la zia Rosa dopo essere andata fuori alla ricerca gatto, tutta infreddolita con il sacchetto del pane in mano.

ROSA - Brrrr, che carga ad fred cu catà sö, èt mia sentì Carlo ca gh’éra al furner ca sunava?

CARLO - Varda se cun töti i sunadur ca gh’è che in ca, a senti anca quei ca suna fora.

                                                                                                                                         8

ROSA -  L’è mia par casu ca sia gni in casa al gatin?

CARLO - Ma no sia lu mia vest, e lasa le cun sta gat.

ROSA - Ma chisà induva l’è andà fnì? ....... avvicinandosi a Mario con sospetto  e te Mario

èt mia vest al me gatin?

MARIO - Ch’ièl ?

Rosa alzando la voce .

ROSA - Al gatinn!!

MARIO - Ma qual gatin, me u mia vest nisun gat.

ROSA - Parchè na volta u vest tu mujer ch’l’agh cureva dre cun la mansarina.

MARIO - Ma parchè al tu gat töti li volti cal gh’a ad fala al vegn mia sempar in dal

me ort!

ROSA - Par forsa, at gh’è n’ort ch’a par an cesu.

MARIO - Cosa?!

ROSA - Eh, cosa,.... chisà induva l’è andà fnì .............. mi mi ....... Fufi ......... mi mi.

Rosa si mette a cercare il gatto battendo i mobili con il solito bastone .

CARLO - Sia ma va a scaldat, ch’at vedrè che al gat al saltarà föra.

ROSA - Ma bisogna ch’agh sia suces quèl,............... vè Mario l’è mia che stanot 

th’abia lasà mulà al cagn?

MARIO - Ma cusa vöt dam dal pan, l’è quasi ura ad magnà!

ROSA - Al’ha magna!!? Ma me th’al masi ch’al brot cagn le!! Varda sl’è vera

na roba acsé su mia cusa agh faghi!           

Rosa alzando minacciosa il bastone  verso Mario le scivola il sacchetto del pane

che aveva in mano rovesciando tutto il contenuto.

Carlo intanto si mette la testa tra le mani per quanto vede e sente, e mentre

la zia Rosa  si abbassa per raccogliere il pane si blocca ancora con il

dolore che ha alla schiena.

ROSA - E’cu ades a me cascà tot al pan ........ aiaaaaaa! ........ La me schena ........ la sè

blucada amò!........... Aiiiii !!

Carlo si alza per aiutare la zia ad alzarsi.

CARLO - Amò la schena sia! ma basta!

ROSA - Che mal ch’a gh’u, ah che brota roba dventà vec, che dulur, töta culpa ad

Mario!

MARIO - Cusa centri me cun la tu schena.

CARLO - Sia ve via d’adlà valà, al pan al cati šo me.

ROSA - Pian, pian.

Ed entrambi entrano in cucina, con zia Rosa tutta curva sostenuta da Carlo.

MARIO - Ma va che sclerosi, adès l’è culpa mia s’agh fa mal la schena, meno male che Carlo al  la purtada via, sinò a gh’an disevi do, ............. che però u gnamò vest al butigliun dal vin, quel se a l’è an dispiaser, atar chè al gatin ad la Rosa.

Rientra in scena Carlo.

MARIO - Cusa gh’ala tu sia Carlo?

Carlo raccogliendo il pane.

CARLO - Mario tasi che incö l’è mia la su giurnada!

MARIO - Ah, la sè sbagliada!......... Infati cusa centri me cun la su schena.

            Scena  V I I I  -  Pina - Carlo - Mario

                                              

                                                                                                                           9  

Entra in scena Pina dalla cucina .

PINA - S’at sè che Mario?

MARIO - Ciau Pina.

PINA - Ciau, bevat an gusin?

MARIO - Ma nooo.

PINA - Ma dai Mario che an gusin al so ca th’al bevi vulentera.

E mentre Pina prende la bottiglia e il bicchiere dalla credenza ponendo

tutto sulla tavola, continua a parlare.

PINA -  ....puvreta la sia che fred cla ciapà, ades a l’è la visin a la stua cla

sagueta  ciamà al gatin, ......  to Mario servat te, at se th’an vödi quel ca th’ag nè voja.

Carlo raccolto il pane lo porta in cucina mentre Mario si versa da bere.

Di li a poco si sente bussare alla porta.

POSTINO - Postaa!! .... C’è qualcuno?

PINA - Chi’èl ca ciama?

E va sulla porta a vedere chi c’è, trovandosi il postino riceve la posta.

MARIO - Th’è rivà posta Carlo.

CARLO - Ah ma al so chi l’è, soma a la fin da snèr, ga scumeti cl’è me cugnada cla dis che

par Pasqua la vegn šò, la manda la prenutasiun.

MARIO - La vegn šò in prucesiun!

Rientra Pina che ringraziando il postino sta già aprendo la lettera .

PINA - Grasie Claudio, ciau ch’ièl ca va in prucesiun?

CARLO - Ma nisun, l’è Mario che cume al solit al capes gnint.

PINA - Chisà chi’hà scret?

CARLO - Ma chisà.

PINA - Ma varda l’è me surela da Milan, la dis cla vegn šò par Pasqua.

CARLO - Cus’évi det! ... Va che quant la riva tha ma’l di ca vaghi via me ne!

PINA - At faresi sul quel ch’at sè, an malducà!

CARLO - Valà, a ch’alé agh vures an legn!

PINA - Varda Carlo, umenti th’an dighi ona!

Anche Carlo scimiotta questa frase di Pina.

CARLO - Umenti th’an dighi ona! Umenti th’an dighi ona! ........ Ma dila che

almen th’at meti al cor in pace!

PINA - Ma valà! Cusa vot ca diga, che cun te as pöl gnanca ragiunà!

CARLO - Ragiuna cun tu surela alura, quela se l’è fina, che cuma l’ariva che la cumincia

li critichi, parchè gom mia al riscaldament, parchè goma al cèsu fora, parchè che parchè

le, ma la siura Pierina, quand as trata da magnà di salam e di cudghin nustran lu mai sentida 

fa di parchè, sensa parlà da töt quel ch’l’as porta via, èl vera u no! Ma vistu cla gh’a na casa acsè bela, cun töti li cumodità cusa vegnla fa che a Gabbiana,..........cla burla giò la!

PINA - E cusa vöt ch’agh faga? La mandarò mia via !? Al so anca me cuma l’è, pensa che l’ultima volta ch’lè gnida la vulì adrè a dli galini  bela pulidi e töt, varda su restada möta.

CARLO - Ma Diu che grasia ca m’avres fat al Signur!

PINA - Ma te al fred al ta dat dabun a la testa.

MARIO - Induv’èl chi fa na festa?

CARLO - E la festa Sant‘Antoni,.......... e adès cusa fala la sia.

Scena  I X  -  Rosa  e  detti

                                                                                                                                  10

Infatti nella stanza entra la zia Rosa con il solito bastoncino e un vaso da notte in mano.

ROSA - Va se a la mè età  am töca ad fa chi mester che.

PINA - Ma l’è vera am su dismengada, da che sia ch’agh pensi me.

ROSA - No l’è l’istes, l’hu fat par tanti ani, pös fal ancor.

E dicendo questo Rosa si avvicina a Mario tenendogli il vaso da notte quasi sotto il naso.

ROSA - E te belu sta mia preocupat che se al tu cagn al ga fat quèl al me gatin  at la pasi mia liscia vè! ..... L’è inotil ch’at faga finta da gnint, va ca parli cun te!

Mario risponde alquanto disgustato per la vicinanza di Rosa con il vaso da notte.

MARIO - Va c’hu capì ch’at parli cun me, va ben ca sia surd, ..... ma al me nas ach sent ben, sta an la cun chl’urinal le!

CARLO - Ma sia cusa vöt chl’abia fat al cagn da Mario ca l’è le cha sta gnanca in pè

ROSA - Par forsa agh da mia ad magnà! E cun la fam cal gh’a a vöt vedar ch’al sè

magnà ‘l me gatin!

PINA - Ma cuma al fat sia ca l’è ligà.

Avvicinandosi a Mario Rosa dice.

ROSA - E alura cume mai a l’è sparì, èl mia mei ca th’agh daga da magnà al tu cagn!

MARIO - Ma ancora at vè che, ma sta indrè, as pöl gnanca bevar an piculin in pace.

ROSA - Verament chal’é al gh’a pusè la cera da’n quint!     

PINA - Lasè  sta al Mariu sia, che lu al gh’a mia nisuna culpa.

ROSA - Valà che chestu che me al cunosi ben, lu al capes mai gnint, ahhhh? .... Cosa? .... Quant ta ga d’mandi da bevar alura se sa gh’indresa jureci vè!

Mario si alza per uscire.

CARLO - Induv’èt Mario?

MARIO - Ma cusa vöt ca staga che, con chesta ch’la sagueta turmentam con

sta gat, e in po a chi’urini le urmai a gh’u bela fat i’analisi!

ROSA - A vegni anca me, a voi vedar se al tu cagn l’è ligà dabun.

MARIO - Ma soma a post, vem anca dre ades! .... Av salot.

Mario e Rosa escono di casa salutati da Carlo e Pina.

PINA - At vedrè ch’a va a fnì ch’la s’mala tu sia a forsa d’andà dentar e föra.

CARLO - Ma l’urinal a pudevat mia purtal via te? Inveci ca duvì fal la sia.

PINA - Vè an su dismengada, a pöl mia capità, porti šo te na qual volta, no lu al ‘ha fa e

pu al’ha pianta lè!

Carlo che non sa cosa rispondere si alza cambiando discorso.

CARLO - Ben, ades intant ca vegn ura ad disnà a vaghi a fa an gir in dla stala. 

PINA - At cambi discurs nè !?          

Mentre Carlo sta per uscire, entrano in casa la figlia Marta e la sorella Lisa.

Scena  X  -  Marta e Lisa  -  Pina  Carlo

CARLO - Th’èla pasada vè?

MARTA - Pupà lasa sta la sia ch’la vuleva butas an dla föpa.

PINA - Ma Diu Signur sta mia gnanca pensali ch’li robi le, th’a mè fat ciapà an spavent!

CARLO - Ma mai ca th’al ciapa in dla lengua al spavent!

Carlo esce quindi di casa.

PINA - L’è mei ch’at vaga an po in dla stala, acséta a respirom an po, e te Lisa sta

mia tötla  at sè cuma l’è fat tu fradel.

LISA - Al so, al so ....      

                                                                                                                                    11

MARTA - Andom d’adlà sia, a gh’è anca ad parcià la tavula.

PINA - No lu ša parciada, a gh’u sul da buta šò li fujadi, ades quand a boj l’acqua .....

FINE  PRIMO ATTO

                                                                                                                                    12

SECONDO ATTO

La mattinata movimentata aveva reso tutti un po nervosi e anche se le cose a pranzo

si erano un po riappacificate, Carlo non voleva recedere dalla sua decisione 

nonostante le continue insistenze dei familiari.

La scena si riapre nella stessa stanza nel tardo pomeriggio della stessa giornata,

Pina sta facendo il burro nella bottiglia, Marta sta scopando, mentre Lisa è

nell’altra stanza, che canticchia una canzone.

********************

Scena  I  -  Marta  -  Pina

MARTA - A sentat mama la sia cuma la canta?

PINA - Ah senti, stamatina la vuleva butas in dla föpa, incö l’è la cla canta  cla

par gnanc le.

MARTA - Ma l’è mei acsé, völ di cla gh’è pasada.

Marta mentre sta scopando si ferma guardando fuori dalla finestra come

incantata, e Pina vedendola così dice:

PINA - Cume at sè incantada, cusa sèt dre a pensà?

MARTA - Pensavi che se al pupà al gh’és da cambià idea, a sares pran cuntenta.

PINA - Magari,mah, sperom, però sat gh’esi ad catat al murus saria mei, prova

vardà li tu amighi li sè bela töti spusadi, chisà cusa pensarà la gent?

MARTA - Ma la gent la pöl pensà quel cla gh’na voia mama, e ades sta mia cumincià

amö cun al murus e mia murus, . . . e parchè a gavria da spusam, . . .  e se me

stagh ben acsé!?..... Da me vansa gnint nisun!

PINA - Ma nanu l’è mia chestu al discurs, sa’t dighi acsé l’è parchè nuatar a vuresum

ch’at gh’esi ad furmat la tu famiglia, e cun natr ’om in ca tu padar la téra al la mulares mia.

MARTA - Al su mia!........... E pu at parli cume se la culpa la fös mia.

PINA - A ma sbagli u s’è fermà na machina in curt.

Avvicinandosi alla finestra.

MARTA - Ach sarà mia natar ca vol cumprà la ca, a vagh via parchè a voi gnanca vedal.

Marta rientra in cucina.

PINA - Al gh’è se an qualdun, oh ma che bel putel,.... chi saral?

Scena  I I  -  Gianni - Pina

                                       Il ragazzo che vede Pina bussa alla porta.

PINA - Avanti, avanti  . . .

GIANNI - Permesso posso entrare?                     

                                                                                                                                        13

PINA - Avanti, al vegna pör dentar.

GIANNI - Buonasera signora, abita qui il signor Misoni?

PINA - Si.

GIANNI - Io mi chiamo Gianni Sartori, sono di Mantova, e ho saputo tramite un amico che il vostro terreno e la casa sono in vendita, è vero o mi hanno dato un‘ informazione sbagliata?

PINA - No al varda che chi gh’la det bisogna ch’al sia sbaglià, parchè nuatar a gh’om mia intensiun ad vendar, ansi a vuresum cumprà d’iatri biulchi, ag na’l da vendar lu?

GIANNI - No, veramente non capisco perchè chi me l’ha detto, lo ha sentito proprio dal signor Misoni.

PINA - A su mia cusa digh, i gh’arà fat an schers.

Scena  I I I  -  Carlo  -  Marta  e detti

In questo momento contemporaneamente  entrano Carlo dalla porta d’igresso  e Marta dalla cucina, tutti si salutano.

CARLO - U vest na machina in curt, a su gni a vedar chi gh’è, buonasera, an par mia d’cunosal?

GIANNI - Non penso proprio, piacere Gianni Sartori.

E i due si stringono la mano, poi vedendo Marta .

GIANNI  - Immagino che questa sia vostra figlia .....piacere.

MARTA - Piacere Marta.

CARLO - A gh’eval ad bisogn da quèl?

GIANNI  - Si avevo sentito che voleva vendere il terreno, ma ..........

Viene interrotto da Pina, che imbarazzata cerca una scusa per uscire.

PINA - Ah Marta tegni n’atim, a mè andà via dla ment cha som sensa acqua par

stasera.

Pina prende velocemente i due secchi d’acqua ,dopo aver dato alla figlia la bottiglia

dove sta facendo il burro ed esce di casa.

PINA - Al ma scusa, ma l’è mei ch’ag vaga a to l’acqua prema ca’dventa scur.

GIANNI - Prego signora, le stavo dicendo che sua moglie mi ha detto che invece

non è vero che volete vendere il terreno, probabilmente mi hanno fatto uno scherzo.   

CARLO - No al schers agh la fat me mujer, certu che li nutisi li cor a la svelta, pusè che la posta.

GIANNI - Vuol dire che intende vendere?

CARLO - Certu, Gh’ù mo da decidar diversi robi, ma l’intensiun a l’è quela.

GIANNI - E io sono proprio venuto per questo.

CARLO - Ma sa’l che stamatina è gni n’atra persuna par la stesa roba.

GIANNI - Ah si, spero che ci possiamo mettere d’accordo, perchè io sono molto interessato,

sa la vita in campagna è molto più bella, più sana, e poi qui a Gabbiana per la sua tranquillità mi piace molto.

CARLO - Parchè l’è mai sta na giurnada in casa mia!

GIANNI -Di certo gli agricoltori fanno una vita sana all’aria aperta, senza stress.

CARLO - Sensa cosa?

GIANNI  - Volevo dire senza problemi .

CARLO - Sensa prublemi! Parchè l’è mai sta na giurnada in ca mia, cumunque sa gh’interesa  am dis induva sta che al su mument agh farò savì quèl.

 In questo momento si sente Pina chiamare dall’esterno.

                                                                                                                                             14     

PINA - Carloo!! ...Carloo!!

CARLO - Cusa gh’è!?

PINA - Vé a dam na man ca sé šlà amö la tromba!

CARLO - Amö cla troba lé, la ma bela fat girà li b........

Viene interrotto da Marta che seduta continua a scuotere la bottiglia del latte.

MARTA - Pupà!!

CARLO - Al ma scusa n’atim ma as senta.

GIANNI - Grazie.

Carlo esce, mentre Gianni si siede e guarda con un certo interesse Marta .

GIANNI - Come mai signorina sua mamma mi ha detto che la casa non era in vendita?

MARTA - L’è che nuatar a vuresum mia andà šò dla tèra.

GIANNI - Ah capisco, . . . .sa che è molto carina, immagino sia fidanzata?

MARTA - No me a gh’lu . . . no io non ho il moroso.

GIANNI  - Allora posso invitarla a ballare, qua vicino, ad Ospitaletto c’è una sala da ballo, ci potremmo andare qualche volta?

MARTA - Si, ..... mi piacerebbe, .... ma .......

GIANNI  - Magari domenica prossima.

MARTA - Ah mal perd mia temp, e poi non posso perchè devo aiutare mio padre nei lavori della stalla.

Nel frattempo Carlo spia dalla porta quanto avviene in casa tra la figlia e il signor

Gianni.

GIANNI - Che cosa? lei va nella stalla?!

MARTA - Certo, e chi aiuta mio padre altrimenti.

GIANNI - Ma come è possibile, lei va a lavorare nella stalla, una dolce ragazza così con le

sue candide mani ad insudiciarsi in una rozza stalla!? Ma lei merita ben altro.

Marta si guarda le mani .

MARTA - Ma io ci sono sempre andata, fin da quando ero bambina, per me è una cosa normale.

GIANNI - Ma vorrà scherzare, una ragazza nella stalla, e poi per una domenica potrebbe

fare festa, sarebbe un’occasione per conoscerci meglio, esca un po a divertirsi.

MARTA - Ma io veramente, non so neanche ballare.

GIANNI - Se è per questo, non si preoccupi, t’insegno io, .....posso darti del tu?

MARTA - Si, si ......

E alzandosi prende Marta per una mano cercando di insegnargli a ballare.

GIANNI  - Prova, guarda è facilissimo .....

MARTA - Ma cusa fèt !?

GIANNI - Devi solo seguirmi.

MARTA - Ma come?

GIANNI - Guarda, si mette un piede a destra e poi a sinistra, ancora  a destra, poi si gira.

MARTA - Ma chestu l’è mat!

GIANNI - Seguimi, così brava, ..............e vai col liscio.

Gianni inizia a canticchiare e i due ballano in scena ( musica di sottofondo ) poco dopo entra il padre, che era rimasto a spiare dietro alla porta.

Scena  I V  -  Carlo - Gianni - Marta

                                                                                                                                      

CARLO - Ohhh !! Cusa gh’è che!? ..             Na balera!!?                                                   15

GIANNI - Ah, stavo insegnando a ballare a sua figlia.

CARLO - E parchè?! Ma lu èl gni che par al mè sit, u par insegnà a balà a me fjola, e te cusa ad salta in ment da balà cun uno ch’at cunosi gnanca?!

MARTA - Parchèèè !!?

Carlo scimiotta la risposta della figlia.

CARLO - Parchèè!

GIANNI - Ma signor Carlo guardi che ci siamo conosciuti.

CARLO - E vuatar in cinq minù av si bèla cunusì! Ma se me in trentacinq ani u gnamò cunusì me mujer.

Nel frattempo Carlo da un cassetto della credenza prende una biro  con un notes.

CARLO - Ma va al citadin vè! Am daga al su indires valà!

GIANNI - Il mio indirizzo? Ma magari mi faccio sentire io, e poi pensavo di poter vedere la casa, se lei è impegnato può farmela vedere sua figlia!

CARLO - Ahhhh !!? Mè fjola lag fa vedar propria gnint! La casa ag’la fagh vedar me, ma ades l’è mia al su mument.

GIANNI - Va bene come vuole, allora le do il mio indirizzo.

CARLO - Se, am diga.

GIANNI - Gianni Sartori, via Frattini 15 Mantova, senta signor Carlo mi sembra di aver capito che non avete l’acqua in casa.

CARLO - Se ma goma al cesu fora!

GIANNI - Volevo solo dire che questo andrà ad incidere sul valore ......

CARLO - E’l bela dre a tirà in sal presi.

GIANNI - No ci mancherebbe, la mia è stata solo una constatazione, ah signor Carlo

con il suo permesso potrei domenica venire a prendere sua figlia?

CARLO - Pian, pian, al ma scusa ma mè fjola la gh’a d ‘jutam in dla stala.

MARTA - Pupà par furtuna cha tha ma’l di sempar d’andà föra a divertum ogni tant.

CARLO - Ben ma che prescia th’è gni, e po at sè che sa th’ach sè mia te la Stèla e l’Italia

lis fa mia munsar! L’è mia ch’an fida mia da lu nè, ma magari as presentarà n’atra ucasiun.

GIANNI - Va bene come vuole, allora aspetto vostre notizie, ciao Marta, arrivederci.

MARTA - Arrivederci .

CARLO - Buonasera, as vedom.

Gianni esce di casa.

CARLO - Ch’al citadin le am pias mia tant, ch’al s’intenda mia da to me fjola cun l’intensiun ad binà la tèra sensa pagala.

MARTA - E’cu te cusa at vè a pensà, e se cal putel le al gh’és da piasum, e vistu

cha gh’interesavi, magari an de pudresum vigh l’ajot ch’at di te.

CARLO - Ma lasal perdar ch’alé al gh’a mia la cera da uno che a la matina al leva so a li quatar par andà dré a li vachi!

MARTA - E te cuma fet a savil ?

CARLO - ‘Scultum me, ch’alé l’è pusè facil che inveci ad leva so, agh va a lèt a li quatar.

MARTA - Pupà te at la meti sempar cume th’agh nè voja, vurà di che prema da fam murusa cun an qualdun, th’at ‘dmandarò prema a te sal va ben, a vaghi mai via, dumenica ca pudevi andagh, no te at vo mia!

CARLO - Ben ma ascultum, ades a va ben tot, ma va ch’a th’lè pena cunusì, vöt sa andagh a balà insiem! Su mia me! U gnint u sinò alééé!!

                                                                                                                                   

                                    Scena  V  -  Pina - Carlo - Marta                                    16

Entra in casa Pina con due secchi d’acqua.

PINA - Induva sèt andà ca tu ciamà a dam na man?

MARTA - Al sè mes d’adre ad la porta a busà!

PINA - E parchè ?!

CARLO - E te parchè gh’èt det ca vendevum mia al sit !?

PINA - Parchè me a voi mia vendar, va ben!!

CARLO - A vaghi fnì in dla stala sinò su mia cusa at faghi!

Carlo esce di casa .

PINA - Marta cusa gh’al det tu padar a ch’al putel la? ( Posando i due secchi )

MARTA - Al gh’a det che quand a l’è prunt par vendar agh’la fa savì, ma sèt mama ch’al ma ‘dmandà d’andà a balà insiem a lu.

PINA - Dabun!?

MARTA - Se, ma al pupà l völ mia.

PINA - Come al vol mia, cusa gh’è saltà in ment a tu padar.

MARTA - Pensa cal ma fin insegnà cume as fa a balà al valser.

PINA - Ben ma senti.

MARTA - Se, a vöt vedar, varda, an pas a destra, an pas a sinistra, pu as gira .......

Quindi dopo aver posato la bottiglia sulla tavola, con la madre inizia a ballare. ( musica

 di sottofondo )

PINA - Ma pian, ca su mia al temp cha bali mia.

MARTA - E’t vest che me u imparà subit.

                       Scena V I  Pina - Marta - Mario

E mentre le due donne ballano entra in casa Mario con il suo bastone e nell’altra un rastrello di legno.

Vedendo le due donne ballare anche Mario mima goffamente un ballo con il rastrello, finendo poi a cadere maldestramente a terra .

MARIO - Ahiiiii !

PINA - Ma Mario, tsè’t fat mal?

MARTA - Me madar la det sa th’at sè fat mal !!!

MARIO - Eh , a l’è la gamba, a su po bun da leva šo.

PINA - Pian ch’at iutoma nuatar valà.

Le due donne aiutano Mario ad alzarsi

MARTA - Cusa tè saltà in ment da metat a balà, cun an rastèl po.

MARIO - A l’è che me quand a senti la musica a gh’u bela li gambi cha fres ...ca su po

bun da sta ferum, ahhiii !

PINA - Dai valà cha th’at colghi in sl’utumana.

MARTA - E cusa gh’èt da fa cun cal rastel le?!

MARIO - Ma lu catà in cantina, e sicome l’è mia mio vulevi sentar al Carlo se

par casu l’era su.

PINA - Me an par mia.

MARTA - Ma ... a vaghi purtà l’acqua in cusina mama.

MARIO - Ahhiii! Che mal!

PINA - Ma induvel ch’at fa mal Mario,a gontia da fat an masagiu .

MARIO - Ma magari ca gh’o an dulur.

PINA  - E’la cla gamba che?

MARIO - Se quela.                                                                                                           17

PINA - E’l che ch’at fa mal?

MARIO - No, pusè insö.

PINA - Che?

MARIO - Pusè insö!

PINA - Vèè Mario! Pusè insö induva!?

MARIO - Ma le visin a snoc.

PINA - Elura dimal no.

Pina inizia a massaggiare la gamba a Mario .

MARIO - Ma va cusa me suces, tra cla am fa ša mal par su cunt.

PINA - Sta pusè atenti n’atra volta, varda cusa  am toca ad fa, sa’m  ved al me

om su mia cusa am dis.

MARIO - Ma cusa vot ch’al diga al sarà mia par an masagiu.

Nel frattempo Mario aiutandosi con il suo bastone che era appoggiato

al divano, cerca di alzare la sottana a Pina per guardargli le gambe.

PINA - At fa ancora mal?

MARIO - Ma insoma cumincia a pasam.

PINA - Valà Mario cha’tsè mes ben a gambi.

MARIO - Ah ma anca te Pina ts’è mia mesa mal.

PINA - Sl’è par quel varda, nunustante i me ani, a gh’ù amo dli beli gambi.

MARIO - Ecome!!

Pina si accorge di quanto sta facendo Mario .

PINA - Vèè!! ma cusa vardat! Sèt Mario ch’at sè ‘dventà an bel spurcaciun!

MARIO - Ben ma cusa tu fat ? Varda Pina che me tu gnanca tucà .

PINA - E cusa favat cun al bastun ah? Me cha su che par fat an piaser, gh’èt mia

vargogna!?

MARIO - Ma cusa u fat da mal Pina ... sèt però ch’at gh’è do beli gambi! ... dabun,

pensavi mia.

PINA - Lasa le Mario ch’at senta mia al me om.

Entra Marta.

MARTA - T’è pasà al dulur Mario?

MARIO - Insoma.

PINA - Dagh an bicer da vin al Mario, chisà ch’as meta chiet.

MARTA - Ma certu, an bel bicerin Mario at pasa töt.

Marta dalla credenza prende un bicchiere e la bottiglia da offrire a Mario.

MARIO - Sul an bicierin però.

PINA - Carlo al duvria esar che a mument l’è quasi li sié.

MARIO - E la Rosa ala catà al gatin?

MARTA - Macché ! l’è propria sparì.

MARIO - No parchè stamatina  la mè gnida drè fin a casa, ma la’sl’è mia tolta cun me.

PINA - Porta pasiensa Mario, cusa vöt mai.

MARIO - Al so, ..... i vest cha s’è mes a fjucà?

MARTA - Seee!?

PINA - Ma valà!

MARTA - L’è vera, ma varda sla vegn!

Marta versato il vino, va verso la finestra seguita dalla madre.

Nel frattempo entra in scena anche Lisa che dopo aver salutato Mario si porta

anch’essa alla finestra.

                                                                                                                                            18

Scena  V I I  - Lisa e detti

LISA - I vest cha fjoca? ..... ciau Mariu.

MARIO - Ciau Lisa, cuma vala?

LISA - Insoma, a sa sta mei in ca al cald, ades po ca fjoca.

Con le tre donne girate che guardano fuori dalla finestra, Mario ne aprofitta,

bevendo tutto in un fiato il vino che ha nel bicchiere e velocemente se ne versa

subito un‘altro.

PINA - E’t vest cume la vegn šo’ fina!

LISA - At solit quant la cumicia fina an vegn šo’ na mocia.

MARTA - Ma no sia, l’è quand la cumincia gròsa ch’an vegn šo’ na mocia!

PINA - Am vegn sempar in ment quand da putleta a li Crušeti me e me surèla curevum

sota la nev a boca vèrta par sercà da magnala, alura as diverteum cun poc.

LISA - Om pasà dli beli festi, ades a vegn al bröt.

Dicendo questo le tre donne si tolgono dalla finestra.

MARTA - Al beva Mario, al beva.

MARIO - Se se, a la salute!

LISA - Ma cusa fèt Mariu cun ch’al rastèl le?

PINA -  Al dis ca’l ‘la catà in cantina.

MARIO - No! L’éra mia in dla vedrina!

PINA - Eh ‘d’matina.

MARIO - Se in cantina!

LISA - A vaghi fnì ad fa da sena valà.

MARTA - A vegni anca me sia.

In scena rimangono Mario e Pina che sta ancora scuotendo la bottiglia per il burro.

MARIO - Sé’l gnamò fat ch’al buter le Pina?

PINA - Quasi Mariu.

MARIO - Quela lè na bèla squasada.

Entra la zia Rosa dalla cucina con il suo solito bastone.

Scena  V I I I  -  Rosa - Pina - Mario .

ROSA - Ma diu cha fjoca! al me gatin! Induva saral ades?!

PINA - Ma la vedrà sia che al turnarà a ca, i gat i cata sempar la strada.

ROSA - Al sö, l’è i cagn ch’is perd mai. Guardando Mario.

MARIO - Ach siom vè.

ROSA - ( Avvicinandosi a Mario )  Ma che spösa cha gh’è Pina, cusa saral? Oh ma che

sposa .

PINA - Ma me senti mia.

ROSA - Parchè ‘duvresi vegnar insà.

PINA - Ma no sia la sa sbaglia, agh nè mia dl ‘udur.

ROSA - No! No! A ma sbagli mia, a gh’è an bel spusur! As duvres dag an po d’aria nè Marioo!!!

MARIO - Cusa vöt amö da me!?

ROSA - Induva am lèt nascost  al gatin!?                                                                         

MARIO - In chal sit!! A lu nascost!  Va cha th’al dighi par l’ultima volta, anca in italian! io il tuo gatto non lo gnanca visto!

ROSA  - Valà furbin! Ca gh’es mia da scapat via  a te al cagn! al nimal! E la muier!      19

MARIO - Vèè!! At’dagh na rastlada in sla testa!  (alzandosi )

ROSA - Prova s’at sè bun!  Alzando il bastone.

Pina si alza cercando di calmare la zia intenta a scontrarsi con Mario.

PINA - Ma sia la’s calma, la vegna d’adlà, dopu andom a vedar nuatar sa’l catom al gat.

ROSA - Parchè cha’le al sa quèl, e am la dis mia.

PINA - Ma no sia al sa mia gninte.

Pina riaccompagna in cucina la zia Rosa , mentre sta per entrare Carlo, subito dopo   Pina rientra in scena .

Scena  I X  - Carlo - Mario - Pina

CARLO - Ma chi’èl ca sbraia?!

MARIO - A l’è tu sia , ma che sclerosi! 

PINA - Mario fag mia casu, la sia puvreta sensa al gat la capes po gnint.

CARLO - Chisà induva al sarà, ades a fjoca anca, sa sagueta acsè, ad’matina  agh

nè trenta fenach. ( si toglie giacca e cappello ).

PINA - Ma sperom da no.

MARIO - Carlo, prova vardà ch’al rastèl che, par casu èl tu?

CARLO - An rastèl? .... Vardom, ma,.......... ma chestu l’è al rastèl da me padar! Ma va

ch’lè saltà fora! Ch’lu sercà acsé tant, pensa cha’lh ‘a fat cun li su man.

PINA - Chisà quanti ani al gh’a?

CARLO - Sevi an putlet quant al’a fat, am ricordi cusa sa fos ades, ma induva l’èt catà Mariu?

MARIO - In dla mè cantina .

CARLO - In dla tu cantina!? Ma cuma faval a èsar le?

MARIO - Ma cusa vöt ca sapia me al’avrà binà me mujer, ta’l’sè cuma l’è fata.

CARLO - Ah al so, ..... ma sèt Mario cha th’mè fat an gran regal, Chesta se ch’lè na bela surpresa, oh varda su trop cuntent.

In questo momento si sente chiamare dall’esterno la moglie di Mario .

Marioo !!! .......... Mario !!! .......... ma andom ch’lè ura ad séna!

PINA - Mario gh’è tu mujer ch’lat ciama d’andà a casa a séna.    

MARIO - ša ura at séna! ... Pian pianin a snom quant ch’iatar i fa merenda, me ch’am pias fa an girin sot’sera, no ch’as pol mia.

E si alza barcollante per uscire.

CARLO - Sl’è par quel Mario te i girin ti fè sot’sera, sot’mesdé, sot’matina.

MARIO - Se, as vedom ‘dmatina, av salöt.

PINA - ( alzandosi ) Pian Mario ca gh’u da dat na roba par tu mujer.

MARIO - Ah ma gh’u mia prescia.

CARLO - Sè’t che ch’al rastèl che l’è cume al segn dal destin.

MARIO - No! Carlo an voi po dal vin, basta.

Carlo assorto nei suoi pensieri non si accorge nemmeno di quanto ha detto Mario,

mentre torna in scena Pina con un sacchetto da dare a Mario.

CARLO - Chi avres det che al rastèl dal puvar pupà al sares saltà fora.

PINA - Daghi a tu mujer, jè suquanti öv.

MARIO - Da galina?

PINA - Da galel no! Ades inviat Mario che cun ch’la nev cha gh’è ad vaga mia a sgarbusà.

MARIO - Ca vaga a sgà?! Cun la nev?! Ma cusa dit!

PINA - L’è ‘n bel fat, tra ch’lè surd, quant po la bevì al capes po gnint!

MARIO - A vaghi valà, sinò me muier am lasa sensa sena cume jersera..                     20

                                                                        

Mario sta per uscire quando si ferma sulla porta, mentre Carlo è sempre in “adorazione” del rastrello.

MARIO - Vè sa gh’ì piaser av vegni a catà dop sena?

CARLO - No Mario stasera andom a lét prest.

MARIO - Ben gnint, ciau.

Ma ancora una volta mentre si accinge ad uscire dopo che Carlo e Pina lo hanno

salutato, ritorna ancora sui suoi passi.

MARIO - Pina e sa fom na bela partidina a carti?

CARLO - Se cume la smana pasada che par fa quatar segn om tirà mesanot!

PINA - E pu Mario, a me gni an gran mal da testa.

MARIO - Va ben, ciau.

Si risente di nuovo chiamare la moglie di Mario.

Marioo !!!! Ma alura gh’èt mia vargogna !! ... Andom !!

MARIO - A vegni .... a vegni ...supadura.

Mario esce, in scena rimangono Pina che sta ancora facendo il burro, mentre

Carlo cammina su e giù per la stanza con il rastrello in mano.

PINA - Stasera ad gnarè mia a lèt cun cal rastèl lé?

CARLO - Ma Pina, capesat mia, che dli volti, certi fat i cunta pusè che li paroli, e it fa versar joc, cal rastèl che cal turna in ca nostra dopu tanti ani, agh dit mia gnint.

PINA - Cusa vuresat di?

CARLO - Cusa vures di, che s’andesum šo dla tèra a faresum na gran stupidada .

PINA - Ma alura a vot po vendar al sit!?

CARLO - No pensi propria da no, chesta la restarà la nostra casa par sempar.

Pina si alza contenta e va verso il marito abbracciandolo , poi chiama Lisa e Marta.

Scena  X  -  Lisa - Marta - Pina - Carlo

PINA - Ma Diu, grasie Carlo!............... Marta !! .... Lisa !! ....... Al Carlo al vol po vendar

la ca!!

MARTA - Dabun pupà! Ma che bela nutisia.

LISA - Meno male cha th’è cambià idea! E cume mai at vö pö vendar?

MARTA - Am piasares savil anca me.

CARLO - Ma parchè as pol mia butà via acsè la tradisiun e la storia ad la nostra famiglia,

cla sempar lavurà in sla tèra, e ades la me famiglia si vuatri, ogni cume siga, e insiem bisogna ch’andoma  avanti.

PINA - Ma grasie Signur cha tha me scultà.

CARLO - Ch’al rastèl che l’è cume sal parles, am vegn in ment töti i sacrifesi ca fat me padar e me madar par cumprà cal sit che, che s’è furmà la me famiglia, che u vest par l’ultima volta me fradel lunga al stradel cal parteva par la guèra, e l’hom pö vest turnà indré.

LISA - Lasa lé cha th’am fè sigà, ........ ( e piangente ritorna in cucina ).

CARLO - E pu Marta ve che, ( Marta si avvicina al padre vicino alla finestra ) vedat la nostra éra tota cuaciada da nev,quant furment a gh’om mucià sö, töt nasì in di nostar camp, e la induva cumincia al stradèl, sota l’öra dla piopa me madar l’am purtava sempar a šugà, e tu madar la fat l’istes cun te, quanti ani ch’om pasà  in cla ca che, e me cha vulevi vendar töt.

MARTA - Pupà ma che bèli paroli, lu sempar savì che in fond anca sa’t sè n’om da campagna  an po testun e fat a tu mot, at gh’è an gran cor.

PINA - Dopu quel cha th’è det inco, an par gnanca vera.

CARLO - Quanti volti al penser ad la casa al ma fat sta mal, gh’esu ad savì.                        21

MARTA - Alura gh’om da ringrasià al rastél dal nonu!

CARLO - L’è vera, cal rastèl che l’è cume sa’l fos gni šò dal ciel.

Improvvisamente si sente urlare e sulla porta si presenta Mario tutto trafelato.

Scena  X I  - Mario - Carlo - Pina - Marta

MARIO - Carlooooo!! Pinaaaa!! Ohhh, ma cheeee roba chaaaaaaa me  suces ........... maaaaaaaaaa ..... toti  a me l’immmmmmmmmmmm ......capita!!!

CARLO - Cusa th’è suces Mario?

MARTA - Ma calmat Mario.

MARIO - Maaaaaaaaaa .....

CARLO - Sta mia dim cha tha t’ntachi anca ades!

PINA - Puvret.

MARIO - Aaaaaaaaaa .......... l’è che  a mmmmmmmmmmmè  scapàààààà ............mè sssssscapaààààààà ..............

PINA - M’at sarà mia scapà la mujer cume diseva la sia!

MARIO - Mmmmmmmmaaaagari!! ............. A mmmmè scapàààà ‘lllllllll nimal Carlo!!!

CARLO - Al nimal, ma cume al sucès?

MARIO - Aaaaaa ‘llllllll su mmmmmmmmia, ma gnia aaaaaaaaaa dammmmmm nn man a ciapal paaaaar piaser!!

CARLO - Va ben Mario ades a gnom ( mettendosi giacca e cappello ) ve anca te Pina.

PINA - Se a vegni ( mettendosi uno scialle in testa ).

MARTA - Pian ch’a vegni anca me.

MARIO - Daaaaaaaai che siiiiiiiiinò chisa ‘nnnnndul’và ch’al broooot nnnnnnnnnimal la!

E dopo che anche Marta si mette qualcosa adosso , tutti escono per riportare il maiale

nel porcile.

Poco dopo dalla cucina entra Lisa sorpresa nel vedere nessuno.

Scena  X I I  - Lisa e a seguire

LISA - Sa gh’è nisun, induva èj andà ch’lè quasi ura ad sena!.......... Ià lasà al rastèl che

( Prendendolo in mano ) mè fradel l’è propria an bel mat cun töti li paroli cha gh’om det

par mia vendar la ca, al sa mai scultà, gh’è vulì cal rastèl che par fagh cambià idea, ah casa mia vita mia, me padar che om, anca ades ch’al gh’è po l’è gni a di la sua, grasie pupà

cal rastèl che as merita an basin.

In questo momento entra la zia Rosa che lentamente va verso Lisa arrivandole vicino proprio mentre sta compiendo il gesto.

ROSA - Ben ma cusa fèt!?

LISA - Che spavent sia!

ROSA - Parchè basat ch’al rastel le!

LISA - Ma sia chestu l’è al rastèl ch’eva fat tu fradel, l’è grasie a chestu se Carlu al

vend po al sit.                                                                                                                  

ROSA - Tant par me.

LISA - Al so, te quand a gh’è Carlo at va ben töt quel cal dis, quant al gh’è mia at sè sempar dre a digh so!

ROSA - Chi mee!!

LISA - Se! Té at sè cume an pipistrel, ne soragh e ne usèl!                                              22

ROSA - Vèèè! At parli tsè a tu sia ades, quant però a riva la pensiun tha th’insogni mia ad di certi paroli, putost èt mia vest al me gatin?

LISA - Ma nooo sia! Ta m’lè bela det su mia quanti volti, at vedrè cal turnarà indré.

ROSA - Ma fosal vera!

LISA - Andom sia cha gh’è sa šo li fujadi at vedrè che si vol snà ch’iatar is farà vedar.

ROSA - Ma amo fujadi!

LISA - Ma se amo, la smana pasada la Pina la na fat trent ov!

ROSA - Pian pianin dventom fujadi anca nuatar!

Ed entrambe entrano in cucina, Lisa tiene sempre in mano il rastrello. Poco dopo entrano Carlo Pina e Marta, togliendosi i panni pesanti e battendo i piedi a terra per staccare la neve.

          Scena  X I I I  - Carlo - Pina - Marta e a seguire

CARLO - Ma che tribulada!

PINA - Però almen a l’è servida a quél.

MARTA - Chisà cuma la fat andà da dre dla fasinèra.

CARLO - Menu male ch’lè mia andà fni in dal fos, sinò ch’ièl ca la tiravi so.

MARTA - Al fat a l’è ch’as blisgava.

PINA - E pu om anca catà al gatin, ades la sia la sarà cuntenta.

CARLO - Sa’l catavum mia stanot al mureva dabun dal fred.

MARTA - Puvrin chisà parchè al gneva mia in casa, su cuntenta par la sia, incö la sera mesa fin a pianšar.

PINA - Siaaaaaa! Ve che co’m catà al gatin!

La zia entra nella stanza.

ROSA - Cosa!!? Ma i catà ‘l gatin ?! Ma caru al me gatin, clè töta la me vita, th’a m’è fat pasà na bröta giurnada, ma indù sevat insoma? Ca tu sercà dapartöt, varda cume at sè moi.

CARLO - E ‘l rastèl induv’èl?

LISA - ( Entrando dalla cucina con il rastrello ) Val’che al tu rastèl, l’è mia scapà via sta mia preucupat, e ades gni via ch’lè ura ad sena.

MARTA - Ad gh’è ragiun sia ades a gnom.

PINA - Scusa Lisa ma öm duvì andà a ciapà al nimal dal Mariu , ch’lera scapà dal pursel.

LISA  - Alura l’è par quel cha si andà via?

PINA - Ma se puvret, a som andà a jutal, lu stava gnanca in pe, e su mujer, cla saguitava

digh sö.

CARLO - Andom a sena valà, e ch’agh sia mia li soliti fujadi nè!!

FINE

                                                                                           

Finiva così la giornata di questa famiglia, una giornata importante, ricca di episodi da conservare in particolare per Carlo.

A volte nel cammino della vita si è alla ricerca di un punto di riferimento, di un

appoggio, di un aiuto, e si è talmente ciechi nel non vedere che questo lo possiamo

avere tra le proprie mura di casa.

                ****           

                                                                                                                        23

                                                                                                                      

Arredi, abbigliamento e oggetti occorrenti

- Un tavolo

-  Un divano

-  Quattro sedie

-  Una vetrina

-  Un crocifisso

-  Un quadro

-  Un calendario

-  Un vassoio

-  Un paio di guanti

-  Una cuffia

-  Un cappello nuovo

-  Un Berretta pesante

-  Tre scialli

-  Occorrente per cucito con alcune calze

-  Una giacca da donna

-  Una caffettiera

-  Una zuccherriera

-  Due tazzine da caffè con cucchiaini

-  Una bottiglia con latte dentro

-  Due borse per la spesa

-  Due bastoni ( uno piccolo )

-  Un sacchetto di carta con dentro il pane

-  Una bottiglia di vino nero con due bicchieri

-  Un vaso da notte

-  Una scopa

-  Due secchi d’acqua possibilmente in metallo

-  Un rastrello di legno

-  Un gatto vero o in peluch

-  Una lettera chiusa

-  Un giornale

-  Un macinino da caffè