Che si gavi la natta, professore!

Stampa questo copione

CHE SI GAVI LA NATTA,

PROFESSORE!

2 Tempi comicissimi di Marco VOERZIO e Stefano TROMBIN

PERSONAGGI

VIRGILIO RAPETTI

FRANCESCA, sua figlia

ORTENSIA, sua moglie

Prof. TORQUATO VERCELLONI

DOLORES, segretaria del Professor VERCELLONI

Ing. LORENZO BEVILACQUA

PATRIZIA BEVILACQUA, sua sorella

UGO GAMBETTA

BEPPE collega di Virgilio

Posizione S.I.A.E.  n° 869019A

1


PRIMO TEMPO

IL SALOTTO ELEGANTE DELL’ABITAZIONE DEL PROFESSOR VERCELLONI CON PORTA CENTRALE, PORTE A DESTRA E A SINISTRA. UN DIVANO E POLTRONCINE.

SCENA 1^

ORTENSIA poi UGO

LA SCENA E’ VUOTA. SQUILLA IL TELEFONO. ENTRA ORTENSIA, LA PORTINAIA, DAL PIANEROTTOLO, CON LA SCOPA IN MANO E FAZZOLETTO IN TESTA. VA A RISPONDERE:

ORTENSIA                    I Rivo!!! (RISPONDE) Pronto? Si? Nò a-j’è gnun! S’i l’hai dit ch’a-j’è gnun a-j’è

gnun… come? Ch’i son mi? La portiera, nò?! Si cola ‘d la Juve! Ma nò! La portiera! Cola ch’a sta ‘n portineria chiel come a la ciama? Ecco, “la portinaia”! S’a-j pias ed pì! Nò i signori Vercelloni a son al mar, a Rapallo… quand a rivo? Si ch’i sai mi! I l’hai pa la bala ‘d veder!!! Si a va bin, va bin i lo diso! Cerea (RIATTACCA) Ma va a dè via ij ciap!!! (SQUILLA IL TELEFONO) Torna! Ma còsa a-j’è stamatin? (RISPONDE) Pronto?! Nò, el professor a-j’è nen! Eccò, brav! Telefona quand a-j’è!!! (RIATTACCA) Che stoffia! La gent a l’ha gnente da fè! Stamatin a l’han già ciamà ‘n tre a cerchè ‘l professor!

UGO                                   (AFFACCIANDOSI ALLA PORTA) Ch’a scusa: el professor?

ORTENSIA                    E quat! I je smijo ‘n professor mi?

UGO                                   Nò! Am smija doi professor butà ansema!!! Oh! Oh! Oh!

ORTENSIA                    Ch’a senta s’a l’è vnù si per feme perde temp ch’a ciapa pura d’aria!!!!

UGO                                   Nò, ma, sicome ‘n inquilin ch’i l’hai trovà si sota a l’ha dime che la portiera i l’avrija

trovala al prim pian, alora…

ORTENSIA                    Ah si? Perché quand le portiere a son al prim pian da sole chiel a-j va a feje visita? Sa

ch’as desgagia a dime lòn ch’a veul che mi i l’hai da fè!

UGO                                   Già… ecco… (TIRA FUORI DI TASCA UN BIGLIETTO DA 10.000 LIRE E LO

PORGE A ORTENSIA) A permett?…

ORTENSIA                    Còsa a fa?

UGO                                   Ch’as pija ‘n cafè!

ORTENSIA                    (SECCATA) Ah! I l’hai capì! Lei cerca la signorina dei massaggi! Guardi che ha

sbagliato! Quella signorina lì a sta al numer 12, doi porton pì ‘n su!

UGO                                   Ch’a guarda che mi i l’hai nen da manca ‘d cola tòta lì! Mi i l’hai da bsògn pròpe ‘d

chila!!!

ORTENSIA                    Ed mi?!… Ma… Ma… Ch’a guarda che mi cole còse lì im ricòrdo gnanca pì come

ch’as fan!

UGO                                   Ma nò! Ma còsa a l’ha capì!? Mi cole còse lì i faso nen!

ORTENSIA                    Ah nò!?


2


UGO

Nò!

ORTENSIA

E dì che l’euj destiss da vej salòp a l’ha!!!

UGO

Mi vorija mach savej… se stamatin a l’era rivà ‘n giovnòt con soa sorela…

ORTENSIA

Stamatin? Nò, nò, mi i son si da ‘n paira d’ore, con la porta duverta, e a l’è rivaije

pròpe gnun!

UGO

Va bin, grassie istess as ved ch’a riverà pi tardi. (P.P.)

ORTENSIA

Ch’a scusa! Ma da chi a l’è ch’a duvija andè col giovnòt ch’a cerca?

UGO

Dal professor Rapetti!

ORTENSIA

(QUASI CON UN URLO) Da chi?

UGO

Dal professor Rapetti! Perché a sta nen si?!

ORTENSIA

Ch’as pija torna ij sòld, ch’a disa pì gnente e ch’a vada via subit, ch’a l’è mei!

UGO

Ma ch’a scusa… i capisso nen…

ORTENSIA

Ah nò! Eh? ‘L professor, el professor Rapetti, vera? Ch’a vada via, ij diso!

UGO

Ma che manere a son coste? Chila a sa nen ch’i son mi?!

ORTENSIA

Si, ch’i lo sai! A l’è ‘n rompabale!

UGO

E nò! Mi i son… son na persona rispettabilissima, mi!

ORTENSIA

E mi anche!

UGO

Mi i son cassiere alla Banca d’Italia!

ORTENSIA

E mi anvece son na portiera, ch’a l’ha gnune intenssion ‘d fese piè per ij fondej da ‘l

prim aso ch’a riva! Ch’ai lo disa pura ai so amis ch’ai ten-o man, che s’a l’han ed temp

da perde mi i l’hai nen! E adess per piasì fòra dij ciap, ch’i l’hai già le bale ‘n giostra!

UGO

Ma… ma… ma… mi l’hai gnun amis ch’am ten-o man…

ORTENSIA

Si, ch’a fassa anche ‘l fòl adess! I so amis, colega ‘d mè òmo, custodi del museo Egizio

e del Risorgimento che cosa a l’han dije, sentoma… Tuti ij dì a mando quaj gasepio a

ciamè del “professor” Rapetti. Ma la colpa a l’è ‘d mè òmo, che ciola come a l’è,

quand a lo ciamo professor as pissa fin-a adòss! Professor panada a dovrijo ciamelo!

‘N pòch a va bin, ma adess a l’è ora ‘d chitela lì! Ch’a-j lo disa pura a-j so amiss!!!! A

l’ha capì?

UGO

Ansoma a veul capilo che mi a l’ha mandame gnun…

ORTENSIA

Basta! I veuj pì nen sente gnente! Ch’as na vada fòra ‘d le bale…

UGO

Ma mi….

3


ORTENSIA

Fòra ‘d le bale! Fòra! Fòra!

SCENA 2^

VIRGILIO e DETTI

VIRGILIO

(ENTRANDO) Oehi! Oehi! Oehi! Còsa a-j capita ambelessì? It ses mata a crijè parej?

At sento fin-a ‘ns ij cop!

ORTENSIA

Ti sta ciuto che a-j na j’è ‘dcò per ti!

VIRGILIO

(A UGO) A l’è chiel ch’a vorija aprofitè di una gentile e candida fanciulla sola e

indifesa?! A-j va ‘n bel corage a l’ha goardala da bin an facia?

UGO

Verament a l’è la madama che…

VIRGILIO

… ch’a vorija sauteje adòss! I lo sai! La fam a l’è bruta! La signora è da un po’ che non

pitocca!

ORTENSIA

Ma gav-te la nata!… A l’è un aotr babacio ch’a serca el professor Rapetti! Perché it

sess ti ‘l professor Rapetti, no?

VIRGILIO

(A UGO) Ch’a-j daga pa da ment! A l’è na pòvra dòna! A campa ij dadi! Prego che si

assideri!

UGO

Come?

VIRGILIO

Set-te lì! (SEDENDOSI) Ch’am disa bel fieul!

UGO

Chiel a l’è ‘l professor Rapetti?

VIRGILIO

Si, si Virgilio Rapetti!

UGO

(A ORTENSIA) Anlora la madama a l’è nen soa fomna?

VIRGILIO

Perché a veul marijela chiel? (A UGO) Con chila-lì a-j va na passienssa, a-j van edcò

doe… parej! (A ORTENSIA) Cost monssù a l’ha da parlè con mi! Fa ‘l piasì, va a fè ‘n

gir!

ORTENSIA

Ma it l’hass nen capì ch’a l’è n’aotr ‘d coj badola mandà dai tò colega….

UGO

Per piasì, ch’a insista nen a deme del busiard!

VIRGILIO

Ch’a lassa perde a merita nen scaodesse pi che tant: E’ donna di scarsa cultura e di

abbondante ignoranza! A l’è na portiera di basso profilattico!

ORTENSIA

Anlora avanti, ch’a disa, cosa a veul chiel? (A VIRGILIO) A vorija savej se a j’era

mnie un fieul a serchè el professor Rapetti…

VIRGILIO

Ebin? Còsa a-j’è ‘d foravia?

ORTENSIA

Perché? Ti professor spete quaidun?

4


VIRGILIO                      I sai nen… i dev controlè ‘l “carnet” adess i vedoma…. (TIRA FUORI DI TASCA UN

LIBRETTINO CHE SFOGLIA E LEGGE) Dunque: Berlusconi a l’ha telefoname stamatin… Peuj i l’hai el dotor Bypass…

ORTENSIA                    E chi a l’è chiel-lì?

VIRGILIO                      Un cardiologo american… peuj Cappuccetto rosso a peul nen ven-e, a l’è andaita a

porteje la marenda a la nòna ch’a l’è malavia… (COMMUOVENDOSI) Pòvra nòna… a l’è tant malavia… el luv a l’ha tacaje la rogna! (A UGO) Come a l’è ch’as ciama chiel-lì ch’a cerca chiel?

ORTENSIA                    As ciama Michelangelo?… Picasso?… Dalì?…

VIRGILIO                      Dalì! Va da là! Dalì! Ch’a l’è ora!…

UGO                                   Mi i capisso pròpe nen che spirit ch’a l’ha la madama?

VIRGILIO                      A n’ha nen de spirit! A l’è na pòvra tapin-a! A l’ha pì de spirit na bota d’acqua che

chila! Prego che si assideri!

UGO                                   Come?

VIRGILIO                      Set-te lì! (SEDENDOSI) Mi dichi!

UGO                                   Mi i cercava l’ingegnè Lorenzo Bevilacqua…

VIRGILIO                      Bevilacqua… Bevilacqua… Bevilacqua… am despiass, mi beivo mach ‘d vin!

ORTENSIA                    Su fòrssa professor, alora it lo conosse l’ingegnè Bevilacqua? Su fòrssa, fa na sfòrss!

VIRGILIO                      … Bevilacqua? …. A l’è pa un ch’a l’ha na fabrica ‘d biciclette senssa roe?

UGO                                   Nò!

VIRGILIO                      …de scarpe senssa sòla!…

UGO                                   Nò!

VIRGILIO                      Ed sigilin forà?

UGO                                   Nò!

VIRGILIO                      E alora i lo conòsso nen!

ORTENSIA                    E su fa ancora na sfòrss!…

VIRGILIO                      Eee… pì im sfòrsso e pì am ven nen!

ORTENSIA                    Per fòrssa it l’has la stitichessa mental!

VIRGILIO                      Pensa a la toa de stitichessa ch’it ses talment rancin-a che per nen sgheirè lòn ch’it

mange it descarije na vòlta al meis!

ORTENSIA                    Falabrach!!!


5


VIRGILIO

Am despiass tant ma mi chiel-lì i lo conòsso pròpe nen!

ORTENSIA

(A UGO) Vist? Adess a peul andè a dije ai so amis che per sta vòlta le scherss a l’è nen

riussì! Fòra! Adess ch’a vada ans la forca!…

UGO

(SBATTENDO UNA MANO SUL TAVOLO) Oh insomma adesso basta!

VIRGILIO

(PIANO A ORTENSIA) It l’has vist? It l’has falo scaudè!

UGO

Si a sucedo ‘d còse che mi I capisso pròpe nen!

VIRGILIO

Ch’a staga tranquil ch’a-j capiss gnanca chila!

UGO

Ma pì che feje vedde la lettera ch’a l’ha mandame l’ingegnè per avertime ch’a rivava

ancheuj ambelessì i sai nen còsa fè! (PORGENDO UNA LETTERA CHE HA PRESO

DALLA SUA CARTELLETTA) Eccò! A l’è si! A-j son ed còse personaj, ma s’a veul

les-la!… Ch’a la lesa pura!

VIRGILIO

Ch’a lassa perde che chila a les già le lettere ‘d tut el palass!

ORTENSIA

Fate furb! A dura ancora ‘n pess tuta sta menada? Ch’a vada!

UGO

Va bin im na vado ma prima i veuj ch’as convincia che mi a l’ha mandame pròpe gnun

ambelessì! E peuj mi, cost monssù si, (INDICANDO VIRGILIO) i l’hai mai vist-lo e i

sai gnanca chi ch’a sia!

VIRGILIO

Virgilio Rapetti!

UGO

I l’hai capì! A sarà un caso di omonimia!

VIRGILIO

‘D còsa?

UGO

Di omonimia! As ved che an cost palass a jè sta n’aotr professor Rapetti…ch’a l’ha na

fija ch’as ciama Francesca!

ORTENSIA

Ah nò! Eh?! Adess còsa ch’a-j intra anche mia fija? Ma si i soma tuti mat! (PRENDE

LO SPAZZOLONE E FA PER DARGLIELO IN TESTA) Se a va nen via pi ‘n pressa

che ampressa a sa andova ij lo s-ciapo! Fòra! Fòra! Fòra!

UGO

(SCAPPA VELOCEMENTE INSEGUITO DA ORTENSIA) Ma nò madama… ma

nò…

VIRGILIO

(ANDANDOLE DIETRO, MA FERMANDOSI SULLA COMUNE) Ven si! Andova

it vade? Lass-lo perde! Ven si fingarda!… Nossgnor perché, perché it l’has mandame

pròpe a mi cola fomna lì? Perché it l’has gravame na costola che dòpo it l’has torna

butam-la tra le costole?! Cola gnorantassa a duvija stè a meuj ant la soa gnoranssa!

Nieje an drinta!

ORTENSIA

(RIENTRANDO) E nò! Le stupid a l’è nen chiel-lì ch’a l’è andas-ne! A l’è n’autr!

VIRGILIO

Perché quand it dise: “le stupid!” it goarde mi?

ORTENSIA

Perché ti ‘t ses stupid a fete pijè per ij fondej da ij tò colega!

6


VIRGILIO

Ij mè colega a son gnun! A son gentucola! Pijeme mi per ij fondej a-j na va! Plebei! It

lo sas che ‘l pòpol a rija quand che Galileo a l’ha dit che la bala pì cita, ch’a sarija ‘l

pianeta terra a girava d’antorn a la bala pì gròssa ch’a sarija ‘l sol…

ORTENSIA

Fa ‘l piasì! Taca nen a fè girè le bale!

VIRGILIO

A l’è tuta la vita che cerco di elevarti, di gavarti da la melma puzzolente della tua

gnoranssa… che cerco di incul…carti andrinta a col vas da neuit veuid ch’it l’has al

pòst ed la testa, tuta… la trigonometria, ti it ses talment “arida” ch’it sas gnanca chi a-

j’ero Ramsete, Amenothep e Giaco Tross! S’a va bin it sas gnanca chi a l’ha descovrì

el “Mikado”!

ORTENSIA

Perché it lo sas sapienton?

VIRGILIO

Certo! A l’era un ed Treviso, tale Bortolo Zanfurlin, ch’a l’è sghijà ansima a na pleuja

‘d banana e a l’ha dit: “Mi cado!” Ti ‘t ses restà al pallottoliere!

ORTENSIA

Varda ch’it l’has na bela facia!

VIRGILIO

A l’è bela la toa! Goard-te ant un specc e piora! Profana!

ORTENSIA

Adess perché chiel a sta da la matin a la seira an mes a le opere d’arte a le antichità as

cherd d’esse un professor, un artista! Alora anche ij tò colega?

VIRGILIO

Mes-cioma nen el platino con la ghisa, per piasì! Mi i l’hai un inteligenssa superiore a

la media e i l’hai un anima… ch’am sta gnanca tuta ‘ndrinta! Mi i l’hai ‘n nòm ch’a l’è

già tut un programma: Virgilio! El mè destin a l’era già tut scrit ant el nòm! Perché

come Virgilio a l’ha accompagnà Dante…

ORTENSIA

Coul ‘d l’euli d’oliva?

VIRGILIO

Ma sta ciuto! Perchè come Virgilio a compagnava Dante a visitè l’infern, mi i

compagno i turista an gir per ‘l museo! It lo sas che mi quand i parlo im sbaruvo da sol

per tuta la mia sapienssa! Mi i sai tut ed Juvarra, ed le mummie, ed Narducio… Ah!

Còsa i sai nen mi ed Narducio!

ORTENSIA

E chi a l’è chiel-lì?

VIRGILIO

Chiel-lì chi?

ORTENSIA

Narducio!

VIRGILIO

A l’è Leonardo gnorantassa! Mi ant l’intimità quand i soma mach mi e chiel i lo ciamo

Narducio!

ORTENSIA

Mi chiel-lì i veuj gnanca sent-lo nominè! Am sta si! Ans le stòmi! I lo digerisso nen !

VIRGILIO

It l’has provà con un chilo ‘d bicarbonato?!

ORTENSIA

Ma mòl-la!

VIRGILIO

E anvece it deve buttete ans l’attenti tute le vòlte ch’as nomina Leonardo!

7


ORTENSIA                    Ah si! Perché ti it fase tut con Leonardo?

VIRGILIO                      As capiss!

ORTENSIA                    It vade a mangè con Leonardo?

VIRGILIO                      As capiss!

ORTENSIA                    It vade al cess con Leonardo?

VIRGILIO                      Certament!

ORTENSIA                    Un a va a cogliesse con Leonardo?

VIRGILIO                      A ti at piaserija andete a cogiè con n’autr che i sia nen mi?!

ORTENSIA                    Ma fate furb!

VIRGILIO                      Mi e Leonardo siamo un corpo e un’anima sola!

ORTENSIA                    Ebin mi i n’hai l’anima pien-a!

VIRGILIO                      Ed chi? Ed mi ò Narducio?

ORTENSIA                    Ed tuti e doi! Va bin?

VIRGILIO                      Basta! Chiuso il discorso! Parloma ‘d còse serie: quand ch’a l’è ch’as mangia?

ORTENSIA                    Ah! Adess a l’è mnute anche fam? Ma quand l’anima a l’è pien-a a basta lòn!

VIRGILIO                      Ricòrd-te che la panssa a l’è “l’involucro dell’anima”! Alora a che ora a l’è ch’as

mangia?

ORTENSIA                    Quand ch’a riva toa fija! Sa professor ! Al pòst de stè lì a gratete dame na man a gavè

la pover ! (GLI BUTTA UNO STRACCIO)

VIRGILIO                      (RIBUTTANDOLE LO STRACCIO) Gav-tit-la ti la pover! Mi i travajo con el servel!

ORTENSIA                    It l’has già fait tut ti stamatin?

VIRGILIO                      Certament, as capiss, set pulman de stranieri ch’a rivavo dal Madaga… nò… dal

Statentacascar ch’it s-ciape na gamba… im ricòrdo pì nen, dalla Galizia, dall’Elvezia, dalla Lucrezia…

ORTENSIA                    Da la rigolissia!

VIRGILIO                      Gnoranta! Come i l’hai fait a marijè na gnoranta parej!

ORTENSIA                    It peule berlichet-je tuti vintun! I son mi ch’i sai nen perchè i l’hai marijate ! Quand

j’era giovo am stasio tuti darè!

VIRGILIO                        Per nen vedd-te ‘n facia! Va giù va che col pòvr tapin ch’a l’ha fate ‘l fil prima ‘d mi la

prima vòlta ch’it ses sautaje ‘n bras it l’has sbergnacalo tut che quand it l’has


8


compagnalo a cà per nen fete vedde per la vergogna! It l’has passa-lo da sota la pòrta e it ses scapà!!!

ORTENSIA                    Sta mach ciuto folaton! E gava la pover, artista!

VIRGILIO                      Gav-tit-la ti la pover a l’è òra ‘d mangè!

SCENA 3^

FRANCESCA e DETTI

FRANCESCA              (D.D.) Mama! Mama!

ORTENSIA                    Tòh a l’è sì!

VIRGILIO                      Meno male!

ORTENSIA                    Parej it peude ampienite la panssa!

VIRGILIO                      E l’anima!!!

FRANCESCA              (IRROMPE LIETA E PREOCCUPATA INSIEME – A ORTENSIA) Ah! It ses si! Ma

a-j’è anche papalino ! (LO BACIA SULLA TESTA)

VIRGILIO                      Ti! Ancheuj a l’ha fin-a basame! Doman a fiòca ross!

FRANCESCA              Papà, mama, i l’hai na notissia da deve che… i son così contenta!…

VIRGILIO                      I son content che ‘t ses contenta! Ma andoma giù a cà nostra che…

ORTENSIA                    Sta ciuto lass-la parlè!

FRANCESCA              Però i son anche preòcupà!…

VIRGILIO                      Ma it ses contenta ò preòcupà?

FRANCESCA              Tuti e doi!

VIRGILIO                      Alora perché andoma nen giù a cà nostra ‘s settoma…

ORTENSIA                    I l’hai ancora nen butà su l’acqua!

VIRGILIO                        E ma antant che l’acqua a beuj, chila a parla, e mi i ancamin-o a pitochè quajcosetta: na

fetta ‘d salam, na sardin-a, na crosta veja ‘d bergonzòla!…

ORTENSIA                    Sta ciuto! Lass-la parlè!

VIRGILIO                      Parla, parla, desgaj-te mach… desnò ancheuj chila sì am fa meuire ‘d fam!

FRANCESCA              (PASSEGGIANDO NERVOSAMENTE) E siccome as trata ‘d na còsa un poch

longa…

VIRGILIO                      E alora set-te perché a vedd-te andè avanti e ‘ndrè a stòmi veuid am ven el lordison!…

ORTENSIA                    Parla! Fame nen stè ‘ns le spin-e!


9


VIRGILIO

Dai fala nen stè ‘ns le spin-e ch’as fòra e as desgonfia peuj as sent mal si a-j’è gnente

da beive… s’i j’ero giù a cà nostra a st’ora i j’ero già tuti e tre cioch!

ORTENSIA

Parla per ti! Su parla giòja!

FRANCESCA

Si, ma dovete promettermi di non arrabbiarvi!

VIRGILIO

Figur-te, gnente a peul feme andè ‘n bestia pì che chila!

FRANCESCA

Si perché non è niente di grave, è una còsa così… anzi è una bella notizia!

VIRGILIO

Ecco alora andoma giù a cà nòstra i destopoma na bota e i festegioma!

ORTENSIA

E chitla-lì con toa bota! Su parla giòja!

FRANCESCA

Quand i son andaita a Sanremo con madama Barbero, la madama vidova del ters pian,

ch’a l’è staita così gentila da anviteme per ten-je compania…

ORTENSIA

Per fortun-a! Perché s’it aspetave tò pare ti Sanremo it lo s-ciairave gnanca col

canucial!

VIRGILIO

A mi Sanremo am pias nen! A-j’è mach d’acqua!!!

FRANCESCA

E madama Barbero per feme sente pì desgenà a l’ha presentame a tuti come soa

nevoda!

ORTENSIA

E perché?

FRANCESCA

Mama cerca ‘d capì! Madama Barbero a frequentava ‘d gent an su… amportanta, di un

certo livello…

VIRGILIO

Capì? (A ORTENSIA) Pà ‘d patelavache come ti!!!

FRANCESCA

…E parej a l’han pijame edcò mi per na fija ‘d bon-a famija!

VIRGILIO

Anvece la toa a l’è na famija ‘d balengo?!

FRANCESCA

Per piasì, lasseme finì se no lor a rivo e mi i l’hai ancora nen dive tut…

ORTENSIA

Perché chi a l’è ch’a dev rivè?

VIRGILIO

Ucci! Ucci! Ucci! Sento odore di brusattato!

ORTENSIA

Ohmmi! Ohmmi! Speta, speta … a l’è pà ‘n certo ingegnè?! Con soa sorela?

FRANCESCA

Si l’ingegnere Bevilacqua e soa sorela Patrizia! Ma come i feve a savej-lo? Chi a l’ha

div-lo?

VIRGILIO

A l’è rivà un prima e chila (A ORTENSIA) a l’ha dije: prego, ch’a s’acòmoda a l’ha

faje ‘n frach parej e a l’ha mandalo a spass!!!

FRANCESCA

Ma anlora a son già rivà? Mentre mi j’era nen? E l’eve mandaje via? Nò, eh?!…

10


ORTENSIA                    Oh nò, nò, nen lor! A l’è vnù un con na facia da badòla a ciamè se l’ingegnè a l’era già

rivà!

FRANCESCA              Ma chi a l’era? A l’ha dite so nòm?

ORTENSIA                      Ma, mi si ch’i sai! A l’ha ciamame andova a stasia ‘l “professor” Rapetti, e l’hai penssà

ch’a fussa ‘l sòlit scherss dij colega ‘d tò pare!

FRANCESCA              As ved che coul monssù lì a l’era Ugo!

ORTENSIA                    Ugo? Chi a l’è Ugo?

FRANCESCA              ‘L moros ‘d Patrizia!

ORTENSIA                    Patrizia? E chi a l’è Patrizia?

FRANCESCA              A l’è la sorela ‘d l’ingegnè! As ved che Ugo a l’è mnù a pijene per portene a spass

Patrizia, mi e Lorenzo!

ORTENSIA                    Lorenzo? E chi a l’è Lorens?

VIRGILIO                      Un che a mangia poch e caga sovenss!

FRANCESCA              A l’è chiel, l’ingegnè!

ORTENSIA                    It l’has sentù? A lo ciama Lorenzo!

VIRGILIO                      E come ‘t veule ciamelo? Giuspin? S’as ciama Lorenzo a lo ciama Lorenzo!

ORTENSIA                    Ma ‘s ciama Lorenzo e basta?

VIRGILIO                      Leonardo Da Vinci as ciamava Leonardo e basta!

ORTENSIA                    Ma còsa a-j intra Leonardo? A te smija nen strano che toa fija a ciama Lorenzo e basta

n’ingegnè?

VIRGILIO                      Anche ti, mi ch’i son professor senssa laura, ‘t em ciame tarluch e basta!

FRANCESCA              I lo ciamo Lorenzo perché i soma an confidenssa! Oh, mama it lo vedejsse a l’è aut,

bel… gentil… simpatich…

ORTENSIA                    E còsa a sarija per ti cost Lorenzo?

FRANCESCA              Tut subit a smiava ch’a fussa mach na simpatia, ‘t sas al mar come ch’a l’è… as fa

ampressa e anche s’a l’è scapaje quaj… basin, mi i pensava nen ch’a fejssa ‘ns el serio!

ORTENSIA                    Ma anche ti! Però andè a basè el prim ingegnè ch’at capita davanti!!!

VIRGILIO                      A l’han pà tuti toa fortun-a ch’it l’avije per le man n’artista!!!

FRANCESCA              Peuj al’ha ancaminà a scrivme quaij lettera parej, peuj sempre ‘d pì, sempre ‘d pì e

adess a son tre meis ch’am scriv tuti ij dì!

VIRGILIO                      A sarà per fete vedde ch’a l’è bon a scrive!!!


11


FRANCESCA

Pensa che so papà è al Ministero delle Poste!

VIRGILIO

A l’è per lòn ch’at scriv tuti ij dì: ij francoboj a-j costo gnente!

ORTENSIA

E come mai, mi, ste lettere i l’hai mai vistije?

FRANCESCA

Perché ‘l postin am je consegnava a mi personalment!

VIRGILIO

(A ORTENSIA) Stavòlta a l’è andate mal Cirano!

ORTENSIA

Speta mach ch’i cuca ‘l postin! I lo rangio mi!

VIRGILIO

Ma cost ingegnè chi a l’è, d’andova a riva, còsa ch’a fa? A travaja, a va a gratè, a

tacon-a le gome ‘d le bici?!

FRANCESCA

Papà! Forse non hai capito: suo papà è un alto funzionario del Ministero delle Poste!

VIRGILIO

A mi a m’anteressa nen che mestè a fa so pare! Perché se ‘l tò ingegnè a fonssion-a

come a fonssion-o ij Ministeri an Italia a l’è mej ch’it marije ‘n feramiù!!!

ORTENSIA

Si ma, dal moment ch’a veul ven-e si a fè nòstra conosenssa a l’è perché a d’intenssion

serie, pi ciair che parej!

FRANCESCA

Si però…

ORTeVIRG

(INSIEME) Però?

FRANCESCA

però non è tutto così semplice come pensate!… Perché…

ORTeVIRG

(INSIEME) Perché?

FRANCESCA

Perché non vi ho ancora detto la cosa più difficile!…

VIRGILIO

It l’has capì? A l’è ‘ncinta!

FRANCESCA

A l’è che… oh! I sai nen come fè a div-lo!

VIRGILIO

A fa gnente noi ‘l cit i lo tenoma e basta!

FRANCESCA

Ma papà, quale bambino?

VIRGILIO

A l’è na cita? Mej! Tenoma ‘dcò la cita! E speroma mach ch’a diventa nen come la

nòna!

FRANCESCA

I l’hai paura a div-lo anche per ti papà…

ORTENSIA

E perché?

VIRGILIO

Sta ciuto ti! A parla con mi!

FRANCESCA

It vedde… là a Sanremo ij conossent ed madama Barbero a-j’ero tuti: avocat, ingegnè,

dotor, nodar, professor… e mi i son nen ancalam-ne a dije ch’it j’ere dabon! Vorija nen

che ti te smiejsse meno ‘d lor…

12


VIRGILIO

Parlapà che fija brava ch’i l’hai! Che “tatto” ch’a l’ha con mi! (A ORTENSIA) “te non

mi hai mai tattato come mi tatta lei!”

FRANCESCA

Insomma, tutti hanno creduto, Lorenzo e soa sorela compresi, ch’i son la fija

dell’illustrissimo professor Rapetti…

VIRGILIO

It l’has capì? Toa fija a l’ha butame ‘ns un piedistallo come Pietro Micca an via

Cernaia! E meno male ch’a l’ha butame mi ans el piedistallo perché s’at butava ti it lo

sfondave!

ORTENSIA

Ma gav-te la nata professor! E peuj giòja a l’è pà colpa toa s’it ses la fija ‘d na

miserabil e vile guida ‘d museo…

VIRGILIO

Meno male che però si i l’oma Donna Maria Ortensia dij gratacuj Contessa della

portineria!…

FRANCESCA

I l’hai dit ch’it sess professor di storia dell’arte all’accademia di belle arti, storico

eminente e profondo conoscitore di egittologia!

VIRGILIO

Parlapà che d’importanssa ch’a l’ha dame!

ORTENSIA

Che bela figura, nèh?! La bela figura it la farass quand as buteran le carte ‘n taola! Autr

che bale!!!

VIRGILIO

Sa, dòne, stoma nen lì con ij dent an boca! Prontoma qualcosa per sta gent! Quand ch’a

rivo?

FRANCESCA

Da ‘n moment a l’autr ! Perché a veulo feme na bela sorpreisa!

ORTENSIA

As la treuvo lor la bela sorpreisa!

VIRGILIO

Sa, sa, pòche ciance bogia! Va subit a prontè quajcòsa…’d rafinà: faseuj con la tripa,

na frità con le siole…

FRANCESCA

Però…

VIRGILIO

Ciuto a-j’è un autr però?!

FRANCESCA

A j’è un aotra còsa ch’am preòcopa!

VIRGILIO

Sta menada a l’è peuj già longa!

FRANCESCA

(AD ORTENSIA) Madama Barbero a l’è ancora via, nò?!

ORTENSIA

Come nò?! Apen-a rivà da Sanremo, via, subit an montagna a stà via ‘n meis! Prima ‘l

mar, peuj la montagna… beata chila!

VIRGILIO

Figur-te a va ‘nt un pòst ch’as ciama Cortina d’Ampezzo! A-j na manca ‘n tòch parej!

FRANCESCA

Peccato! Se ci fosse potevamo chiedere a lei se mi prestava la casa!

VIRGILIO

A l’è vera! Un professor come mi a peul pà stè ‘nt na portineria!

13


ORTENSIA                    Un professor come ti a peul e come s’a peul!

FRANCESCA              Un moment, un moment, i l’hai trovà… i son pròpe contenta! Vard-la si la nostra cà!

Bella! Mi piace!

ORTENSIA                    Còsa? Ma costa sì a l’è mata! Mata come ‘n caval!!!

VIRGILIO                      A sarà ‘n caval ma a l’è pa mata! Son si ch’a l’è avere cervello! Modestament a l’ha

pijà tut da mi!

FRANCESCA              Costa a l’è nen la cà d’un professor?

ORTENSIA                    Si ma del professor Vercelloni! Nen Rapetti!

FRANCESCA              Mach perché a j’è scrit sla pòrta? Ma se noi gavoma la targhetta?… Papà, t’ij pensse ti?

VIRGILIO                      Mi i son il più grande levatore di targhette di Piemonte, Val d’Aosta e la riviera di

ponente! Vado… (ESCE)

ORTENSIA                    Gordè ch’i ciamo la cros rossa, nèh? Iv faso portè via con la camisa ‘d fòrssa!

FRANCESCA              Ma mama! Còsa a j’è ‘d mal, i signori Vercelloni a rivo un autra sman-a! I l’oma tut el

temp ch’i voroma!

ORTENSIA                    Costa-sì a l’è mata! A l’è tuta mata! I son la mare ‘d na mata!

FRANCESCA              Ma nò mama, per na vòlta! Fa nen parej!

ORTENSIA                    Nò! Nò! I l’hai dit ed nò!

VIRGILIO                      (RIENTRANDO CON UNA TARGHETTA IN MANO) Ma perché it scaude tant?

Tòh, varda, lì a-j’è ‘l padron ed cà! Ciamom-je! (RIVOLGENDOSI AD UN RITRATTO DEL PADRONE DI CASA) Ch’a scusa professor chiel a-j na fa pa gnente s’i stoma ‘n paira d’ore a cà soa? Vist! A parla nen! Chi tace acconsente!

ORTENSIA                    Basta parej! Mi i veuj pì nen sente gnente! (A VIRGILIO) Che ti ‘t j’ere gabia i lo

savia, ma che anche chila a batejssa ij quart nò, eh?! Seve còsa ch’iv diso? Che s’i seve mat desbrojev-la da vojautri, mi i veuj savej-ne gnente! (P.P.) Doi mat! I l’avija ‘n cà doi mat e i lo savija nen ! Ròbe da mat! Ròbe da mat!!! (ESCE)

VIRGILIO                      Ma va a fè ‘n gir!

FRANCESCA              Allora, io vado a vedere come è fatta la nostra casa! (ESCE)

VIRGILIO                      Va, va!… (GUARDANDO LA TARGHETTA CHE HA IN MANO) Varda mach

come na targhetta a peul cambiè la vita ‘d na person-a se al pòst ed Vercelloni a-j’era scrit Rapetti a l’era la mia! Adess im na faso fè un-a gròssa parej e’m la buto a ij pè del let!

FRANCESCA              (RIENTRANDO) Di là c’è un salottino bellissimo ed una camera che è la mia!… Di

qua?… (ESCE DALL’ALTRA PARTE)

VIRGILIO                      Goarda s’a-j’è anche ‘l gabinet con ij rifletor che i s-ciairo pì nen tant ij pertus…


14


FRANCESCA              (RIENTRANDO) Di là c’è un’altra stanza magnifica… professore ma lo sa che il suo

appartamento è bellissimo?…

VIRGILIO                      Ah si? Mi i son pien d’apartament i n’hai un si, un là, un da n’autra part…

SCENA 4^

ORTENSIA e DETTI poi LORENZO e PATRIZIA

ORTENSIA                    (ENTRANDO AGITATISSIMA E CON AFFANNO) Presto, presto! A son già si! A

son si sota! Andoma… fè nen ij fòj, andoma giù, presto!…

LORENZO                     (AFFACCIANDOSI) Ch’a scuso a l’è si che…?

FRANCESCA              Lorenzo!?

PATRIZIA                      (DIETRO LORENZO) Francesca! Che piacere rivederti! (CORRE INCONTRO

ALL’AMICA E L’ABBRACCIA)

FRANCESCA              Patrizia! Che sorpresa! Se l’avessimo saputo prima!…

LORENZO                     Siamo arrivati ad un’ora impossibile: le 12 e 5! Un traffico ma un traffico… abbiamo

preferito fermarci a pranzare…

VIRGILIO                      Beato chiel!

LORENZO                     … ed eccoci qui!

FRANCESCA              Ma perché? Potevate venire subito qui, così facevamo pranzo insieme, no!?

ORTENSIA                    A l’ha l’istessa facia ‘d so pare!

FRANCESCA              (ACCENNANDO A VIRGILIO CHE SI E’ MESSO LA TARGHETTA IN TASCA)

Ma scusatemi, vorrei presentarvi…

LORENZO                     Immagino, tò papà!

VIRGILIO                      Parapappappà!

LORENZO                     Son verament content ‘d fè la soa conosenssa. E ij ciamo scusa del disturb ch’i

portoma…

VIRGILIO                      Ma ci pare, ma ci pare… ma che bella la sua signorina…

LORENZO                     Mia sorella desiderava…

VIRGILIO                      As ciama desiderava?

LORENZO                     Nò dico desiderava tanto rivedere la sua amica… e anch’io naturalmente ci tenevo

tanto a rivedere Francesca!

PATRIZIA                      Speriamo proprio di non disturbare, all’ora di pranzo poi…

VIRGILIO                      Ma da andova a seurt chila-sì?


15


FRANCESCA              Nò, a l’è da ‘n tòch ch’i soma aussasse da taola, pa vera papà?

VIRGILIO                      … da ier seira! Ehm!… ier seira i l’oma mangià… el cotechin…

PATRIZIA                      Il cotechino?

VIRGILIO                        Caod, tebbi… a la coque! Chila a l’ha mangiane dodes fette… a l’è staje ‘ns le stomi e

stamatin per desgargarisesse… i l’oma pijà ‘n brod ed tartaruga, la tartaruga i l’oma nen mangiala perché a novava ancora…

LORENZO                     Ah! Ah! Ah! Ma che simpatich!…

PATRIZIA                      Oh! Ma come sono contenta di essere con te… con tutti voi!…

VIRGILIO                      (A FRANCESCA) Peuj t’em dise andova it l’has trovala!

FRANCESCA              Oh! Si anch’io sono contenta! Però scusate io volevo finire le presentazioni!

(INDICANDO ORTENSIA) Lei è la mia…

LORENZO                     …portinaia, lo sappiamo, l’oma già vist-la sota!

VIRGILIO                      Orco che euj ch’a l’ha chiel-lì! A l’ha subit inquadrate!!! Ah! Ah! Portinaia!

PATRIZIA                      Toa mama a j’è nen?

VIRGILIO                      Nò… la mama… a l’è… a l’è cita…

PATRIZIA                      Eh?

VIRGILIO                      A l’è cortina!

PATRIZIA                      Come?

VIRGILIO                      A l’è a Cortina la mamma!

PATRIZIA                      Ah! E’ a Cortina! E’ andata sola?

VIRGILIO                      E’ andata sola? Nò!… nò a l’è nen andata da sola!

LORENZO                     Forsse con soa sorela?

VIRGILIO                      Mia sorela? Mia sorela a l’è mòrta l’ani passà! Pòvra dòna, la mia Orsolina! Ch’a

pensa, che des minute prima ‘d meuire a l’era ancora viva!

LORENZO                     Ma nò, non sua sorella, la sorela ‘d soa madama!

VIRGILIO                      La sorela ‘d mia madama a l’è ‘n fratel! A l’ha doi barbis parej e a fa ‘l manoja ans el

seddes!

PATRIZIA                      Sua moglie scia?

VIRGILIO                      (A ORTENSIA) Bòja faus it l’has sentù? A l’ha ciamà se mia fomna a sghija!

ORTENSIA                    Nò! Nò, nò, soa fomna a sghija nen!


16


VIRGILIO

Per fòrssa a l’ha mach na gamba! Quand a n’avija doe e a l’era na frisa cioca a fasija le

slalom an mes a-j lampion ed cors Vitòrio!!!

FRANCESCA

Si ma la mamma non va in montagna per sciare…

VIRGILIO

Nò! Nò!

FRANCESCA

Ci va per l’aria, perché le fa bene!…

VIRGILIO

A ven giù con na facin-a parej! Pien-a d’aria a ven giù! Quand a passa davsin a ij

gerani ij gerani a meujro! Perché magara a perd un pòch d’aria mentre a spasseggia!

Ah! Ah! Ah!

LORENZO

Ah! Ah! Ma che simpatich!

PATRIZIA

Ma stavate per uscire?

VIRGILIO

Ah nò! I l’hai ‘l capel perché i son apen-a rivà e i savia nen andova tutelo e alora i l’hai

butalo ‘n testa… Sa a son cole còse che un a sa mai andova butè… (TIRANDO IL

CAPPELLO AD ORTENSIA) Tòh ciapa!

LORENZO

Ma anlora i deuve ancora andè a taola…

VIRGILIO

Si!

FRANCESCA

Nò, nò, vera papà?

VIRGILIO

Noi mangioma giù… an portin… Ehm! … a la tratoria si sota, abbiamo digiunato…

PATRIZIA

Digiunato?

VIRGILIO

… qualcòsa…perché a-j va ‘n pluch parej a mangè an bele lì, perché a l’è talment voit

che a venta fè tenssion andova un a buta ij pè sennò a resta ancolà, alora noi andoma lì

e goardoma j’aotri…

FRANCESCA

Sapete, non avendo la donna di servizio…

VIRGILIO

Eh già! I l’avijo ma l’oma licenssiala stamatin suj quat pè!

LORENZO

Come mai?

VIRGILIO

Eh, come mai?!…

ORTENSIA

Eh, come mai?

PATRIZIA

Non mi dica!…

VIRGILIO

Nò, nò, mi i diso gnente!

PATRIZIA

Rubava?!

VIRGILIO

Bòja fauss che testa ch’a l’ha chila-sì! Ma chila a l’è la fija ‘d Perry Mason?… A sa

còsa ch’a l’ha gratà? Un pianoforte a coda!

17


PATRIZIA

Ma come ha fatto?

VIRGILIO

A l’ha piegalo ‘n quat e a l’è butass-lo sota ‘l brass!!! Ma mi i l’hai cucala ‘ns el fatto!

PATRIZIA

E cosa le ha detto?

VIRGILIO

Ch’a l’era desmentijasse le sgabel!!!

PATRIZIA

E’ un gran problema quello della servitù!

ORTENSIA

Qui questo problema a-j’è mai staje!!!

VIRGILIO

Madama perché a va nen torna ant la soa “guardiola”?

LORENZO

(A ORTENSIA CHE E’ RIMASTA IMPALATA VERSO IL FONDO) A peul andè

bon-a dòna, e grassie per avej-ne fane strà, anche se an manera un pòch baravantan-a!

(A VIRGILIO E FRANCESCA) Come i l’oma die chi j’ero, a l’ha molane ‘d colp

come doi cretin e a l’è rampicsse su ‘d la scala a doi scalin per volta come na fuset-ta!

VIRGILIO

Chila?

LORENZO

Si, si!  (AD ORTENSIA) Ch’a fasa nen compliment! Se la tòta e ‘l professor a l’han pì

nen da manca ‘d chila…

VIRGILIO

Nò! Nò, i n’oma nen da manca, ch’a vada, ch’a vada, ch’a fasa le ferie!

ORTENSIA

Ma mi i l’hai nen pressa…

FRANCESCA

Patrizia cara! Sens’aut it voreras dete na rinfrescà… ven ch’it faso vedde andova a l’è

la mia stanssja!

PATRIZIA

Grassie! (PRENDE LA VALIGETTA CHE AVEVA IN MANO LORENZO E SI

AVVIA CON FRANCESCA) Che tipo strano che è la tua portinaia…

FRANCESCA

E ti papà perché non accompagni Lorenzo di là ant la stanssia d’ij ospiti! (ESCE)

VIRGILIO

Si subit, prego! (TRA SE) Chissà cola ch’a l’è la stanssia d’ij ospiti… ah si! (A

LORENZO) Ch’a ven-a pura! (APRE LA PORTA IN FONDO) Prego! Ah nò, si a j’è

‘l cess!… A l’ha da manca ‘d molè na braja, fè doe stisse d’acqua? Mi ‘m la faso

sempre a còl perché… i l’hai la prostata…ch’a pensa che ‘d vòlte i l’hai veuja e i riesso

nen a fela e ‘d le vòlte i l’hai nen veuja e im treuvo con el lagh per tera!!! Prego!

ORTENSIA

Professor, la stanssia a l’è da là! Ass ricorda nen? Da là!… (INDICA UN'ALTRA

PORTA)

VIRGILIO

Va bin i l’hai capì! (SCUSANDOSI) A sa mi i son mai a cà i son pòch pratich, i son

sempre ‘n gir… ed le vòlte i veuj andè ‘n cusina e anvece i vado al gabinet… prego

per da sì… (FA PASSARE LORENZO NON SENZA LANCIARE AD ORTENSIA

UNO SGUARDO SIGNIFICATIVO)

ORTENSIA

Am goarda anche ‘d brut, coul ingegnè! Certo che se a l’è la prima impressionme coula

ch’a conta per adess ij soma al pian dij babi!

18


VIRGILIO                      (RIENTRA) Per piasì pianta gnun ciadel, it veule ruvinè tut!

ORTENSIA                    Sent, se t’ij’è ten-e a la salute, fame tornè subit da Cortina…

VIRGILIO                      Nò! Sta lì e sghija! Sta a sghijè!!!

FRANCESCA              (ENTRANDO) Mama scuss-me! It l’has vist còsa a l’è suceduje? Mi i vorija

presentete, ma Lorenzo a l’ha ciapate per la portiera!

VIRGILIO                      Che euj, che euj ch’a l’ha chiel-lì! A mi am pias già, a l’ha capilo subit ch’it j’ere!

FRANCESCA              Tant a van via subit mama! Per piasì pòrta passienssa!

ORTENSIA                    Mi i porto sempre passienssa!

VIRGILIO                      Brava! Alora continoa!

ORTENSIA                    E va bin! Però vardè che voiautri doi un dì ò l’autr im feve meuire!

VIRGILIO                      Ma quand? A l’è vint ani ch’it lo dise! Decid-te! Sern el dì! Fissoma sta data! Parej i

stoma tuti tranquij!

ORTENSIA                    Ma va! Va! Va!…

FRANCESCA              Senti papà foma na còsa va giù con mama i penso mi a lor!

VIRGILIO                      Lassa perde! S’i vado giù i la masso!

FRANCESCA              Alora perché it vade nen giù con mama a mangè quajcòsa?

VIRGILIO                      Ah beh! Magara per mangè si!

ORTENSIA                    (A FRANCESCA) E ti Francesca it l’has nen fam?

FRANCESCA              Nò grassie mi i stago benissim parej!

ORTENSIA                    Ah! E già! A chila ai basta ch’a-j sia ‘l so ingegnere…

VIRGILIO                      A l’è giovo! Lassa perde!…

ORTENSIA                    E peuj am va nen sta facenda ‘d nen podej stè si a cà mia…

VIRGILIO                      A l’è nen cà toa!…

ORTENSIA                    A cà vòstra!

VIRGILIO                      A l’è nen cà nòstra!

ORTENSIA                    (INDICANDO IL QUADRO) A cà soa!

VIRGILIO                      A l’è nen cà soa!

ORTENSIA                    E còsa ch’a l’è?


19


VIRGILIO                      La casa del popolo! I soma tuti si!

ORTENSIA                    E veuj nen lassè da sola mia fija col prim betè ch’a riva!!!

FRANCESCA              A j’è ‘dcò soa sorela!

ORTENSIA                    Ah si bela sorela!

FRANCESCA              E peuj Lorenzo a l’è ‘n galantòm!

ORTENSIA                    ‘L mond a l’è pien ‘d galantom! Ma a l’è anche pien ed fije ancinta!

VIRGILIO                      Cole-lì a son tute fije ‘d le portiere!!!

FRANCESCA              Ma per chi i l’eve pijame?! Ij sai lon chi faso, e poi Lorenzo è una persona molto

educata!

ORTENSIA                    Oeh! Bela educassion! A l’ha butame a la pòrta!

VIRGILIO                      Perché at conòss ancora nen! Ma quand at conosserà da bin at pija a caos ant el

darera!!! (VEDENDO ARRIVARE LORENZO) Oej ch’a l’è si… oej ch’a l’è siiii…

Eh! Eh! Eh!…. Ingegnè!!!…

SCENA 5^

LORENZO e DETTI poi PATRIZIA

LORENZO                     (APPARE E SI SORPRENDE DI VEDERE FRANCESCA PARLARE

CONFIDENZIALMENTE CON ORTENSIA) Come i seve gentij con tuti, fin-a ‘d caresse a la portiera!

ORTENSIA                    (GLI DA’ UN OCCHIATACCIA ED ESCE STIZZITA) A son pa tuti ‘d vachè!!!

(ESCE)

LORENZO                     Scusi come a l’ha dit ?

VIRGILIO                        Ch’a ven-a si ch’a la lassa perde a l’è ‘n pòch servaja a mòrd! Sa i l’oma goadagnala a

la lotteria, a l’era ‘l prim premi, ansema a l’han edcò dane na moto col sidecar per portela via! A lo sa che fin-a a vint ani a parlava nen a disija mach la vocaj! Uh! Uh! Uh!… ch’a l’abia passienssa…

FRANCESCA              E’ così…

VIRGILIO                      E’ così…

FRANCESCA              E’ così…

VIRGILIO                      Ma a l’è anche pì che parej…

FRANCESCA              E’ così buona!…

VIRGILIO                      Aròst con le patate!

FRANCESCA              E vedrai che quand it la conoseras mej, t’ij voreras bin anche ti!


20


LORENZO                     A la portiera?

PATRIZIA                      (ENTRANDO) Cara Francesca devo farti tanti complimenti, la tua cameretta è

veramente incantevole!

VIRGILIO                      Ma d’andova a riva chila-sì?

FRANCESCA              Grazie, sei molto gentile!

VIRGILIO                      (A PATRIZIA) Prego, che si assideri!

PATRIZIA                      Come dice?

VIRGILIO                      Set-te lì!!!

FRANCESCA              Posso offrirvi qualcosa?

LORENZO                     (A FRANCESCA) A noi basta la tua compagnia!

PATRIZIA                      E quella del professore naturalmente! Francesca a l’ha parlame tant ad chiel del so

talent d’artista… del suo culto…

VIRGILIO                      Del mio?…

PATRIZIA                      Del suo culto… per l’arte!…

VIRGILIO                      Oeh! Io col culto ho fatto di tutto! Io ho sempre avuto un culto… da giovane per

l’arte!… un cultone!

LORENZO                       Professore i nascondo nen ch’i j’era fin-a genà d’ancontrelo perché da lontan senssa

conòss-lo lei mi incuteva un po’ di soggezione…

VIRGILIO                      Da lontano ci incutevo?

LORENZO                     Si!

VIRGILIO                      E adesso da vicino non ci incuto più?

LORENZO                     Nò! Anzi ho una grande stima perché da lei trapela una semplicità esemplare che si

riscontra solo tra persone dall’intelletto superiore…

VIRGILIO                      Ah si? Ma che bel! Ma dabon? Mi traipe… tra… traipe… còsa ch’i l’hai mi tra ij

pluch?…

FRANCESCA              Trapela, papà! Trapela!

PATRIZIA                      In lei si vede chiaramente il piglio eclettico ed emblematico tipico del grande

luminare…

VIRGILIO                      Oeh! A dev vedde quand a s’anvisco le lampadine…

LORENZO                     Che lampadine?

VIRGILIO                      Cole ‘d la luminaria, ch’a l’ha dit!…


21


LORENZO

Ah! A! Che simpatico! E’ veramente strabiliante l’autodemolizione che lei fa della sua

persona andando a scontrarsi con i più alti concetti della logica umana…

PATRIZIA

…Affinchè sia l’apparire a non sopraffare l’essere, e non l’essere a sopraffare

l’apparire…

LORENZO

…per quindi innalzarsi glorioso ed effimero con somma umiltà, giusta fierezza e rara

saggezza…

PATRIZIA

…dinnanzi a noi, piccoli e inutili esseri mortali!!!

LORENZO

Allora còsa dice professore?

VIRGILIO

(STORDITO) I l’eve pa na pastiglia per mal la testa?

PATRIZIA

Ah! Ah! Ah! Veramente spassoso!!!

VIRGILIO

Chi a l’è chila-lì?

PATRIZIA

Sono io!

VIRGILIO

Ah già, cola ‘d prima!

PATRIZIA

Peccato però che oggi i musei siano chiusi! Avremmo potuto visitarne qualcuno guidati

dal professore! Sarebbe stato bellissimo!…

FRANCESCA

Che peccato che non possiate trattenervi fino a domani, altrimenti…

VIRGILIO

Già, che darmagi!…

PATRIZIA

Sarebbe dare troppo disturbo…

VIRGILIO

Ma che darmagi!…

FRANCESCA

Nò, nessun disturbo! Solo che pensavo che domani Lorenzo deve riaprire l’ufficio!…

VIRGILIO

Che darmagi che doman Lorenss a dev deurbe l’ufissi!

LORENZO

Nò!

VIRGILIO

Ah! Doman a dev nen deurblo l’ufissi?

LORENZO

Nò! Io nò!

VIRGILIO

(A FRANCESCA) Pensa che drito! Doman a lo duverta nen l’ufissi! (A LORENZO)

… A fa festa doman?

LORENZO

I l’hai pijà quaj dì ‘d permess, ma malgrado le vòstre cortesie, incombere così

all’improvviso…

FRANCESCA

(IMBARAZZATA GUARDANDO VIRGILIO) Bèh, anlora…

VIRGILIO

Eh… anlora… pssst…bisognerebbe dirlo anche alla mamma…

22


FRANCESCA

Si ma am smija nen el caso di telefonare fino a cortina…

VIRGILIO

E già a l’è pa ‘l caso! …Foma na ròba: disomij-lo a la portiera…

PATRIZIA

Alla portiera?

LORENZO

A l’è n’istitussion costa portiera!

FRANCESCA

Ah! Ah! Ah! I l’eve nen capì? A l’era na scherss!

VIRGILIO

I l’eve nen capì? Pensè ch’i l’hai capì gnente gnanca mi! A l’ha capì mach chila! Chila

capiss sempre tut! E’ una grande capisciona!

FRANCESCA

Non si capisce mai quando scherza e quando fa sul serio!

PATRIZIA

Mi sembra di aver capito che il professore ha trovato una maniera garbata per dirci che

non c’è nessun problema!

VIRGILIO

A j’è gnun problema! Brava chila a l’ha capì pròpe tut!!! Brava! Brava! Brava!

PATRIZIA

Grazie! Grazie! Grazie! Accettiamo con entusiasmo!

LORENZO

(A PATRIZIA) Sei contenta?

PATRIZIA

Uh!!!

LORENZO

Io sono felicissimo! E lei cosa ne pensa professore?

VIRGILIO

Uh!!! A l’ha sentù soa sorela? A smijava tarzan! Io sono contento di dentro!…

FRANCESCA

Alora papà foma parej: siccome non abbiamo la donna di servizio, magari chiediamo

alla portinaia se viene a darci una mano…

VIRGILIO

Chila-lì? Ma scherssoma nen!… Ij piat as je lavo bele da lor… a-j lava costa sì ch’a dis

mach ed gavade!

FRANCESCA

Papà!…

PATRIZIA

E doman matin visite ai musei! E il professore ci darà tante, tante, tante spiegazioni!

VIRGILIO

E a mi chi am je dà le spiegassion?!

PATRIZIA

(A VIRGILIO) Lei è libero domani mattina?

VIRGILIO

Sono libero domani mattina? Mah?! A l’è che… doman matin…

FRANCESCA

…domani mattina papà… ha delle conferenze!!!

VIRGILIO

E già! Ci ho delle conferenze! Mi facci dare una occhiata al “carnet” (SFOGLIANDO

IL LIBERCOLO DI PRIMA) Oh varda si! Doman matin i son ciapà come pòchi! Alle

nove c’ho il dottor Prosecco, alle dieci la professoressa Bonarda, alle undici a-j’è

monsignor Nebbiolo, sì a mesdì s’a va bin i son bele che ciòch!!!

23


LORENZO                     Beh, se al mattino è impegnato, senz’altro sarà libero il pomeriggio?…

VIRGILIO                      Ma verament… mi…

PATRIZIA                      E su si liberi!

VIRGILIO                      Ma s’i l’hai gnanca mangià?

LORENZO                     Lo faccia per noi!

VIRGILIO                      Ma i sai nen s’i riesso…

PATRIZIA                      E su, dai!

VIRGILIO                      E va bin mi i vado, i preuvo e s’i riesso nen i ven-o torna da si!

PATRIZIA                      Ma dov’è che va?

VIRGILIO                      Al gabinet! I l’eve dim-lo voiautri: si liberi!

LORENZO                     Ma nò! Noi intendevamo il pomeriggio per visitare qualche museo!…

VIRGILIO                      Ah ecco! Di liberarmi in quel senso! Svincolarmi!

FRANCESCA              Papà, adesso non devi andare?…

VIRGILIO                      Andova?

FRANCESCA              Andare… ch’at speto!…

VIRGILIO                      Ah si, adess i dev andè… ch’am speto (P.P.) (A FRANCESCA) Ma chi a l’è ch’am

speta?…

PATRIZIA                      E quale museo ci porterà a visitare?

VIRGILIO                      Quale museo?

LORENZO                     Francesca ci ha detto che lei è un gran conoscitore dell’antico Egitto!

VIRGILIO                      Eh si, difatti mi i son un professor d’Egitto!!!

PATRIZIA                      Oh! Si l’Egitto, le piramidi, la sfinge, le mummie!… Lei si stupirà, ma io so anche

dove sono, le mummie!

VIRGILIO                      Ma ch’am lo disa nen?!

PATRIZIA                      E invece voglio proprio dirglielo! Si trovano: al museo Egizio!!!

VIRGILIO                        Ma basta là! Ma che testa che c’ha lei! Lei sarebbe perfin capace di trovare l’acqua nel

Po!!!

PATRIZIA                      Oh si! Come vede una certa infarinatura c’è l’ho anchio!

VIRGILIO                      Mi anvece oramai son bele che panà!


24


FRANCESCA

Bene! Quindi potremmo cominciare dal museo Egizio!

VIRGILIO

Nò, el museo egizio, nò! A l’è sarà per lavori in corso! A son ancamin che a-j cambio

le binde a le mummie! (PIANO A FRANCESCA) It ses pa mata, a-j son tuti ij mè

colega a-j ven fòra ‘n quaranteut!!!

PATRIZIA

Peccato, avrei desiderato tanto vedere una mummia!

VIRGILIO

S’a l’è mach per vedde na mummia a-j’è nen da manca d’andè al museo Egizio! A

basta calè giù ‘n portineria a-j n’a-j’è un-a bela gròssa, senssa binde e con ancora ‘l

sarcòfago adòss!!!

LORENZO

Francesca ci ha anche detto che lei è un profondo estimatore di Leonardo!

VIRGILIO

Orco faus! Per mi Narducio a l’è tut i soma come doi… come doi… come doi! Ah! I

seve còsa i podrijo fè! I podrijo andè a vedde “la gioconda”!!!

PATRIZIA

Ah! Ah! Ah! Che spassoso! Lei vuole burlarsi di noi!…

LORENZO

Lo sanno tutti che “la gioconda” è a Parigi!

VIRGILIO

A Paris?!

FRANCESCA

Eh si papà, a Parigi!

VIRGILIO

Savija nen ch’a l’avejsso tramudala!!! Alora de già ch’i soma an zona i podrijo andè a

vedde “l’ultima cena” di Leonardo!

PATRIZIA

Ah! Ah! Ah! Molto divertente! Ah! Ah! Ah!

LORENZO

Anche questo è fuori zona è a Milano!

VIRGILIO

A Milan? Ma si a tramudo tut senssa che mi i sapia gnente!

LORENZO

E poi noi l’abbiamo già vista!

PATRIZIA

E si! Quindi saltiamo la “cena”!!!

VIRGILIO

Sautoma la sin-a!… a mesdì i l’hai nen mangià… va a finì ch’i divento na filura!!!

LORENZO

Come a dis?

VIRGILIO

Nò gnente!… i ciamo scusa ma mi quand i parlo ‘d Narducio mi… mi esalto…. Mi

anvisco, i m’anfiamo… Am ven un infiamassion adòss, na grataròla… perché vedde il

genio di questi italiani, perché la patria è come l’anguria che c’ha il bianco, il rosso e il

verde, la nòstra patria col genio di questi italiani che sanno fare tutto, ch’a basta ch’a-j

sia da mangè e da beive e nen da travajè! Perché come si dice: “da taola e da let gnun

rispet!” e allora dico ben venga la legge del menga… ehm… del mento pensoso e…

corrusco del mite Leonardo…

FRANCESCA

Ma papà…

VIRGILIO

Silenssio!

25


LORENZO

Nò, nò, lascialo dire…

PATRIZIA

E’ un piacere ascoltare la sua foga!…

VIRGILIO

Eh cara chila, la mia foga… perché adess i son vej, ma na vòlta mi i l’avija si la

fòga!…

FRANCESCA

Papà!?…

VIRGILIO

òratoria!… Fin da l’oratorio i l’avija la foga per l’arte! (PIANO A FRANCESCA) I

son andait bin?

PATRIZIA

Allora da quale museo cominciamo?

VIRGILIO

Per mi ‘n museo ò l’aut a l’è istess! Scelga ella… scelga ella…

PATRIZIA

Allora vediamo…

LORENZO

Perché it veule savei-lo? Sarà una sorpresa vero professore?

VIRGILIO

Oh si, si una sorpresona!…

FRANCESCA

Scusate ma adesso il professore deve andare, vero che devi andare papà!…

VIRGILIO

Si, devo andare, perché devo andare dove devo andare… allora… è stato un piacere

d’avervi conossiuto, adesso vado, poi ritorno… arved-se! (DA LA MANO A

PATRIZIA)

PATRIZIA

Arrivederci professore! Sappia che annoterò tutte queste meravigliose sensazioni

provate qui con lei, nel mio diario personale che compilo giorno per giorno…

VIRGILIO

Dì per dì?

PATRIZIA

(SEMPRE SCUOTENDO LA MANO DI VIRGILIO) Si giorno per giorno!

Assolutamente non voglio farle mancare!

VIRGILIO

Ma lo sa che lei trasmette una valanga di sensualità…

FRANCESCA

Papà!…

VIRGILIO

(SALUTANDO LORENZO) E anche a lei buone cose!… Mi a l’è mej ch’i vada via

prima ch’im la fasa adòss… (P.P)

PATRIZIA

Ah, professore…

VIRGILIO

Cosa a-j’è ancora?

PATRIZIA

Lei che è anche uno storico eminente, secondo lei? Qual è stato il punto più oscuro del

medioevo?

VIRGILIO

Ma come? A lo sa nen? A lo san tuti… a l’è stait ‘l pertuss del cul ‘d Ludovico ‘l

moro!

26


FRANCESCA              Papa?

LORENZO                     Scusa Francesca mi puoi togliere una curiosità? Chi è il signor Vercelloni?

VIRGeFRA                    (INSIEME) Chi?

LORENZO                     Il signor Vercelloni!

VIRGeFRA                    (insieme) I soma panà!

LORENZO                     Sai, non voglio essere indiscreto, ma di là in camera ho trovato un libro piuttosto

audace con una strana dedica e con una firma illeggibile: “All’amico Vercelloni perché si satolli!” Ecco perché a l’è vnume la curiosità ‘d ciamete!

VIRGILIO                      Ah si? A l’è… a l’è… a l’è!… A l’è, a l’è, a l’è!… Oeh! Chiel-lì a l’è ‘n salòp! A sa

come i lo ciamoma noi? (RIDE) Porcelloni!!!

PATRIZIA                      Porcelloni?

FRANCESCA              Papà!…

LORENZO                     Tuo papà ha ragione! Mi sembra appropriato perché il libro è, come dire?… Libertino!

Anzi piccante!

VIRGILIO                      Come i disoma noi an franssa “osel”, è un libro “osel”!!!

LORENZO                     Con certe fotografie peuj…

VIRGILIO                      Pa ‘d fotografie lì parej, ma ‘d fotografie con doe bele ciapette parej?

FRANCESCA              Papà!…

VIRGILIO                      Ti, varda ch’a l’è tuta ròba artistica, pa ‘d crinade qualsiasi! Doe ciapette artistiche…

bele, bianche, fresche, genuin-e… eh! Con tut lòn ch’i l’hai da fè, i peudo pa stè si con le man ans le ciape! A l’è mej ch’i vada!… (ESCE)

PATRIZIA                      Ed io vado ad annotare subito tutto sul mio diario personale!

LORENZO                     Finiss nen subit!

PATRIZIA                      Oh! Nò! Poi devo scrivere al mio fidanzato Ugo  e poi devo fare una telefonata alla

mamma! Cara Francesca posso approfittare del telefono in camera tua?

FRANCESCA              Certo cara!

LORENZO                     Mi raccomando non essere telegrafica!

PATRIZIA                      Oh! Nò! Ò! Farò una telefonata lunga, lunga, lunga! Potete contarci! Anto non sono io

che pago!

FRANCESCA              E gnanca mi!

PATRIZIA                      E’ il professore


27


FRANCESCA              E’ il professore

PATRIZIA                      Io vado e voi mi raccomando… andateci piano! Bye! Bye!

LORENZO                     Francesca!

FRANCESCA              Lorenzo!

LORENZO                     Dopo tutti questi mesi!

FRANCESCA              Ma ti t’em veule ancora bin?

LORENZO                     Nò! Ancora ‘d pì ‘t na veuj!

FRANCESCA              It ricorde come i soma conossusse?

LORENZO                     E chi as lo desmentija, tu eri sdraiata sulla sabbia così… (LA FA SEDERE SUL

TAPPETO DAVANTI AL DIVANO) E io uscivo dall’acqua e mi sono venuto a

sdraiare volutamente vicino a te, così… (SI SDRAIA VICINO A FRANCESCA)

FRANCESCA              Cosa fai? E se arriva qualcuno?

LORENZO                       E ci a dovrija riveje? La dòna ‘d servissi i l’eve licenssiala, toa mama a l’è a sghijè, tò

papà a l’è apen-a andait via…

FRANCESCA              Ma di là c’è tua sorella!

LORENZO                     Oh, ma chila a l’è anteligenta come so fratel! A ven nen a destorbene!

FRANCESCA              Però…

LORENZO                     (FACENDOLA ZITTIRE) Ssshttt!!! At smija nen d’esse ancora a Sanremo?!

FRANCESCA              Si! Ma it vedde, ti, fin-a adess it l’has mach conossù mè papà…

LORENZO                     Oh! Simpaticissim, gentilissim, afabilissim, modern! L’ideal d’ij suoceri! Conosso

ancora nen tua mama, ma i son sicur ch’am piaserà ‘dcò chila!

SCENA 6^

ORTENSIA e DETTI

ORTENSIA                    (ENTRA E SI FERMA SULLA PORTA)

FRANCESCA              (SI ALZA DI SCATTO) Nò, cioè, i veuj dì mamma, varda chi a-j’è?

LORENZO                     Chi a-j’è? (SECCATO) Ah! Am sminava!… Ma… da andova a l’è intrà?

ORTENSIA                    Da la pòrta!

FRANCESCA              A l’ha le ciav… a l’è tant afessionà!

ORTENSIA                    I ven-o per giutè, vist ch’a j’è nen la dòna ‘d servissi!


28


LORENZO                     (A FRANCESCA) Mand-la via, per piasì mand-la via subit ch’am da ‘ns ij nerv! I

stasio così bin cogià ans… la spiaggia, da soj… (ESCE NELLA SUA CAMERA)

FRANCESCA              Mama pensa nen subit mal!

ORTENSIA                    Nò?! It ses sghijà an sel tapis?…

FRANCESCA              Ma nò mama i gieugavo…

ORTENSIA                    Còsa i fasije? Le stirobacole?

FRANCESCA              I j’era ancamin ch’i preuvava…

ORTENSIA                    Am sa tant ch’a-j’era chiel ch’a-j preuvava…

FRANCESCA              I j’era ancamin ch’i cercava de spiegheje, ma a l’è nen facil come ‘t cherde…

ORTENSIA                    Certo! E la sorela andova l’eve mandala? A cheuje la sicòria?

FRANCESCA              A l’è ded-là ch’a scriv a so moros…

ORTENSIA                    Anvece a ti l’ingegnè at disija tut an boca?!

SCENA 7^

LORENZO e DETTI poi VIRGILIO

LORENZO                     (ENTRANDO) Ma a l’è ancora si?

FRANCESCA                 (AD ORTENSIA) Anlora Cesira! Per adess i l’oma da manca ‘d gnente, va pura!… It

ciamoma pì tardi!

ORTENSIA                    Cesira anvece a peul restè, i l’hai nen pressa… i son an pausa…

LORENZO                     (STIZZITO) Ma se la tòta a-j dis ch’a l’ha nen dabsogn, am smija ch’a basta! Stia

tranquilla che la mobilia la curiamo noi!

ORTENSIA                    Pì curà che parej… j’ere settà per tera!!!

LORENZO                     La tòta as set-ta andova ch’a-j pias e mi, con ‘l permess dla tòta, i fass l’istess! Ciair?

ORTENSIA                    La tòta a fa pa tant lòn ch’a veul! E chiel edcò!

LORENZO                     Ma varda mach che bech!

FRANCESCA              Stè calm, su anrabieve nen! E ti Cesira s’i l’hai dite d’andè, va! (CHIAMA) Patrizia,

Patrizia puoi venire?

PATRIZIA                      (D.D.) Un momento sto ancora telefonando!…

LORENZO                     Parla, parla! Pura tranquila e desmentija nen ij salut edcò da part dla portiera!

ORTENSIA                    Còsa a fa? A telefona anche cola bernuffia? Ma andova as cherd d’esse?

LORENZO                     Ch’a vada via ò i rispondo nen ed le mie assion!


29


ORTENSIA

Cesira a va perché s’a sta ancora si av na fa ‘n frach parej a tuti! (ESCE)

FRANCESCA

Nò Lorenzo! It deve nen esse così scorteis con chila!

LORENZO

Ah! I sarija mi ‘l maleducà? Ma s’a l’è sempre an mes a-ij pè!

FRANCESCA

A l’è faita parej! It vedras che quand it la conosseras mej…

LORENZO

Ah! Nò! I veuj pròpe nen conòss-la mej! Anssi scus-me s’i l’hai ofendute la portiera!!!

(ESCE)

FRANCESCA

(SEGUENDOLO) Ma nò, Lorenzo speta… Lorenzo!…

ORTENSIA

(ENTRA SPINGENDO VIRGILIO) Avanti! Intra!

VIRGILIO

Oh! Ma mol-la! I l’hai mangià n’oliva!

ORTENSIA

Tuta la burnia it l’has mangià!

VIRGILIO

Ma fate furba! It l’has fin-a fame andè l’òss ed travers!

ORTENSIA

Sent an pòch Genio! Vist che si mi i peudo nen stèje a toa fija it je pense ti!

VIRGILIO

Si, va bin, i penso mi! Che barba!

ORTENSIA

E andova a l’è adess? Andova a l’è andaita a sarà pa con col aut “Porcelloni” lì?

VIRGILIO

A l’han rapit-la a l’è ‘n Sardegna, da si ‘n poch at mando ‘n tòch d’orija e at ciamo ‘l

riscatto!

ORTENSIA

E disije anche a toa fija ch’a ven-a giù a mangè che se a l’ha perdù la testa almeno

ch’as ten-a da cont la pansa!!! (ESCE)

VIRGILIO

Ma va! Pròpe a mi a dovija tocheme sta bruta òca!…

SCENA 8^

LORENZO, PATRIZIA, FRANCESCA e DETTO

LORENZO

Oh! Caro professor, già ‘d ritorn?

VIRGILIO

Eeeehhh…..

PATRIZIA

Così adesso sarà tutto nòstro?

LORENZO

Spero che non dica di nò!

PATRIZIA

Io non la mollo più!

LORENZO

Allora, usciamo?

PATRIZIA

Oh, si! Vado subito a prendere la borsetta e l’ombrello e si va! (P.P.)

VIRGILIO

Perché ‘l paracqua? Fòra a-j’è ‘n sol ch’a s-ciapa le pere!

30


PATRIZIA


Oh! Oh! Oh! Non lo sa? Il tempo è come me: è pazzo!!! Oh! Oh! Oh! (ESCE)


VIRGILIO


Francesca, cala giù na minuta ‘n portineria a vedde lòn ch’a veul… che se i vado giù mi i tiro ‘l còl!…


FRANCESCA


Scusa Lorenzo i rivo subit, it lo giuro! Mach na minuta!… (ESCE)


VIRGILIO


A va e a ven, ch’a l’ha na còsa lì sota…


LORENZO


I l’hai capì! A l’è Cesira!


VIRGILIO


Chi a l’è ch’a l’è?


LORENZO


Cesira! La portiera, nò?!


VIRGILIO


Ah, si, si! Cesira!… Cesira… vezzeggiativo di Margherita, senss’aut!


LORENZO


E chiel a la lassa andè giù parej?


VIRGILIO


As ved che lì Cesira a l’ha da manca d’un piasì!


LORENZO


Sentoma, che tipo ‘d piasì?


VIRGILIO


Eeeh che piasì… i sai nen, ed na rabotà a ij onge dij pè!


LORENZO


E tòta Francesca a dovrija scomodesse a tajeje ij onge dij pè a la portiera?!


VIRGILIO


Còsa a veul ch’i disa, la portiera a l’è veja, a-j la fa nen a chinesse, peuj magara a l’ha ancora ‘d quaj, pè malfait, fait a sòcol ed mul con le siole con ij onge spesse, anvece per Francesca ch’a l’è pì giovo, pì ‘n piòta a l’è ‘n giuegh dè na sgurà a-ij pè ‘d Cesira!


LORENZO


Ma a l’è ‘n personagi pròpe così important sta portiera?


VIRGILIO


Eeeh… Bèh! Ansoma, a l’è come ch’a l’è ma a l’è disponibila, as presta per tuti, a fa ‘n pòch ed tut! A ramassa, a cus, a lava, a stira, ammira… i j’ero pien ed rat a l’ha massaje tuti a mordijon! A l’ha disinfestà tut “el balon” a mordijon!!! A la ciamavo “la kaimana” ed Dòjra gròssa!”


LORENZO


E peuj tuti sti riguard, per chi? Per na maleducà parej? Ch’a l’era na bela rompiscatole! L’hai capilo subit! Anssi ch’am permetta ‘d dije, che mi, a so pòst…


VIRGILIO


Chiel, a mè pòst, a farija come mi: gnente! Còsa a veul savej chiel ed le fomne che mi i sapia nen! Chiel a l’è nà doman e mi prima ‘d Garibaldi! A lo sa nen che noiautri òmo i soma ‘d buratin ant le man ed le fomne, da fè sautè e balè come a-j pias a lor?! Perché a son lor ch’a decido! Ij òmo as sposo perché a son ed babacio! A lo sa nen che per ògni fomna ch’a sia come ch’a sia, a-j van quat bestie?! Un vison, per coatesse quand a fa freid, un can-luv per feje da goardia specie s’a son bele, un leon per fela gieughe la neuit… e n’aso ch’a paga!!! (USCENDO MENTRE LORENZO LO GUARDA SBIGOTTITO) Ecco come ch’a son le fomne! E peuj a veul mosteme a mi, ma ch’a staga ciuto… ch’am fasa ‘l piasì…


BUIO. AL RIACCENDERSI DELLA LUCE E’ IL MATTINO SEGUENTE, FUORI PIOVE.

31


SCENA 9^

ORTENSIA, poi VIRGILIO

ORTENSIA                    (E’ SDRAIATA SUL DIVANO AVVOLTA IN UNA COPERTA. SI SVEGLIA DI

SOPRASSALTO) Ohmmi! Che ora ch’a l’è? Ahi! Che mal la schin-a! Andova a l’è mia fija?

VIRGILIO                      (ENTRA CON IN MANO UN INVOLTO) A l’è morta toa fija!

ORTENSIA                    A sarà pa ‘nt la stanssia con chiel-là?! (VA A VEDERE) Ah nò, nò a l’è lì con la

bernuffia! Lor si comod ant el let!… Mi I son tuta a tòch!

VIRGILIO                      Fòra a pieuv gròs mè ‘l dil! Son andait a fè doi pas, tra na stissa e l’autra e i l’hai pijà

an pòch ‘d lait e ‘n pòch ed pan per colassion! Ma si a-j’è gnanca na scodela, gnanca ‘n bicer, un bassin, n’urinari da fè la supa!…

ORTENSIA                    Tante grassie! E adess còsa it veule? Ch’ij la porta mi la colassion? Te stass fresch!

VIRGILIO                      Sent: taca già nen a strachè la matin bonora, ch’i patisso!

ORTENSIA                    E scot-me bin: ò toa fija as decid a butè tut an ciair per mesdì, o se no mi faso s-ciopè

la bomba!

VIRGILIO                      Per piasì, sta mach ciuto che se nò faso ‘n “uxoricidio”! Francesca a l’ha pi veuja che ti

‘d dije tut a so moros!

ORTENSIA                    Ma antant a diss gnente! E ‘l so moros am smija ch’a s’anteressa ‘d tut, meno che ‘d

mariela!

VIRGILIO                      E daje temp! As conòsso da doi dì còsa ‘t veule ch’a faso tut ed corsa? E peuj pròpe ti

‘t parle! E alora còsa i dovrija dì mi ch’i l’hai marijate ‘l doi d’agost, la festa dij òmo e già son a la dis longa, e i son riussì a vnì a cogieme con ti el ses ed genè! La toa festa!!!

ORTENSIA                    Ma gav-te la nata professor!

VIRGILIO                      Perché la tota a l’avija paura!… A la ciamavo “la pistapere” e a l’avija paura ‘d mi!

ORTENSIA                    Sta ciuto!!!

VIRGILIO                      Ier seira a l’hai portaje a mangè al ristorant e mi i lo squadrava l’ingegnè, quand a

goarda nòstra fija a s’anfiama, squasi, squasi come mi quand i penso a Narducio!… As la mangiava con ij euj, a smijava ch’a la despatanuvejssa con ij euj! A l’è cheuit, a l’è cheuit!… Pensa che per goardesse a l’han gnanca mangià!

ORTENSIA                    A giudichè dal cont ch’it l’has pagà as dirija tut el contrari! It podije almeno fej-lo

paghè da lor!

VIRGILIO                      E già brava! Mi i j’anvito e peuj i faso paghè da lor!!! Mi per limitè le speise ed prim i

l’hai pijà mes bròd… ed dadi e ‘d second i l’hai pijà l’aut mes bròd! Anvece lor doi nò,

a l’avijo davanti doe sogliole ch’a saran staite doi chilo l’un-a, a smijavo doe balen-e a

son costame 70.000 lire l’un-a e a-j mangiavo nen! As goardavo ‘nt le bale dij euj con

coj euj da truta an carpion… It lo sas anvece chi a l’è ch’a mangiava? La sorela! Cola

surba! It l’aveisse vist-la a sbafava tut a quat ganasse! Dòpo la sua ròba a l’è ‘dcò


32


finisse le sogliole dij autri doi! A l’è ciuciasse fin-a le resche e a l’ha polidà tuti ij piat con el pan! E per digerì dòpo ‘l cafè a l’è fasse portè ‘n cichet ed Petrus!

ORTENSIA                    Si! Si! Vojautri mangiave e mi i j’era si sola come ‘n can!

VIRGILIO                      E cerca d’esse gentila con lor comporte bin, faje l’inchin, la riverenssa, la penitenssa,

pija esempi da la regin-a d’Inghiltera… copia da la regin-a… fa vedde ch’it ses na a Oxford a Cambridge…a Vauda ‘d Nole…

ORTENSIA                    Andova?

VIRGILIO                      A Cambridge! It capisse gnente bleffa!

ORTENSIA                    Come?

VIRGILIO                      Bleffa!

ORTENSIA                    As capiss! Mi devo esse la gentila! J’aotri con mi nò, ma mi con j’aotri, si… Mi stago

‘d cà an portineria!

VIRGILIO                      Conta nen ed bale! Cousta neuit it ses staita ‘dcò ti, ai piani alti!

ORTENSIA                    Ah, si! Ela neuit lì ‘n sel sofà! I son tuta reida!

VIRGILIO                      It podije deurme con mi! I j’era tut patanù…

ORTENSIA                    Nò!

VIRGILIO                      Mah a son ormai 25 an-i ch’it concedo l’onor ‘d deurme da fianch a “il mio corpo ti

scalderà”

ORTENSIA                    A l’è ora ‘d cambiè! Per lo meno per nen sent-te ronfè!

VIRGILIO                      E it l’has fait mal!

ORTENSIA                    Perchè ?

VIRGILIO                      Costa a l’era na neuit bon-a !

ORTENSIA                    Ma va…

VIRGILIO                      Eh, i sai mi lòn ch’i diso! It sas nen lòn ch’it l’has perdù! I riussia nen a deurme e I son

andait an gir per cà e it andovin-e mai pì còsa ch’I l’hai trova!…

ORTENSIA                    E còsa?

VIRGILIO                      Eeehhh! It lo diso nen!

ORTENSIA                    E dai, dime còsa?

VIRGILIO                      Quadret d’amid! A veul dì ch’i lo dovrerai per le camise adess!

ORTENSIA                    Ma conta gnun-e bale!


33


VIRGILIO                      Mi i lo sai còsa ‘t l’has ti, ti ‘t l’has paura ‘d diventè nòna ancora prima ‘d diventè

suocera!

ORTENSIA                    I l’hai paura ‘d troveje torna a fè le stirobacole ‘ns el tapis come ier!

VIRGILIO                      A son giovo s’a-j fan nen lor le stirobacole ch’it veule ch’a-j fasa? I e ti?! Che peuj a

dev riveje ‘l carro-attrezzi a portene via?! Noi i l’oma faje nòstre stirobacole! E affini!!! Ah! Fame nen parlè!…

ORTENSIA                    Ecco sta ciuto ch’a l’è mej!

VIRGILIO                        Oramai lor a son la primavera, noi anvece i soma l’invern! Anche noi abbiamo avuto la

nòstra primavera! It ricòrde col ani ch’i savijo nen andova andè! I disijo: “Andova andoma? A Capri o a Ischia? A nò andoma a Ospedaletti ch’a l’è mej!” A l’era ‘l ventiseiesimo anno ch’i andasijo a Ospedaletti, albergo a cinque stelle!

ORTENSIA                    Ma che sinch steile?!

VIRGILIO                      Si! A duvertè l’anta ‘d la goardaròba i l’hai ciapala si! Ch’a l’ha fame vedde le steile! I

l’hai contane sinch e per lì ‘n gir a-j n’a-j’ero ‘dcò d’autre!!! It ses passaje ti con un tafanari parej e i l’hai dit andova i la treuvo un-a pì rotonda che parej… A l’era bel la neuit, a-j’era la lun-a, la musica a l’avijo ‘ndrugià le fior… a-j’era col gadan lì ch’a cantava! Come as ciamava? “Ho freddo ma ci provo gusto”

ORTENSIA                    Ma va giù! A l’era Fred Bongusto!

VIRGILIO                      A cantava: “una rotonda sul mere, mentre mi mangio le pere…” (AVVICINANDOSI

AD ORTENSIA) Ven si ch’it strafogno! Andoma ‘ns la taola ‘d la cusin-a!…

SCENA 10^

LORENZO e DETTI

LORENZO                     (ENTRA E SI FERMA SUL FONDO) Buon giorno, professore!

VIRGILIO                      (SENTENDO ARRIVARE QUALCUNO) Ciuto! Ciuto! A l’è si! Date ‘n contegno!

Sorridi a mezza bocca! Prima it lo salute! E it ij’è fase la riverenssa! Part, part….

ORTENSIA                    Buongiorno! Ci auguro una buona giornata! Buona permanente! A va bin parej?!

(USCENDO) Ma va, va, va… (ESCE)

VIRGILIO                      Ma lolì a l’è na riverenssa? A smijava Carla Stracci ch’a pissa ‘ns na cioenda!!!

LORENZO                     Eh! Professore, professore! E bravo! Quand el gat a-j’è nen… ij rat a balo!…

VIRGILIO                      Che gat?

LORENZO                     Soa madama, ch’a l’è a Cortina! E quindi a-j’è nen…

VIRGILIO                        Ah! Già mia fomna! Si ma ch’a goarda ch’as sbaglia, mia fomna a bala nen con ij rat, a

peul balè con ij elefant!!! Ah! Perché lei alludeva… chiel a pensa che vist che mia fomna a-j’è nen alora mi i fasija l’erlo con la portiera!

LORENZO                     E già! Occhio non vede e cuore non duole!


34


VIRGILIO                      Ma a l’ha vist-me? Mi, con chila-lì? Ma lei davana, lei tardocca! Se fossimo anche soli

al mondo nel paradiso terrestre, mi e chila-lì, sotto l’albero del peccato… mi i scaperija col serpent…

LORENZO                     Ma no, schersso! Professor! I son tròp sicur del so bon gust, per cherd-lo bon a piesse

certe distrassion con na portiera… e peuj pròpe con cola portiera lì!!!

VIRGILIO                      Ah nò, nò, mi i son n’òmo tut d’un tòch!!! A l’ha durmì?

LORENZO                     Benissim! Però a quanto pare a-j’è quaidun ch’a deurm ancora (CHIAMANDO

VERSO DESTRA) Ehi! Dormiglione! Sveglia!

PATRIZIA                      (D.D.) Siamo pronte, arriviamo subito!

LORENZO                     Professor, ch’am gava na curiosità, i l’hai notà che an tute le stansse del so apartament

a j’è ‘l ritrat ‘d col monnsù lì! (INDICA IL RITRATTO DEL PROFESSOR VERCELLONI)

VIRGILIO                      Oh nò! Pà daspertut! Ant el gabinet a-j’era i l’hai gavaj-la mi, am dasija fastidi! A sa,

un as seta a ved davanti chiel-lì a manco ij stimoj, un as blòca!…

LORENZO                     Chi a l’è?

VIRGILIO                      Chi a l’è?

LORENZO                     Si, chi a l’è?

VIRGILIO                      Oeh! Ma come? A sa nen chi a l’è?

LORENZO                     Nò!

VIRGILIO                      Gnanca mi! Ehm… cioè… nò!… an biblioteca a l’è pien ed giornaj… ed liber… a-j’è

n’enciclopedia ch’a parla ‘d chiel-lì… e chiel a sa nen chi a l’è?

LORENZO                     Nò!

VIRGILIO                      Ch’a vada a lesije!!!… (TRA SE) Che diav i conto a chiel-sì?! (A LORENZO) A l’è

un… a l’è un ed na famija ch’a l’han fait le… le crociere… con col-là… con Goffredo di zabaglione… che… che tute le matin prima d’andè a caval as na fasija na bela sbatuva, che peuj a lo mangiava ‘l caval e chiel a berlicava mach pì la tassa! E a partija con la siabola an aria e andasija ancontra al “Feroce salamino”, che lì ‘n dì a l’è scapaje la siabola e a l’ha tajaj-ne ‘n tòchet parej ed salamino! E col-là a l’è anrabiasse e a crijaje: “ma come i n’hai già pòch e ti it em na taje anchè ‘n toch?!” E a l’è lì ch’a l’han anventà ‘l sancrao con ij salamin!!! E parej tra ‘n salamin e l’aut col-lì a sarija un tr… un tr… un tris… un trisanimo col che d’anlora fin-a ancheuj ch’a fasa doi cont, a l’è ‘l nònò… el nònò ‘d la famija!!!

LORENZO                     Ah! So nòno!

VIRGILIO                      Ma nò, nen mè nòno!!!


35


SCENA 11^

FRANCESCA, PATRIZIA e DETTI

FRANCESCA              (ENTRA CON PATRIZIA) Bondì!

PATRIZIA                      Buongiorno a tutti!

LORENZO                     Bondì Francesca!

VIRGILIO                      Ard-la sì… bondì! Francesca, pensa mach che si, l’ingegnè am ciamava se col-lì del

quader a l’era mè nòno!

FRANCESCA              Nò, a l’è mè nòno…

PATRIZIA                      (A VIRGILIO) Suo papà?

VIRGILIO                      A sta bin grassie! A l’han operalo a l’han butaje neuv pace maker a sta benone adess a

l’è andait a fè ‘n gir an bicicletta!

PATRIZIA                      Che giro?

VIRGILIO                      El giro d’Italia!

FRANCESCA              A l’è ‘l papà ‘d la mama…

VIRGILIO                      Ah! Si, si, si! Il papà della mamma!

LORENZO                     Un uomo veramente interessante! I l’avroma ‘l piasì ‘d conòss-lo?

VIRGILIO                      Nò! Nò! A l’è mort! (A FRANCESCA) Ti t’em fase meuire ‘dcò mi ! (A LORENZO)

Ma lei vede in che secolo viviamo! Ancheuj a-j meuir ed la gent che fin-a a ier a l’era viva!!!

LORENZO                     E sua madama?

VIRGILIO                      A l’è a sghijè! A spedaletti!… ehm!… a Cortina!…

FRANCESCA              Papà, Lorenzo a veul ch’it parle ‚d la nòna! Della mamma della mamma!

VIRGILIO                      Eh! Ma se as spiega nen! La mamma della mamma a sarija la nòna, la fomna ‘d chiel-lì

(INDICA IL QUADRO)

FRANCESCA              Si!

VIRGILIO                      Alora ch’a lo disa! Alora, dunque: la nòna… (TRA SE) Eh! La nòna! I soma torna da

capo! Adess i faso s-ciopè ‘dcò cola-lì e parej i na parloma pì nen! Eeeh… la nòna as ciamava Veronica… e… a sonava… la fisarmonica! As la butava ‘n sij genoj e a fasija “Blblblbl”…!!! Mach che ‘n bel dì a fòrssa ‘d ten-e la fisarmonica ‘ns ij genoj a l’è gonfiaje ‘n genoj parej e a l’è destacasse anlora, a l’han butaje na gamba ‘d bosch! Però la gamba ‘d bosch a l’avija ‘n difet che quand a balava ‘l liscio la gamba ‘d bosch as desvisava, alora a-j disija al so balarin: “a-j despias fè ‘l ranversè parej a s’anvisa torna?” E peuj la nòna a l’avija ‘dcò ‘n vissi: a-j piasijo da s-ciopè ij bolè; tute le qualità: crave rosse, crave neire, porsin, porsej, garitole, pet del luv, le famijole, ij


36


champignons… le mazze di tamburo, vaire a-j piasijo le mazze di tamburo!!! A j’ero la soa passion!!! Ansoma ij bolè a-j piasijo da s-ciopè e difatti, a l’è morta per ij bolè!!!

PATRIZIA                      Avvelenata?!

VIRGILIO                      Nò! Un dì a l’è seurtija da cà per andè a catè, ant el negossi lì davanti ij bolè, a l’è

andaita sota na moto!!!

PATRIZIA                      Povera nonna!

VIRGILIO                      E ‘l motociclista, ch’a l’avija ‘l casco, el motociclista, a-j fa: “signora come sta?” E

chila a l’ha tranfiaje col fià ch’a spussava d’a-j: “Ah! A! I meuiro, i meuiro!” E siccome a l’era na dòna ‘d paròla; “morse”! (TRA SE) E se av pias nen costa bala andev-la a pijè ‘nt el frach!!!

PARIZIA                         Profesore veramente spassoso!!!

SCENA 12^

ORTENSIA e DETTI

ORTENSIA                    (ENTRA CON UN GRANDE VASSOIO CON LA COLAZIONE) I signori sono

serviti! (SBATTE LE TAZZE SUL TAVOLO)

VIRGILIO                      Un pòch ed grassia! Dovra un pòch ed grassia, desgrassià! Un pòch ed grassia! It smije

‘n murador! A son cristalli della bassa Boemia delle ceramiche Pozzi!

ORTENSIA                    E chi a l’è?

VIRGILIO                      Col ch’a fa ij cess! It sas pròpe gnente! Perché it l’has preparà lì, dedlà a-j’è “la salle a

manger de l’autre cotè”!

ORTENSIA                    Còsa a l’è ch’a-j’è?

VIRGILIO                      “La salle à manger de l’autre cotè”!

ORTENSIA                    It capisso nen!

VIRGILIO                      Ne comprend pas?

ORTENSIA                    Ma se it l’has compralo ti ‘l pan!

VIRGILIO                      A l’è pròpe stopa! A capiss an tubo!

ORTENSIA                    Sor professor, a vorerà pa sporchè ‘dcò dedlà?!

VIRGILIO                      A-j mancherija mach pì lòn, madama? Per carità!…

LORENZO                     A va benissim anche si! Ma i capisso nen còsa ch’a-j intra!

ORTENSIA                    Perché tant i son sempre mi ch’i polido!

FRANCESCA              Grazie Cesira, vai pure, sei stata gentilissima!

PATRIZIA                      E’ brutto essere senza donna di servizio!


37


ORTENSIA

(TORNANDO INDIETRO) Ah! E cerchè ‘d deve na des-ciolà, perché i veuj nen andè

avanti e ‘ndrè!

PATRIZIA

Ah! Che arroganza!

LORENZO

Ah! Piuttosto che avej a che fè con na maleducà parej i sai nen còsa ch’i farija!?…

SCENA 13^

BEPPE e DETTI

BEPPE

(D.D.) Ohila! Professor! Andova it ses ficate professor?

ORTENSIA

Ohmmi, nossgnor, a-j’è Beppe, i soma panà!

VIRGILIO

Còsa ch’i foma?

BEPPE

(D.D.) Professor! It ses lì?

ORTENSIA

A va nen a l’accademia ancheuj professor?

BEPPE

(D.D.) Professor…

VIRGILIO

Ferm-lo! Ferm-lo! Mi i son nen! I son nen! (CERCA DI NASCONDERSI DIETRO

ORTENSIA)

BEPPE

(ENTRA E’ UBRIACO FRADICIO) Andova a l’è ‘l professor?

ORTENSIA

El professor a-j’è nen!

BEPPE

Ma come a-j’è nen? E col-lì lì darera chi a l’è? Alora it ven-e ò it ven-e nen? A l’è

n’ora ch’it speto si sota!

VIRGILIO

(ANNUSANDOLO) Orco faus, s’it spusse ‘d cròta!

BEPPE

I l’hai fait colassion!

LORENZO

E costì chi a l’è?

VIRGILIO

A l’è… a l’è…

ORTENSIA

E chi a dev esse?!…

VIRGILIO

A l’è… a l’è…

FRANCESCA

(SPINGENDO BEPPE VERSO ORTENSIA) A l’è so òmo!

VIRGILIO

Boja che testa!

LORENZO

“Dio li fa e poi li accoppia!”

VIRGILIO

A l’è l’òmo ‘d mia fomna! Nò, cioè l’òmo ‘d mia fomna i son mi! Chila a l’è la fomna

‘d Beppe!

38


BEPPE                              Ma mi i son pa marijà! I son ancora “signorino”!

VIRGILIO                      (SPINGENDO BEPPE VERSO ORTENSIA) A l’è cioch! Sta ciuto! Va, va da toa

fomna!

ORTENSIA                    (TIRANDOLO A SE) Ma ven si, ma fate vedde, gioja! Oih, ma come ch’it ses mal

butà! Fate rangè ‘n pòch! (GLI AGGIUSTA LA GIACCA) Eccò, parej!…

BEPPE                              (RIDENDO) Nò, nò! Ch’i patisso ‘l gatij!!!…

ORTENSIA                    Va là che na pòvra dòna come mi a peul mach da esse contenta d’avej marijà ‘n bel

òmo parej!

VIRGILIO                      Come ch’a-j veul bin!…

BEPPE                              Ma a l’è pa mia fomna!

VIRGILIO                      Si, a l’è toa fomna!

BEPPE                              Oh, ma che brava ch’a l’è mia Ortensia!

LORENZO                     Ortensia?! Ma as ciamava nen Cesira?

ORTENSIA                    Si! Ortensia a l’è mè second nòm! Mi ‘m ciamo Cesira, Ortensia, Addolorata!

VIRGILIO                      E da si ‘n pòch anche “ferita”!

FRANCESCA              Però devo spiegarvi: il signor Beppe è il bidello dell’accademia dove lavora papà…

BEPPE                              Oh, si, si! Mi e chiel i soma amison! Dij-lo ‘n pòch professor ch’i soma amison!

VIRGILIO                      Oeh! Orco s’it spusse!

LORENZO                     Ma come? A-j da del ti?

VIRGILIO                      Ch’a-j daga pa da ment, a l’è cioch! A sent nen come a tanfa ‘d barbera!

BEPPE                              Nò! Nò! A l’è nen barbera a l’è nebieul! Mi i beivo mach vini nobili!

FRANCESCA              … e allora tutte le mattine Beppe passa a prendere papà per portarlo al lavoro…

BEPPE                              E già! Con la becana!

LORENZO                     Con còsa?

BEPPE                              Con la bicicletta, la becana! Ma d’andova a riva chiel-sì?

PATRIZIA                      (A VIRGILIO) E lei va in bicicletta con un’elemento simile?

VIRGILIO                        Si! Am carija ‘ns el tubo! Chiel a pedala e mi i maneuvro con el manubrio!!! E s’a l’è

nen tant cioch i rivoma quasi sempre a destinassion!

PATRIZIA                      (A FRANCESCA) Com’è democratico il tuo papà!


39


BEPPE                              (PIANO A VIRGILIO) Ti, ma chi a l’è chiel-lì?

VIRGILIO                      A l’è ‘l padron ed cà!

BEPPE                              Ma a l’era nen pì vej?

VIRGILIO                      El pare a l’è pì vej! Costì a l’è ‘l fieul! Costì a l’è nen Porcelloni, a l’è ‘l porcellino! A

son tre fratej! Ij tre porcellini!!! Su, adess saluta ch’a l’è tardi, saluta ch’i andoma!

BEPPE                              Alora arved-se e ch’am saluta tant so papà e ij so fratej!

LORENZO                     Perché a-j conòss?

BEPPE                              Ed person-a nò! Ma i l’hai vist-je tant vòlte al cine! (CANTA) “Siam tre piccoli

porcellin… siamo tre fratellin…”

FRANCESCA              (A LORENZO) Non farci caso, è ubriaco!

BEPPE                              Beh alora arved-se a tuti!…

VIRGILIO                      Ti, Beppe, prima d’andè via it desmentije gnente?

BEPPE                              Còsa?

VIRGILIO                      It l’has salutà ij tre porcellini ma ‘t l’has nen daje ‘n basin al lupo cattivo, ehm, a toa

fomna! A la toa dolce tre quarti! Su daje ‘n basin!

BEPPE                              Si davanti a tuti?

VIRGILIO                      S’it veule ded-là a-j’è la stanssia da let!

BEPPE                              Ti, professor, a l’è pa che a stè con Porcelloni it ses diventà ‘n porcellone ‘dcò ti?! (AD

ORTENSIA) I peudo s-ciapassete ‘n pòch, mia bela rondinella!

ORTENSIA                    (ABBRACCIANDO BEPPE) Ma si! Ven si, tesòr, gioja del mè cheur!

VIRGILIO                      Ouh! Ouh! Cò ‘t fase?

ORTENSIA                    A l’è nen mè òmo?

VIRGILIO                      Si, ma esagera nen… a-j’è d’ospiti! (SPINGENDO BEPPE FUORI) E ti va… bogia…

andoma… (A TUTTI) Au revoir!… (ESCE)

PATRIZIA                      Il professore è veramente troppo buono!

LORENZO                     Un Santo! A dovej soportè tuta costa marmaja!

ORTENSIA                    Beh! Mi adess i l’hai d’andè! Se la tòta a vorejssa scomodesse a mnime a dè na

man?!…

LORENZO                     Adess esageroma nen! Si i son nen a cà mia, ma sòn a l’è trop! La tòta a sta si! Ciair?

ORTENSIA                    Eh nò, me car cit a l’è ciair un bel gnente! La tòta ven giù con mi!


40


PATRIZIA                      Si calmi signora! E anche tu Lorenzo!

LORENZO                     Ma come ch’as fa a soportè tuta costa confidenssa, tuta costa maleducassion, i lo

capisso pròpe nen!

FRANCESCA              Lorenzo, sent, per piasì!…

LORENZO                     Ah già! Scusa! Im desmentijava d’esse a cà toa! (ESCE. FRANCESCA SI SIEDE

SCONSOLATA SUL DIVANO)

PATRIZIA                      Su, su, Francesca non fare così! Adesso gli parlo io e sistemo tutto! (AD ORTENSIA)

E lei, scusi, sa, ma ha visto che bel pasticcio ha combinato?!?! (ESCE)

ORTENSIA                    Oh, si! Perché adess la colpa a l’è mia? E còsa i j’intro mi? Compliment, prope na bela

idea it l’has avù! E adess i dev rangè tut mi? It staghe fresca ti e tò pare!!! (ESCE)

FRANCESCA              (INSEGUENDOLA) Ma, nò, mama, speta, sent!… (ESCE)

SCENA ULTIMA

TORQUATO e DOLORES

TORQUATO                 (ENTRA DAL FONDO IN UNA ORRIBILE VESTAGLIA ORIENTALE CON

DOLORES A CAVALLO CHE INDOSSA UNA SOTTOVESTE SEXY, URLANDO DI GIOIA) Yuuhuh!!!…

SIPARIO

FINE PRIMO TEMPO


41


SECONDO TEMPO

STESSA SCENA DEL PRIMO TEMPO. ALL’APRIRSI DEL SIPARIO TORQUATO E DOLORES SONO SEDUTI SUL DIVANO. TORQUATO HA LA TESTA IN GREMBO A DOLORES CHE LO ACCAREZZA AMOREVOLMENTE.

SCENA 1^

TORQUATO e DOLORES

DOLORES                     (ACCAREZZANDO TORQUATO) Va bene così Piripacchio?

TORQUATO                 A va benone! Aut che bin!

DOLORES                     Relax! Un po’ di relax per il mio Piripacchio adorato!

TORQUATO                 Ma io mi sto rilaxando! Oh, come mi sto rilaxando!

DOLORES                     Sei tanto stanco!

TORQUATO                 Oh si, si! Sono tanto stracco! It l’has fame andè tuta la neuit an giostra! Sono

stracchino!

DOLORES                     E la sua baiadera gli fa tante coccoline!

TORQUATO                 La mia baiadera mi fa la danza dei sette veli! Zan, zan, zan,… zan, zan, zan… Oh!

Cara, cara! S’it saveisse vaire ch’i l’hai spetà costa neuit! I son stait doi meis a Rapallo a romp-me ij cosiddetti con cola stracabale della mia signora!

DOLORES                     Piripacchio còsa dici? E’ tua moglie?

TORQUATO                 Si però a l’è sempre stracabale! Un incubo è stato! Un incubo! Meno male che quand a

l’è rivaje ‘l tò telegramma, l’incubo a l’è finì!

DOLORES                     Il mio telegramma? Ma le baiadere non mandano telegrammi!

TORQUATO                 Oh si! La mia baiadera lì manda i telegrammi! Eccome se li manda!

DOLORES                     “Urge sua presenza, stop, a Torino, stop, per definire sua attività futura, stop!” Firmato:

commendator Scicoloni!… Stop!

TORQUATO                 Stop! E anvece vard-lo si ‘l mè comendator! Ah, che bel commendatore ch’a j’è si!

Ven si, ch’it ringrassia da bin! (FA PER ABBRACCIARLA)

DOLORES                     (SCAPPANDO) Prova a prendermi!…

TORQUATO                 Goarda che si’it ciapo!…

DOLORES                     Prova!…

TORQUATO                 Goarda, ch’i rivo!… (L’ACCHIAPPA) Ah! Ah! It l’has vist ch’i l’hai ciapate?

DOLORES                     E adesso cosa mi fai, mio rude carceriere?

TORQUATO                 Còsa ti faccio? Uh! Ti faccio tante belle cosine!…


42


DOLORES

E còsa? E còsa?

TORQUATO

Ma… per esempi…

DOLORES

Uh! Idea! Facciamo il trenino!? Facciamo il trenino!!!

TORQUATO

Nò! El trenino, nò! I son strach i l’hai già dit-lo, sono stracchino!

DOLORES

E dai, facciamo il trenino, facciamo il trenino, fallo per la tua Piripacchia!

TORQUATO

E va bin! Foma el trenino! Basta mach ch’it sie contenta! Sei pronta?

DOLORES

Si!

TORQUATO

Signori attenzione tutti in carrozza! Partenza, attenzione che si parte (PARTE

BALLANDO E CANTANDO) “Brazil… tarattattaratattattà…” (DOLORES SI

AGGANCIA ALLA VITA DI TORQUATO ANCHE LEI CANTANDO. FINCHE’

TORQUATO STANCO SI SIEDE SUL DIVANO) Sei contenta Piripacchia?

DOLORES

Si! Si! Ah! Ah! Che divertente! Ancora, ancora!!!

TORQUATO

Nò! Adesso basta! I son s-ciòp! It vedde nen come i tranfio? Sent Piripacchia, adesso

sai còsa fai? It seurte da la pòrta ‘d servissi da ‘ndova i soma intrà prima e ‘t vade giù

da la portiera che tant at conòss ch’it ses la mia segretaria personale e ‘t fase dè le ciav

ed cà parej gnun a peul destorbene! Tant i cherdo ch’a sia pa ‘ncorsus-ne del nòstr ariv!

I soma rivà staneuit a l’era tut scur, i soma subit andait su ‘nt l’attico e i soma mach

calà giù adess!

DOLORES

Oh, si! E’ stato così eccitante!…

TORQUATO

Si, è stato eccitante?!…

DOLORES

Arrivare così, di notte!…

TORQUATO

Bello arrivare di notte!…

DOLORES

…penetrare furtivamente…

TORQUATO

Ah! Come ch’a l’è bel penetrare furtivamente di notte!… Come a l’è bel!…

DOLORES

…col cuore in gola!…

TORQUATO

Col cuore in gola!…

DOLORES

… e col timore di farsi scoprire!…

TORQUATO

Si col timore!… Ah ven si, ven si! Accosciati!

DOLORES

Come?

TORQUATO

Set-te lì! (DOLORES SI SIEDE E TORQUATO L’ABBRACCIA) Ah! Bela, bela, bela

‘n gnun pòst e bruta an tuti ij canton! Ah! Ah! Ma nò ch’i schersso! Su, su adess va a fè

43


lòn ch’i l’hai dite che poi restiamo io e te! Io e te soli! E nessuno, per nessun motivo ci dovrà disturbare!

DOLORES                     Oh! Pensa se lo sapesse tua moglie!

TORQUATO                 Ma lass-la stè ch’a sta bin andova ch’a l’è, mia fomna!

DOLORES                     E’ gelosa del mio Piripacchio!

TORQUATO                 Nò! A l’è pa ch’a sia gelosa! It lo sas còsa ch’a l’ha? A l’è sospetosa!…

DOLORES                     Poveretta! In fondo ti vuole così bene!

TORQUATO                 Si! Ma anche mi i veuj tanta bin! A l’è per lon ch’i son si, it vedde nen ch’a-j son ij mè

ritrat an tute le stanssie! A-j n’a-j’è un fin-a a Rapallo!

DOLORES                     Perché?

TORQUATO                 Perché i l’hai dije a mia fomna: “così sarò sempre vicino a te anche quando non ci

sono!” E peuj, scusa, sempre sota ij so euj come i faso a tradila?! Nò?!

DOLORES                     Com’è furbo il mio Piripacchio!

TORQUATO                 E così tranquilla chila, tranquilla ti, tranquil mi, tranquilli tutti! Su, su adess va, va e

torna ‘mpressa… ven si, ven si, ven si… (DOLORES TORNA INDIETRO) Un basin… un basin… un basin… teh! (LA BACIA) Adess va, va, va… (DOLORES P.P.) Nò, nò! Ven si, ven si, ven si… (DOLORES C.S.) Ancora ‘n basin! (LA BACIA DI NUOVO) Adess va, va, va… (DOLORES C.S.) Nò, nò!… Ven si, ven si, ven si…

DOLORES                     Ma se fai così i negozi chiudono. Devo anche fare la spesa. Ti preparerò un pranzettino

coi fiocchi tutto per noi! “ Tete à tete!”

TORQUATO                 Tet a tet! A-j n’a-j’è per fè n’indigestion lì! Piripacchia se incontri qualcuno sai cosa

devi dire?

DOLORES                     Che Piripacchio è a Milano!

TORQUATO                 Brava! Lassa Milan, ma gava Piripacchio! E adess va, fa ampressa a tornè ch’i peudo

nen stè senssa la mia Piripacchia!

DOLORES                     Ma dammi almeno il tempo di vestirmi non posso scendere in sottoveste! E poi stasera

la tua Salomè ti farà la danza dei sette veli! (BALLA CANTANDO)

TORQUATO                 (AL PUBBLICO) Varda, varda che bel’andar di corpo! Ven si, ven si, ven si un basin,

tè ciapa! (LA BACIA SU UN FIANCO) Va! Va! (DOLORES ESCE DI CORSA) Beh! Pa mal a la mia età avej per le man na polastrin-a parej!? Eh! Quand a-j’è ‘l fisich a-j’è ‘l fisich!!! I vado a feme ‘n bel bagn a profumeme tut… (SVOLAZZANDO CON LA VESTAGLIA) Varda che ròba, varda che ròba, i smijo na farfala, un parpajon! Varda come ch’i vòlo bin!!! (ENTRA NEL BAGNO)


44


SCENA 2^

PATRIZIA, poi DOLORES, poi TORQUATO, poi LORENZO

PATRIZIA                      (ENTRA E VA ALLA PORTA DEL BAGNO, PROVA AD APRIRE MA E’

CHIUSA) Lorenzo e di là, Francesca non c’è, non ci può essere che il professore! (CHIAMANDO) Professore, professore, faccia presto che ho un bisogno impellente! (ESCE DA DOVE E’ ENTRATA)

DOLORES                     (ENTRANDO) E dov’è finito adesso, Piripacchio?

TORQUATO                 (USCENDO DAL BAGNO) Ma còsa a-j’è ancora? Tò, s’at scapa va ma bogia che peuj

devo fè ‘l bagn!

DOLORES                     Ma a me non scappa niente!

TORQUATO                 Ah! Ma allora mi fai gli scherzi?

DOLORES                     Nò!

TORQUATO                 Ma mi prendi in giro!

DOLORES                     Nò!

TORQUATO                 E peuj scusa, ma ‘t ses mata? Da quando in qua mi dai del lei e mi chiami professore?

DOLORES                     Ma Piripacchio còsa dici? Non capisco!

TORQUATO                 I capisso mi i gieugoma dòpo né Piripacchia? Adess va, va, va e fa ampressa…

(DOLORES FA PER USCIRE DALLA COMUNE) Ma nò, nò, nen da lì! Da la pòrta ‘d servissi teston-a! Ah! Le fomne, le fomne! I vado a deme na rinfrescà! (ENTRA NEL BAGNO)

PATRIZIA                      (RIENTRA DOLORANTE E VA ALLA PORTA DEL BAGNO) Professore ha fatto?

Mi scappa proprio tanto, non la trattengo più! (ESCE)

TORQUATO                 (ESCE NUOVAMENTE DAL BAGNO) Ah, nò! Eh?! Adess basta! Questa te la faccio

pagare! Tenta che rivo!!! (ESCE A SINISTRA)

LORENZO                     (ENTRA DA DESTRA ED ENTRA NEL BAGNO)

PATRIZIA                      (RIENTRA ANCORA PIU’ DOLORANTE) E’ ancora lì? (SALTELLA)

LORENZO                     (USCENDO DAL BAGNO) Sono appena entrato!

PATRIZIA                      Ah! Sei tu credevo ci fosse il professore!

LORENZO                     Con mi? Ant el bagn?! Ma come ch’at ven-o certe idee? Tu leggi troppi rotocalchi!!!

(RIENTRA NEL BAGNO)

PATRIZIA                      Nò! Aspetta! Uffa!!!


45


SCENA 3^

FRANCESCA e PATRIZIA, poi VIRGILIO e ORTENSIA, poi TORQUATO

FRANCESCA              (ENTRA DALLA COMUNE) Ah! Sei qua! Allora quali sono i programmi?

PATRIZIA                      Mah?! Senti Francesca: in casa avete un altro bagno?

FRANCESCA              Come?

PATRIZIA                      Se avete un altro bagno?

FRANCESCA              Ma? Veramente non saprei!

PATRIZIA                      (FACENDO UNA SMORFIA DI DOLORE) Uuh!

FRANCESCA              Perché? (ESCONO)

LORENZO                     (ESCE DAL BAGNO E VA DALLA PARTE DA CUI E’ ENTRATO) I son

desmentijame el savon da barba! (ESCE)

VIRGILIO                      (ENTRANDO DALLA COMUNE SEGUITO DA ORTENSIA) It diso ch’i l’hai vist-

lo! (POSA IL CAPPELLO SULLA STATUA)

ORTENSIA                    Ma va, va, ch’it capisse gnente!

VIRGILIO                        It diso, ch’a l’era chiel, el professor Vercelloni, vestì da carlevè a l’avija na fija a spale

mesa patanua ch’as sbilauciava an sa e ‘n là!

ORTENSIA                    Ti ‘t ses già cioch a la matin bonora!

VIRGILIO                      Ma s’i l’hai gnanca pijà ‘l cafè! (SI SENTE VOCIARE TORQUATO

DALL’INTERNO) Ssshht!!!

ORTENSIA                    Chi a l’è?

VIRGILIO                      A l’è chiel!

ORTENSIA                    Vercelloni!

VIRGILIO                      A l’è mes’ora ch’i cerco ‘d dit-lo!

ORTENSIA                    Oh! Mama! E adess còsa i foma?

VIRGILIO                      Là, al cess!

ORTENSIA                    Al cess?

VIRGILIO                      Al cess! Al cess!!! (ENTRANO NEL BAGNO)

TORQUATO                 (RIENTRA DALLA PARTE DA CUI ERA USCITO) I la treuvo pì nen! Chissà

andova a l’è? (ANDANDO VERSO LA COMUNE) A sarà pa calà giù da si? (SI FERMA) Eh nò! Nò! I peudo nen andè desnò am veddo! Ma forse i l’hai nen vist-la passè! Ma?! Sa mi i vado a fè ‘l bagn e ch’as na parla pì! (FA PER APRIRE LA PORTA DEL BAGNO MA E’ CHIUSA) A l’è sarasse s’indrinta!!! Tesoro ti prego


46


non fare così! Non lo faccio più! Tesoro rispondi! Non fare i capricci, Piripacchia! Non fare le bizze! Guarda che se non esci non faccio più il trenino! Giuggiolina! Dai che qui c’è il tuo Piripacchio che ti aspetta! Tesoro vieni fuori dai! Gnente da fè! A l’è anrabiasse ‘ns el serio! Si l’unica manera per fè la pas a l’è vestirmi da domatore, ch’a-j pias tant! Varda mach che ‘d vissi ch’a l’han le fomne! (ESCE)

SCENA 4^

LORENZO, poi ORTENSIA e VIRGILIO

LORENZO                     (RIENTRA E VA VERSO LA PORTA DEL BAGNO)

ORTENSIA                    (APRENDO LA PORTA DEL BAGNO, VEDE LORENZO HA UN LEGGERO

SUSSULTO) Aah!… A dev fesse la barba?

LORENZO                     Mi si! E chila, còsa a-j fasija lì ‘n drinta?

ORTENSIA                    Perché? Un as fa mach la barba lì ‘n drinta?!

LORENZO                     Ma chila ‘l gabinet a cà soa a l’ha nen?

ORTENSIA                    I j’era si per le polissie!

LORENZO                     Si, si a va bin! Ma adess ch’am lassa intrè! (P.P.)

ORTENSIA                    (CERCANDO DI FERMARLO) I l’hai ancora nen finì!…

VIRGILIO                      (APPARE SULLA PORTA)

LORENZO                     (VEDENDOLO, FORTE) Professore!

VIRGILIO                      Ssshttt!

LORENZO                     Ho capito!!!

VIRGILIO                      A l’ha capì ‘n bel gnente! Ch’a crija nen per piasì!

ORTENSIA                    Ansoma noi i j’ero…

VIRGILIO                      A val edcò per ti! Crija nen! Dedlà a-j’è… uuuh! Uuhh!…

ORTENSIA                    E va bin, mi a l’è mej ch’i vada desnò i s-ciòpo!… (ESCE)

VIRGILIO                      Si, si s-ciòpa! Ma va a s-ciopè da n’autra part! Ingegnè adess mi e chiel andoma ‘nt la

piòla si sota, chiel as pija ‘n cafè, mi ‘n mes stop e i conto come a son andaite le còse!…

LORENZO                     I vado a vestime e i rivo subit! (ESCE)

VIRGILIO                      Adess còsa i conto a costì? E dopo còsa i conto a col-là! (INDICA IL QUADRO) Ah!

Narducio, Narducio dame anche mach n’ongia del tò servel desnò mi i pòrto pì nen a cà la vaca! E gnanca ‘l vitel!!! (PRENDE IL CAPPELLO SULLA STATUA ED ESCE DALLA COMUNE)


47


SCENA 5^

PATRIZIA, poi TORQUATO, poi LORENZO, poi FRANCESCA

PATRIZIA                      (ENTRA E SI DIRIGE VERSO LA PORTA DEL BAGNO) Arrivo subito cara, un

attimo solo e poi usciamo! (VEDE CHE IL BAGNO E’ LIBERO) Finalmente!!!

(ENTRA)

TORQUATO                 (ENTRA VESTITO DA DOMATORE, CON LA FRUSTA, FA UN GIRO DELLA

SCENA ATTEGGIANDOSI DA DOMATORE E VA ALLA PORTA DEL BAGNO)

Vieni fuori, tigre della Malesia, vieni fuori ch’it faso passè la pì bela mes’ora ‘d la toa

vita! (VA VICINO AL TAVOLO E SI METTE IN POSA)

PATRIZIA                      (ESCE DAL BAGNO RISOLLEVATA E FA PER ANDARE DA DOVE ERA

VENUTA) Eccomi tesoro, sai non ce la facevo più!…

TORQUATO                 (FAMELICO) Gnanca mi!

PATRIZIA                      (SI VOLTA E VEDE TORQUATO, URLA) Aaaaahhh!!!!! (SVIENE SUL DIVANO)

TORQUATO                 (VEDENDO PATRIZIA) E chi a l’è chila-lì?

LORENZO                     (ENTRANDO) Ma còsa a-j’è chi a l’è ch’a crija? (VEDE TORQUATO) Eh?! Un

domatore?! (GUARDA IL RITRATTO, GUARDA TORQUATO E LO RICONOSCE)

Oh! El nòno!?

TORQUATO                 ‘L nòno? Ma che nòno e nòno!!!

LORENZO                     Còsa a fa chiel ambelessì! Còsa a veul?

FRANCESCA              (ENTRA VEDE LA SCENA, SI SPAVENTA ED ESCE)

TORQUATO                 Còsa feve vojautri ambelessì? Ch’i seve vojautri doi?

LORENZO                     I soma ospiti del professor!

TORQUATO                 Mé ospiti?

LORENZO                     So ospiti, nò, di certo!

TORQUATO                 Mi i veuj savej còsa feve ambelessì?

PATRIZIA                      (RINVIENE PERO’ VEDENDO TORQUATO SVIENE DI NUOVO) Aaaaahhh!!!!!

LORENZO                     Ch’as na vada! A ved nen ch’a la sbaruva! Ch’a vada via!

TORQUATO                 Mi andè via? I seve voiautri ch’i deve andè via! Nen mi!

LORENZO                     Ch’a ansista nen! Ch’as na vada ò i ciamo la polissia!!! Ven, ven Patrizia, andoma ded-

là!!!

PATRIZIA                      Oh, si! (ESCE CON LORENZO)


48


TORQUATO                 La polissia?! I son mi ch’i la ciamo la polissia! I son a cà mia, i scherssoma?! Adess i

ciamo la polissia! (ALZA LA CORNETTA DEL TELEFONO) Eh nò, i peudo nen ciamè la polissia perché peuj a ciamo mia fomna e mi i son rovinà! I peudo nen!!!

SCENA 6^

VIRGILIO e TORQUATO, poi ORTENSIA e FRANCESCA

VIRGILIO                      (ENTRANDO DALLA COMUNE E ANDANDO INCONTRO A TORQUATO)

Bondì domator… ehm!… comendator… ehm!… professor! (GLI STRINGE LA MANO E GLI RESTA IL MANICO DELLA FRUSTA CHE CONTINUA A “SOPATARE”) Ben arrivato, mi i j’era ancamin ch’i lo spetava… I l’avija martès ch’a rivejssa… còsa a l’è sossì?

TORQUATO                 Ch’a daga si, ch’a daga si! Ah! Bin a j’è anche chiel? I veuj savej chi a son coj doi ch’a

j’ero ambelessì!

VIRGILIO                      A l’ha vist-ne doi ambelessì?

TORQUATO                 Si!

VIRGILIO                      Oeh! A-j’è ‘n viavai ch’a finiss pì!

TORQUATO                 I l’hai ciamaje chi ch’a son?

VIRGILIO                      … ed passage!

TORQUATO                 Mach soa fomna a peul aveje fait intrè!

VIRGILIO                      Ch’a l’abia passienssa ma mach le fomne a combino sti pacioch! Còsa a riesso nen a

combinè le fomne! A venterija masseje da cite per nen ch’a ven-o grande! Beato chiel!

Beato chiel ch’a l’è nen marijà!

TORQUATO                 Ma còsa a dis! Mi i son marijà!!!

VIRGILIO                      E alora: beato un altro!

ORTENSIA                    (ENTRANDO DALLA COMUNE CON FRANCESCA) Professor, professor…

TORQUATO                 Anche costa?!

ORTENSIA                    Professor la colpa a l’è mia mach mia!

FRANCESCA              Nò professore!

TORQUATO                 Ma a-j’è anche costa? Ma vaire gent a-j’è ambelessì… e mi ch’i vorija che gnun am

vedeissa!

FRANCESCA              La colpa a l’è mach mia, unicamente mia…

ORTENSIA                    (INDICANDO VIRGILIO) Nò, nò! Anssi la colpa a l’è soa!

VIRGILIO                      Mia? Ma se mi i j’era gnanca!

ORTENSIA                    Si: soa! Perché ‘n ver pare… ‘d famija…


49


TORQUATO

Nò! Nò! Nò! Mi veuj nen savej ‘d chi a l’è la colpa! Veuj savej chi a son coj doi là?

ORTENSIA

Avanti dij-lo!

VIRGILIO

Diccelo, avanti diccelo!

FRANCESCA

A son el mè moros Lorenzo e soa sorela Patrizia! I son an-namorà!

VIRGILIO

Mia fija tute le vòlte ch’as an-namora a va ‘n gir a fitè ij apartament!

FRANCESCA

Soma conossuse a Sanremo e per paura che chiel ch’a l’è ingegnè, na vòlta savù “che

ero di povera famiglia”…

VIRGILIO

Di povera famiglia da parte di madre, ch’a sia ciair!…

FRANCESCA

E alora pensand ed nen piaseje i l’hai dije ch’i j’era la fija d’un professor…

TORQUATO

Mia fija?

VIRGILIO

Nò, chiel a-j’intra gnente! Chiel a l’è ‘l nòno!

TORQUATO

Ma che nòno? Adess basta con sta storia del nòno!

FRANCESCA

Oh nò! Nen soa fija, fija del professor Rapetti!

ORTENSIA

Si, un strass ed professor, pa ‘d chiel!…

TORQUATO

(A VIRGILIO) Eh già! Perché io e il professor Rapetti i soma colega!

VIRGILIO

Nò! Io non sono domatore!

FRANCESCA

E mi i podija gnanca lontanament imaginè che mè moros e soa sorela a sarijo capità si

a l’improvis!…

TORQUATO

E a podija gnanca imaginè ch’i sarija rivà ‘dcò mi a l’improvis e parej a l’ha dije a coj

doi là che cost a l’è ‘l vost apartament! A l’è parej?

VIRGILIO

Che bravo! A l’ha subit tacaje!

ORTENSIA

Si professor! Mi l’hai dijlo ‘n tute le manere a sti doi mat ch’as ficavo ‘nt ij pastiss…

ma lor gnente, gnente a l’han vorssù fè ‘d testa soa!

TORQUATO

Ma voi signori, sapete come si chiama questo?

VIRGILIO

Come si chiama?

TORQUATO

Questo si chiama vio?… Vio?…

VIRGILIO

(TRIONFANTE) “La violeta”!!!

TORQUATO

Violazione di domicilio, si chiama!

VIRGILIO

It l’has sentù, merla, come ch’as ciama?

50


TORQUATO

E sapete cosa prevede la legge per questo reato?

VIRGILIO

Cosa prevede la legge? (A ORTENSIA) Sent un po’!…

TORQUATO

Prevede la ga?… la ga?…

VIRGILIO

(TRIONFANTE) “La g’ha la piuma sul cappello!”

TORQUATO

Prevede la galera!

ORTENSIA

La galera?

VIRGILIO

Stavòlta it vade ‘n galera! Meno male!

ORTENSIA

Chi a l’è ch’a va ‘n galera?

TORQUATO

Tuti e tre! Chila, soa fija e anche chiel!

VIRGILIO

Anche mi i vado ‘n galera?

TORQUATO

Sissignore!

VIRGILIO

Ma anche ij professor a van an galera?

TORQUATO

Certament!

VIRGILIO

Ma an Italia a resto fòra mach ij deputati?… Alora ‘m faso deputato anche mi!!!

FRANCESCA

(A TORQUATO) Professor, ch’a senta mi i cerco nen de scuse, i son an-namorà! A

sarà bin stait an-namorà ‘dcò chiel quajch vòlta nò?

TORQUATO

Beh!… Oddio!… di tanto in tanto… (FA UNA SPECIE DI SALTINO)

VIRGILIO

(A ORTENSIA) It l’has vist? A sauta fin-a!

TORQUATO

… Certe volte è capitato… (C.S.)

VIRGILIO

(A ORTENSIA) Torna!

TORQUATO

…Sa sono abbastanza sensibile al fascino femminile!… (C.S.)

VIRGILIO

(A ORTENSIA) Adess a-j part el menisco!…

FRANCESCA

E alora ch’a sia brav! Lo faccia in nome dell’amore…

TORQUATO

Per piasì ch’a parla nen parej…

FRANCESCA

Pensi che è per una nobile causa…

TORQUATO

(A VIRGILIO) A ved… a ved… Rapetti?… Soa fija… a l’ha tocam-lo!… Pròpe

adess…

VIRGILIO

Còsa? I l’hai nen vist!

51


ORTENSIA

(A FRANCESCA) Còsa ‘t l’has tocaje?

TORQUATO

Ma nò, gnente… i vorija dì che soa fija mi ha ferito nell’intimo, nel personale, in ciò

che ho più caro! Ansoma, a l’ha sgnacam-lo!

VIRGILIO

Nò, ma còsa?

ORTENSIA

Còsa ‘t l’has sgnacaje, gioja?

TORQUATO

Il tasto! Mi ha schiacciato il tasto! (SI COMMUOVE)

VIRGILIO

Ah! I savija nen ch’as ciamejssa anche parej?

TORQUATO

E mi ha fatto molto male!

VIRGILIO

I lo cherdo! Quand a un a je sgnaco ‘l tasto!…

TORQUATO

E…ha pichiato molto duro!…

VIRGILIO

Chissà che mal?!

TORQUATO

…Ha bussato alla porta del còso…

VIRGILIO

…del gabinet!

TORQUATO

Nò! Ma che gabinet?! I vorija dì ch’a l’è tacasse a la corda…

VIRGILIO

…del cess!

TORQUATO

Nò! Del sentimento! E quando una donna mi prende per…

VIRGILIO

…per el darè!…

TORQUATO

Nò! Per il mio lato più sensibile…

VIRGILIO

Ah beh! A l’è divers!

TORQUATO

Io non posso far altro che…

VIRGILIO

….gavesse da ij pè!

TORQUATO

Che gaveme da ij pè!…Ehm! Còsa mi fa dire? Non posso far altro che prendere atto

della sua onesta confessione!

ORTENSIA

Ch’a sia brav professor, ch’am rovina nen! Pitost ch’am campa tuti giù da le scale!

TORQUATO

Prego, ch’a fasa da sola madama!

VIRGILIO

Fame savej quand it rive!

ORTENSIA

Si, it mando anche na cartolina… Professor tut lon ch’a veul ma che am manda nen an

galera!

52


VIRGILIO                      (SPINGENDO FUORI ORTENSIA) Si, si! Adess va ch’at serco!

FRANCESCA              Adesso lei sa tutto…

TORQUATO                 So tutto!

FRANCESCA              Li chiamo…

TORQUATO                 Si!

FRANCESCA              Gli dico la verità…

TORQUATO                 Si!

FRANCESCA              E se Lorenzo non mi vorrà più, pazienza me lo sarò meritato!!! (TRAGICA) Aaaah!!!

TORQUATO                 D’altra parte adess perdoma pi nen ed temp! (A FRANCESCA) Ch’a vada subit a

ciamè ij so… ij mè…ansoma ij nostri ospiti… e ch’a-j disa le còse come ch’a son!

FRANCESCA              D’acordi, adess i vado a ciameje, i diso che non possono restare più qui tanto… ij diso

che da si ‘n pòch…

TORQUATO                 Ma che “più di tanto”… a devo andè subit! A l’ha capì? Subit! Io ho degli affari in

piedi! Ho un grosso affare in piedi, in questo momento!

VIRGILIO                      Chiel a l’è un ch’a peul! Chiel a l’ha ‘n gròs afè ch’a l’è ‘n pè adess! A-j capita doe

vòlte a l’ani! Ma quand a-j capita…A pija l’ocasion al vòli!…

TORQUATO                 A l’è n’afè important!…

FRANCESCA                 Ma si professor, i capisso, ma come faccio a chiamarli e dije che tutto quello che gli ho

detto non è vero? E anche per mio papà come faccio da professore a farlo tornare custode tutto d’un colpo?

TORQUATO                 E i dev dij-lo mi? A dovija penseje prima, tòta!

FRANCESCA              E su professore, io ho fatto tutto per amore, solo per amore! Chiel a saprà bene còsa è

l’amore?

TORQUATO                 Cosa a j’anteressa a chila se mi i sai o se i sai nen, e peuj per piasì ch’a ansista nen che

ho da fare…

VIRGILIO                      Col grosso affare!

SCENA 7^

DOLORES e DETTI, poi LORENZO, poi PATRIZIA

DOLORES                     (ENTRA CON VARI PACCHI DELLA SPESA E RESTA SORPRESA DI TUTTA

QUELLA GENTE)

FRANCESCA              E costa chi a l’è?

TORQUATO                 Ohmmi! Nossgnor!!! A l’è… a l’è… Dolores, la mia segretaria!


53


DOLORES                     La portinaia mi ha raccontato tutto! Non sapevo cosa fare! Qui ci sono le chiavi!

TORQUATO                 Si, si! Ten-je lì a servo pi nen!

VIRGILIO                      Parlapà, che bela sbrincion-a!

LORENZO                     (ENTRANDO) Professor ch’a scusa, ma còsa a l’è ancamin ch’a-j capita?

DOLORES                     Oh! Che bel giovanotto!

FRANCESCA              Ouh!!!

LORENZO                     E costa chi a l’è?

VIRGILIO                      Chi a l’è costa?

FRANCESCA              Chi a l’è?

TORQUATO                 (TIRANDO A SE FRANCESCA) Tòta, per piasì, ch’am tradissa nen, ch’a anventa

quajcòsa, ch’a anventa quajcòsa, ch’a fasa, ch’a fasa… ch’a anventa quajcòsa!…

LORENZO                     Allora chi è?

FRANCESCA              E’… è… è la cameriera!!!

LORENZO                     La cameriera?! Ma i l’avije nen licenssiala?

VIRGILIO                      I j’ero senssa, ma… peuj l’è presentasse chila…

DOLORES                     Si! Sono una volontaria!

VIRGILIO                      E’ una volontaria perché a l’era stoffia ‘d fè la… la… la cavallerizza… a perdija tute le

corse e alora… (A TORQUATO) Chiel a dovrija savej-lo, nò?

TORQUATO                 I lo sai nen! A l’è la prima vòlta ch’i la veddo, i la conòsso nen! A vedd-la am smija ‘d

si, ma chi a sia i lo sai nen!

FRANCESCA              (A TORQUATO) Permette: l’ingegnere Lorenzo Bevilacqua!

TORQUATO                 Ah! Parej chiel a sarija mè nevod?

LORENZO                     So nevod?

TORQUATO                 Eh! A l’ha nen ciamame “nòno”, prima?

VIRGILIO                      E nò! Qua c’è un equinozio che adesso ci spieghiamo…

LORENZO                     (INDICANDO IL RITRATTO) Si, a ved, el professor Rapetti e la tòta a l’han dime che

col monssù lì…

TORQUATO                 A l’era ‘l nòno?

VIRGILIO                      Ecco l’equinozio! Nen col lì an aria, col-lì a sarà ‘l pare! …L’aotr, col pi sota a l’è ‘l

nòno… (INDICA UN ALTRO RITRATTO APPESO)


54


LORENZO

Ch’a scusa ma col-lì a l’è nen Garibaldi!

VIRGILIO

Perché, Garibaldi a l’era nen nòno?

LORENZO

Si, si va bin! Antant mia sorela a l’è svenuva!

PATRIZIA

(ENTRANDO) Sono qui, cari! Scusate!

FRANCESCA

Oh! Come stai Patrizia cara…

PATRIZIA

Adesso meglio grazie!

LORENZO

A l’è pijasse ‘n bel sbaruv!

PATRIZIA

Per forza mi avevano detto che era morto!

TORQUATO

Mòrt? (FACENDO LE CORNA) Tè! Ma scherssoma?!

VIRGILIO

Ma nen chiel! Garibaldi!

LORENZO

Professor a veul dime chi a l’è?

VIRGILIO

Garibaldi! “L’eroe dei due mondi” a lo san fin-a ij cit! Col che quand a l’è andait an

sicilia con ij “Mille” a l’avejssa sbaglià strà e a fussa finì an Africa, ij mòro as lo

mangiavo e noi i sarijo nen carijasse ij mandarin!

PATRIZIA

E chi sono i mandarini?

VIRGILIO

Ij cusin dij portigaj!

FRANCESCA

Ma no, papi, Lorenzo vuole sapere chi è lui!

TORQUATO

Eh si, papi! Vuole sapere chi sono io! Mi presenti, papi!

VIRGILIO

I dev dije chi a l’è ‘l Papa?

TORQUATO

Ma non il Papa! Chi sono io! Io!

VIRGILIO

Ma alora papi chi a l’è?

TORQUATO

Lei! Lei! Su avanti gli dica chi sono!

VIRGILIO

Eeh! Il signore qui è… (A TORQUATO) I peudo dij-lo?

TORQUATO

Dica! Dica!…

VIRGILIO

Alora se lei permette io ce lo dico…

TORQUATO

Lei deve dirlo!

VIRGILIO

Guardi che ce lo dico?!

TORQUATO

Dica! Dica!…

55


VIRGILIO

Ecco, el monssù…

TORQUATO

Lei deve presentarmi… (PIANO A VIRGILIO CHIUDENDOSI UNA NARICE) Ch’a

fasa nen mè nòm per gnun motiv, a l’ha capì? (FORTE) Prego, prego mi presenti….

VIRGILIO

Ecco, el monssù…

TORQUATO

(C.S.) Ch’a fasa nen mè nòm per gnun motiv! Tension a lòn ch’a fa! (FORTE) Mi

presenti pure tranquillamente!…

VIRGILIO

Ecco, el monssù…

TORQUATO

(C.S.) Ch’a fasa nen mè nòm per gnun motiv! Tension a lòn ch’a fa e a lòn ch’a dis!…

(FORTE)M i presenti pure, prego, prego…

VIRGILIO

Ecco, il signore…

TORQUATO

(MOLTO NASALE) Gnongnongnongnon….D’accordi?!

VIRGILIO

Ma ch’a scusa ma chiel a l’ha j’emòrròidi ‘nt el nas? I capisso gnente ‘d lòn ch’a dis!

TORQUATO

Ch’am presenta, ch’am presenta desnò i finijoma pì nen!…

VIRGILIO

Dunque il signor qui ch’a riva… ch’a riva da la Russia con… con el circo delle

mosche…

TORQUATO

…di Mosca!

VIRGILIO

Di Mosca! Ch’a l’è rivà an piassa d’armi e lui fa… guardi cosa fa! Guardi il tailleurs!

Cosa a fa?

TORQUATO

Facio il domatore!

VIRGILIO

A fa ‘l domator e as ciama…

TORQUATO

Come im ciamo?

VIRGILIO

As ciama?… Salvatore! Salvatore il domatore!

PATRIZIA

Ma non è russo?

TORQUATO

Eh! Si! Già! Come nò? Sono russo!…

VIRGILIO

Da part ed pare… la mare a l’era ‘d Brindisi a trincava sempre, ma ‘l pare a l’era russi,

difatti as ciamava Salvatore Popov! Però ant l’intimità a lo ciamo…

DOLORES

Piripacchio!

VIRGILIO

Ecco! Piri?…

DOLORES

…Pacchius!

56


TORQUATO                 Nò! Nò! I je spiego: quella dei Piripacchius è una famosa dinastia di domatori, di

circensi… una grossa schiatta!…

VIRGILIO                      E’ una grossa schiappa!… na schiappa parej!…

TORQUATO                 Una grossa schiatta! Una dinastia! Che si perde ormai nella notte dei tempi!… Si figuri

che il suo capostipite che si chiamava…

VIRGILIO                      Il capo stupido si chiamava… Piripacchius…

TORQUATO                 Piripac? Si! Appunto! Pipinus Piripacchius!!!

VIRGILIO                      Pipinus, oeh! Mi im ricòrdo il pipinus di suo nonnus quand a intrava andrinta la

gabia…

TORQUATO                 …Si, si era molto coraggioso!…

VIRGILIO                      …col pipinus an man…

TORQUATO                 Nò! Non entrava col pipinus!…

VIRGILIO                      E ‘l pipinus andova a lo lassava?

TORQUATO                 Si chiamava pipinus!… Rapetti, ch’a vada avanti per piasì!…

VIRGILIO                      Alora a intrava ‘nt la gabia senssa ‘l pipinus, perché a lo lassava a cà, e ‘nt la gabia a-

j’era ‘l teribil leon Tobruk!…

TORQUATO                 Si! Si! Si!

VIRGILIO                      E a-j fasija: zik zak! Alè Tobruk “angelus domini slargh la gajòf”!

TORQUATO                 Còsa a-j disija?

VIRGILIO                      An latin de slarghè la boca! Alora Tobruk slargava la gajòf! E Tobruk a slargava la

boca e chiel a-j butava tut el bras drit an boca, parej! (MIMA)

TORQUATO                 Eh si! A lo ciamavo “il temerario”!

VIRGILIO                      La seira dopo torna, zik zak! Alè Tobruk slargh la gajòf e a-j butava torna tut el bras

drit an boca!

TORQUATO                 Eh, si! A lo ciamavo “il temerario”!

VIRGILIO                      Adess a lo ciamo “el mancin”!

TORQUATO                 E’ rimasto solo con un braccio! I rischi del mestiere, e così ha dovuto smettere la

promettente carriera di domatore!

VIRGILIO                      Adess a fa ‘l giocoliere!

TORQUATO                 Con na man sola?


57


VIRGILIO                      A lo fa con un caco: a lo campa an aria el caco a va per tera as sbergnaca e ‘l numer a

l’è finì!

TORQUATO                 Ah! Ah! Ma che spiritos! Andoma, per piasì, andoma, andoma! Via!…

VIRGILIO                      Andoma via?

TORQUATO                 Ma nò stoma si! Andoma! Via!…

VIRGILIO                      Ah! Ma alora andoma via!

TORQUATO                 Nò, stoma si! Andoma, via!

VIRGILIO                      Andoma o stòma? Ch’as decida!

TORQUATO                 Ma nò! I diso andoma, via, ch’a lassa perde, oramai la sua carriera a l’è finija!

VIRGILIO                      Sa, ma si as mangia nen?

FRANCESCA              Ehm!… Dolores?!…

DOLORES                     Che c’è?

PATRIZIA                      Chi è la signorina?

FRANCESCA              E’ la nuova cameriera nò?!

VIRGILIO                      A l’ha ancora nen capilo? A l’è n’ora ch’i na parloma! A l’è la camberiera!

PATRIZIA                      Ah! Avete trovato una nuova cameriera?

FRANCESCA              Si!

DOLORES                     Ah! E l’avete trovata senza cercarla?

VIRGILIO                      A l’era stoffiasse ‘d fè la cavallerizza… a savija nen cosa fè… e a l’è vnuva si!

TORQUATO                 E si, siccome a-j’era ‘n pòch ed malardriss, a l’è vnuva a butè d’ardriss!

PATRIZIA                      Mi ero stupita, perché non avendola vista ieri…

TORQUATO                 Ah, perché a l’è da ier che lor, lor a son si?

PATRIZIA                      Si!

TORQUATO                 E a l’han anche dormì si?

LORENZO                     Si!

TORQUATO                 E a l’han dormì bin?

LORENZO                     Oh si, si!

PATRIZIA                      Benissimo!


58


TORQUATO

Am fa piasì!

PATRIZIA

La camera di Francesca è un vero bijou!

LORENZO

Ch’a scusa ma a chiel cosa a j’anteressa?

FRANCESCA

Signor Salvatore perché a va nen a butesse un pòch an ordin?…

TORQUATO

A l’è mej! Perché da si ‘n pòch i perdo anche le mudande! (A DOLORES) Vogliamo

andare?

DOLORES

Si!

LORENZO

Prego, ch’a s’acomoda! Ij restituisco la soa stanssia!

TORQUATO

Ah! Perché i l’hai ancora mi na stanssia? Meno male! E cola?

LORENZO

As ricòrda nen? Cola ch’a l’avija l’ultima vòlta ch’a l’è stait si!

TORQUATO

L’ultima volta che?…

LORENZO

I l’hai trovaje fin-a ‘n liber che…

DOLORES

Oh si! Piripacchio men’ha parlato così tanto !…

TORQUATO

(TOSSICCHIA) Ehm! Ehm! Ehm!…

DOLORES

Signor Piripacchio cosa devo fare allora, preparare il pranzetto o nò?

LORENZO

Ma come? A-j lo ciama a chiel?

TORQUATO

Eh!? A l’ha rason! Noi non ci conosciamo! Lo chieda al padrone di casa che è lui, nò!?

VIRGILIO

E già, el padron i son mi!

DOLORES

Credo proprio di nò! La spesa non basta per tutti! (PRENDE LA BORSA STIZZITA)

LORENZO

E allora per chi prepara?

DOLORES

Per me! Avrò ben diritto di mangiare! (CAMPANELLO)

TUTTI

A son-o!

PATRIZIA

Senz’altro è per me!

TORQUATO

Ah! Perché aspettate ancora gente?

PATRIZIA

Si! Ugo il mio fidanzato!

TORQUATO

Ah! Bin, bin! A-j’è ‘dcò la comitiva! Bin, bin, perché i baste nen vojautri?!

LORENZO

Ma come as permet?

59


TORQUATO                 Nò, diso; Bin, bin se ansema a vòjautri a-j’è d’autra gent a sa nen el piasì ch’am fa?

(CAMPANELLO)

TUTTI                                A son-o torna!

DOLORES                     Devo aprire?

LORENZO                     A-j lo ciama ancora a chiel?

TORQUATO                 I lo sai nen? Ed sòlit ant un-a cà quand as sent sonè as va a deurbe! Ambelessì i lo sai

nen come a son costumà ! (CAMPANELLO) Su da brava vada ad aprire!

DOLORES                     (ANDANDO AD APRIRE) Uffa, che barba!

VIRGILIO                      (A LORENZO) Chiel as stupiss perché a conòss nen le regole del circo equestre! Ant

el circo equestre a comanda chi a l’ha ‘l cotin pì curt! Ambelessì chi a l’ha ‘l cotin pì curt?

LORENZO                     (INDICANDO TORQUATO) Chiel!

VIRGILIO                      E alora a comanda chiel!

SCENA 8^

ORTENSIA e DETTI

ORTENSIA                    (ENTRANDO CON IN MANO UNA LETTERA, SEGUITA DA DOLORES CHE

ESCE DAL FONDO) A-j’è ‘d pòsta per el professor! (PASSA LA LETTERA A TORQUATO CHE A SUA VOLTA LA DA’ A VIRGILIO)

TORQUATO                 (A VIRGILIO) Perché a va nen a les-la ant el so… (FA UN GESTO CON LA TESTA)

VIRGILIO                      Andova i vado a les-la? (IMITA TORQUATO)

TORQUATO                 (RIFACENDO IL GESTO CON LA TESTA) Ant el so… studi!

VIRGILIO                      (IMITANDO DI NUOVO TORQUATO) Si!? E, andova a l’è ‘l mè studi?

TORQUATO                 Am smija ch’a sia da costa part!

VIRGILIO                      S’a lo dis chiel!… Alora i vado a les-la da cola part… ant el mè… (GESTO CON LA

TESTA) Studi! (P.P)

TORQUATO                 Prego, prego… s’a s’ofend nen i la compagno! Ven-o anche mi con chiel… prego per

da sì!… (ESCONO DAL FONDO)

LORENZO                     Mi i capisso nen, ma a me smija ch’a-j capito ‘d còse an costa cà…

PATRIZIA                      Ma, sai, il signor Salvatore, il domatore è un amico…

LORENZO                     Bel amis?! E la serva neuva, la cavallerizza a l’è n’amisa anche chila? E poi tutti questi

strani arrivi! ‘L nòno ch’a l’è pì nen nòno ma a l’è Garibaldi… piripacchio ch’a l’ha da ridì perché i l’oma durmì ambelessì… Dolores ch’a fa da mangè mach per chila e peuj cola portiera, na specie d’arpia che i sai nen perché Francesca a trata così da bin… goard-la! I i sai nen còsa ch’a l’han sempre da disse! (CHIAMA) Francesca?!


60


FRANCESCA

(VOLTANDOSI) Oh scusa na minuta i ven-o subit!

LORENZO

Oh! Per carità!… Fa pura, a-j mancherija ancora ‘d molè lì madama la portiera!…

ORTENSIA

Mi quand a fa parej ij buterija le tartacole per crovatin!

PATRIZIA

Lorenzo ti prego!…

LORENZO

Ma se anche Salvatore il domatore a l’ha ciamala madama! Ah! Ecco!!!… Patrizia ven

dedlà con mi, i cherdo d’avej capì tut! (PRENDE PATRIZIA PER UN BRACCIO E

LA PORTA VIA)

PATRIZIA

Capito cosa? (A FRANCESCA E ORTENSIA) Scusateci tanto!… (ESCE TIRATA

DA LORENZO)

FRANCESCA

Ma andova ch’a van?…

ORTENSIA

Basta! Adess i vado mi a parlè con Vercelloni, i veuj pròpe vedde le bale ch’i…

SCENA 9^

VIRGILIO e DETTE, poi UGO

VIRGILIO

(ENTRANDO DAL FONDO) I veuj vedd-je ‘dcò mi le bale! Oh! Fomna, fomna pòche

bale! Tenssion a lòn ch’it fase che se am giro, peuj as fermo!

FRANCESCA

Ma si, mama, it vedras che da si mes’ora papà a pijerà corage a-j parlerà e tut as

rangerà!

VIRGILIO

Si ma a mi da si mes’ora chi am dà ‘l corage?! Cost a l’è ‘n casòt d’andova i seurtoma

mai pì! Vist ch’a pieuv pì nen andoma a mangè ‘n piòla e je spiegoma tut lì!

ORTENSIA

Nò! Nò! Nò!

VIRGILIO

Eccò! Gnanca ancheuj as mangia! Alora i mandoma na lettera a cà, peuj con còmod

quand a rivo a cà…

ORTENSIA

Adess basta, ij pensso mi! I i sai nen scrive…

VIRGILIO

I lo soma it firme con la cros!

ORTENSIA

Ma a parlè im la gavo benissim! I vado a parleje mi!

VIRGILIO

Bogia nen da lì ch’it fulmino!

FRANCESCA

Basta papà! Basta mama! I l’hai capì tut! Ciuto tuti e doi! Chi a dev parleje i son mi!

(SI BATTE SUL PETTO E SI FA MALE) Ahia! I vado! (USCENDO) E speroma ‘n

bin!!! (ESCE)

VIRGILIO

It vedde ch’i l’hai rason mi?

ORTENSIA

Ed còsa?

61


VIRGILIO                      Ed toa fija quand a sinch ani a l’è staita malavia! Còsa a l’ha dit el dotor? “O a meuir ò

a ven fòla!” A l’è nen mòrta!… It l’has vist che bela seurtija ch’a l’ha fait? A l’ha pijà tut da ti! (CAMPANELLO) Va a deurbe ch’a son-o!

ORTENSIA                    Nò, mi i vado nen a deurbe, i son nen la serva! E peuj costa a l’è nen cà mia! Mand-je

Dolores a deurbe!

VIRGILIO                      I l’hai capì, i vado mi ! I vado mi! (USCENDO) A l’è mai possibil che…

ORTENSIA                    (GUARDANDO FUORI) Ah!

VIRGILIO                      (D.D) Ch’a ven-a, ch’a ven-a (ENTRA) che adess is foma quat rijade!

UGO                                   (A VIRGILIO) … la tòta…

VIRGILIO                      I son nen mi la tòta!

UGO                                   La tòta a l’ha telefoname…

ORTENSIA                    Quala tòta?

UGO                                   Ah! A l’è chila?

VIRGILIO                      Chila a l’è mai stata tòta, gnanca da giovo! A l’è sempre staita un tross! I lo diso mi

ch’i son carijam-la! Ch’a disa!

UGO                                   La tòta Patrizia Bevilacqua a l’ha telefoname e a l’ha anvitame si, an cà del professor

Rapetti!

ORTENSIA                    Ah! Torna?! ‘L professor Rapetti a esist nen, a l’è mort!

VIRGILIO                      Ch’a scusa ‘n moment! (SI GIRA E SI TOCCA)

ORTENSIA                    Si a j’è sta ‘l professor Vercelloni, chiel a l’è stait anvità dal professor Vercelloni!

UGO                                   Nò! Ma la tòta a l’ha dime l’apartament al prim pian, e sicome si fòra a-j’è mach cost

apartament si, e per ed pì senssa targhetta!…

ORTENSIA                    La tòta a l’ha sbaglià!

UGO                                   Perché cost a l’è nen el prim pian?

VIRGILIO                      A dipend da che part a lo pija! Se chiel a lo pija da la portineria cost a l’è ‘l prim pian,

ma se ‘l prim pian a lo pija dal secon la portineria a l’è al ters e a sa perché? Perché chila a l’ha le manie grandiose, a-j pias nen la portineria al pian teren a la veul “ai piani nobili”! A l’ha capì?

UGO                                   Nò!

VIRGILIO                      I lo scrivo peuj ansima ‘n bijetin!…

UGO                                   Si, ma la signorina Patrizia…

VIRGILIO                      A l‘è ded-là an cola stanssia! (UGO P. P.)


62


ORTENSIA

Ch’a bogia nen da lì! An cola stanssia a s’intra nen!

UGO

Ma ‘l monssù a l’ha dime…

ORTENSIA

E va bin, ma se ha l’ha dijlo chiel, mi i diso ‘d no!

VIRGILIO

E mi diso ‘d si!

ORTENSIA

E mi ‘d no…

VIRGILIO

E mi ‘d si!…

UGO

Ansoma, ma mi còsa i devo fè?

ORTENSIA

Andè fòra ‘d le bale! Costa a l’è la cà del professor Vercelloni e ne del professor

Rapetti, ch’a l’è nen professor…

VIRGILIO

Perché i l’hai nen la laura, ma speta ch’i l’abia un tòch ed carta e peuj it vedde còsa

ch’i faso!

ORTENSIA

It polide ‘l…

VIRGILIO

Alt! Non scadiamo nel volgare, malparlanta!

ORTENSIA

‘L professor Rapetti ch’a l’è nen professor a sta giù an portineriacon coula povra

desgrassià ‘d soa fomna!

VIRGILIO

Oh! Finalment it l’has dine una giusta: Rapetti a l’ha na fomna desgrassià!

ORTENSIA

Sta ciuto babacio! E chiel se a veul vedde la tòta, ch’a ven-a da si mes’ora an portineria

e ch’a speta là!

VIRGILIO

Eh nò! Se a va an portineria, ansema a la tòta a treuva anche la desgrassià!

ORTENSIA

Ch’a-j daga nen da ment a coul pajasso, ch’a fasa come l’hai dije, da si mes’ora ch’a

ven-a giù ‘n portineria!

UGO

Ma ansoma i capisso pì gnente! Còsa i devo fè mi! I devo stè si ò andè giù?

VRGILIO

(A UGO) Ch’am scota mi, la tòta a l’è ded-là, ch’a vada!

ORTENSIA

Di là non si va!

VIRGILIO

Ded-là as va!

ORTENSIA

I l’hai dit ed nò !

VIRGILIO

I l’hai dit ed si!

ORTENSIA

E mi ‘d nò! E chiel ch’a vada!

UGO

Ma nò, ch’a speta…

63


ORTENSIA                    Fòra, fòra! Fòra ‘d le bale!

UGO                                   Maleducà, maleducà! (ESCE)

SCENA 10^

LORENZO, PATRIZIA, FRANCESCA e DETTI, poi TORQUATO e DOLORES

LORENZO                     (ENTRANDO SEGUITO DA PATRIZIA) Professore còsa a-j suced?

VIRGILIO                      I lo sai nen, i capisso pì gnente, i j’ero si tranquij me ‘d pocio, tutto filava lissio, as

sentija nen na mosca volè, a l’è rivaije chila-sì a l’è butasse a brajè a l’ha piantà su na fera!…

ORTENSIA                    I parlava sot-vos!

VIRGILIO                      Sot-vos? It brajave mè n’aquila!

ORTENSIA                    A l’è nen vera!

LORENZO                     E’ verissimo! I l’oma sentula ‘dcò noi…

PATRIZIA                      Si, si! E vero!

ORTENSIA                    Còsa a veul chila-lì?

LORENZO                     A crijava come na galin-a despiumà!

ORTENSIA                    Tenime, tenime ò i vòlo a còl! La signora qui presente a l’è rompusse ij chitarin! E se a

l’ha mai dij-lo gnun…

FRANCESCA              Cesira!!!

ORTENSIA                    Sta ciuto ti! Mi i son nen na galin-a e tanto meno despiumà!

LORENZO                     Ah! Verissimo! Chila a l’è quajcòsa ‘d pess!

PATRIZIA                      Lorenzo!

LORENZO                     Ma fin-a a quand a la lasseran comandè, fin a quand a la lasseran girolè per cà, fin a

quand a la lasseran sarè ‘nt el gabinet con certa gent e fin a quand el professor con la soa supposta gentilezza…

VIRGILIO                      Grassie, per la supposta, grassie!…

LORENZO                     Ma fin a quand a la pijeran nen per un brass e la camperan nen giù da le scale!… (DAL

FONDO ENTRANO TORQUATO E DOLORES E SI POSIZIONANO IN MEZZO)

ORTENSIA                    Còsa?!… Mi?!…

PATRIZIA                      Lorenzo còsa dici? (TUTTI SI BLOCCANO VEDENDO TORQUATO E DOLORES)

TORQUATO                 Ma nò, perché i l’eve chità lì? Andè pura avanti a l’era così bel… Beh! I seve còsa ch’i

foma noi adess? Andoma a fesse ‘n bel bagn! Vojautri andè pura avanti, fate come se noi non ci fossimo! Su ven Dolores, andoma!


64


DOLORES

Oh, si, andiamo piripacchio!

TORQUATO

(CANTANDO CON DOLORES) “Tutti al mare, tutti al mare a veder le chiappe

chiare…”

VIRGILIO

Basta! Adess iv diso tut!

ORTENSIA

Oh! A l’era ora!

VIRGILIO

Ier i l’hai trovà Salvatore il domatore e am dis: “el circo a l’è falì, i soma nen andova

andè a deurme mi e la mia nevodin-a!” A l’ha dime che chila-lì a l’era soa nevoda e i

l’hai dije de vnì a deurme ambelessì da mi! Vate a fidè ‘d certa gent! A l’è vnù si e, i

l’eve vist còsa ch’a fa? A fa ‘l padron ed cà! E per giunta adess a va anche ‘nt el me

bagn a laveje le ciape a la cavallerizza! Ah, ma adess i lo rangio mi! (P.P.)

ORTENSIA

Ferm! Andova it vade?

VIRGILIO

A deje na man! I lavoma na ciapa a pr’un!!! (ENTRA NEL BAGNO IN MEZZO

ALLO STUPORE DI TUTTI)

BUIO.  AL RIACCENDERSI DELLE LUCI IN SCENA CI SONO TORQUATO

SEDUTO AI PIEDI DEL DIVANO E DOLORES SEDUTA SUL DIVANO DIETRO

TORQUATO CHE LO MASSAGGIA SULLE SPALLE

SCENA 11^

TORQUATO e DOLORES

TORQUATO

Ah, Puccina che man dlicà ch’it l’has! Che bele mani prensili! Va avanti parej, ferm-te

nen, giòja, ah! Bogia nen da lì!…

DOLORES

Stavo pensando…

TORQUATO

Si, ma pensa senssa fermete, tesòr, aaah! E peuj pensa nen tant ch’it ses nen abitoà at

ven mal la testa, it lo sas Piripicchia!

DOLORES

Ma capisci Piripacchio, siamo andati in bagno…

TORQUATO

E va bin, còsa a-j’è de strano? An costa cà tuti coj ch’a devo andè al bagn a van al

bagn…

DOLORES

Si, ma ci siamo rimasti tanto!…

TORQUATO

Per fòrssa! Prima io ti ho fatto il bagno, poi tu mi hai fatto il bagno, poi tu mi hai

asciugato, poi io ti ho asciugato… poi io ti ho spalmato la crema, poi tu mi hai

spalmato la crema…

DOLORES

Si, ma con tutta quella gente qui fuori!…

TORQUATO

Perché it vorije porteje tuti andrinta? El bagn a l’è cit, i j’è stasio nen tuti!

DOLORES

E poi quando è entrato quell’uomo!…

TORQUATO

Chi? Rapetti?

65


DOLORES

Si! Ho provato tanta vergogna!

TORQUATO

Come? Ti che ‘t vergogne ‘d n’òmo e per ed pì vestì? Ah! Ah! Ah! Che simpatica!

DOLORES

Potevamo almeno chiuderci dentro!

TORQUATO

Scusa a cà mia faso lòn ch’i veuj! S’i veulo sarè i saro, s’i veulo ten-e duvert i lasso

duvert! E peuj scusa s’a-j ciapava mal la pansa, un toiron, na scarija, an qualità d’ospite

i podija pà lassè ch’as la fejsso ‘nt le braje!

DOLORES

Ma in bagno c’eravamo noi!

TORQUATO

Ma tant noi i goardavo pa?!

DOLORES

Eh già, pensa se venisse a saperlo tua moglie!

TORQUATO

Per piasì parloma nen ed porcherie! E peuj tuti coj ch’a-j’ero si a devo mach stè ciuto

perché i peudo denoncieje per violazione di domicilio!

DOLORES

Si ma io parlo dell’ingegnere e sua sorella!

TORQUATO

Si, ma loro vanno via oggi, possono mica soggiornare in una portineria, ti pare,

Piripacchia? Ah, ma parloma ‘d noi! Che gioco facciamo stanotte, che gioco facciamo?

El caval nò, perché l’ultima vòlta it l’has dame na frustà talment sosnuva ch’i l’hai

ancora na gnòca parej ans la ciapa!

DOLORES

Uhm! Fammi pensare un po’!… A me va tutto bene! Scegli tu, che hai tanta fantasia!

TORQUATO

Eh! I lo sai! Peuj ti t’em na fase ven-e ‘d fantasie… Uhm!… Tu sei la mia musa

ispiratrice!

DOLORES

(PIAGNUCOLANDO) Nooooh!!!…

TORQUATO

Nò? Còsa ch’a-j’è adess? Fa nen parej ch’it smije ‘n cocodrilo!…

DOLORES

(C.S.) Non mi hai mai chiamato musa?

TORQUATO

E come ‘t veule ch’it ciama?

DOLORES

Uhm!… Preferisco… “birilla”! (CAMPANELLO)

TORQUATO

A l’han sonà! Ssshhttt!!! Va a vedde chi a-j’è!

DOLORES

Subito birillo!

TORQUATO

La spia, la spia!

DOLORES

Uh! Che bello giochiamo alla spia! Io sono la tua Matha Hari!

TORQUATO

Ma che Matha Hari!? Va a vardè da la spia ‘d la pòrta, da le spioncin; chi a-j’è!

DOLORES

Agli ordini mio generale! (ESCE)

66


TORQUATO                 Che testa, che testa ch’a l’ha cola fija!

DOLORES                     (RIENTRANDO) E’ il professore della portineria!

TORQUATO                 Ah! Chiel-lì! Falo pura intrè!

DOLORES                     E adesso chi sono la cameriera o la segretaria?

TORQUATO                 Còsa a m’anteressa a mi chi ‘t ses? Va a deurb-je e basta! (DOLORES ESCE E

TORQUATO SI AGGIUSTA LA VESTAGLIA)

SCENA 12^

VIRGILIO e DETTI

VIRGILIO                      (ENTRANDO SEGUITO DA DOLORES) Grassie, tòta Dolores de pansa, grassie…

DOLORES                     Dolores, segretaria personale del professore, prego!

VIRGILIO                      Come a veul Dolores segretaria personale del professore, prego!

TORQUATO                 (A DOLORES) Dai, pòrta via ‘l borotalco!

DOLORES                     Come sarebbe a dire portalo via!

TORQUATO                 A sarija a dì ‘d portelo via! Dai bogia, lass-ne soi!

DOLORES                     Ho capito! Adesso sono la serva! (PRENDE IL BOROTALCO ED ESCE)

VIRGILIO                      (GUARDANDO USCIRE DOLORES) Bela, belissima, stupenda, magnifica…

TORQUATO                 Ouh! Ouh! Ouh!!! Giovinòt!

VIRGILIO                      A dis a mi?

TORQUATO                 Si a chiel! Ch’a disa ‘n pòch… A sarà pa per caso torna si per fesse ‘mprestè l’alòg?

VIRGILIO                      Nò! Nò, per carità! Son vnù a pijè na valisetta che l’ingegnè a l’ha desmentijà ant la

stanssia ded-là…

TORQUATO                 A podija nen pijela prima?

VIRGILIO                      E nò, perché mentre noi tre i j’ero ant el bagn, mi, chiel e la cavallerizza, lor per nen

destorbè a son andait via ‘d corsa! Senssa gnanca salutela!

TORQUATO                 E lor a l’han fait benissim a andes-ne! Chiel anvece a l’ha fait mal! Anssi malissim a

vnì ‘nt el bagn! Ma còsa a l’è intrà a feje? As vergògna nen, porcacion?!

VIRGILIO                      A sa, a l’era per…

TORQUATO                 A lo sa nen che mi certe cose quand i pianto lì a metà i divento irascibil!?

VIRGILIO                      Còsa a diventa?

TORQUATO                 Irascibil!


67


VIRGILIO

Ah, eccò, se chiel a pianta lì… a diventa?…

TORQUATO

Si!

VIRGILIO

E alora còsa i dovrija diventè mi che certe còse i riesso gnanca pì a ancamineje?!

TORQUATO

Bene! Alora chiel, a questo punto, a vorerija che mi i feissa finta ‘d gnente, che mi i

desmentiejssa tut, che mi i butejssa na bela pera ansima, a va bin parej?!

VIRGILIO

I sai nen!… S’a fussa possibil, si!

TORQUATO

Come s’a l’è possibil? E chiel a pretenderija sòn da mi? Nò! Chiel a peul nen pretende

sòn da mi! Mi da chiel si! Chiel da mi, nò! Chiel da mi, nò! Mi da chiel si! Mi da chiel

si! Chiel da mi nò!

VIRGILIO

A veul pa che ‘s telefonoma doman?!

TORQUATO

Però, de già ch’a l’è si…

VIRGILIO

L’hai capì che la còsa a ven longa, a l’è mej ch’im seta!

TORQUATO

I n’aprofito per feje na domanda!

VIRGILIO

I rispondo da sì ò i dev andè ‘nt la gabin-a con la s-cuffia?

TORQUATO

Ch’a disa: chiel am ved?

VIRGILIO

Come?

TORQUATO

I l’hai dit: chiel am ved?

VIRGILIO

E già ch’i la s-ciairo, a l’è lì! I son pa bòrgno!

TORQUATO

Ah! Lei mi vede! E già perché mi i son si! Ma mi i son nen si! E se mi i son nen, se mi

i son nen si, am lo dis chiel come a fa a ved-me?

VIRGILIO

Ma mi i la s-ciairo!

TORQUATO

E nò! Chiel, a peul nen s-ciaireme!!!

VIRGILIO

Ma chiel a l’è sempre stame simpatich, perchè adess i peus nen s-ciairela ?

TORQUATO

Rapetti, i son a Turin mi fòrse?…

VIRGILIO

Si!…

TORQUATO

Nò! Mi i son nen a Turin!

VIRGILIO

Ah nò? E alora andova ch’a l’è?

TORQUATO

Come andova i son? I son altrove, nò?!

VIRGILIO

Altrove an provincia d’andova?

68


TORQUATO

Per cortesia, per cortesia Rapetti! I son andova ch’a veul: an Venezuela, a Caracas, a

Santafè, a Santo Domingo…

VIRGILIO

A Santo Stefano Belbo…

TORQUATO

Ch’a fasa chiel!…

VIRGILIO

A Zanzibar! A-j pias Zanzibar?

TORQUATO

Ma peuj che importanssa ch’a l’ha andova ch’i son mi? L’important a l’è che mi ij sija

nen si! E se i son nen si chiel a peul nen s-ciaireme! D’acòrdi?

VIRGILIO

Si, professor!

TORQUATO

Rapetti: lei deve capir-mi!

VIRGILIO

Si, professor!…

TORQUATO

Noi dobbiamo capir-ci!

VIRGILIO

Si, professor!…

TORQUATO

Bisogna…

VIRGILIO

…capir-la!!!

TORQUATO

Bisogna capirsi Rapetti! Bin! Adess vist che chiel a peul nen s-ciaireme! Da vaire temp

ch’a l’è che noi ‘s vedoma nen? Lei non mi vede da… lei non mi vede da… da, da…

VIRGILIO

Dada umpa…. Dada umpa!…

TORQUATO

Lei non mi vede da qua… qua… qua, qua, qua…

VIRGILIO

Dal ballo del qua.. qua!… questo è il papero che sa…

TORQUATO

Nò! Da qua… quando i son pa… pa!…

VIRGILIO

Ah si! Da quand a l’è diventà papà! Congratulazioni!

TORQUATO

Ma nò! Chiel am ved nen da quando sono partito per le vacan-ze!!!

VIRGILIO

Si!

TORQUATO

Per le vacan-ze! Per le vacan-ze! Ma còsa ch’a fa a gieuga a la Mora?!

VIRGILIO

A veul la rivincita?

TORQUATO

Rapetti!

VIRGILIO

Ch’am disa!

TORQUATO

Lei deve capir-mi!Noi dobbiamo capir-ci!

69


VIRGILIO                      Bisogna Capir-la!!!

TORQUATO                 Ora che abbiamo appurato questo, i veuj feje un autra domanda, ma ch’a-j pensa da bin

prima ‘d rispond-me…

VIRGILIO                      Si, i la buto tuta!…

TORQUATO                 Alora, ch’am disa Rapetti: mi, i l’hai?

VIRGILIO                      (RESTA PERPLESSO) Ma?!

TORQUATO                 Su, fòrssa, ch’am disa: mi, i l’hai?

VIRGILIO                      A peul nen feme la domanda ‘d riserva?

TORQUATO                 Nò! Ch’am risponda! Mi, i l’hai?…

VIRGILIO                      Ma… a vedde parej da fòra un a podrija anche pensè ‘d si!… Ma s’a veul per esse pì

sicur ch’a preuva ‘n pòch a tiresse su la còta!

TORQUATO                 Ma nò! Ma nò! Ma còsa a capiss? Ch’am lassa finì: mi i l’hai… la fomna?

VIRGILIO                      Ah! Eccò! A l’era la fomna!

TORQUATO                 Oh, brav! Alora adess ch’am disa se mi i l’hai?

VIRGILIO                      Eh!… adess si ch’i soma ‘nt el dificil! … (FARNETICANTE) Ma,… mi… i cherdo

che chiel fòrse… a peul esse, i sai nen che da quand a l’è vidov… Nòòò!!!… Siii!!!… mi i pensava che… ma chi? Ouh!!!…

TORQUATO                 Ma come, Rapetti, mi i son vidov?! Mi i l’hai la fomna? Eh! I l’hai?

VIRGILIO                      Eee… i sai nen!

TORQUATO                 Ma certo ch’i l’hai!!! Come a fa a nen savej-lo?!

VIRGILIO                      Tute le vòlte ch’i diso na ròba chiel a dis el contrari…

TORQUATO                 I l’hai, si! E chiel a dovrija conòss-la benissim mia fomna, perché a l’è sempre ‘dzora

‘d chiel!

VIRGILIO                      Ah! Soa fomna i l’hai sempre ‘dzora!?

TORQUATO                 Eh! Certo! Chiel a sta sota e chila ‘dzora! Nò?

VIRGILIO                      Se a chiel a-j na fa gnente! Mi basta che…

TORQUATO                 Chiel a sta giù ‘n portineria e mia fomna a sta sì, nò? Al second pian, al piano

superiore…. Quindi a sa ch’a esist! A sa ch’a-j’è! Mach che adess a-j’è nen! E perché

a-j’è nen?

VIRGILIO                      Perché a-j’è nen?


70


TORQUATO                 Perché a l’è via, a l’è partija! Si è volatilizzata! Avanti, da quand a la ved nen mia

fomna? Da qua… qua… qua…

VIRGILIO                      Torna?

TORQUATO                 Da qua… qua…

VIRGILIO                      Oeh! Da…

TORQUATO                 (FA CENNO DI NO CON LA TESTA)

VIRGILIO                      Ah nò! Nò!… da meno!…

TORQUATO                 Da quando è pa… pà!…

VIRGILIO                      Da quand a l’è diventà ‘dcò chila papà!!! Complimenti vivissimi!

TORQUATO                 E dai-la! Da quando è partita per le vacan-ze!… Per le vacan-ze!!!

VIRGILIO                      A l’ha torna perdù!

TORQUATO                 Ancaminoma torna?

VIRGILIO                      S’a veul?

TORQUATO                 E, Rapetti, questo non vale solo per lei! Questo vale per lei, per sua moglie e sua

figlia!… (ACCENNANDO A CANTARE) vale per lei, per sua moglie e sua figlia!!!…

VIRGILIO                      (CANTANDO E BALLANDO) E vale per lei, per sua moglie e sua figlia! E vale per

lei, per sua moglie e sua figlia!…

TORQUATO                 Rapetti, ma còsa ch’a fa? (VIRGILIO CONTINUA A CANTARE E BALLARE)

Rapetti, ch’as ferma!!! (VIRGILIO C.S.) Rapetti, ansoma mi i parlo seriament e chiel as buta a balè?! (VIRGILIO GLI MOSTRA IL POSTERIORE) E ‘dzoratut ch’am fasa nen parej! (IMITA VIRGILIO ALZANDOSI LA VESTAGLIA) Ch’am lo fasa nen parej! Ch’am lo fasa nen per piasì!

VIRGILIO                      Oeh! Ma che ròba ch’a l’ha lì!

TORQUATO                 Doma là, Rapetti, mi i son ancamin ch’i parlo seriament e chiel as buta a fè ‘l

ciarlatan?!

VIRGILIO                      I l’hai mach fait parej! (MOSTRA DI NUOVO IL POSTERIORE)

TORQUATO                 (MOSTRANDOLO ANCHE LUI) A dev nen feme parej! Ch’am lo fasa nen!

(ANDANDO DA VIRGILIO ASSUMENDO UN’ARIA AMBIGUA) Eh? A l’ha capì Rapetti, Ch’am lo fasa nen! A l’è tut ciair?!

VIRGILIO                      Va bin !…

TORQUATO                 Bin! Ora che abbiamo appurato tutto, Rapetti…

VIRGILIO                      Si?…


71


TORQUATO                 Ch’a senta, (LO ABBRACCIA) ch’am disa sincerament, parej, tra ‘d noi: posso

dormire con lei adesso, si?

VIRGILIO                      Ma…. ‘s conòssoma gnanca…

TORQUATO                 Tranquillamente!…

VIRGILIO                      Ch’a goarda che mi i ronfo!…

TORQUATO                 I soma d’acòrdi su tut? Ch’as buta na pugnà ‘d faseuj an boca!

VIRGILIO                      Còsa ‘m buto?

TORQUATO                 Na pugnà ‘d faseuj an boca! Ch’a fasa nen rumor!

VIRGILIO                      Con ij faseuj a l’è ‘n pòch dificil nen fè rumor!

TORQUATO                 Ch’as fasa nen sente!

VIRGILIO                      I peudo nen assicurej-lo! I preuvo!

TORQUATO                 Chiel a sa gnente! Lei non sa nulla! Mi e mia fomna i soma nen, i soma via, i soma

sparì, ciair?

VIRGILIO                      Va bin!

TORQUATO                 Oh! Bravo! E adess ch’as pija soa valisetta e ch’a vada, cerea Rapetti! (P.P. SUL

FONDO)

VIRGILIO                      Cerea professor! (P.P.)

TORQUATO                 (TORNANDO INDIETRO) Ma nò, ma nò! Ma còsa ch’a fa? Ch’a fasa nen parej, ma

alora a l’ha capì gnente! Perché, perché mi fa questo?!

VIRGILIO                      Còsa i l’hai fait adess?

TORQUATO                 Rapetti perché? Perché mi fa questo?

VIRGILIO                      Ma còsa i l’hai fait?

TORQUATO                 Mi i lo savija! I l’hai pensà: adess im giro e chiel zac! As n’aprofita e a s’anfila! I lo

savija!

VIRGILIO                      Mi?!

TORQUATO                 Si! Apen-a voltà le spale chiel, zac! A l’è anfilasse!

VIRGILIO                      Ch’a goarda che mi i l’hai ‘d testimòni! È?! Per piasì! Mi i son anfilame andova?

TORQUATO                 Rapetti, a dovija nen feme sòn, a dovija nen fem-lo! Se mi i son nen si perché am

saluta, a l’è fin-a adess ch’i na parloma! Come i dev fè per fej-lo capì?

VIRGILIO                      S’a l’è diventà dificil vive!!!


72


TORQUATO                 (PRENDE UNA SEDIA E SI SIEDE VICINO A VIRGILIO, DISPERATO) I son ant

le soe man, Rapetti, ch’a cerca ‘d capì! Il peso… questo peso che io ho… io mi sgravo…lo passo a lei…

VIRGILIO                      Ch’am lo daga a mi!… (INDICANDO IL TAVOLO) E mi i lo buto si ‘nsima! Còsa a

veul feje? A l’ha damanca ed sòld?

TORQUATO                   Rapetti, il punto è questo! Le ho spiegato sinora la situazione: noi i soma nen, mi e mia

fomna! Perciò per piasì (BATTENDOSI UNA MANO SUL GINOCCHIO) a dev nen saluteme! E’ qui che la voglio! E’ qui che la voglio! E’ qui che la voglio!!!

VIRGILIO                      Mi lo savija ch’a andasija a finì parej! A l’è fin-a… (FA IL GESTO DI

“PEDERASTA”)

TORQUATO                 Da brav, Rapetti, ch’am fasa cost piasì!

VIRGILIO                      Ch’a goarda ch’a l’è la prima vòlta che mi… im racomando, ch’a l’abia ‘d deuit!…

Ch’a dovra ‘d rigoard! Ch’am fasa nen piorè! (SI SIEDE SUL GINOCCHIO DI TORQUATO)

TORQUATO                 Oh! Ma còsa ch’a fa?

VIRGILIO                      A l’ha dime: “è qui che la voglio!”

TORQUATO                 (URLANDO) Per piasì, Rapetti!!! Ch’am fasa nen vnì garola!!!

VIRGILIO                      Ch’a crija nen parej!

TORQUATO                 Come? I son a cà mia e i crijo come e quand i veuj!!!

VIRGILIO                      Ma, mi c’ho il timpano delicato!

TORQUATO                 Va bin, i crijo nen Rapetti, però chiel a dev scoteme!

VIRGILIO                      Va bin i lo scoto!

TORQUATO                 Rapetti, adess basta i na peus pì! I lo diso per l’ultima vòlta: non faccia lo gnorri!!!

VIRGILIO                      Còsa ch’a l’è ch’i dev nen fè?

TORQUATO                 Lo gnorri! Rapetti, dobbiamo capir-ci! Deve capir-mi!…

VIRGILIO                      … devo capir-la!!!

TORQUATO                 (USCENDO) Basta! Basta! Basta!… I na peus pì!…

SCENA 13^

VIRGILIO solo, poi DOLORES, poi TORQUATO

VIRGILIO                      Orco s’a l’è dura la vita!… Si, ò i son mi ch’i divento fòl ò a son ij autri ch’a ven-o

gabia! A va a finì ch’im faso ricoverè!… Andova a l’è la cavallerizza? (CHIAMA)

Signorina Dolores… Dolores de pansa!…

DOLORES                     (ENTRANDO) Mi ha chiamato?


73


VIRGILIO

Si! (VEDENDOLA) Orco s’a l’è bela a smija una Dea!

DOLORES

Io?

VIRGILIO

Si chila! A smija Minerva… la dea dij brichet! Ch’a senta dea, a l’ha dime lì ‘l còso…

ed fem-la dè da chila!…

DOLORES

Ma còsa?

VIRGILIO

La valisetta! A l’ha dim-lo lì còso…

DOLORES

Ma chi?

VIRGILIO

Come chi? Lì el comend… col-lì con la vestaglia…

DOLORES

Ma se era qui qualche minuto fa!

VIRGILIO

Chi?

DOLORES

Il professore!

VIRGILIO

El professor a l’è nen si! (TRA SE) A l’ha capilo gnanca chila! (A DOLORES) Da

quand che la fomna a l’è diventà papà, chiel a l’ha dit: si sieda qua, sul serraglio, e mi

sgomitoli darè che mi i rangio ‘l davanti! Ah! Ah! E pen-a ch’im giro, chiel zac,

s’infila! Ah! Ah!

DOLORES

Ma lei è diventato matto!

VIRGILIO

Si! I soma ‘n doi perché anche chiel-là a l’è pa tut ans el so!

DOLORES

Ma insomma, cosa farnetica? Cosa vuole? Non capisco!

VIRGILIO

Mi i vorija mach la valisetta ‘d l’ingegnè!

DOLORES

Oddio Piripacchio, vieni, non capisco cosa succede, Piripacchio?

TORQUATO

(ENTRANDO) Ma a l’è ancora si, a l’è ancora si?…

VIRGILIO

Ah, ma alora a-j’è! A l’è nen ch’a-j’è nen?!…

TORQUATO

(A DOLORES) Mand-lo via, per piasì, mand-lo via! Ch’i na peus pì, a l’è fin-a vnume

l’emicrania… a fòrssa de…

VIRGILIO

Còsa a l’è vnuje?

TORQUATO

L’emicr… ch’a vada via! Ch’a sparissa!!!

SCENA 14^

LORENZO e DETTI, poi FRANCESCA

LORENZO

(ENTRANDO) Scuseme ma a-j’era la pòrta duverta…

TORQUATO

(A DOLORES) Manda via anche chiel-lì per piasì! Adess i son stofi!

74


LORENZO

… e a continua a comandè chiel! La tòta a l’è mach sempre ai so ordin?

TORQUATO

Sissgnor! A-j mè ordin! I soma a cà mia e faso lon ch’i veuj!

LORENZO

El monssù a comanda pròpe tuti! As bogia an cost apartament come s’a fussa ant la

gabia dij leon!

VIRGILIO

A l’è la fòrssa ‘d l’abitudine! A-j manca mach la frusta! (SUONA IL CAMPANELLO)

DOLORES

Cosa devo fare?

TORQUATO

I lo sai nen, i lo sai nen!…

LORENZO

(A DOLORES) E a-j ciama sempre a chiel? (A VIRGILIO) E chiel a continoa a

soportè cost sopruso? Va bin, vist ch’a va gnun a deurbe i vado mi! (VA AD APRIRE)

VIRGILIO

Brav, ingegnè! S’ingegni, ingegnere, s’ingegni!

TORQUATO

Adess però, basta Rapetti! A l’è tròp! Qui bisogna lasciare cadere la cosa!

VIRGILIO

Che còsa?

TORQUATO

Dobbiamo sciogliere tutto Rapetti! Suvvia, sciogliamo, sciogliamo…

VIRGILIO

Ch’as decida! I la lassoma caschè ò la sciogliamo? Perché per scioglierla a venta

perlomeno pijè na purga!

TORQUATO

Come a veul, come a veul, a basta ch’a-j disa le còse come ch’a son e ch’a-j suceda lòn

ch’a-j suceda!

VIRGILIO

I peus conteje la verità?

TORQUATO

Ch’a-j disa lòn ch’a veul a basta mach ch’i andeve tuti fòra dij pè!!!

FRANCESCA

(ENTRANDO) Permess, i peus intrè?

LORENZO

Ah, bin! Adess it ciame anche ‘l permess per intrè a cà toa?

TORQUATO

Nòò! Nen cà soa! Costa a l’è cà mia, “casa mia”, i devo cantev-lo an musica?

(CANTA) “E’ casa mia… è casa mia…”

VIRGILIO

Che bela vos! Perché a fa nen un disco?!

FRANCESCA

A l’è la verità, Lorenzo! Casa mia è giù al pian terreno, in portineria, e la portinaia è

mia mamma, e mio papà non è un professore! Ha tanto ingegno, tanta arguzia…

VIRGILIO

Oeh! I l’hai na testa parej!…

FRANCESCA

Ha l’anima dell’artista, ma a l’è nen un professor! E’ un semplice custode del Museo

Egizio! (LORENZO RIDE) Nò ma rij nen Lorenzo, perché lòn ch’i l’hai dite a l’è la

vera!

LORENZO

Sodisfait professor?

75


VIRGILIO


Oeh! Na ròba!


LORENZO


A l’ha sentù come ch’a recita bin soa fija?


VIRGILIO


Oeh! Ch’as figura che mia fija Eleonora Duse as la mangia ‘n salada!


LORENZO


Già, come se mi i fussa così fòl da cherde a cost scherss che a ancamin-a già a deme ‘n sij nerv!!!


TORQUATO


Macchè scherss e scherss! Costa a l’è cà mia!


DOLORES


E Piripacchio è il mio principale!


LORENZO


Ah si?! A mi am smija fin-a quajcòsa ‘d pì!


DOLORES


Còsa vuol dire! Piripacchio hai sentito?


LORENZO


Ma si, la cavallerizza e il domatore, ma feme ‘l piasì! Ch’i l’hai capì benissim!


DOLORES


(INDICANDO TORQUATO) Io sono la sua segretaria!


LORENZO


Ah! La segretaria?! Di bene in meglio! E brava la segretaria tuttofare!


FRANCESCA


Basta Lorenzo! Facciamo così: adesso ti spiego tutto con calma, giù però, non qui perché questa non è casa mia!


LORENZO


Ma come it recite bin! It podrije anche chitela-lì adess!


TORQUATO


E anvece costa a l’è cà mia, fin da prima! Ma chiel pitòst a l’è bon a lese? A l’ha vist almeno còsa ch’a-j’è scrit ans la pòrta? Ch’a ven-a a vedde, ch’a ven-a a vedde (ESCE PER TORNARE SUBITO) Chi a l’è? Chi a l’ha gavà la targhetta? Chi a l’è?


VIRGILIO


(UMILMENTE LA TIRA FUORI DI TASCA) Mi i l’hai trovala per tera!… As ved ch’a l’è gavasse la vis?!…


TORQUATO


(STRAPPANDOGLIELA DI MANO LA MOSTRA A LORENZO) Ecco ! Ch’a lesa!

Còsa a j’è scrit? Professor Torquato Vercelloni! Ch’i son mi!


DOLORES


Che è lui!


LORENZO


Ah si! Adess a l’è Torquato pì nen Salvatore Popov?! (A VIRGILIO) A ved professor, quand a s’organissa ne scherss, a venta fè tenssion anche a ij pì cit particolar… Costa i devije femla trovè tacà a la pòrta!


VIRGILIO


A l’è gavasse la vis!


LORENZO


(A TORQUATO) E sentoma, chiel a sarija professor an còsa: in scienze circensi con specializzazione in belve feroci?!


TORQUATO


Da si ‘n pòch i lo divento mi na belva feroce!


76


LORENZO                     Si il professore Piripacchio! Ma per chi l’eve pijame? Come as fa a fè passè per un

misero e insignificante custode un uomo così istruito, così geniale, così colto, così appassionato per tutto quello che è arte, cultura, bellezza, elevazione e luce!

VIRGILIO                      A l’è rivaje col ed l’enel! Grassie ingegnè!

LORENZO                     Prego!

VIRGILIO                      Dij-lo peuj anche a toa mare!

TORQUATO                 Nò! Nò! Nò! Basta! Ch’a sento bin tuti, mi iv dag des minute ‘d temp e peuj i ciamo ij

carabiniè e iv faso sbate fòra a caus ant el darè tuti ansema, a va bin? Des minute ‘d temp e basta! Chiaro?! (A DOLORES) Ven, ven con mi i andoma dedlà, ven!

DOLORES                     Avete visto cosa avete fatto? L’avete fatto arrabbiare, cattivi!

TORQUATO                 (D.D.) Dolores???

DOLORES                     Vengo Piripacchio!

FRANCESCA              Papà, si a va a finì che an denuncia tuti per dabon!

VIRGILIO                      E nò, a peul nen denunciene!

FRANCESCA              Perché?

VIRGILIO                      Come a fa a denunciene se a l’è nen si! Chiel e soa fomna a son a Honolulu!!!

LORENZO                     Professor i l’hai capì tut!

VIRGILIO                      Come a l’ha fait?

LORENZO                     Lei vuole essere sicuro dei miei sentimenti; E va bin: io amo Francesca e voglio

sposarla!!!

FRANCESCA              Ma tu… tu non ami me! Tu ami colei che credi io sia! Non me, l’altra!!!

VIRGILIO                      St’ani an Italia a-j son 42 companie ch’a fan Pirandello! A-j manca mach pì ch’i lo

foma noi ambelessì e parej i soma a post!

FRANCESCA                 Lorenzo i son ancamin ch’it diso la verità! It veule butete ‘n testa che mè papà a l’è nen

un professor!!!

SCENA 15^

BEPPE e DETTI, poi TORQUATO e DOLORES

BEPPE                              (ENTRANDO PIUTTOSTO ALTICCIO) Uheila! Ciao, professor!

LORENZO                     (A FRANCESCA) A proposit!

BEPPE                              (A VIRGILIO) It ses ancora si?

VIRGILIO                      Còsa it veule torna?


77


BEPPE                              I son mach vnù a butè ‘n ciair na facenda con col monssù Porcellino! (INDICA

LORENZO)

FRANCESCA              Porta passienssa a l’è torna cioch!

LORENZO                     Si va bin lassoma perde!

BEPPE                              E anvece i lassoma nen perde perché stamatin a l’ha squasi sbatume fòra quand ‘l

professor a l’ha dije che mi ij’era cioch!

VIRGILIO                      Per fòrssa, ch’it j’ere cioch! A la matin a colassion it bagne le galette ‘nt la branda!

BEPPE                              E anvece a l’è nen vera! Mi i son mai cioch!

LORENZO                     Mai?

BEPPE                              Mai a la matin! Disoma che im’arpijo dòpo, strada facendo… tute le piole a son mie! I

l’hai la carburassion lenta!

VIRGILIO                      A ancamin-a con ij cichet e a finiss con ij pinton!

FRANCESCA              Sent Beppe, it peude dije a cost monssù chi a l’è mè papà!

BEPPE                              Cribbio! A l’è l’egregio, esimio e stimatissimo professor Rapetti!

FRANCESCA              Ma no, non così!

VIRGILIO                      It l’has capì subit tut!

LORENZO                     Ch’a senta ch’as fasa dì da la tòta lòn ch’a dev dime parej I foma prima!

FRANCESCA              Beppe, disije la verità! A l’è vera o no che mè papà a l’è ‘n tò colega?

BEPPE                              Vacca Bòja s’a l’è vera!

LORENZO                     Ah si? Il professore è un custode del museo Egizio?

BEPPE                              (A VIRGILIO) Parlapà s’a l’è svicio a l’ha tacaje subit!!!

LORENZO                     (A BEPPE) E ch’am disa un pòch Beppe: chiel a sa chi a l’è ‘l padron ‘d cost

apartament?

BEPPE                              E già ch’i lo sai! I son pa fòl! (INDICANDO LORENZO) …a l’è chiel… no?

LORENZO                     Io?! Ah! Ah! Ah! I l’eve sentù? Mi? Ah! Ah! Ah! S, si, i l’hai capì tut! (A BEPPE)

Monssù astemio!

VIRGILIO                      (A BEPPE) Chi a l’è ch’a l’ha dite costa tavanada?

BEPPE                              Ti, stamatin, nò?!

VIRGILIO                      Ah già ch’a l’è vera!!!

FRANCESCA              Cost a l’è l’apartament del professor Torquato Vercelloni!


78


LORENZO

(A BEPPE) E chiel a lo conòss el professor Vercelloni?

BEPPE

E già ch’i lo conòsso! A l’è chiel!

VIRGILIO

Di bene in meglio! Compliment!

LORENZO

Alora ch’am disa: vaire professor a ved si ‘ndrinta?

VIRGILIO

Dij-lo ‘n pòch! Se ‘t ij lo dise it pago da beive!

BEPPE

Quat!

LORENZO

Quat?

VIRGILIO

E si doi chiel e doi mi!!!

TORQUATO

(ENTRANDO DAL FONDO SEGUITO DA DOLORES. VEDENDO BEPPE) Còsa

a-j capita torna ambelessì? E chiel chi a l’è? Còsa ch’a fa si? Còsa a veul?

BEPPE

Bòja flip! Come a l’è paludasse chiel-sì? A smija na massaia giaponeisa!

LORENZO

(A TORQUATO) Come, a lo conòss nen?

TORQUATO

Mai vist an vita mia!

BEPPE

Oh ma i foma ampressa a conòss-se! Piasì, mi i son Beppe un amis tant intim del

professor Rapetti! (ALITA IN FACCIA A TORQUATO)

TORQUATO

(SCHIFATO) Uhm! D’andova a riva chiel da le cantine Gancia? Bin alora s’a l’è

n’amis del professor Rapetti ch’am fasa ‘l piasì, ch’as na vada via subit!

BEPPE

Uheila! Pissa pì curt Ciu-Cian-Ciò!

TORQUATO

Ma come as permet? Chiel a sa nen ch’i son mi? Mi i son el pradon ed cà!

BEPPE

Ah! Ah! Ma va giù, va… Ma chiel a l’è cioch!

TORQUATO

Sent chi a parla!

BEPPE

Ti, nonna papera, varda che ‘l padron ed cà a l’è col-là! Monssù porcelloni!

TORQUATO

(MORDENDOSI LE MANI) Ah nò, eh? Sòn a l’è trop mi adess i masso quajdun! Sai

nen chi, ma i masso quajdun!

VIRGILIO

Ch’am goarda nen mi! Se pròpe a veul a peul massè chiel! (INDICA BEPPE)

LORENZO

Ch’a s’agita nen, anssi, vist che ‘l padron ‘d cà come a ved i son mi, ch’am fasa ‘l piasì

d’andes-ne! Vej bavos! E chila Dolores, ch’a resta che da si ‘n pòch a-j riva mia sorela

con el so moros, e l’avroma da manca ‘d chila!

TORQUATO

E d’aotri gnun? Fòrssa avanti, ch’a anvita tut el palass, su fòrssa (INDICANDO

BEPPE) ch’a anvita anche chiel-sì, nò?!

79


BEPPE                              Ah, s’a-j’è da beive mi im fermo bin volentè! (DANDO UNA PACCA SUL SEDERE

A DOLORES) E ti chi ‘t ses bella pociorila?

DOLORES                     Ah! Non mi tocchi! Avvinazzato!!!

FRANCESCA              (TIRANDO VIA BEPPE) Ven, andoma, Beppe it compagno sota! (BEPPE ESCE)

TORQUATO                 Adess basta, fòra tuti, fòra, fòra!

VIRGILIO                      Ma professor lei si sta adulterando! Non si adulteri così!

TORQUATO                 (A VIRGILIO) Anche chiel fòra! (ESCE)

VIRGILIO                      (USCENDO SEGUITO DA LORENZO) Ma còsa ch’i l’hai fait mi?

(SUONA IL TELEFONO)

LORENZO                     (RIENTRA E VA A RISPONDERE VELOCEMENTE – MENTRE TORQUATO

SENTITO SUONARE IL TELEFONO E’ RIAPPARSO SEGUITO A TEMPO DA DOLORES) Pronto?… Sissignora, il professore? Si, si è qui… io sono un amico… e lei? Cosa facciamo? Oh, siamo qui che ci divertiamo tantissimo!… Venga, venga anche lei, dov’è lei? A Rapallo…

VIRGILIO                      Da Rapallo!

LORENZO                     Pronto?… Pronto?… Ha riattaccato! (DEPONE LA CORNETTA DEL TELEFONO)

TORQUATO                 (CHE DURANTE LA TELEFONATA, PREOCCUPATISSIMO HA FATTO CENNI

A LORENZO PERCHE’ DICESSE CHE LUI NON C’ERA) A l’era per caso na fomna?

LORENZO                     Si!

TORQUATO                 Ch’a telefonava da Rapallo?

LORENZO                     Si!

TORQUATO                 E chiel còsa a l’ha dije?

LORENZO                     Che ‘l professor a j’era si!

TORQUATO                 A-j mancava mach pì costa! A l’ha nen vist che mi i fasija ij gest de stè ciuto!

LORENZO                     E chi a la goardava? Mi i goardava ‘l professor!

VIRGILIO                      Bele che capì! I piaso pì mi che chiel!

TORQUATO                 Ma cola a l’era mia fomna, a l’ha capì, mia fomna!

LORENZO                     Soa fomna?

TORQUATO                 Si! Còsa ch’a l’ha dije, còsa ch’a l’ha dije?

LORENZO                     Gnente! A l’ha ciamame chi i j’era e mi i l’hai risponduje: un amico!


80


TORQUATO

E peuj?

LORENZO

Peuj mi l’hai ciamaje chi a-j’era chila…

TORQUATO

E chila?

LORENZO

Ah! “Lo saprete fra poco chi sono io!” A l’ha crià!

TORQUATO

Coma ch’a la imita bin! E peuj, peuj, peuj?…

LORENZO

E peuj am sa tant ch’a sta per ven-e si!

TORQUATO

Perché? Perché? Perché?

LORENZO

Perché a l’ha dit: “Ah! Vi state divertendo! E allora vengo a divertirmi anch’io!”

TORQUATO

Oh, ma che pastiss! I son ruvinà! Ruvinà!

VIRGILIO

Soa fomna s’a ven si a dev esse na dòna ‘d compania!

TORQUATO

Ma perché, perché a l’ha fait sòn? Perché? Nò, ma chiel a centra gnente, la colpa a l’è

nen soa! Ch’as cònsola, a lo sa anvece ‘d chi a l’è la colpa? Eh? A lo sa?

(INDICANDO VIRGILIO) A lo ved? La colpa a l’è mach tuta soa, ed col desgrassià,

lì!

VIRGILIO

Ma mi…

TORQUATO

Ciuto! Basta! Silenssio! Rapetti! Chiel a l’è mach ‘n desgrassià!!!

VIRGILIO

Chiel a l’ha capilo chi a l’è ‘l desgrassià ò i dev tacheme ‘n bijet?

LORENZO

(A VIRGILIO) Alora a l’è vera che chiel a l’è nen professor?

VIRGILIO

Ah! Finalment! A l’è andaj-ne ma a l’è rivaje! A son doi dì ch’i cercoma ‘d dij-lo!

(SUONA IL CAMPANELLO)

TORQUATO

Ohmmi! Mia fomna! Già si? Ohmmi povrom!

DOLORES

Che faccio Piripacchio?

TORQUATO

Va a duvertè, bogia!

DOLORES

Subito! (ESCE)

LORENZO

Eh già, già si da Rapallo! (A VIRGILIO) Ch’as calma a sarà mia sorela con so moros!

SCENA 16^

ORTENSIA, FRANCESCA, DOLORES e DETTI

ORTENSIA

Professor!…

VIRGILIO

Eccò chi a l’era… Belzebù!

81


ORTENSIA                    (A TORQUATO) Professor, ch’am fasa el piasì, ch’am scusa na vòlta per tute!…

TORQUATO                 Che viavai ‘d gent ch’a-j’è, a l’è pess che a Pòrta Neuva!

ORTENSIA                    (A LORENZO) …e chiel ingegnè ch’am scota…

LORENZO                     ma sì madama! Anssi a permet ch’i la ciama mama? (L’ABBRACCIA)

ORTENSIA                    (STUPITA) Eh?!

VIRGILIO                      A l’è vnù mat edcò chiel!

FRANCESCA              (SORPRESA MA CONTENTA) brav papà! It ses riussì a convinc-lo!

VIRGILIO                      Nò, nò a l’è chiel che a fòrssa de stè con noi a l’è vnù fòl edcò chiel!

LORENZO                     Madama, ij ciamo scusa ‘d tute le mie insolensse!

ORTENSIA                    (SORRIDENDO) Oeh! Ma s’a l’è mach per lòn im ricordo pì gnente! Mach ch’am

despiasija che ‘l moros ed mia fija…

LORENZO                     A sa com’a l’è ‘nt ij matrimòni: prima i futuri generi a van sempre d’acòrdi con le

future suocere, ma peuj a ancamin-o a rusè! Noi anvece i l’oma rompù la tradission prima i l’oma rusà e adess a vedrà come is voreroma bin!

VIRGILIO                      Come can e gat!

FRANCESCA              Lorenzo, allora adess it sas perché i l’oma contate tute cole fròtole! E adess it sass

anche che papà a l’è nen professor!…

LORENZO                     E si! A saveissa come ch’am dispiass professor!

VIRGILIO                      A saveissa anvece a mi come ch’am giro!

LORENZO                     A l’è nen professor, però s’a peul consoleve i l’hai edcò mi na còsa da confesseve!

VIRGeORT                    (INSIEME) E a sarija?

LORENZO                     Che i son nen ingegnè! I son mach geometra!

FRANCESCA              E va bin a l’è quasi istess, nò?!

VIRGILIO                      E nò, a l’è nen istess, a l’è mach quajcòsa ‘n pì che ‘n murador! A l’è diferent!

LORENZO                     Ma fòrse a peul consolela savej che mè papà a l’è nen un fonssionari del Ministero ‘d

le poste, ma a l’è custode del Municipio d’Alessandria!

VIRGILIO                      Quasi colega!

ORTENSIA                    Beh alora noi, professor Vercelloni ij gavoma subit ‘l distorb!

TORQUATO                 Grassie per la visita!

VIRGILIO                      Dai, dai, andoma a cà a mangè!


82


FRANCESCO

Grassie professor oramai tutto è chiarito!

LORENZO

Professor ij ciamoma ancora tante scuse… e ij lassoma subit liber el so apartament!

TORQUATO

E nò! Un moment! I peude nen andè via! I deve restè si tuti! Ma i scherssoma?

TUTTI

Perché?

TORQUATO

Ma come perché? Perché da si ‘n pòch a-j riva mia fomna, a l’ha telefonà prima e chiel

(INDICA LORENZO) A l’ha dije che mi i j’era si e quindi a dev troveve ambelessì

desnò mi i son bele che ruvinà! I capisse ruvinà! Si a venta cerchè quajcòsa, cerchè

perché i la treuvo nen, perché?

VIRGILIO

Se an dis còsa ch’a l’ha perdù, i la giutoma ‘dcò a cerchè!

TORQUATO

Ma nò Rapetti! Cerchè per dì, penssè, studiè quajcosa! (DOPO AVER PENSATO,

TRIONFANTE) Ah! Sonci!

VIRGILIO

Ssstt! Ciuto! A l’è rivaje Sonci! (A TORQUATO) Chi a l’è? ‘L can?

TORQUATO

Ma nò, Sonci! Sonci, ci sono! I l’hai trovà! (A LORENZO) Dunque chiel a l’ha

telefoname da Milan…

LORENZO

Ma mi…. Verament i son d’Alessandria!

TORQUATO

Ciuto! Ciuto! Ch’am lassa dì, ch’am lassa dì!

VIRGILIO

Ch’a lo lassa dì!

TORQUATO

Dunque, alora chiel a l’ha telefoname da Alessandria e si a Turin a l’ha risponduje la

mia segretaria…

VIRGILIO

La famosa segreterizza, che ‘n pòch a fa la segretaria e ‘n pòch la cavallerizza!…

TORQUATO

Ciuto Rapetti! (A LORENZO) Mi e chiel i soma conossusse a Milan a ‘n convegno

dell’editoria e lì i soma parlasse e i l’oma combinà ‘d fè ‘d le còse amportante ansema

e peuj mi… Eh! Eh!… E peuj mi Eh! Eh!...

VIRGILIO

Còsa a l’ha da rije?!

TORQUATO

E peuj mi Eh! Eh! I conòsso anche so papà!

VIRGILIO

So papà?!

TORQUATO

Si i l’hai conossulo a Roma…

VIRGILIO

Ma s’a fa l’ussiè a Alessandria?!

TORQUATO

Ciuto Rapetti! So papà a fa ‘l ministro a Roma! E mi e chiel i dovoma fè… i dovoma

fè… còsa ch’i podoma fè si a Turin?

VIRGILIO

I peule fè la Mole Antonelliana!

83


TORQUATO                 Ch’a staga ciuto Rapetti!

VIRGILIO                      Ah già che cola lì a l’han già fala!

TORQUATO                 Tute le vòlte ch’a parla a dis mach ed gavade! (A LORENZO) Va bin, quajcòsa i

faroma! E ciaciarand parej còsa a l’è sautaje fòra? A l’è sautaje fòra…

VIRGILIO                      …il Pipinus !

TORQUATO                 Basta Rapetti! (A LORENZO) A l’è sautaje fòra che chiel a l’ha na morosa che

goardacaso a sta pròpe ambelessì, an cost palass!!!

VIRGILIO                      E già, e già, mia fija! La fija del professor Rapetti!

TORQUATO                 Ma sì, ch’a lassa perde, lolì a l’è ininfluente! A centra gnente!

VIRGILIO                      Ma come? So papà ch’a l’è ussiè al municipio a Alessandria a peul fè ‘l ministro a

Roma e mi ch’i son goida al Museo Egizio i peus nen fè ‘l professor a Turin?!

TORQUATO                 (A LORENZO) E mi “a questo punto” còsa i l’hai fait? I l’hai anvitala passè quajch dì

si a cà mia per stè davsin a soa morosa e noi di parlare di… di… azioni, di costruzioni, di pubblicazioni, di edizioni, di operazioni…

VIRGILIO                      … di Berlusconi!…

TORQUATO                 Còsa a c’entra Berlusconi?!

VIRGILIO                      A finiss sempre per “oni” come…testicoli!

TORQUATO                 Rapetti!!! (A LORENZO) Tut ciair? Bin! (A DOLORES) E adess Dolores, portije subit

quajcòsa da beive a sti signori… moscato, marsala… chinotto… champagne… su lesta!

DOLORES                       A loro?

TORQUATO                 Si, si a lor! A lor! Subit e ampressa!

DOLORES                     Ma Piripacchio per chi mi hai preso?

TORQUATO                 Avanti, bogia! Fat-lo nen di doe volte (LE DA UNA PACCA SUL SEDERE)

(SUONA IL CAMPANELLO) A son-o! (A DOLORES) Va a deurbe! Bogia !

DOLORES                     (USCENDO) Che modi ?! (VA AD APRIRE)

VIRGILIO                      Ma come a fa chiel con le fomne? Doman i preuvo ‘dcò mi con cola-lì!!!

SCENA ULTIMA

PATRIZIA, UGO e DETTI, poi BEPPE

PATRIZIA                      (ENTRANDO SEGUITA DA UGO E DOLORES CHE ESCE SUBITO DAL

FONDO) Ma come? Professore? Ancora qui?

LORENZO                     Si, si, peuj it spiego!


84


TORQUATO                 Ah bin! A l’è rivaje ‚dcò la sorela!

LORENZO                     Con so moros!… Permette: (PRESENTANDO) Il professor Vercelloni, il professor

Rapetti e signora!

UGO                                   (VEDENDO VIRGILIO E ORTENSIA) Ah! Ma alora i j’era chiel!

LORENZO                     Chiel a l’è nen un professor!

VIRGILIO                      (INDICANDO TORQUATO) E chiel a l’è nen un domatore!

FRANCESCA              Io non sono la figlia di un professore!

ORTENSIA                    E mi i son nen la fomna d’un professor!

LORENZO                     Io non sono un ingegnere!

DOLORES                     (ENTRANDO CON VASSOIO, BICCHIERI E BOTTIGLIE) E io non sono una

cameriera!

PATRIZIA                      E io non sono l’intellettuale che vi ho fatto credere! I son mach la comessa ‘d’un

panatè!

UGO                                   E mi anvece i son nen un cassiere della Banca d’Italia!

VIRGILIO                      A l’è ‘n travestito!… Ehm… cioè a l’è travestito da cassiere!

UGO                                   Nò! Però sempre con le casse ho a che fare, perché i vado a descarijeje a la matin a

quatr’ore a-ij mercà neuv!!!

VIRGILIO                      Si a va ancora a finì che ‘l pì istruì i son mi!

TORQUATO                 Beh! Alora i seve tuti? I spete ancora quajdun?

TUTTI                                Nò, nò!…

BEPPE                              (ENTRANDO DALLA COMUNE) Professor, professor it ses ancora si?

TORQUATO                 Ma chiel a l’è torna si? Ma còsa ch’a veul?

BEPPE                              I deuv ancora butè ‘n ciair na facenda lì con “fior di loto”! (INDICA TORQUATO)

TORQUATO                 Ch’as na vada via subit! A l’ha capì? Ch’a sparissa!

BEPPE                              (VEDENDO BOTTIGLIE E BICCHIERI) Oh! Ma varda, ma còsa a l’è na festa?

TORQUATO                 Nò! Per piasì, ch’a vada!

BEPPE                              Oeh! Ma s’a l’è na festa a mi am piaso tant le feste! A mi le feste am buto tanta sej!

(PRENDE UN BICCHIERE) Cin-cin, pociori-la!

TORQUATO                 E va bin! Alora ch’as ferma ‘dcò chiel!!! Bin! E adess sperand ch’a-j riva pì gnun i

veuj ch’i sapie tuti che nonostant tut lòn ch’a l’è capitaje s’indrinta mi i son stait, i son e i sarai sempre n’òmo rigid, sempre rigid, motobin rigid!!!


85


VIRGILIO


A l’è per lòn ch’i l’hai trovà ij quadret d’amid!


TORQUATO


E adess pijè da beive, divertive, fè finta ‘d gente e adess comporteve come se gnente a sia suceduje e sopratut come s’i fusse a cà vostra!


VIRGILIO


Verament a l’è da ier ch’i foma parej! (TUTTI BRINDANO MENTRE VIRGILIO ANDANDO IN PROSCENIO) E voiautri im racomando, s’a dovejssa capiteve lòn ch’a l’è capitane a noi, fè nen come i l’oma fait noiautri!… Anssi fè na ròba, s’i l’avejsse da manca i son mi! Mi i son sempre disponibil, i seve andova troveme, al Museo Egizio, numer ed telefono 011….


ORTENSIA


Còsa a l’è ch’it fase ti?!


VIRGILIO


Ma… mi i disija parej… per dì!…


TUTTI


Ma che si gavi la natta… professore!!!


F I N E

86