CHE SI GAVI LA NATTA,
PROFESSORE!
2 Tempi comicissimi di Marco VOERZIO e Stefano TROMBIN
PERSONAGGI
VIRGILIO RAPETTI
FRANCESCA, sua figlia
ORTENSIA, sua moglie
Prof. TORQUATO VERCELLONI
DOLORES, segretaria del Professor VERCELLONI
Ing. LORENZO BEVILACQUA
PATRIZIA BEVILACQUA, sua sorella
UGO GAMBETTA
BEPPE collega di Virgilio
Posizione S.I.A.E. n° 869019A
1
PRIMO TEMPO
IL SALOTTO ELEGANTE DELL’ABITAZIONE DEL PROFESSOR VERCELLONI CON PORTA CENTRALE, PORTE A DESTRA E A SINISTRA. UN DIVANO E POLTRONCINE.
SCENA 1^
ORTENSIA poi UGO
LA SCENA E’ VUOTA. SQUILLA IL TELEFONO. ENTRA ORTENSIA, LA PORTINAIA, DAL PIANEROTTOLO, CON LA SCOPA IN MANO E FAZZOLETTO IN TESTA. VA A RISPONDERE:
ORTENSIA I Rivo!!! (RISPONDE) Pronto? Si? Nò a-j’è gnun! S’i l’hai dit ch’a-j’è gnun a-j’è
gnun… come? Ch’i son mi? La portiera, nò?! Si cola ‘d la Juve! Ma nò! La portiera! Cola ch’a sta ‘n portineria chiel come a la ciama? Ecco, “la portinaia”! S’a-j pias ed pì! Nò i signori Vercelloni a son al mar, a Rapallo… quand a rivo? Si ch’i sai mi! I l’hai pa la bala ‘d veder!!! Si a va bin, va bin i lo diso! Cerea (RIATTACCA) Ma va a dè via ij ciap!!! (SQUILLA IL TELEFONO) Torna! Ma còsa a-j’è stamatin? (RISPONDE) Pronto?! Nò, el professor a-j’è nen! Eccò, brav! Telefona quand a-j’è!!! (RIATTACCA) Che stoffia! La gent a l’ha gnente da fè! Stamatin a l’han già ciamà ‘n tre a cerchè ‘l professor!
UGO (AFFACCIANDOSI ALLA PORTA) Ch’a scusa: el professor?
ORTENSIA E quat! I je smijo ‘n professor mi?
UGO Nò! Am smija doi professor butà ansema!!! Oh! Oh! Oh!
ORTENSIA Ch’a senta s’a l’è vnù si per feme perde temp ch’a ciapa pura d’aria!!!!
UGO Nò, ma, sicome ‘n inquilin ch’i l’hai trovà si sota a l’ha dime che la portiera i l’avrija
trovala al prim pian, alora…
ORTENSIA Ah si? Perché quand le portiere a son al prim pian da sole chiel a-j va a feje visita? Sa
ch’as desgagia a dime lòn ch’a veul che mi i l’hai da fè!
UGO Già… ecco… (TIRA FUORI DI TASCA UN BIGLIETTO DA 10.000 LIRE E LO
PORGE A ORTENSIA) A permett?…
ORTENSIA Còsa a fa?
UGO Ch’as pija ‘n cafè!
ORTENSIA (SECCATA) Ah! I l’hai capì! Lei cerca la signorina dei massaggi! Guardi che ha
sbagliato! Quella signorina lì a sta al numer 12, doi porton pì ‘n su!
UGO Ch’a guarda che mi i l’hai nen da manca ‘d cola tòta lì! Mi i l’hai da bsògn pròpe ‘d
chila!!!
ORTENSIA Ed mi?!… Ma… Ma… Ch’a guarda che mi cole còse lì im ricòrdo gnanca pì come
ch’as fan!
UGO Ma nò! Ma còsa a l’ha capì!? Mi cole còse lì i faso nen!
ORTENSIA Ah nò!?
2
UGO |
Nò! |
||
ORTENSIA |
E dì che l’euj destiss da vej salòp a l’ha!!! |
||
UGO |
Mi vorija mach savej… se stamatin a l’era rivà ‘n giovnòt con soa sorela… |
||
ORTENSIA |
Stamatin? Nò, nò, mi i son si da ‘n paira d’ore, con la porta duverta, e a l’è rivaije |
||
pròpe gnun! |
|||
UGO |
Va bin, grassie istess as ved ch’a riverà pi tardi. (P.P.) |
||
ORTENSIA |
Ch’a scusa! Ma da chi a l’è ch’a duvija andè col giovnòt ch’a cerca? |
||
UGO |
Dal professor Rapetti! |
||
ORTENSIA |
(QUASI CON UN URLO) Da chi? |
||
UGO |
Dal professor Rapetti! Perché a sta nen si?! |
||
ORTENSIA |
Ch’as pija torna ij sòld, ch’a disa pì gnente e ch’a vada via subit, ch’a l’è mei! |
||
UGO |
Ma ch’a scusa… i capisso nen… |
||
ORTENSIA |
Ah nò! Eh? ‘L professor, el professor Rapetti, vera? Ch’a vada via, ij diso! |
||
UGO |
Ma che manere a son coste? Chila a sa nen ch’i son mi?! |
||
ORTENSIA |
Si, ch’i lo sai! A l’è ‘n rompabale! |
||
UGO |
E nò! Mi i son… son na persona rispettabilissima, mi! |
||
ORTENSIA |
E mi anche! |
||
UGO |
Mi i son cassiere alla Banca d’Italia! |
||
ORTENSIA |
E mi anvece son na portiera, ch’a l’ha gnune intenssion ‘d fese piè per ij fondej da ‘l |
||
prim aso ch’a riva! Ch’ai lo disa pura ai so amis ch’ai ten-o man, che s’a l’han ed temp |
|||
da perde mi i l’hai nen! E adess per piasì fòra dij ciap, ch’i l’hai già le bale ‘n giostra! |
|||
UGO |
Ma… ma… ma… mi l’hai gnun amis ch’am ten-o man… |
||
ORTENSIA |
Si, ch’a fassa anche ‘l fòl adess! I so amis, colega ‘d mè òmo, custodi del museo Egizio |
||
e del Risorgimento che cosa a l’han dije, sentoma… Tuti ij dì a mando quaj gasepio a |
|||
ciamè del “professor” Rapetti. Ma la colpa a l’è ‘d mè òmo, che ciola come a l’è, |
|||
quand a lo ciamo professor as pissa fin-a adòss! Professor panada a dovrijo ciamelo! |
|||
‘N pòch a va bin, ma adess a l’è ora ‘d chitela lì! Ch’a-j lo disa pura a-j so amiss!!!! A |
|||
l’ha capì? |
|||
UGO |
Ansoma a veul capilo che mi a l’ha mandame gnun… |
||
ORTENSIA |
Basta! I veuj pì nen sente gnente! Ch’as na vada fòra ‘d le bale… |
||
UGO |
Ma mi…. |
||
3 |
ORTENSIA |
Fòra ‘d le bale! Fòra! Fòra! |
||
SCENA 2^ |
|||
VIRGILIO e DETTI |
|||
VIRGILIO |
(ENTRANDO) Oehi! Oehi! Oehi! Còsa a-j capita ambelessì? It ses mata a crijè parej? |
||
At sento fin-a ‘ns ij cop! |
|||
ORTENSIA |
Ti sta ciuto che a-j na j’è ‘dcò per ti! |
||
VIRGILIO |
(A UGO) A l’è chiel ch’a vorija aprofitè di una gentile e candida fanciulla sola e |
||
indifesa?! A-j va ‘n bel corage a l’ha goardala da bin an facia? |
|||
UGO |
Verament a l’è la madama che… |
||
VIRGILIO |
… ch’a vorija sauteje adòss! I lo sai! La fam a l’è bruta! La signora è da un po’ che non |
||
pitocca! |
|||
ORTENSIA |
Ma gav-te la nata!… A l’è un aotr babacio ch’a serca el professor Rapetti! Perché it |
||
sess ti ‘l professor Rapetti, no? |
|||
VIRGILIO |
(A UGO) Ch’a-j daga pa da ment! A l’è na pòvra dòna! A campa ij dadi! Prego che si |
||
assideri! |
|||
UGO |
Come? |
||
VIRGILIO |
Set-te lì! (SEDENDOSI) Ch’am disa bel fieul! |
||
UGO |
Chiel a l’è ‘l professor Rapetti? |
||
VIRGILIO |
Si, si Virgilio Rapetti! |
||
UGO |
(A ORTENSIA) Anlora la madama a l’è nen soa fomna? |
||
VIRGILIO |
Perché a veul marijela chiel? (A UGO) Con chila-lì a-j va na passienssa, a-j van edcò |
||
doe… parej! (A ORTENSIA) Cost monssù a l’ha da parlè con mi! Fa ‘l piasì, va a fè ‘n |
|||
gir! |
|||
ORTENSIA |
Ma it l’hass nen capì ch’a l’è n’aotr ‘d coj badola mandà dai tò colega…. |
||
UGO |
Per piasì, ch’a insista nen a deme del busiard! |
||
VIRGILIO |
Ch’a lassa perde a merita nen scaodesse pi che tant: E’ donna di scarsa cultura e di |
||
abbondante ignoranza! A l’è na portiera di basso profilattico! |
|||
ORTENSIA |
Anlora avanti, ch’a disa, cosa a veul chiel? (A VIRGILIO) A vorija savej se a j’era |
||
mnie un fieul a serchè el professor Rapetti… |
|||
VIRGILIO |
Ebin? Còsa a-j’è ‘d foravia? |
||
ORTENSIA |
Perché? Ti professor spete quaidun? |
||
4 |
VIRGILIO I sai nen… i dev controlè ‘l “carnet” adess i vedoma…. (TIRA FUORI DI TASCA UN
LIBRETTINO CHE SFOGLIA E LEGGE) Dunque: Berlusconi a l’ha telefoname stamatin… Peuj i l’hai el dotor Bypass…
ORTENSIA E chi a l’è chiel-lì?
VIRGILIO Un cardiologo american… peuj Cappuccetto rosso a peul nen ven-e, a l’è andaita a
porteje la marenda a la nòna ch’a l’è malavia… (COMMUOVENDOSI) Pòvra nòna… a l’è tant malavia… el luv a l’ha tacaje la rogna! (A UGO) Come a l’è ch’as ciama chiel-lì ch’a cerca chiel?
ORTENSIA As ciama Michelangelo?… Picasso?… Dalì?…
VIRGILIO Dalì! Va da là! Dalì! Ch’a l’è ora!…
UGO Mi i capisso pròpe nen che spirit ch’a l’ha la madama?
VIRGILIO A n’ha nen de spirit! A l’è na pòvra tapin-a! A l’ha pì de spirit na bota d’acqua che
chila! Prego che si assideri!
UGO Come?
VIRGILIO Set-te lì! (SEDENDOSI) Mi dichi!
UGO Mi i cercava l’ingegnè Lorenzo Bevilacqua…
VIRGILIO Bevilacqua… Bevilacqua… Bevilacqua… am despiass, mi beivo mach ‘d vin!
ORTENSIA Su fòrssa professor, alora it lo conosse l’ingegnè Bevilacqua? Su fòrssa, fa na sfòrss!
VIRGILIO … Bevilacqua? …. A l’è pa un ch’a l’ha na fabrica ‘d biciclette senssa roe?
UGO Nò!
VIRGILIO …de scarpe senssa sòla!…
UGO Nò!
VIRGILIO Ed sigilin forà?
UGO Nò!
VIRGILIO E alora i lo conòsso nen!
ORTENSIA E su fa ancora na sfòrss!…
VIRGILIO Eee… pì im sfòrsso e pì am ven nen!
ORTENSIA Per fòrssa it l’has la stitichessa mental!
VIRGILIO Pensa a la toa de stitichessa ch’it ses talment rancin-a che per nen sgheirè lòn ch’it
mange it descarije na vòlta al meis!
ORTENSIA Falabrach!!!
5
VIRGILIO |
Am despiass tant ma mi chiel-lì i lo conòsso pròpe nen! |
||
ORTENSIA |
(A UGO) Vist? Adess a peul andè a dije ai so amis che per sta vòlta le scherss a l’è nen |
||
riussì! Fòra! Adess ch’a vada ans la forca!… |
|||
UGO |
(SBATTENDO UNA MANO SUL TAVOLO) Oh insomma adesso basta! |
||
VIRGILIO |
(PIANO A ORTENSIA) It l’has vist? It l’has falo scaudè! |
||
UGO |
Si a sucedo ‘d còse che mi I capisso pròpe nen! |
||
VIRGILIO |
Ch’a staga tranquil ch’a-j capiss gnanca chila! |
||
UGO |
Ma pì che feje vedde la lettera ch’a l’ha mandame l’ingegnè per avertime ch’a rivava |
||
ancheuj ambelessì i sai nen còsa fè! (PORGENDO UNA LETTERA CHE HA PRESO |
|||
DALLA SUA CARTELLETTA) Eccò! A l’è si! A-j son ed còse personaj, ma s’a veul |
|||
les-la!… Ch’a la lesa pura! |
|||
VIRGILIO |
Ch’a lassa perde che chila a les già le lettere ‘d tut el palass! |
||
ORTENSIA |
Fate furb! A dura ancora ‘n pess tuta sta menada? Ch’a vada! |
||
UGO |
Va bin im na vado ma prima i veuj ch’as convincia che mi a l’ha mandame pròpe gnun |
||
ambelessì! E peuj mi, cost monssù si, (INDICANDO VIRGILIO) i l’hai mai vist-lo e i |
|||
sai gnanca chi ch’a sia! |
|||
VIRGILIO |
Virgilio Rapetti! |
||
UGO |
I l’hai capì! A sarà un caso di omonimia! |
||
VIRGILIO |
‘D còsa? |
||
UGO |
Di omonimia! As ved che an cost palass a jè sta n’aotr professor Rapetti…ch’a l’ha na |
||
fija ch’as ciama Francesca! |
|||
ORTENSIA |
Ah nò! Eh?! Adess còsa ch’a-j intra anche mia fija? Ma si i soma tuti mat! (PRENDE |
||
LO SPAZZOLONE E FA PER DARGLIELO IN TESTA) Se a va nen via pi ‘n pressa |
|||
che ampressa a sa andova ij lo s-ciapo! Fòra! Fòra! Fòra! |
|||
UGO |
(SCAPPA VELOCEMENTE INSEGUITO DA ORTENSIA) Ma nò madama… ma |
||
nò… |
|||
VIRGILIO |
(ANDANDOLE DIETRO, MA FERMANDOSI SULLA COMUNE) Ven si! Andova |
||
it vade? Lass-lo perde! Ven si fingarda!… Nossgnor perché, perché it l’has mandame |
|||
pròpe a mi cola fomna lì? Perché it l’has gravame na costola che dòpo it l’has torna |
|||
butam-la tra le costole?! Cola gnorantassa a duvija stè a meuj ant la soa gnoranssa! |
|||
Nieje an drinta! |
|||
ORTENSIA |
(RIENTRANDO) E nò! Le stupid a l’è nen chiel-lì ch’a l’è andas-ne! A l’è n’autr! |
||
VIRGILIO |
Perché quand it dise: “le stupid!” it goarde mi? |
||
ORTENSIA |
Perché ti ‘t ses stupid a fete pijè per ij fondej da ij tò colega! |
||
6 |
VIRGILIO |
Ij mè colega a son gnun! A son gentucola! Pijeme mi per ij fondej a-j na va! Plebei! It |
||
lo sas che ‘l pòpol a rija quand che Galileo a l’ha dit che la bala pì cita, ch’a sarija ‘l |
|||
pianeta terra a girava d’antorn a la bala pì gròssa ch’a sarija ‘l sol… |
|||
ORTENSIA |
Fa ‘l piasì! Taca nen a fè girè le bale! |
||
VIRGILIO |
A l’è tuta la vita che cerco di elevarti, di gavarti da la melma puzzolente della tua |
||
gnoranssa… che cerco di incul…carti andrinta a col vas da neuit veuid ch’it l’has al |
|||
pòst ed la testa, tuta… la trigonometria, ti it ses talment “arida” ch’it sas gnanca chi a- |
|||
j’ero Ramsete, Amenothep e Giaco Tross! S’a va bin it sas gnanca chi a l’ha descovrì |
|||
el “Mikado”! |
|||
ORTENSIA |
Perché it lo sas sapienton? |
||
VIRGILIO |
Certo! A l’era un ed Treviso, tale Bortolo Zanfurlin, ch’a l’è sghijà ansima a na pleuja |
||
‘d banana e a l’ha dit: “Mi cado!” Ti ‘t ses restà al pallottoliere! |
|||
ORTENSIA |
Varda ch’it l’has na bela facia! |
||
VIRGILIO |
A l’è bela la toa! Goard-te ant un specc e piora! Profana! |
||
ORTENSIA |
Adess perché chiel a sta da la matin a la seira an mes a le opere d’arte a le antichità as |
||
cherd d’esse un professor, un artista! Alora anche ij tò colega? |
|||
VIRGILIO |
Mes-cioma nen el platino con la ghisa, per piasì! Mi i l’hai un inteligenssa superiore a |
||
la media e i l’hai un anima… ch’am sta gnanca tuta ‘ndrinta! Mi i l’hai ‘n nòm ch’a l’è |
|||
già tut un programma: Virgilio! El mè destin a l’era già tut scrit ant el nòm! Perché |
|||
come Virgilio a l’ha accompagnà Dante… |
|||
ORTENSIA |
Coul ‘d l’euli d’oliva? |
||
VIRGILIO |
Ma sta ciuto! Perchè come Virgilio a compagnava Dante a visitè l’infern, mi i |
||
compagno i turista an gir per ‘l museo! It lo sas che mi quand i parlo im sbaruvo da sol |
|||
per tuta la mia sapienssa! Mi i sai tut ed Juvarra, ed le mummie, ed Narducio… Ah! |
|||
Còsa i sai nen mi ed Narducio! |
|||
ORTENSIA |
E chi a l’è chiel-lì? |
||
VIRGILIO |
Chiel-lì chi? |
||
ORTENSIA |
Narducio! |
||
VIRGILIO |
A l’è Leonardo gnorantassa! Mi ant l’intimità quand i soma mach mi e chiel i lo ciamo |
||
Narducio! |
|||
ORTENSIA |
Mi chiel-lì i veuj gnanca sent-lo nominè! Am sta si! Ans le stòmi! I lo digerisso nen ! |
||
VIRGILIO |
It l’has provà con un chilo ‘d bicarbonato?! |
||
ORTENSIA |
Ma mòl-la! |
||
VIRGILIO |
E anvece it deve buttete ans l’attenti tute le vòlte ch’as nomina Leonardo! |
||
7 |
ORTENSIA Ah si! Perché ti it fase tut con Leonardo?
VIRGILIO As capiss!
ORTENSIA It vade a mangè con Leonardo?
VIRGILIO As capiss!
ORTENSIA It vade al cess con Leonardo?
VIRGILIO Certament!
ORTENSIA Un a va a cogliesse con Leonardo?
VIRGILIO A ti at piaserija andete a cogiè con n’autr che i sia nen mi?!
ORTENSIA Ma fate furb!
VIRGILIO Mi e Leonardo siamo un corpo e un’anima sola!
ORTENSIA Ebin mi i n’hai l’anima pien-a!
VIRGILIO Ed chi? Ed mi ò Narducio?
ORTENSIA Ed tuti e doi! Va bin?
VIRGILIO Basta! Chiuso il discorso! Parloma ‘d còse serie: quand ch’a l’è ch’as mangia?
ORTENSIA Ah! Adess a l’è mnute anche fam? Ma quand l’anima a l’è pien-a a basta lòn!
VIRGILIO Ricòrd-te che la panssa a l’è “l’involucro dell’anima”! Alora a che ora a l’è ch’as
mangia?
ORTENSIA Quand ch’a riva toa fija! Sa professor ! Al pòst de stè lì a gratete dame na man a gavè
la pover ! (GLI BUTTA UNO STRACCIO)
VIRGILIO (RIBUTTANDOLE LO STRACCIO) Gav-tit-la ti la pover! Mi i travajo con el servel!
ORTENSIA It l’has già fait tut ti stamatin?
VIRGILIO Certament, as capiss, set pulman de stranieri ch’a rivavo dal Madaga… nò… dal
Statentacascar ch’it s-ciape na gamba… im ricòrdo pì nen, dalla Galizia, dall’Elvezia, dalla Lucrezia…
ORTENSIA Da la rigolissia!
VIRGILIO Gnoranta! Come i l’hai fait a marijè na gnoranta parej!
ORTENSIA It peule berlichet-je tuti vintun! I son mi ch’i sai nen perchè i l’hai marijate ! Quand
j’era giovo am stasio tuti darè!
VIRGILIO Per nen vedd-te ‘n facia! Va giù va che col pòvr tapin ch’a l’ha fate ‘l fil prima ‘d mi la
prima vòlta ch’it ses sautaje ‘n bras it l’has sbergnacalo tut che quand it l’has
8
compagnalo a cà per nen fete vedde per la vergogna! It l’has passa-lo da sota la pòrta e it ses scapà!!!
ORTENSIA Sta mach ciuto folaton! E gava la pover, artista!
VIRGILIO Gav-tit-la ti la pover a l’è òra ‘d mangè!
SCENA 3^
FRANCESCA e DETTI
FRANCESCA (D.D.) Mama! Mama!
ORTENSIA Tòh a l’è sì!
VIRGILIO Meno male!
ORTENSIA Parej it peude ampienite la panssa!
VIRGILIO E l’anima!!!
FRANCESCA (IRROMPE LIETA E PREOCCUPATA INSIEME – A ORTENSIA) Ah! It ses si! Ma
a-j’è anche papalino ! (LO BACIA SULLA TESTA)
VIRGILIO Ti! Ancheuj a l’ha fin-a basame! Doman a fiòca ross!
FRANCESCA Papà, mama, i l’hai na notissia da deve che… i son così contenta!…
VIRGILIO I son content che ‘t ses contenta! Ma andoma giù a cà nostra che…
ORTENSIA Sta ciuto lass-la parlè!
FRANCESCA Però i son anche preòcupà!…
VIRGILIO Ma it ses contenta ò preòcupà?
FRANCESCA Tuti e doi!
VIRGILIO Alora perché andoma nen giù a cà nostra ‘s settoma…
ORTENSIA I l’hai ancora nen butà su l’acqua!
VIRGILIO E ma antant che l’acqua a beuj, chila a parla, e mi i ancamin-o a pitochè quajcosetta: na
fetta ‘d salam, na sardin-a, na crosta veja ‘d bergonzòla!…
ORTENSIA Sta ciuto! Lass-la parlè!
VIRGILIO Parla, parla, desgaj-te mach… desnò ancheuj chila sì am fa meuire ‘d fam!
FRANCESCA (PASSEGGIANDO NERVOSAMENTE) E siccome as trata ‘d na còsa un poch
longa…
VIRGILIO E alora set-te perché a vedd-te andè avanti e ‘ndrè a stòmi veuid am ven el lordison!…
ORTENSIA Parla! Fame nen stè ‘ns le spin-e!
9
VIRGILIO |
Dai fala nen stè ‘ns le spin-e ch’as fòra e as desgonfia peuj as sent mal si a-j’è gnente |
||
da beive… s’i j’ero giù a cà nostra a st’ora i j’ero già tuti e tre cioch! |
|||
ORTENSIA |
Parla per ti! Su parla giòja! |
||
FRANCESCA |
Si, ma dovete promettermi di non arrabbiarvi! |
||
VIRGILIO |
Figur-te, gnente a peul feme andè ‘n bestia pì che chila! |
||
FRANCESCA |
Si perché non è niente di grave, è una còsa così… anzi è una bella notizia! |
||
VIRGILIO |
Ecco alora andoma giù a cà nòstra i destopoma na bota e i festegioma! |
||
ORTENSIA |
E chitla-lì con toa bota! Su parla giòja! |
||
FRANCESCA |
Quand i son andaita a Sanremo con madama Barbero, la madama vidova del ters pian, |
||
ch’a l’è staita così gentila da anviteme per ten-je compania… |
|||
ORTENSIA |
Per fortun-a! Perché s’it aspetave tò pare ti Sanremo it lo s-ciairave gnanca col |
||
canucial! |
|||
VIRGILIO |
A mi Sanremo am pias nen! A-j’è mach d’acqua!!! |
||
FRANCESCA |
E madama Barbero per feme sente pì desgenà a l’ha presentame a tuti come soa |
||
nevoda! |
|||
ORTENSIA |
E perché? |
||
FRANCESCA |
Mama cerca ‘d capì! Madama Barbero a frequentava ‘d gent an su… amportanta, di un |
||
certo livello… |
|||
VIRGILIO |
Capì? (A ORTENSIA) Pà ‘d patelavache come ti!!! |
||
FRANCESCA |
…E parej a l’han pijame edcò mi per na fija ‘d bon-a famija! |
||
VIRGILIO |
Anvece la toa a l’è na famija ‘d balengo?! |
||
FRANCESCA |
Per piasì, lasseme finì se no lor a rivo e mi i l’hai ancora nen dive tut… |
||
ORTENSIA |
Perché chi a l’è ch’a dev rivè? |
||
VIRGILIO |
Ucci! Ucci! Ucci! Sento odore di brusattato! |
||
ORTENSIA |
Ohmmi! Ohmmi! Speta, speta … a l’è pà ‘n certo ingegnè?! Con soa sorela? |
||
FRANCESCA |
Si l’ingegnere Bevilacqua e soa sorela Patrizia! Ma come i feve a savej-lo? Chi a l’ha |
||
div-lo? |
|||
VIRGILIO |
A l’è rivà un prima e chila (A ORTENSIA) a l’ha dije: prego, ch’a s’acòmoda a l’ha |
||
faje ‘n frach parej e a l’ha mandalo a spass!!! |
|||
FRANCESCA |
Ma anlora a son già rivà? Mentre mi j’era nen? E l’eve mandaje via? Nò, eh?!… |
||
10 |
ORTENSIA Oh nò, nò, nen lor! A l’è vnù un con na facia da badòla a ciamè se l’ingegnè a l’era già
rivà!
FRANCESCA Ma chi a l’era? A l’ha dite so nòm?
ORTENSIA Ma, mi si ch’i sai! A l’ha ciamame andova a stasia ‘l “professor” Rapetti, e l’hai penssà
ch’a fussa ‘l sòlit scherss dij colega ‘d tò pare!
FRANCESCA As ved che coul monssù lì a l’era Ugo!
ORTENSIA Ugo? Chi a l’è Ugo?
FRANCESCA ‘L moros ‘d Patrizia!
ORTENSIA Patrizia? E chi a l’è Patrizia?
FRANCESCA A l’è la sorela ‘d l’ingegnè! As ved che Ugo a l’è mnù a pijene per portene a spass
Patrizia, mi e Lorenzo!
ORTENSIA Lorenzo? E chi a l’è Lorens?
VIRGILIO Un che a mangia poch e caga sovenss!
FRANCESCA A l’è chiel, l’ingegnè!
ORTENSIA It l’has sentù? A lo ciama Lorenzo!
VIRGILIO E come ‘t veule ciamelo? Giuspin? S’as ciama Lorenzo a lo ciama Lorenzo!
ORTENSIA Ma ‘s ciama Lorenzo e basta?
VIRGILIO Leonardo Da Vinci as ciamava Leonardo e basta!
ORTENSIA Ma còsa a-j intra Leonardo? A te smija nen strano che toa fija a ciama Lorenzo e basta
n’ingegnè?
VIRGILIO Anche ti, mi ch’i son professor senssa laura, ‘t em ciame tarluch e basta!
FRANCESCA I lo ciamo Lorenzo perché i soma an confidenssa! Oh, mama it lo vedejsse a l’è aut,
bel… gentil… simpatich…
ORTENSIA E còsa a sarija per ti cost Lorenzo?
FRANCESCA Tut subit a smiava ch’a fussa mach na simpatia, ‘t sas al mar come ch’a l’è… as fa
ampressa e anche s’a l’è scapaje quaj… basin, mi i pensava nen ch’a fejssa ‘ns el serio!
ORTENSIA Ma anche ti! Però andè a basè el prim ingegnè ch’at capita davanti!!!
VIRGILIO A l’han pà tuti toa fortun-a ch’it l’avije per le man n’artista!!!
FRANCESCA Peuj al’ha ancaminà a scrivme quaij lettera parej, peuj sempre ‘d pì, sempre ‘d pì e
adess a son tre meis ch’am scriv tuti ij dì!
VIRGILIO A sarà per fete vedde ch’a l’è bon a scrive!!!
11
FRANCESCA |
Pensa che so papà è al Ministero delle Poste! |
||
VIRGILIO |
A l’è per lòn ch’at scriv tuti ij dì: ij francoboj a-j costo gnente! |
||
ORTENSIA |
E come mai, mi, ste lettere i l’hai mai vistije? |
||
FRANCESCA |
Perché ‘l postin am je consegnava a mi personalment! |
||
VIRGILIO |
(A ORTENSIA) Stavòlta a l’è andate mal Cirano! |
||
ORTENSIA |
Speta mach ch’i cuca ‘l postin! I lo rangio mi! |
||
VIRGILIO |
Ma cost ingegnè chi a l’è, d’andova a riva, còsa ch’a fa? A travaja, a va a gratè, a |
||
tacon-a le gome ‘d le bici?! |
|||
FRANCESCA |
Papà! Forse non hai capito: suo papà è un alto funzionario del Ministero delle Poste! |
||
VIRGILIO |
A mi a m’anteressa nen che mestè a fa so pare! Perché se ‘l tò ingegnè a fonssion-a |
||
come a fonssion-o ij Ministeri an Italia a l’è mej ch’it marije ‘n feramiù!!! |
|||
ORTENSIA |
Si ma, dal moment ch’a veul ven-e si a fè nòstra conosenssa a l’è perché a d’intenssion |
||
serie, pi ciair che parej! |
|||
FRANCESCA |
Si però… |
||
ORTeVIRG |
(INSIEME) Però? |
||
FRANCESCA |
però non è tutto così semplice come pensate!… Perché… |
||
ORTeVIRG |
(INSIEME) Perché? |
||
FRANCESCA |
Perché non vi ho ancora detto la cosa più difficile!… |
||
VIRGILIO |
It l’has capì? A l’è ‘ncinta! |
||
FRANCESCA |
A l’è che… oh! I sai nen come fè a div-lo! |
||
VIRGILIO |
A fa gnente noi ‘l cit i lo tenoma e basta! |
||
FRANCESCA |
Ma papà, quale bambino? |
||
VIRGILIO |
A l’è na cita? Mej! Tenoma ‘dcò la cita! E speroma mach ch’a diventa nen come la |
||
nòna! |
|||
FRANCESCA |
I l’hai paura a div-lo anche per ti papà… |
||
ORTENSIA |
E perché? |
||
VIRGILIO |
Sta ciuto ti! A parla con mi! |
||
FRANCESCA |
It vedde… là a Sanremo ij conossent ed madama Barbero a-j’ero tuti: avocat, ingegnè, |
||
dotor, nodar, professor… e mi i son nen ancalam-ne a dije ch’it j’ere dabon! Vorija nen |
|||
che ti te smiejsse meno ‘d lor… |
|||
12 |
VIRGILIO |
Parlapà che fija brava ch’i l’hai! Che “tatto” ch’a l’ha con mi! (A ORTENSIA) “te non |
||
mi hai mai tattato come mi tatta lei!” |
|||
FRANCESCA |
Insomma, tutti hanno creduto, Lorenzo e soa sorela compresi, ch’i son la fija |
||
dell’illustrissimo professor Rapetti… |
|||
VIRGILIO |
It l’has capì? Toa fija a l’ha butame ‘ns un piedistallo come Pietro Micca an via |
||
Cernaia! E meno male ch’a l’ha butame mi ans el piedistallo perché s’at butava ti it lo |
|||
sfondave! |
|||
ORTENSIA |
Ma gav-te la nata professor! E peuj giòja a l’è pà colpa toa s’it ses la fija ‘d na |
||
miserabil e vile guida ‘d museo… |
|||
VIRGILIO |
Meno male che però si i l’oma Donna Maria Ortensia dij gratacuj Contessa della |
||
portineria!… |
|||
FRANCESCA |
I l’hai dit ch’it sess professor di storia dell’arte all’accademia di belle arti, storico |
||
eminente e profondo conoscitore di egittologia! |
|||
VIRGILIO |
Parlapà che d’importanssa ch’a l’ha dame! |
||
ORTENSIA |
Che bela figura, nèh?! La bela figura it la farass quand as buteran le carte ‘n taola! Autr |
||
che bale!!! |
|||
VIRGILIO |
Sa, dòne, stoma nen lì con ij dent an boca! Prontoma qualcosa per sta gent! Quand ch’a |
||
rivo? |
|||
FRANCESCA |
Da ‘n moment a l’autr ! Perché a veulo feme na bela sorpreisa! |
||
ORTENSIA |
As la treuvo lor la bela sorpreisa! |
||
VIRGILIO |
Sa, sa, pòche ciance bogia! Va subit a prontè quajcòsa…’d rafinà: faseuj con la tripa, |
||
na frità con le siole… |
|||
FRANCESCA |
Però… |
||
VIRGILIO |
Ciuto a-j’è un autr però?! |
||
FRANCESCA |
A j’è un aotra còsa ch’am preòcopa! |
||
VIRGILIO |
Sta menada a l’è peuj già longa! |
||
FRANCESCA |
(AD ORTENSIA) Madama Barbero a l’è ancora via, nò?! |
||
ORTENSIA |
Come nò?! Apen-a rivà da Sanremo, via, subit an montagna a stà via ‘n meis! Prima ‘l |
||
mar, peuj la montagna… beata chila! |
|||
VIRGILIO |
Figur-te a va ‘nt un pòst ch’as ciama Cortina d’Ampezzo! A-j na manca ‘n tòch parej! |
||
FRANCESCA |
Peccato! Se ci fosse potevamo chiedere a lei se mi prestava la casa! |
||
VIRGILIO |
A l’è vera! Un professor come mi a peul pà stè ‘nt na portineria! |
||
13 |
ORTENSIA Un professor come ti a peul e come s’a peul!
FRANCESCA Un moment, un moment, i l’hai trovà… i son pròpe contenta! Vard-la si la nostra cà!
Bella! Mi piace!
ORTENSIA Còsa? Ma costa sì a l’è mata! Mata come ‘n caval!!!
VIRGILIO A sarà ‘n caval ma a l’è pa mata! Son si ch’a l’è avere cervello! Modestament a l’ha
pijà tut da mi!
FRANCESCA Costa a l’è nen la cà d’un professor?
ORTENSIA Si ma del professor Vercelloni! Nen Rapetti!
FRANCESCA Mach perché a j’è scrit sla pòrta? Ma se noi gavoma la targhetta?… Papà, t’ij pensse ti?
VIRGILIO Mi i son il più grande levatore di targhette di Piemonte, Val d’Aosta e la riviera di
ponente! Vado… (ESCE)
ORTENSIA Gordè ch’i ciamo la cros rossa, nèh? Iv faso portè via con la camisa ‘d fòrssa!
FRANCESCA Ma mama! Còsa a j’è ‘d mal, i signori Vercelloni a rivo un autra sman-a! I l’oma tut el
temp ch’i voroma!
ORTENSIA Costa-sì a l’è mata! A l’è tuta mata! I son la mare ‘d na mata!
FRANCESCA Ma nò mama, per na vòlta! Fa nen parej!
ORTENSIA Nò! Nò! I l’hai dit ed nò!
VIRGILIO (RIENTRANDO CON UNA TARGHETTA IN MANO) Ma perché it scaude tant?
Tòh, varda, lì a-j’è ‘l padron ed cà! Ciamom-je! (RIVOLGENDOSI AD UN RITRATTO DEL PADRONE DI CASA) Ch’a scusa professor chiel a-j na fa pa gnente s’i stoma ‘n paira d’ore a cà soa? Vist! A parla nen! Chi tace acconsente!
ORTENSIA Basta parej! Mi i veuj pì nen sente gnente! (A VIRGILIO) Che ti ‘t j’ere gabia i lo
savia, ma che anche chila a batejssa ij quart nò, eh?! Seve còsa ch’iv diso? Che s’i seve mat desbrojev-la da vojautri, mi i veuj savej-ne gnente! (P.P.) Doi mat! I l’avija ‘n cà doi mat e i lo savija nen ! Ròbe da mat! Ròbe da mat!!! (ESCE)
VIRGILIO Ma va a fè ‘n gir!
FRANCESCA Allora, io vado a vedere come è fatta la nostra casa! (ESCE)
VIRGILIO Va, va!… (GUARDANDO LA TARGHETTA CHE HA IN MANO) Varda mach
come na targhetta a peul cambiè la vita ‘d na person-a se al pòst ed Vercelloni a-j’era scrit Rapetti a l’era la mia! Adess im na faso fè un-a gròssa parej e’m la buto a ij pè del let!
FRANCESCA (RIENTRANDO) Di là c’è un salottino bellissimo ed una camera che è la mia!… Di
qua?… (ESCE DALL’ALTRA PARTE)
VIRGILIO Goarda s’a-j’è anche ‘l gabinet con ij rifletor che i s-ciairo pì nen tant ij pertus…
14
FRANCESCA (RIENTRANDO) Di là c’è un’altra stanza magnifica… professore ma lo sa che il suo
appartamento è bellissimo?…
VIRGILIO Ah si? Mi i son pien d’apartament i n’hai un si, un là, un da n’autra part…
SCENA 4^
ORTENSIA e DETTI poi LORENZO e PATRIZIA
ORTENSIA (ENTRANDO AGITATISSIMA E CON AFFANNO) Presto, presto! A son già si! A
son si sota! Andoma… fè nen ij fòj, andoma giù, presto!…
LORENZO (AFFACCIANDOSI) Ch’a scuso a l’è si che…?
FRANCESCA Lorenzo!?
PATRIZIA (DIETRO LORENZO) Francesca! Che piacere rivederti! (CORRE INCONTRO
ALL’AMICA E L’ABBRACCIA)
FRANCESCA Patrizia! Che sorpresa! Se l’avessimo saputo prima!…
LORENZO Siamo arrivati ad un’ora impossibile: le 12 e 5! Un traffico ma un traffico… abbiamo
preferito fermarci a pranzare…
VIRGILIO Beato chiel!
LORENZO … ed eccoci qui!
FRANCESCA Ma perché? Potevate venire subito qui, così facevamo pranzo insieme, no!?
ORTENSIA A l’ha l’istessa facia ‘d so pare!
FRANCESCA (ACCENNANDO A VIRGILIO CHE SI E’ MESSO LA TARGHETTA IN TASCA)
Ma scusatemi, vorrei presentarvi…
LORENZO Immagino, tò papà!
VIRGILIO Parapappappà!
LORENZO Son verament content ‘d fè la soa conosenssa. E ij ciamo scusa del disturb ch’i
portoma…
VIRGILIO Ma ci pare, ma ci pare… ma che bella la sua signorina…
LORENZO Mia sorella desiderava…
VIRGILIO As ciama desiderava?
LORENZO Nò dico desiderava tanto rivedere la sua amica… e anch’io naturalmente ci tenevo
tanto a rivedere Francesca!
PATRIZIA Speriamo proprio di non disturbare, all’ora di pranzo poi…
VIRGILIO Ma da andova a seurt chila-sì?
15
FRANCESCA Nò, a l’è da ‘n tòch ch’i soma aussasse da taola, pa vera papà?
VIRGILIO … da ier seira! Ehm!… ier seira i l’oma mangià… el cotechin…
PATRIZIA Il cotechino?
VIRGILIO Caod, tebbi… a la coque! Chila a l’ha mangiane dodes fette… a l’è staje ‘ns le stomi e
stamatin per desgargarisesse… i l’oma pijà ‘n brod ed tartaruga, la tartaruga i l’oma nen mangiala perché a novava ancora…
LORENZO Ah! Ah! Ah! Ma che simpatich!…
PATRIZIA Oh! Ma come sono contenta di essere con te… con tutti voi!…
VIRGILIO (A FRANCESCA) Peuj t’em dise andova it l’has trovala!
FRANCESCA Oh! Si anch’io sono contenta! Però scusate io volevo finire le presentazioni!
(INDICANDO ORTENSIA) Lei è la mia…
LORENZO …portinaia, lo sappiamo, l’oma già vist-la sota!
VIRGILIO Orco che euj ch’a l’ha chiel-lì! A l’ha subit inquadrate!!! Ah! Ah! Portinaia!
PATRIZIA Toa mama a j’è nen?
VIRGILIO Nò… la mama… a l’è… a l’è cita…
PATRIZIA Eh?
VIRGILIO A l’è cortina!
PATRIZIA Come?
VIRGILIO A l’è a Cortina la mamma!
PATRIZIA Ah! E’ a Cortina! E’ andata sola?
VIRGILIO E’ andata sola? Nò!… nò a l’è nen andata da sola!
LORENZO Forsse con soa sorela?
VIRGILIO Mia sorela? Mia sorela a l’è mòrta l’ani passà! Pòvra dòna, la mia Orsolina! Ch’a
pensa, che des minute prima ‘d meuire a l’era ancora viva!
LORENZO Ma nò, non sua sorella, la sorela ‘d soa madama!
VIRGILIO La sorela ‘d mia madama a l’è ‘n fratel! A l’ha doi barbis parej e a fa ‘l manoja ans el
seddes!
PATRIZIA Sua moglie scia?
VIRGILIO (A ORTENSIA) Bòja faus it l’has sentù? A l’ha ciamà se mia fomna a sghija!
ORTENSIA Nò! Nò, nò, soa fomna a sghija nen!
16
VIRGILIO |
Per fòrssa a l’ha mach na gamba! Quand a n’avija doe e a l’era na frisa cioca a fasija le |
||
slalom an mes a-j lampion ed cors Vitòrio!!! |
|||
FRANCESCA |
Si ma la mamma non va in montagna per sciare… |
||
VIRGILIO |
Nò! Nò! |
||
FRANCESCA |
Ci va per l’aria, perché le fa bene!… |
||
VIRGILIO |
A ven giù con na facin-a parej! Pien-a d’aria a ven giù! Quand a passa davsin a ij |
||
gerani ij gerani a meujro! Perché magara a perd un pòch d’aria mentre a spasseggia! |
|||
Ah! Ah! Ah! |
|||
LORENZO |
Ah! Ah! Ma che simpatich! |
||
PATRIZIA |
Ma stavate per uscire? |
||
VIRGILIO |
Ah nò! I l’hai ‘l capel perché i son apen-a rivà e i savia nen andova tutelo e alora i l’hai |
||
butalo ‘n testa… Sa a son cole còse che un a sa mai andova butè… (TIRANDO IL |
|||
CAPPELLO AD ORTENSIA) Tòh ciapa! |
|||
LORENZO |
Ma anlora i deuve ancora andè a taola… |
||
VIRGILIO |
Si! |
||
FRANCESCA |
Nò, nò, vera papà? |
||
VIRGILIO |
Noi mangioma giù… an portin… Ehm! … a la tratoria si sota, abbiamo digiunato… |
||
PATRIZIA |
Digiunato? |
||
VIRGILIO |
… qualcòsa…perché a-j va ‘n pluch parej a mangè an bele lì, perché a l’è talment voit |
||
che a venta fè tenssion andova un a buta ij pè sennò a resta ancolà, alora noi andoma lì |
|||
e goardoma j’aotri… |
|||
FRANCESCA |
Sapete, non avendo la donna di servizio… |
||
VIRGILIO |
Eh già! I l’avijo ma l’oma licenssiala stamatin suj quat pè! |
||
LORENZO |
Come mai? |
||
VIRGILIO |
Eh, come mai?!… |
||
ORTENSIA |
Eh, come mai? |
||
PATRIZIA |
Non mi dica!… |
||
VIRGILIO |
Nò, nò, mi i diso gnente! |
||
PATRIZIA |
Rubava?! |
||
VIRGILIO |
Bòja fauss che testa ch’a l’ha chila-sì! Ma chila a l’è la fija ‘d Perry Mason?… A sa |
||
còsa ch’a l’ha gratà? Un pianoforte a coda! |
|||
17 |
PATRIZIA |
Ma come ha fatto? |
||
VIRGILIO |
A l’ha piegalo ‘n quat e a l’è butass-lo sota ‘l brass!!! Ma mi i l’hai cucala ‘ns el fatto! |
||
PATRIZIA |
E cosa le ha detto? |
||
VIRGILIO |
Ch’a l’era desmentijasse le sgabel!!! |
||
PATRIZIA |
E’ un gran problema quello della servitù! |
||
ORTENSIA |
Qui questo problema a-j’è mai staje!!! |
||
VIRGILIO |
Madama perché a va nen torna ant la soa “guardiola”? |
||
LORENZO |
(A ORTENSIA CHE E’ RIMASTA IMPALATA VERSO IL FONDO) A peul andè |
||
bon-a dòna, e grassie per avej-ne fane strà, anche se an manera un pòch baravantan-a! |
|||
(A VIRGILIO E FRANCESCA) Come i l’oma die chi j’ero, a l’ha molane ‘d colp |
|||
come doi cretin e a l’è rampicsse su ‘d la scala a doi scalin per volta come na fuset-ta! |
|||
VIRGILIO |
Chila? |
||
LORENZO |
Si, si! (AD ORTENSIA) Ch’a fasa nen compliment! Se la tòta e ‘l professor a l’han pì |
||
nen da manca ‘d chila… |
|||
VIRGILIO |
Nò! Nò, i n’oma nen da manca, ch’a vada, ch’a vada, ch’a fasa le ferie! |
||
ORTENSIA |
Ma mi i l’hai nen pressa… |
||
FRANCESCA |
Patrizia cara! Sens’aut it voreras dete na rinfrescà… ven ch’it faso vedde andova a l’è |
||
la mia stanssja! |
|||
PATRIZIA |
Grassie! (PRENDE LA VALIGETTA CHE AVEVA IN MANO LORENZO E SI |
||
AVVIA CON FRANCESCA) Che tipo strano che è la tua portinaia… |
|||
FRANCESCA |
E ti papà perché non accompagni Lorenzo di là ant la stanssia d’ij ospiti! (ESCE) |
||
VIRGILIO |
Si subit, prego! (TRA SE) Chissà cola ch’a l’è la stanssia d’ij ospiti… ah si! (A |
||
LORENZO) Ch’a ven-a pura! (APRE LA PORTA IN FONDO) Prego! Ah nò, si a j’è |
|||
‘l cess!… A l’ha da manca ‘d molè na braja, fè doe stisse d’acqua? Mi ‘m la faso |
|||
sempre a còl perché… i l’hai la prostata…ch’a pensa che ‘d vòlte i l’hai veuja e i riesso |
|||
nen a fela e ‘d le vòlte i l’hai nen veuja e im treuvo con el lagh per tera!!! Prego! |
|||
ORTENSIA |
Professor, la stanssia a l’è da là! Ass ricorda nen? Da là!… (INDICA UN'ALTRA |
||
PORTA) |
|||
VIRGILIO |
Va bin i l’hai capì! (SCUSANDOSI) A sa mi i son mai a cà i son pòch pratich, i son |
||
sempre ‘n gir… ed le vòlte i veuj andè ‘n cusina e anvece i vado al gabinet… prego |
|||
per da sì… (FA PASSARE LORENZO NON SENZA LANCIARE AD ORTENSIA |
|||
UNO SGUARDO SIGNIFICATIVO) |
|||
ORTENSIA |
Am goarda anche ‘d brut, coul ingegnè! Certo che se a l’è la prima impressionme coula |
||
ch’a conta per adess ij soma al pian dij babi! |
|||
18 |
VIRGILIO (RIENTRA) Per piasì pianta gnun ciadel, it veule ruvinè tut!
ORTENSIA Sent, se t’ij’è ten-e a la salute, fame tornè subit da Cortina…
VIRGILIO Nò! Sta lì e sghija! Sta a sghijè!!!
FRANCESCA (ENTRANDO) Mama scuss-me! It l’has vist còsa a l’è suceduje? Mi i vorija
presentete, ma Lorenzo a l’ha ciapate per la portiera!
VIRGILIO Che euj, che euj ch’a l’ha chiel-lì! A mi am pias già, a l’ha capilo subit ch’it j’ere!
FRANCESCA Tant a van via subit mama! Per piasì pòrta passienssa!
ORTENSIA Mi i porto sempre passienssa!
VIRGILIO Brava! Alora continoa!
ORTENSIA E va bin! Però vardè che voiautri doi un dì ò l’autr im feve meuire!
VIRGILIO Ma quand? A l’è vint ani ch’it lo dise! Decid-te! Sern el dì! Fissoma sta data! Parej i
stoma tuti tranquij!
ORTENSIA Ma va! Va! Va!…
FRANCESCA Senti papà foma na còsa va giù con mama i penso mi a lor!
VIRGILIO Lassa perde! S’i vado giù i la masso!
FRANCESCA Alora perché it vade nen giù con mama a mangè quajcòsa?
VIRGILIO Ah beh! Magara per mangè si!
ORTENSIA (A FRANCESCA) E ti Francesca it l’has nen fam?
FRANCESCA Nò grassie mi i stago benissim parej!
ORTENSIA Ah! E già! A chila ai basta ch’a-j sia ‘l so ingegnere…
VIRGILIO A l’è giovo! Lassa perde!…
ORTENSIA E peuj am va nen sta facenda ‘d nen podej stè si a cà mia…
VIRGILIO A l’è nen cà toa!…
ORTENSIA A cà vòstra!
VIRGILIO A l’è nen cà nòstra!
ORTENSIA (INDICANDO IL QUADRO) A cà soa!
VIRGILIO A l’è nen cà soa!
ORTENSIA E còsa ch’a l’è?
19
VIRGILIO La casa del popolo! I soma tuti si!
ORTENSIA E veuj nen lassè da sola mia fija col prim betè ch’a riva!!!
FRANCESCA A j’è ‘dcò soa sorela!
ORTENSIA Ah si bela sorela!
FRANCESCA E peuj Lorenzo a l’è ‘n galantòm!
ORTENSIA ‘L mond a l’è pien ‘d galantom! Ma a l’è anche pien ed fije ancinta!
VIRGILIO Cole-lì a son tute fije ‘d le portiere!!!
FRANCESCA Ma per chi i l’eve pijame?! Ij sai lon chi faso, e poi Lorenzo è una persona molto
educata!
ORTENSIA Oeh! Bela educassion! A l’ha butame a la pòrta!
VIRGILIO Perché at conòss ancora nen! Ma quand at conosserà da bin at pija a caos ant el
darera!!! (VEDENDO ARRIVARE LORENZO) Oej ch’a l’è si… oej ch’a l’è siiii…
Eh! Eh! Eh!…. Ingegnè!!!…
SCENA 5^
LORENZO e DETTI poi PATRIZIA
LORENZO (APPARE E SI SORPRENDE DI VEDERE FRANCESCA PARLARE
CONFIDENZIALMENTE CON ORTENSIA) Come i seve gentij con tuti, fin-a ‘d caresse a la portiera!
ORTENSIA (GLI DA’ UN OCCHIATACCIA ED ESCE STIZZITA) A son pa tuti ‘d vachè!!!
(ESCE)
LORENZO Scusi come a l’ha dit ?
VIRGILIO Ch’a ven-a si ch’a la lassa perde a l’è ‘n pòch servaja a mòrd! Sa i l’oma goadagnala a
la lotteria, a l’era ‘l prim premi, ansema a l’han edcò dane na moto col sidecar per portela via! A lo sa che fin-a a vint ani a parlava nen a disija mach la vocaj! Uh! Uh! Uh!… ch’a l’abia passienssa…
FRANCESCA E’ così…
VIRGILIO E’ così…
FRANCESCA E’ così…
VIRGILIO Ma a l’è anche pì che parej…
FRANCESCA E’ così buona!…
VIRGILIO Aròst con le patate!
FRANCESCA E vedrai che quand it la conoseras mej, t’ij voreras bin anche ti!
20
LORENZO A la portiera?
PATRIZIA (ENTRANDO) Cara Francesca devo farti tanti complimenti, la tua cameretta è
veramente incantevole!
VIRGILIO Ma d’andova a riva chila-sì?
FRANCESCA Grazie, sei molto gentile!
VIRGILIO (A PATRIZIA) Prego, che si assideri!
PATRIZIA Come dice?
VIRGILIO Set-te lì!!!
FRANCESCA Posso offrirvi qualcosa?
LORENZO (A FRANCESCA) A noi basta la tua compagnia!
PATRIZIA E quella del professore naturalmente! Francesca a l’ha parlame tant ad chiel del so
talent d’artista… del suo culto…
VIRGILIO Del mio?…
PATRIZIA Del suo culto… per l’arte!…
VIRGILIO Oeh! Io col culto ho fatto di tutto! Io ho sempre avuto un culto… da giovane per
l’arte!… un cultone!
LORENZO Professore i nascondo nen ch’i j’era fin-a genà d’ancontrelo perché da lontan senssa
conòss-lo lei mi incuteva un po’ di soggezione…
VIRGILIO Da lontano ci incutevo?
LORENZO Si!
VIRGILIO E adesso da vicino non ci incuto più?
LORENZO Nò! Anzi ho una grande stima perché da lei trapela una semplicità esemplare che si
riscontra solo tra persone dall’intelletto superiore…
VIRGILIO Ah si? Ma che bel! Ma dabon? Mi traipe… tra… traipe… còsa ch’i l’hai mi tra ij
pluch?…
FRANCESCA Trapela, papà! Trapela!
PATRIZIA In lei si vede chiaramente il piglio eclettico ed emblematico tipico del grande
luminare…
VIRGILIO Oeh! A dev vedde quand a s’anvisco le lampadine…
LORENZO Che lampadine?
VIRGILIO Cole ‘d la luminaria, ch’a l’ha dit!…
21
LORENZO |
Ah! A! Che simpatico! E’ veramente strabiliante l’autodemolizione che lei fa della sua |
||
persona andando a scontrarsi con i più alti concetti della logica umana… |
|||
PATRIZIA |
…Affinchè sia l’apparire a non sopraffare l’essere, e non l’essere a sopraffare |
||
l’apparire… |
|||
LORENZO |
…per quindi innalzarsi glorioso ed effimero con somma umiltà, giusta fierezza e rara |
||
saggezza… |
|||
PATRIZIA |
…dinnanzi a noi, piccoli e inutili esseri mortali!!! |
||
LORENZO |
Allora còsa dice professore? |
||
VIRGILIO |
(STORDITO) I l’eve pa na pastiglia per mal la testa? |
||
PATRIZIA |
Ah! Ah! Ah! Veramente spassoso!!! |
||
VIRGILIO |
Chi a l’è chila-lì? |
||
PATRIZIA |
Sono io! |
||
VIRGILIO |
Ah già, cola ‘d prima! |
||
PATRIZIA |
Peccato però che oggi i musei siano chiusi! Avremmo potuto visitarne qualcuno guidati |
||
dal professore! Sarebbe stato bellissimo!… |
|||
FRANCESCA |
Che peccato che non possiate trattenervi fino a domani, altrimenti… |
||
VIRGILIO |
Già, che darmagi!… |
||
PATRIZIA |
Sarebbe dare troppo disturbo… |
||
VIRGILIO |
Ma che darmagi!… |
||
FRANCESCA |
Nò, nessun disturbo! Solo che pensavo che domani Lorenzo deve riaprire l’ufficio!… |
||
VIRGILIO |
Che darmagi che doman Lorenss a dev deurbe l’ufissi! |
||
LORENZO |
Nò! |
||
VIRGILIO |
Ah! Doman a dev nen deurblo l’ufissi? |
||
LORENZO |
Nò! Io nò! |
||
VIRGILIO |
(A FRANCESCA) Pensa che drito! Doman a lo duverta nen l’ufissi! (A LORENZO) |
||
… A fa festa doman? |
|||
LORENZO |
I l’hai pijà quaj dì ‘d permess, ma malgrado le vòstre cortesie, incombere così |
||
all’improvviso… |
|||
FRANCESCA |
(IMBARAZZATA GUARDANDO VIRGILIO) Bèh, anlora… |
||
VIRGILIO |
Eh… anlora… pssst…bisognerebbe dirlo anche alla mamma… |
||
22 |
FRANCESCA |
Si ma am smija nen el caso di telefonare fino a cortina… |
||
VIRGILIO |
E già a l’è pa ‘l caso! …Foma na ròba: disomij-lo a la portiera… |
||
PATRIZIA |
Alla portiera? |
||
LORENZO |
A l’è n’istitussion costa portiera! |
||
FRANCESCA |
Ah! Ah! Ah! I l’eve nen capì? A l’era na scherss! |
||
VIRGILIO |
I l’eve nen capì? Pensè ch’i l’hai capì gnente gnanca mi! A l’ha capì mach chila! Chila |
||
capiss sempre tut! E’ una grande capisciona! |
|||
FRANCESCA |
Non si capisce mai quando scherza e quando fa sul serio! |
||
PATRIZIA |
Mi sembra di aver capito che il professore ha trovato una maniera garbata per dirci che |
||
non c’è nessun problema! |
|||
VIRGILIO |
A j’è gnun problema! Brava chila a l’ha capì pròpe tut!!! Brava! Brava! Brava! |
||
PATRIZIA |
Grazie! Grazie! Grazie! Accettiamo con entusiasmo! |
||
LORENZO |
(A PATRIZIA) Sei contenta? |
||
PATRIZIA |
Uh!!! |
||
LORENZO |
Io sono felicissimo! E lei cosa ne pensa professore? |
||
VIRGILIO |
Uh!!! A l’ha sentù soa sorela? A smijava tarzan! Io sono contento di dentro!… |
||
FRANCESCA |
Alora papà foma parej: siccome non abbiamo la donna di servizio, magari chiediamo |
||
alla portinaia se viene a darci una mano… |
|||
VIRGILIO |
Chila-lì? Ma scherssoma nen!… Ij piat as je lavo bele da lor… a-j lava costa sì ch’a dis |
||
mach ed gavade! |
|||
FRANCESCA |
Papà!… |
||
PATRIZIA |
E doman matin visite ai musei! E il professore ci darà tante, tante, tante spiegazioni! |
||
VIRGILIO |
E a mi chi am je dà le spiegassion?! |
||
PATRIZIA |
(A VIRGILIO) Lei è libero domani mattina? |
||
VIRGILIO |
Sono libero domani mattina? Mah?! A l’è che… doman matin… |
||
FRANCESCA |
…domani mattina papà… ha delle conferenze!!! |
||
VIRGILIO |
E già! Ci ho delle conferenze! Mi facci dare una occhiata al “carnet” (SFOGLIANDO |
||
IL LIBERCOLO DI PRIMA) Oh varda si! Doman matin i son ciapà come pòchi! Alle |
|||
nove c’ho il dottor Prosecco, alle dieci la professoressa Bonarda, alle undici a-j’è |
|||
monsignor Nebbiolo, sì a mesdì s’a va bin i son bele che ciòch!!! |
|||
23 |
LORENZO Beh, se al mattino è impegnato, senz’altro sarà libero il pomeriggio?…
VIRGILIO Ma verament… mi…
PATRIZIA E su si liberi!
VIRGILIO Ma s’i l’hai gnanca mangià?
LORENZO Lo faccia per noi!
VIRGILIO Ma i sai nen s’i riesso…
PATRIZIA E su, dai!
VIRGILIO E va bin mi i vado, i preuvo e s’i riesso nen i ven-o torna da si!
PATRIZIA Ma dov’è che va?
VIRGILIO Al gabinet! I l’eve dim-lo voiautri: si liberi!
LORENZO Ma nò! Noi intendevamo il pomeriggio per visitare qualche museo!…
VIRGILIO Ah ecco! Di liberarmi in quel senso! Svincolarmi!
FRANCESCA Papà, adesso non devi andare?…
VIRGILIO Andova?
FRANCESCA Andare… ch’at speto!…
VIRGILIO Ah si, adess i dev andè… ch’am speto (P.P.) (A FRANCESCA) Ma chi a l’è ch’am
speta?…
PATRIZIA E quale museo ci porterà a visitare?
VIRGILIO Quale museo?
LORENZO Francesca ci ha detto che lei è un gran conoscitore dell’antico Egitto!
VIRGILIO Eh si, difatti mi i son un professor d’Egitto!!!
PATRIZIA Oh! Si l’Egitto, le piramidi, la sfinge, le mummie!… Lei si stupirà, ma io so anche
dove sono, le mummie!
VIRGILIO Ma ch’am lo disa nen?!
PATRIZIA E invece voglio proprio dirglielo! Si trovano: al museo Egizio!!!
VIRGILIO Ma basta là! Ma che testa che c’ha lei! Lei sarebbe perfin capace di trovare l’acqua nel
Po!!!
PATRIZIA Oh si! Come vede una certa infarinatura c’è l’ho anchio!
VIRGILIO Mi anvece oramai son bele che panà!
24
FRANCESCA |
Bene! Quindi potremmo cominciare dal museo Egizio! |
||
VIRGILIO |
Nò, el museo egizio, nò! A l’è sarà per lavori in corso! A son ancamin che a-j cambio |
||
le binde a le mummie! (PIANO A FRANCESCA) It ses pa mata, a-j son tuti ij mè |
|||
colega a-j ven fòra ‘n quaranteut!!! |
|||
PATRIZIA |
Peccato, avrei desiderato tanto vedere una mummia! |
||
VIRGILIO |
S’a l’è mach per vedde na mummia a-j’è nen da manca d’andè al museo Egizio! A |
||
basta calè giù ‘n portineria a-j n’a-j’è un-a bela gròssa, senssa binde e con ancora ‘l |
|||
sarcòfago adòss!!! |
|||
LORENZO |
Francesca ci ha anche detto che lei è un profondo estimatore di Leonardo! |
||
VIRGILIO |
Orco faus! Per mi Narducio a l’è tut i soma come doi… come doi… come doi! Ah! I |
||
seve còsa i podrijo fè! I podrijo andè a vedde “la gioconda”!!! |
|||
PATRIZIA |
Ah! Ah! Ah! Che spassoso! Lei vuole burlarsi di noi!… |
||
LORENZO |
Lo sanno tutti che “la gioconda” è a Parigi! |
||
VIRGILIO |
A Paris?! |
||
FRANCESCA |
Eh si papà, a Parigi! |
||
VIRGILIO |
Savija nen ch’a l’avejsso tramudala!!! Alora de già ch’i soma an zona i podrijo andè a |
||
vedde “l’ultima cena” di Leonardo! |
|||
PATRIZIA |
Ah! Ah! Ah! Molto divertente! Ah! Ah! Ah! |
||
LORENZO |
Anche questo è fuori zona è a Milano! |
||
VIRGILIO |
A Milan? Ma si a tramudo tut senssa che mi i sapia gnente! |
||
LORENZO |
E poi noi l’abbiamo già vista! |
||
PATRIZIA |
E si! Quindi saltiamo la “cena”!!! |
||
VIRGILIO |
Sautoma la sin-a!… a mesdì i l’hai nen mangià… va a finì ch’i divento na filura!!! |
||
LORENZO |
Come a dis? |
||
VIRGILIO |
Nò gnente!… i ciamo scusa ma mi quand i parlo ‘d Narducio mi… mi esalto…. Mi |
||
anvisco, i m’anfiamo… Am ven un infiamassion adòss, na grataròla… perché vedde il |
|||
genio di questi italiani, perché la patria è come l’anguria che c’ha il bianco, il rosso e il |
|||
verde, la nòstra patria col genio di questi italiani che sanno fare tutto, ch’a basta ch’a-j |
|||
sia da mangè e da beive e nen da travajè! Perché come si dice: “da taola e da let gnun |
|||
rispet!” e allora dico ben venga la legge del menga… ehm… del mento pensoso e… |
|||
corrusco del mite Leonardo… |
|||
FRANCESCA |
Ma papà… |
||
VIRGILIO |
Silenssio! |
||
25 |
LORENZO |
Nò, nò, lascialo dire… |
||
PATRIZIA |
E’ un piacere ascoltare la sua foga!… |
||
VIRGILIO |
Eh cara chila, la mia foga… perché adess i son vej, ma na vòlta mi i l’avija si la |
||
fòga!… |
|||
FRANCESCA |
Papà!?… |
||
VIRGILIO |
òratoria!… Fin da l’oratorio i l’avija la foga per l’arte! (PIANO A FRANCESCA) I |
||
son andait bin? |
|||
PATRIZIA |
Allora da quale museo cominciamo? |
||
VIRGILIO |
Per mi ‘n museo ò l’aut a l’è istess! Scelga ella… scelga ella… |
||
PATRIZIA |
Allora vediamo… |
||
LORENZO |
Perché it veule savei-lo? Sarà una sorpresa vero professore? |
||
VIRGILIO |
Oh si, si una sorpresona!… |
||
FRANCESCA |
Scusate ma adesso il professore deve andare, vero che devi andare papà!… |
||
VIRGILIO |
Si, devo andare, perché devo andare dove devo andare… allora… è stato un piacere |
||
d’avervi conossiuto, adesso vado, poi ritorno… arved-se! (DA LA MANO A |
|||
PATRIZIA) |
|||
PATRIZIA |
Arrivederci professore! Sappia che annoterò tutte queste meravigliose sensazioni |
||
provate qui con lei, nel mio diario personale che compilo giorno per giorno… |
|||
VIRGILIO |
Dì per dì? |
||
PATRIZIA |
(SEMPRE SCUOTENDO LA MANO DI VIRGILIO) Si giorno per giorno! |
||
Assolutamente non voglio farle mancare! |
|||
VIRGILIO |
Ma lo sa che lei trasmette una valanga di sensualità… |
||
FRANCESCA |
Papà!… |
||
VIRGILIO |
(SALUTANDO LORENZO) E anche a lei buone cose!… Mi a l’è mej ch’i vada via |
||
prima ch’im la fasa adòss… (P.P) |
|||
PATRIZIA |
Ah, professore… |
||
VIRGILIO |
Cosa a-j’è ancora? |
||
PATRIZIA |
Lei che è anche uno storico eminente, secondo lei? Qual è stato il punto più oscuro del |
||
medioevo? |
|||
VIRGILIO |
Ma come? A lo sa nen? A lo san tuti… a l’è stait ‘l pertuss del cul ‘d Ludovico ‘l |
||
moro! |
|||
26 |
FRANCESCA Papa?
LORENZO Scusa Francesca mi puoi togliere una curiosità? Chi è il signor Vercelloni?
VIRGeFRA (INSIEME) Chi?
LORENZO Il signor Vercelloni!
VIRGeFRA (insieme) I soma panà!
LORENZO Sai, non voglio essere indiscreto, ma di là in camera ho trovato un libro piuttosto
audace con una strana dedica e con una firma illeggibile: “All’amico Vercelloni perché si satolli!” Ecco perché a l’è vnume la curiosità ‘d ciamete!
VIRGILIO Ah si? A l’è… a l’è… a l’è!… A l’è, a l’è, a l’è!… Oeh! Chiel-lì a l’è ‘n salòp! A sa
come i lo ciamoma noi? (RIDE) Porcelloni!!!
PATRIZIA Porcelloni?
FRANCESCA Papà!…
LORENZO Tuo papà ha ragione! Mi sembra appropriato perché il libro è, come dire?… Libertino!
Anzi piccante!
VIRGILIO Come i disoma noi an franssa “osel”, è un libro “osel”!!!
LORENZO Con certe fotografie peuj…
VIRGILIO Pa ‘d fotografie lì parej, ma ‘d fotografie con doe bele ciapette parej?
FRANCESCA Papà!…
VIRGILIO Ti, varda ch’a l’è tuta ròba artistica, pa ‘d crinade qualsiasi! Doe ciapette artistiche…
bele, bianche, fresche, genuin-e… eh! Con tut lòn ch’i l’hai da fè, i peudo pa stè si con le man ans le ciape! A l’è mej ch’i vada!… (ESCE)
PATRIZIA Ed io vado ad annotare subito tutto sul mio diario personale!
LORENZO Finiss nen subit!
PATRIZIA Oh! Nò! Poi devo scrivere al mio fidanzato Ugo e poi devo fare una telefonata alla
mamma! Cara Francesca posso approfittare del telefono in camera tua?
FRANCESCA Certo cara!
LORENZO Mi raccomando non essere telegrafica!
PATRIZIA Oh! Nò! Ò! Farò una telefonata lunga, lunga, lunga! Potete contarci! Anto non sono io
che pago!
FRANCESCA E gnanca mi!
PATRIZIA E’ il professore
27
FRANCESCA E’ il professore
PATRIZIA Io vado e voi mi raccomando… andateci piano! Bye! Bye!
LORENZO Francesca!
FRANCESCA Lorenzo!
LORENZO Dopo tutti questi mesi!
FRANCESCA Ma ti t’em veule ancora bin?
LORENZO Nò! Ancora ‘d pì ‘t na veuj!
FRANCESCA It ricorde come i soma conossusse?
LORENZO E chi as lo desmentija, tu eri sdraiata sulla sabbia così… (LA FA SEDERE SUL
TAPPETO DAVANTI AL DIVANO) E io uscivo dall’acqua e mi sono venuto a
sdraiare volutamente vicino a te, così… (SI SDRAIA VICINO A FRANCESCA)
FRANCESCA Cosa fai? E se arriva qualcuno?
LORENZO E ci a dovrija riveje? La dòna ‘d servissi i l’eve licenssiala, toa mama a l’è a sghijè, tò
papà a l’è apen-a andait via…
FRANCESCA Ma di là c’è tua sorella!
LORENZO Oh, ma chila a l’è anteligenta come so fratel! A ven nen a destorbene!
FRANCESCA Però…
LORENZO (FACENDOLA ZITTIRE) Ssshttt!!! At smija nen d’esse ancora a Sanremo?!
FRANCESCA Si! Ma it vedde, ti, fin-a adess it l’has mach conossù mè papà…
LORENZO Oh! Simpaticissim, gentilissim, afabilissim, modern! L’ideal d’ij suoceri! Conosso
ancora nen tua mama, ma i son sicur ch’am piaserà ‘dcò chila!
SCENA 6^
ORTENSIA e DETTI
ORTENSIA (ENTRA E SI FERMA SULLA PORTA)
FRANCESCA (SI ALZA DI SCATTO) Nò, cioè, i veuj dì mamma, varda chi a-j’è?
LORENZO Chi a-j’è? (SECCATO) Ah! Am sminava!… Ma… da andova a l’è intrà?
ORTENSIA Da la pòrta!
FRANCESCA A l’ha le ciav… a l’è tant afessionà!
ORTENSIA I ven-o per giutè, vist ch’a j’è nen la dòna ‘d servissi!
28
LORENZO (A FRANCESCA) Mand-la via, per piasì mand-la via subit ch’am da ‘ns ij nerv! I
stasio così bin cogià ans… la spiaggia, da soj… (ESCE NELLA SUA CAMERA)
FRANCESCA Mama pensa nen subit mal!
ORTENSIA Nò?! It ses sghijà an sel tapis?…
FRANCESCA Ma nò mama i gieugavo…
ORTENSIA Còsa i fasije? Le stirobacole?
FRANCESCA I j’era ancamin ch’i preuvava…
ORTENSIA Am sa tant ch’a-j’era chiel ch’a-j preuvava…
FRANCESCA I j’era ancamin ch’i cercava de spiegheje, ma a l’è nen facil come ‘t cherde…
ORTENSIA Certo! E la sorela andova l’eve mandala? A cheuje la sicòria?
FRANCESCA A l’è ded-là ch’a scriv a so moros…
ORTENSIA Anvece a ti l’ingegnè at disija tut an boca?!
SCENA 7^
LORENZO e DETTI poi VIRGILIO
LORENZO (ENTRANDO) Ma a l’è ancora si?
FRANCESCA (AD ORTENSIA) Anlora Cesira! Per adess i l’oma da manca ‘d gnente, va pura!… It
ciamoma pì tardi!
ORTENSIA Cesira anvece a peul restè, i l’hai nen pressa… i son an pausa…
LORENZO (STIZZITO) Ma se la tòta a-j dis ch’a l’ha nen dabsogn, am smija ch’a basta! Stia
tranquilla che la mobilia la curiamo noi!
ORTENSIA Pì curà che parej… j’ere settà per tera!!!
LORENZO La tòta as set-ta andova ch’a-j pias e mi, con ‘l permess dla tòta, i fass l’istess! Ciair?
ORTENSIA La tòta a fa pa tant lòn ch’a veul! E chiel edcò!
LORENZO Ma varda mach che bech!
FRANCESCA Stè calm, su anrabieve nen! E ti Cesira s’i l’hai dite d’andè, va! (CHIAMA) Patrizia,
Patrizia puoi venire?
PATRIZIA (D.D.) Un momento sto ancora telefonando!…
LORENZO Parla, parla! Pura tranquila e desmentija nen ij salut edcò da part dla portiera!
ORTENSIA Còsa a fa? A telefona anche cola bernuffia? Ma andova as cherd d’esse?
LORENZO Ch’a vada via ò i rispondo nen ed le mie assion!
29
ORTENSIA |
Cesira a va perché s’a sta ancora si av na fa ‘n frach parej a tuti! (ESCE) |
||
FRANCESCA |
Nò Lorenzo! It deve nen esse così scorteis con chila! |
||
LORENZO |
Ah! I sarija mi ‘l maleducà? Ma s’a l’è sempre an mes a-ij pè! |
||
FRANCESCA |
A l’è faita parej! It vedras che quand it la conosseras mej… |
||
LORENZO |
Ah! Nò! I veuj pròpe nen conòss-la mej! Anssi scus-me s’i l’hai ofendute la portiera!!! |
||
(ESCE) |
|||
FRANCESCA |
(SEGUENDOLO) Ma nò, Lorenzo speta… Lorenzo!… |
||
ORTENSIA |
(ENTRA SPINGENDO VIRGILIO) Avanti! Intra! |
||
VIRGILIO |
Oh! Ma mol-la! I l’hai mangià n’oliva! |
||
ORTENSIA |
Tuta la burnia it l’has mangià! |
||
VIRGILIO |
Ma fate furba! It l’has fin-a fame andè l’òss ed travers! |
||
ORTENSIA |
Sent an pòch Genio! Vist che si mi i peudo nen stèje a toa fija it je pense ti! |
||
VIRGILIO |
Si, va bin, i penso mi! Che barba! |
||
ORTENSIA |
E andova a l’è adess? Andova a l’è andaita a sarà pa con col aut “Porcelloni” lì? |
||
VIRGILIO |
A l’han rapit-la a l’è ‘n Sardegna, da si ‘n poch at mando ‘n tòch d’orija e at ciamo ‘l |
||
riscatto! |
|||
ORTENSIA |
E disije anche a toa fija ch’a ven-a giù a mangè che se a l’ha perdù la testa almeno |
||
ch’as ten-a da cont la pansa!!! (ESCE) |
|||
VIRGILIO |
Ma va! Pròpe a mi a dovija tocheme sta bruta òca!… |
||
SCENA 8^ |
|||
LORENZO, PATRIZIA, FRANCESCA e DETTO |
|||
LORENZO |
Oh! Caro professor, già ‘d ritorn? |
||
VIRGILIO |
Eeeehhh….. |
||
PATRIZIA |
Così adesso sarà tutto nòstro? |
||
LORENZO |
Spero che non dica di nò! |
||
PATRIZIA |
Io non la mollo più! |
||
LORENZO |
Allora, usciamo? |
||
PATRIZIA |
Oh, si! Vado subito a prendere la borsetta e l’ombrello e si va! (P.P.) |
||
VIRGILIO |
Perché ‘l paracqua? Fòra a-j’è ‘n sol ch’a s-ciapa le pere! |
||
30 |
PATRIZIA
Oh! Oh! Oh! Non lo sa? Il tempo è come me: è pazzo!!! Oh! Oh! Oh! (ESCE)
VIRGILIO
Francesca, cala giù na minuta ‘n portineria a vedde lòn ch’a veul… che se i vado giù mi i tiro ‘l còl!…
FRANCESCA
Scusa Lorenzo i rivo subit, it lo giuro! Mach na minuta!… (ESCE)
VIRGILIO
A va e a ven, ch’a l’ha na còsa lì sota…
LORENZO
I l’hai capì! A l’è Cesira!
VIRGILIO
Chi a l’è ch’a l’è?
LORENZO
Cesira! La portiera, nò?!
VIRGILIO
Ah, si, si! Cesira!… Cesira… vezzeggiativo di Margherita, senss’aut!
LORENZO
E chiel a la lassa andè giù parej?
VIRGILIO
As ved che lì Cesira a l’ha da manca d’un piasì!
LORENZO
Sentoma, che tipo ‘d piasì?
VIRGILIO
Eeeh che piasì… i sai nen, ed na rabotà a ij onge dij pè!
LORENZO
E tòta Francesca a dovrija scomodesse a tajeje ij onge dij pè a la portiera?!
VIRGILIO
Còsa a veul ch’i disa, la portiera a l’è veja, a-j la fa nen a chinesse, peuj magara a l’ha ancora ‘d quaj, pè malfait, fait a sòcol ed mul con le siole con ij onge spesse, anvece per Francesca ch’a l’è pì giovo, pì ‘n piòta a l’è ‘n giuegh dè na sgurà a-ij pè ‘d Cesira!
LORENZO
Ma a l’è ‘n personagi pròpe così important sta portiera?
VIRGILIO
Eeeh… Bèh! Ansoma, a l’è come ch’a l’è ma a l’è disponibila, as presta per tuti, a fa ‘n pòch ed tut! A ramassa, a cus, a lava, a stira, ammira… i j’ero pien ed rat a l’ha massaje tuti a mordijon! A l’ha disinfestà tut “el balon” a mordijon!!! A la ciamavo “la kaimana” ed Dòjra gròssa!”
LORENZO
E peuj tuti sti riguard, per chi? Per na maleducà parej? Ch’a l’era na bela rompiscatole! L’hai capilo subit! Anssi ch’am permetta ‘d dije, che mi, a so pòst…
VIRGILIO
Chiel, a mè pòst, a farija come mi: gnente! Còsa a veul savej chiel ed le fomne che mi i sapia nen! Chiel a l’è nà doman e mi prima ‘d Garibaldi! A lo sa nen che noiautri òmo i soma ‘d buratin ant le man ed le fomne, da fè sautè e balè come a-j pias a lor?! Perché a son lor ch’a decido! Ij òmo as sposo perché a son ed babacio! A lo sa nen che per ògni fomna ch’a sia come ch’a sia, a-j van quat bestie?! Un vison, per coatesse quand a fa freid, un can-luv per feje da goardia specie s’a son bele, un leon per fela gieughe la neuit… e n’aso ch’a paga!!! (USCENDO MENTRE LORENZO LO GUARDA SBIGOTTITO) Ecco come ch’a son le fomne! E peuj a veul mosteme a mi, ma ch’a staga ciuto… ch’am fasa ‘l piasì…
BUIO. AL RIACCENDERSI DELLA LUCE E’ IL MATTINO SEGUENTE, FUORI PIOVE.
31
SCENA 9^
ORTENSIA, poi VIRGILIO
ORTENSIA (E’ SDRAIATA SUL DIVANO AVVOLTA IN UNA COPERTA. SI SVEGLIA DI
SOPRASSALTO) Ohmmi! Che ora ch’a l’è? Ahi! Che mal la schin-a! Andova a l’è mia fija?
VIRGILIO (ENTRA CON IN MANO UN INVOLTO) A l’è morta toa fija!
ORTENSIA A sarà pa ‘nt la stanssia con chiel-là?! (VA A VEDERE) Ah nò, nò a l’è lì con la
bernuffia! Lor si comod ant el let!… Mi I son tuta a tòch!
VIRGILIO Fòra a pieuv gròs mè ‘l dil! Son andait a fè doi pas, tra na stissa e l’autra e i l’hai pijà
an pòch ‘d lait e ‘n pòch ed pan per colassion! Ma si a-j’è gnanca na scodela, gnanca ‘n bicer, un bassin, n’urinari da fè la supa!…
ORTENSIA Tante grassie! E adess còsa it veule? Ch’ij la porta mi la colassion? Te stass fresch!
VIRGILIO Sent: taca già nen a strachè la matin bonora, ch’i patisso!
ORTENSIA E scot-me bin: ò toa fija as decid a butè tut an ciair per mesdì, o se no mi faso s-ciopè
la bomba!
VIRGILIO Per piasì, sta mach ciuto che se nò faso ‘n “uxoricidio”! Francesca a l’ha pi veuja che ti
‘d dije tut a so moros!
ORTENSIA Ma antant a diss gnente! E ‘l so moros am smija ch’a s’anteressa ‘d tut, meno che ‘d
mariela!
VIRGILIO E daje temp! As conòsso da doi dì còsa ‘t veule ch’a faso tut ed corsa? E peuj pròpe ti
‘t parle! E alora còsa i dovrija dì mi ch’i l’hai marijate ‘l doi d’agost, la festa dij òmo e già son a la dis longa, e i son riussì a vnì a cogieme con ti el ses ed genè! La toa festa!!!
ORTENSIA Ma gav-te la nata professor!
VIRGILIO Perché la tota a l’avija paura!… A la ciamavo “la pistapere” e a l’avija paura ‘d mi!
ORTENSIA Sta ciuto!!!
VIRGILIO Ier seira a l’hai portaje a mangè al ristorant e mi i lo squadrava l’ingegnè, quand a
goarda nòstra fija a s’anfiama, squasi, squasi come mi quand i penso a Narducio!… As la mangiava con ij euj, a smijava ch’a la despatanuvejssa con ij euj! A l’è cheuit, a l’è cheuit!… Pensa che per goardesse a l’han gnanca mangià!
ORTENSIA A giudichè dal cont ch’it l’has pagà as dirija tut el contrari! It podije almeno fej-lo
paghè da lor!
VIRGILIO E già brava! Mi i j’anvito e peuj i faso paghè da lor!!! Mi per limitè le speise ed prim i
l’hai pijà mes bròd… ed dadi e ‘d second i l’hai pijà l’aut mes bròd! Anvece lor doi nò,
a l’avijo davanti doe sogliole ch’a saran staite doi chilo l’un-a, a smijavo doe balen-e a
son costame 70.000 lire l’un-a e a-j mangiavo nen! As goardavo ‘nt le bale dij euj con
coj euj da truta an carpion… It lo sas anvece chi a l’è ch’a mangiava? La sorela! Cola
surba! It l’aveisse vist-la a sbafava tut a quat ganasse! Dòpo la sua ròba a l’è ‘dcò
32
finisse le sogliole dij autri doi! A l’è ciuciasse fin-a le resche e a l’ha polidà tuti ij piat con el pan! E per digerì dòpo ‘l cafè a l’è fasse portè ‘n cichet ed Petrus!
ORTENSIA Si! Si! Vojautri mangiave e mi i j’era si sola come ‘n can!
VIRGILIO E cerca d’esse gentila con lor comporte bin, faje l’inchin, la riverenssa, la penitenssa,
pija esempi da la regin-a d’Inghiltera… copia da la regin-a… fa vedde ch’it ses na a Oxford a Cambridge…a Vauda ‘d Nole…
ORTENSIA Andova?
VIRGILIO A Cambridge! It capisse gnente bleffa!
ORTENSIA Come?
VIRGILIO Bleffa!
ORTENSIA As capiss! Mi devo esse la gentila! J’aotri con mi nò, ma mi con j’aotri, si… Mi stago
‘d cà an portineria!
VIRGILIO Conta nen ed bale! Cousta neuit it ses staita ‘dcò ti, ai piani alti!
ORTENSIA Ah, si! Ela neuit lì ‘n sel sofà! I son tuta reida!
VIRGILIO It podije deurme con mi! I j’era tut patanù…
ORTENSIA Nò!
VIRGILIO Mah a son ormai 25 an-i ch’it concedo l’onor ‘d deurme da fianch a “il mio corpo ti
scalderà”
ORTENSIA A l’è ora ‘d cambiè! Per lo meno per nen sent-te ronfè!
VIRGILIO E it l’has fait mal!
ORTENSIA Perchè ?
VIRGILIO Costa a l’era na neuit bon-a !
ORTENSIA Ma va…
VIRGILIO Eh, i sai mi lòn ch’i diso! It sas nen lòn ch’it l’has perdù! I riussia nen a deurme e I son
andait an gir per cà e it andovin-e mai pì còsa ch’I l’hai trova!…
ORTENSIA E còsa?
VIRGILIO Eeehhh! It lo diso nen!
ORTENSIA E dai, dime còsa?
VIRGILIO Quadret d’amid! A veul dì ch’i lo dovrerai per le camise adess!
ORTENSIA Ma conta gnun-e bale!
33
VIRGILIO Mi i lo sai còsa ‘t l’has ti, ti ‘t l’has paura ‘d diventè nòna ancora prima ‘d diventè
suocera!
ORTENSIA I l’hai paura ‘d troveje torna a fè le stirobacole ‘ns el tapis come ier!
VIRGILIO A son giovo s’a-j fan nen lor le stirobacole ch’it veule ch’a-j fasa? I e ti?! Che peuj a
dev riveje ‘l carro-attrezzi a portene via?! Noi i l’oma faje nòstre stirobacole! E affini!!! Ah! Fame nen parlè!…
ORTENSIA Ecco sta ciuto ch’a l’è mej!
VIRGILIO Oramai lor a son la primavera, noi anvece i soma l’invern! Anche noi abbiamo avuto la
nòstra primavera! It ricòrde col ani ch’i savijo nen andova andè! I disijo: “Andova andoma? A Capri o a Ischia? A nò andoma a Ospedaletti ch’a l’è mej!” A l’era ‘l ventiseiesimo anno ch’i andasijo a Ospedaletti, albergo a cinque stelle!
ORTENSIA Ma che sinch steile?!
VIRGILIO Si! A duvertè l’anta ‘d la goardaròba i l’hai ciapala si! Ch’a l’ha fame vedde le steile! I
l’hai contane sinch e per lì ‘n gir a-j n’a-j’ero ‘dcò d’autre!!! It ses passaje ti con un tafanari parej e i l’hai dit andova i la treuvo un-a pì rotonda che parej… A l’era bel la neuit, a-j’era la lun-a, la musica a l’avijo ‘ndrugià le fior… a-j’era col gadan lì ch’a cantava! Come as ciamava? “Ho freddo ma ci provo gusto”
ORTENSIA Ma va giù! A l’era Fred Bongusto!
VIRGILIO A cantava: “una rotonda sul mere, mentre mi mangio le pere…” (AVVICINANDOSI
AD ORTENSIA) Ven si ch’it strafogno! Andoma ‘ns la taola ‘d la cusin-a!…
SCENA 10^
LORENZO e DETTI
LORENZO (ENTRA E SI FERMA SUL FONDO) Buon giorno, professore!
VIRGILIO (SENTENDO ARRIVARE QUALCUNO) Ciuto! Ciuto! A l’è si! Date ‘n contegno!
Sorridi a mezza bocca! Prima it lo salute! E it ij’è fase la riverenssa! Part, part….
ORTENSIA Buongiorno! Ci auguro una buona giornata! Buona permanente! A va bin parej?!
(USCENDO) Ma va, va, va… (ESCE)
VIRGILIO Ma lolì a l’è na riverenssa? A smijava Carla Stracci ch’a pissa ‘ns na cioenda!!!
LORENZO Eh! Professore, professore! E bravo! Quand el gat a-j’è nen… ij rat a balo!…
VIRGILIO Che gat?
LORENZO Soa madama, ch’a l’è a Cortina! E quindi a-j’è nen…
VIRGILIO Ah! Già mia fomna! Si ma ch’a goarda ch’as sbaglia, mia fomna a bala nen con ij rat, a
peul balè con ij elefant!!! Ah! Perché lei alludeva… chiel a pensa che vist che mia fomna a-j’è nen alora mi i fasija l’erlo con la portiera!
LORENZO E già! Occhio non vede e cuore non duole!
34
VIRGILIO Ma a l’ha vist-me? Mi, con chila-lì? Ma lei davana, lei tardocca! Se fossimo anche soli
al mondo nel paradiso terrestre, mi e chila-lì, sotto l’albero del peccato… mi i scaperija col serpent…
LORENZO Ma no, schersso! Professor! I son tròp sicur del so bon gust, per cherd-lo bon a piesse
certe distrassion con na portiera… e peuj pròpe con cola portiera lì!!!
VIRGILIO Ah nò, nò, mi i son n’òmo tut d’un tòch!!! A l’ha durmì?
LORENZO Benissim! Però a quanto pare a-j’è quaidun ch’a deurm ancora (CHIAMANDO
VERSO DESTRA) Ehi! Dormiglione! Sveglia!
PATRIZIA (D.D.) Siamo pronte, arriviamo subito!
LORENZO Professor, ch’am gava na curiosità, i l’hai notà che an tute le stansse del so apartament
a j’è ‘l ritrat ‘d col monnsù lì! (INDICA IL RITRATTO DEL PROFESSOR VERCELLONI)
VIRGILIO Oh nò! Pà daspertut! Ant el gabinet a-j’era i l’hai gavaj-la mi, am dasija fastidi! A sa,
un as seta a ved davanti chiel-lì a manco ij stimoj, un as blòca!…
LORENZO Chi a l’è?
VIRGILIO Chi a l’è?
LORENZO Si, chi a l’è?
VIRGILIO Oeh! Ma come? A sa nen chi a l’è?
LORENZO Nò!
VIRGILIO Gnanca mi! Ehm… cioè… nò!… an biblioteca a l’è pien ed giornaj… ed liber… a-j’è
n’enciclopedia ch’a parla ‘d chiel-lì… e chiel a sa nen chi a l’è?
LORENZO Nò!
VIRGILIO Ch’a vada a lesije!!!… (TRA SE) Che diav i conto a chiel-sì?! (A LORENZO) A l’è
un… a l’è un ed na famija ch’a l’han fait le… le crociere… con col-là… con Goffredo di zabaglione… che… che tute le matin prima d’andè a caval as na fasija na bela sbatuva, che peuj a lo mangiava ‘l caval e chiel a berlicava mach pì la tassa! E a partija con la siabola an aria e andasija ancontra al “Feroce salamino”, che lì ‘n dì a l’è scapaje la siabola e a l’ha tajaj-ne ‘n tòchet parej ed salamino! E col-là a l’è anrabiasse e a crijaje: “ma come i n’hai già pòch e ti it em na taje anchè ‘n toch?!” E a l’è lì ch’a l’han anventà ‘l sancrao con ij salamin!!! E parej tra ‘n salamin e l’aut col-lì a sarija un tr… un tr… un tris… un trisanimo col che d’anlora fin-a ancheuj ch’a fasa doi cont, a l’è ‘l nònò… el nònò ‘d la famija!!!
LORENZO Ah! So nòno!
VIRGILIO Ma nò, nen mè nòno!!!
35
SCENA 11^
FRANCESCA, PATRIZIA e DETTI
FRANCESCA (ENTRA CON PATRIZIA) Bondì!
PATRIZIA Buongiorno a tutti!
LORENZO Bondì Francesca!
VIRGILIO Ard-la sì… bondì! Francesca, pensa mach che si, l’ingegnè am ciamava se col-lì del
quader a l’era mè nòno!
FRANCESCA Nò, a l’è mè nòno…
PATRIZIA (A VIRGILIO) Suo papà?
VIRGILIO A sta bin grassie! A l’han operalo a l’han butaje neuv pace maker a sta benone adess a
l’è andait a fè ‘n gir an bicicletta!
PATRIZIA Che giro?
VIRGILIO El giro d’Italia!
FRANCESCA A l’è ‘l papà ‘d la mama…
VIRGILIO Ah! Si, si, si! Il papà della mamma!
LORENZO Un uomo veramente interessante! I l’avroma ‘l piasì ‘d conòss-lo?
VIRGILIO Nò! Nò! A l’è mort! (A FRANCESCA) Ti t’em fase meuire ‘dcò mi ! (A LORENZO)
Ma lei vede in che secolo viviamo! Ancheuj a-j meuir ed la gent che fin-a a ier a l’era viva!!!
LORENZO E sua madama?
VIRGILIO A l’è a sghijè! A spedaletti!… ehm!… a Cortina!…
FRANCESCA Papà, Lorenzo a veul ch’it parle ‚d la nòna! Della mamma della mamma!
VIRGILIO Eh! Ma se as spiega nen! La mamma della mamma a sarija la nòna, la fomna ‘d chiel-lì
(INDICA IL QUADRO)
FRANCESCA Si!
VIRGILIO Alora ch’a lo disa! Alora, dunque: la nòna… (TRA SE) Eh! La nòna! I soma torna da
capo! Adess i faso s-ciopè ‘dcò cola-lì e parej i na parloma pì nen! Eeeh… la nòna as ciamava Veronica… e… a sonava… la fisarmonica! As la butava ‘n sij genoj e a fasija “Blblblbl”…!!! Mach che ‘n bel dì a fòrssa ‘d ten-e la fisarmonica ‘ns ij genoj a l’è gonfiaje ‘n genoj parej e a l’è destacasse anlora, a l’han butaje na gamba ‘d bosch! Però la gamba ‘d bosch a l’avija ‘n difet che quand a balava ‘l liscio la gamba ‘d bosch as desvisava, alora a-j disija al so balarin: “a-j despias fè ‘l ranversè parej a s’anvisa torna?” E peuj la nòna a l’avija ‘dcò ‘n vissi: a-j piasijo da s-ciopè ij bolè; tute le qualità: crave rosse, crave neire, porsin, porsej, garitole, pet del luv, le famijole, ij
36
champignons… le mazze di tamburo, vaire a-j piasijo le mazze di tamburo!!! A j’ero la soa passion!!! Ansoma ij bolè a-j piasijo da s-ciopè e difatti, a l’è morta per ij bolè!!!
PATRIZIA Avvelenata?!
VIRGILIO Nò! Un dì a l’è seurtija da cà per andè a catè, ant el negossi lì davanti ij bolè, a l’è
andaita sota na moto!!!
PATRIZIA Povera nonna!
VIRGILIO E ‘l motociclista, ch’a l’avija ‘l casco, el motociclista, a-j fa: “signora come sta?” E
chila a l’ha tranfiaje col fià ch’a spussava d’a-j: “Ah! A! I meuiro, i meuiro!” E siccome a l’era na dòna ‘d paròla; “morse”! (TRA SE) E se av pias nen costa bala andev-la a pijè ‘nt el frach!!!
PARIZIA Profesore veramente spassoso!!!
SCENA 12^
ORTENSIA e DETTI
ORTENSIA (ENTRA CON UN GRANDE VASSOIO CON LA COLAZIONE) I signori sono
serviti! (SBATTE LE TAZZE SUL TAVOLO)
VIRGILIO Un pòch ed grassia! Dovra un pòch ed grassia, desgrassià! Un pòch ed grassia! It smije
‘n murador! A son cristalli della bassa Boemia delle ceramiche Pozzi!
ORTENSIA E chi a l’è?
VIRGILIO Col ch’a fa ij cess! It sas pròpe gnente! Perché it l’has preparà lì, dedlà a-j’è “la salle a
manger de l’autre cotè”!
ORTENSIA Còsa a l’è ch’a-j’è?
VIRGILIO “La salle à manger de l’autre cotè”!
ORTENSIA It capisso nen!
VIRGILIO Ne comprend pas?
ORTENSIA Ma se it l’has compralo ti ‘l pan!
VIRGILIO A l’è pròpe stopa! A capiss an tubo!
ORTENSIA Sor professor, a vorerà pa sporchè ‘dcò dedlà?!
VIRGILIO A-j mancherija mach pì lòn, madama? Per carità!…
LORENZO A va benissim anche si! Ma i capisso nen còsa ch’a-j intra!
ORTENSIA Perché tant i son sempre mi ch’i polido!
FRANCESCA Grazie Cesira, vai pure, sei stata gentilissima!
PATRIZIA E’ brutto essere senza donna di servizio!
37
ORTENSIA |
(TORNANDO INDIETRO) Ah! E cerchè ‘d deve na des-ciolà, perché i veuj nen andè |
||
avanti e ‘ndrè! |
|||
PATRIZIA |
Ah! Che arroganza! |
||
LORENZO |
Ah! Piuttosto che avej a che fè con na maleducà parej i sai nen còsa ch’i farija!?… |
||
SCENA 13^ |
|||
BEPPE e DETTI |
|||
BEPPE |
(D.D.) Ohila! Professor! Andova it ses ficate professor? |
||
ORTENSIA |
Ohmmi, nossgnor, a-j’è Beppe, i soma panà! |
||
VIRGILIO |
Còsa ch’i foma? |
||
BEPPE |
(D.D.) Professor! It ses lì? |
||
ORTENSIA |
A va nen a l’accademia ancheuj professor? |
||
BEPPE |
(D.D.) Professor… |
||
VIRGILIO |
Ferm-lo! Ferm-lo! Mi i son nen! I son nen! (CERCA DI NASCONDERSI DIETRO |
||
ORTENSIA) |
|||
BEPPE |
(ENTRA E’ UBRIACO FRADICIO) Andova a l’è ‘l professor? |
||
ORTENSIA |
El professor a-j’è nen! |
||
BEPPE |
Ma come a-j’è nen? E col-lì lì darera chi a l’è? Alora it ven-e ò it ven-e nen? A l’è |
||
n’ora ch’it speto si sota! |
|||
VIRGILIO |
(ANNUSANDOLO) Orco faus, s’it spusse ‘d cròta! |
||
BEPPE |
I l’hai fait colassion! |
||
LORENZO |
E costì chi a l’è? |
||
VIRGILIO |
A l’è… a l’è… |
||
ORTENSIA |
E chi a dev esse?!… |
||
VIRGILIO |
A l’è… a l’è… |
||
FRANCESCA |
(SPINGENDO BEPPE VERSO ORTENSIA) A l’è so òmo! |
||
VIRGILIO |
Boja che testa! |
||
LORENZO |
“Dio li fa e poi li accoppia!” |
||
VIRGILIO |
A l’è l’òmo ‘d mia fomna! Nò, cioè l’òmo ‘d mia fomna i son mi! Chila a l’è la fomna |
||
‘d Beppe! |
|||
38 |
BEPPE Ma mi i son pa marijà! I son ancora “signorino”!
VIRGILIO (SPINGENDO BEPPE VERSO ORTENSIA) A l’è cioch! Sta ciuto! Va, va da toa
fomna!
ORTENSIA (TIRANDOLO A SE) Ma ven si, ma fate vedde, gioja! Oih, ma come ch’it ses mal
butà! Fate rangè ‘n pòch! (GLI AGGIUSTA LA GIACCA) Eccò, parej!…
BEPPE (RIDENDO) Nò, nò! Ch’i patisso ‘l gatij!!!…
ORTENSIA Va là che na pòvra dòna come mi a peul mach da esse contenta d’avej marijà ‘n bel
òmo parej!
VIRGILIO Come ch’a-j veul bin!…
BEPPE Ma a l’è pa mia fomna!
VIRGILIO Si, a l’è toa fomna!
BEPPE Oh, ma che brava ch’a l’è mia Ortensia!
LORENZO Ortensia?! Ma as ciamava nen Cesira?
ORTENSIA Si! Ortensia a l’è mè second nòm! Mi ‘m ciamo Cesira, Ortensia, Addolorata!
VIRGILIO E da si ‘n pòch anche “ferita”!
FRANCESCA Però devo spiegarvi: il signor Beppe è il bidello dell’accademia dove lavora papà…
BEPPE Oh, si, si! Mi e chiel i soma amison! Dij-lo ‘n pòch professor ch’i soma amison!
VIRGILIO Oeh! Orco s’it spusse!
LORENZO Ma come? A-j da del ti?
VIRGILIO Ch’a-j daga pa da ment, a l’è cioch! A sent nen come a tanfa ‘d barbera!
BEPPE Nò! Nò! A l’è nen barbera a l’è nebieul! Mi i beivo mach vini nobili!
FRANCESCA … e allora tutte le mattine Beppe passa a prendere papà per portarlo al lavoro…
BEPPE E già! Con la becana!
LORENZO Con còsa?
BEPPE Con la bicicletta, la becana! Ma d’andova a riva chiel-sì?
PATRIZIA (A VIRGILIO) E lei va in bicicletta con un’elemento simile?
VIRGILIO Si! Am carija ‘ns el tubo! Chiel a pedala e mi i maneuvro con el manubrio!!! E s’a l’è
nen tant cioch i rivoma quasi sempre a destinassion!
PATRIZIA (A FRANCESCA) Com’è democratico il tuo papà!
39
BEPPE (PIANO A VIRGILIO) Ti, ma chi a l’è chiel-lì?
VIRGILIO A l’è ‘l padron ed cà!
BEPPE Ma a l’era nen pì vej?
VIRGILIO El pare a l’è pì vej! Costì a l’è ‘l fieul! Costì a l’è nen Porcelloni, a l’è ‘l porcellino! A
son tre fratej! Ij tre porcellini!!! Su, adess saluta ch’a l’è tardi, saluta ch’i andoma!
BEPPE Alora arved-se e ch’am saluta tant so papà e ij so fratej!
LORENZO Perché a-j conòss?
BEPPE Ed person-a nò! Ma i l’hai vist-je tant vòlte al cine! (CANTA) “Siam tre piccoli
porcellin… siamo tre fratellin…”
FRANCESCA (A LORENZO) Non farci caso, è ubriaco!
BEPPE Beh alora arved-se a tuti!…
VIRGILIO Ti, Beppe, prima d’andè via it desmentije gnente?
BEPPE Còsa?
VIRGILIO It l’has salutà ij tre porcellini ma ‘t l’has nen daje ‘n basin al lupo cattivo, ehm, a toa
fomna! A la toa dolce tre quarti! Su daje ‘n basin!
BEPPE Si davanti a tuti?
VIRGILIO S’it veule ded-là a-j’è la stanssia da let!
BEPPE Ti, professor, a l’è pa che a stè con Porcelloni it ses diventà ‘n porcellone ‘dcò ti?! (AD
ORTENSIA) I peudo s-ciapassete ‘n pòch, mia bela rondinella!
ORTENSIA (ABBRACCIANDO BEPPE) Ma si! Ven si, tesòr, gioja del mè cheur!
VIRGILIO Ouh! Ouh! Cò ‘t fase?
ORTENSIA A l’è nen mè òmo?
VIRGILIO Si, ma esagera nen… a-j’è d’ospiti! (SPINGENDO BEPPE FUORI) E ti va… bogia…
andoma… (A TUTTI) Au revoir!… (ESCE)
PATRIZIA Il professore è veramente troppo buono!
LORENZO Un Santo! A dovej soportè tuta costa marmaja!
ORTENSIA Beh! Mi adess i l’hai d’andè! Se la tòta a vorejssa scomodesse a mnime a dè na
man?!…
LORENZO Adess esageroma nen! Si i son nen a cà mia, ma sòn a l’è trop! La tòta a sta si! Ciair?
ORTENSIA Eh nò, me car cit a l’è ciair un bel gnente! La tòta ven giù con mi!
40
PATRIZIA Si calmi signora! E anche tu Lorenzo!
LORENZO Ma come ch’as fa a soportè tuta costa confidenssa, tuta costa maleducassion, i lo
capisso pròpe nen!
FRANCESCA Lorenzo, sent, per piasì!…
LORENZO Ah già! Scusa! Im desmentijava d’esse a cà toa! (ESCE. FRANCESCA SI SIEDE
SCONSOLATA SUL DIVANO)
PATRIZIA Su, su, Francesca non fare così! Adesso gli parlo io e sistemo tutto! (AD ORTENSIA)
E lei, scusi, sa, ma ha visto che bel pasticcio ha combinato?!?! (ESCE)
ORTENSIA Oh, si! Perché adess la colpa a l’è mia? E còsa i j’intro mi? Compliment, prope na bela
idea it l’has avù! E adess i dev rangè tut mi? It staghe fresca ti e tò pare!!! (ESCE)
FRANCESCA (INSEGUENDOLA) Ma, nò, mama, speta, sent!… (ESCE)
SCENA ULTIMA
TORQUATO e DOLORES
TORQUATO (ENTRA DAL FONDO IN UNA ORRIBILE VESTAGLIA ORIENTALE CON
DOLORES A CAVALLO CHE INDOSSA UNA SOTTOVESTE SEXY, URLANDO DI GIOIA) Yuuhuh!!!…
SIPARIO
FINE PRIMO TEMPO
41
SECONDO TEMPO
STESSA SCENA DEL PRIMO TEMPO. ALL’APRIRSI DEL SIPARIO TORQUATO E DOLORES SONO SEDUTI SUL DIVANO. TORQUATO HA LA TESTA IN GREMBO A DOLORES CHE LO ACCAREZZA AMOREVOLMENTE.
SCENA 1^
TORQUATO e DOLORES
DOLORES (ACCAREZZANDO TORQUATO) Va bene così Piripacchio?
TORQUATO A va benone! Aut che bin!
DOLORES Relax! Un po’ di relax per il mio Piripacchio adorato!
TORQUATO Ma io mi sto rilaxando! Oh, come mi sto rilaxando!
DOLORES Sei tanto stanco!
TORQUATO Oh si, si! Sono tanto stracco! It l’has fame andè tuta la neuit an giostra! Sono
stracchino!
DOLORES E la sua baiadera gli fa tante coccoline!
TORQUATO La mia baiadera mi fa la danza dei sette veli! Zan, zan, zan,… zan, zan, zan… Oh!
Cara, cara! S’it saveisse vaire ch’i l’hai spetà costa neuit! I son stait doi meis a Rapallo a romp-me ij cosiddetti con cola stracabale della mia signora!
DOLORES Piripacchio còsa dici? E’ tua moglie?
TORQUATO Si però a l’è sempre stracabale! Un incubo è stato! Un incubo! Meno male che quand a
l’è rivaje ‘l tò telegramma, l’incubo a l’è finì!
DOLORES Il mio telegramma? Ma le baiadere non mandano telegrammi!
TORQUATO Oh si! La mia baiadera lì manda i telegrammi! Eccome se li manda!
DOLORES “Urge sua presenza, stop, a Torino, stop, per definire sua attività futura, stop!” Firmato:
commendator Scicoloni!… Stop!
TORQUATO Stop! E anvece vard-lo si ‘l mè comendator! Ah, che bel commendatore ch’a j’è si!
Ven si, ch’it ringrassia da bin! (FA PER ABBRACCIARLA)
DOLORES (SCAPPANDO) Prova a prendermi!…
TORQUATO Goarda che si’it ciapo!…
DOLORES Prova!…
TORQUATO Goarda, ch’i rivo!… (L’ACCHIAPPA) Ah! Ah! It l’has vist ch’i l’hai ciapate?
DOLORES E adesso cosa mi fai, mio rude carceriere?
TORQUATO Còsa ti faccio? Uh! Ti faccio tante belle cosine!…
42
DOLORES |
E còsa? E còsa? |
||
TORQUATO |
Ma… per esempi… |
||
DOLORES |
Uh! Idea! Facciamo il trenino!? Facciamo il trenino!!! |
||
TORQUATO |
Nò! El trenino, nò! I son strach i l’hai già dit-lo, sono stracchino! |
||
DOLORES |
E dai, facciamo il trenino, facciamo il trenino, fallo per la tua Piripacchia! |
||
TORQUATO |
E va bin! Foma el trenino! Basta mach ch’it sie contenta! Sei pronta? |
||
DOLORES |
Si! |
||
TORQUATO |
Signori attenzione tutti in carrozza! Partenza, attenzione che si parte (PARTE |
||
BALLANDO E CANTANDO) “Brazil… tarattattaratattattà…” (DOLORES SI |
|||
AGGANCIA ALLA VITA DI TORQUATO ANCHE LEI CANTANDO. FINCHE’ |
|||
TORQUATO STANCO SI SIEDE SUL DIVANO) Sei contenta Piripacchia? |
|||
DOLORES |
Si! Si! Ah! Ah! Che divertente! Ancora, ancora!!! |
||
TORQUATO |
Nò! Adesso basta! I son s-ciòp! It vedde nen come i tranfio? Sent Piripacchia, adesso |
||
sai còsa fai? It seurte da la pòrta ‘d servissi da ‘ndova i soma intrà prima e ‘t vade giù |
|||
da la portiera che tant at conòss ch’it ses la mia segretaria personale e ‘t fase dè le ciav |
|||
ed cà parej gnun a peul destorbene! Tant i cherdo ch’a sia pa ‘ncorsus-ne del nòstr ariv! |
|||
I soma rivà staneuit a l’era tut scur, i soma subit andait su ‘nt l’attico e i soma mach |
|||
calà giù adess! |
|||
DOLORES |
Oh, si! E’ stato così eccitante!… |
||
TORQUATO |
Si, è stato eccitante?!… |
||
DOLORES |
Arrivare così, di notte!… |
||
TORQUATO |
Bello arrivare di notte!… |
||
DOLORES |
…penetrare furtivamente… |
||
TORQUATO |
Ah! Come ch’a l’è bel penetrare furtivamente di notte!… Come a l’è bel!… |
||
DOLORES |
…col cuore in gola!… |
||
TORQUATO |
Col cuore in gola!… |
||
DOLORES |
… e col timore di farsi scoprire!… |
||
TORQUATO |
Si col timore!… Ah ven si, ven si! Accosciati! |
||
DOLORES |
Come? |
||
TORQUATO |
Set-te lì! (DOLORES SI SIEDE E TORQUATO L’ABBRACCIA) Ah! Bela, bela, bela |
||
‘n gnun pòst e bruta an tuti ij canton! Ah! Ah! Ma nò ch’i schersso! Su, su adess va a fè |
|||
43 |
lòn ch’i l’hai dite che poi restiamo io e te! Io e te soli! E nessuno, per nessun motivo ci dovrà disturbare!
DOLORES Oh! Pensa se lo sapesse tua moglie!
TORQUATO Ma lass-la stè ch’a sta bin andova ch’a l’è, mia fomna!
DOLORES E’ gelosa del mio Piripacchio!
TORQUATO Nò! A l’è pa ch’a sia gelosa! It lo sas còsa ch’a l’ha? A l’è sospetosa!…
DOLORES Poveretta! In fondo ti vuole così bene!
TORQUATO Si! Ma anche mi i veuj tanta bin! A l’è per lon ch’i son si, it vedde nen ch’a-j son ij mè
ritrat an tute le stanssie! A-j n’a-j’è un fin-a a Rapallo!
DOLORES Perché?
TORQUATO Perché i l’hai dije a mia fomna: “così sarò sempre vicino a te anche quando non ci
sono!” E peuj, scusa, sempre sota ij so euj come i faso a tradila?! Nò?!
DOLORES Com’è furbo il mio Piripacchio!
TORQUATO E così tranquilla chila, tranquilla ti, tranquil mi, tranquilli tutti! Su, su adess va, va e
torna ‘mpressa… ven si, ven si, ven si… (DOLORES TORNA INDIETRO) Un basin… un basin… un basin… teh! (LA BACIA) Adess va, va, va… (DOLORES P.P.) Nò, nò! Ven si, ven si, ven si… (DOLORES C.S.) Ancora ‘n basin! (LA BACIA DI NUOVO) Adess va, va, va… (DOLORES C.S.) Nò, nò!… Ven si, ven si, ven si…
DOLORES Ma se fai così i negozi chiudono. Devo anche fare la spesa. Ti preparerò un pranzettino
coi fiocchi tutto per noi! “ Tete à tete!”
TORQUATO Tet a tet! A-j n’a-j’è per fè n’indigestion lì! Piripacchia se incontri qualcuno sai cosa
devi dire?
DOLORES Che Piripacchio è a Milano!
TORQUATO Brava! Lassa Milan, ma gava Piripacchio! E adess va, fa ampressa a tornè ch’i peudo
nen stè senssa la mia Piripacchia!
DOLORES Ma dammi almeno il tempo di vestirmi non posso scendere in sottoveste! E poi stasera
la tua Salomè ti farà la danza dei sette veli! (BALLA CANTANDO)
TORQUATO (AL PUBBLICO) Varda, varda che bel’andar di corpo! Ven si, ven si, ven si un basin,
tè ciapa! (LA BACIA SU UN FIANCO) Va! Va! (DOLORES ESCE DI CORSA) Beh! Pa mal a la mia età avej per le man na polastrin-a parej!? Eh! Quand a-j’è ‘l fisich a-j’è ‘l fisich!!! I vado a feme ‘n bel bagn a profumeme tut… (SVOLAZZANDO CON LA VESTAGLIA) Varda che ròba, varda che ròba, i smijo na farfala, un parpajon! Varda come ch’i vòlo bin!!! (ENTRA NEL BAGNO)
44
SCENA 2^
PATRIZIA, poi DOLORES, poi TORQUATO, poi LORENZO
PATRIZIA (ENTRA E VA ALLA PORTA DEL BAGNO, PROVA AD APRIRE MA E’
CHIUSA) Lorenzo e di là, Francesca non c’è, non ci può essere che il professore! (CHIAMANDO) Professore, professore, faccia presto che ho un bisogno impellente! (ESCE DA DOVE E’ ENTRATA)
DOLORES (ENTRANDO) E dov’è finito adesso, Piripacchio?
TORQUATO (USCENDO DAL BAGNO) Ma còsa a-j’è ancora? Tò, s’at scapa va ma bogia che peuj
devo fè ‘l bagn!
DOLORES Ma a me non scappa niente!
TORQUATO Ah! Ma allora mi fai gli scherzi?
DOLORES Nò!
TORQUATO Ma mi prendi in giro!
DOLORES Nò!
TORQUATO E peuj scusa, ma ‘t ses mata? Da quando in qua mi dai del lei e mi chiami professore?
DOLORES Ma Piripacchio còsa dici? Non capisco!
TORQUATO I capisso mi i gieugoma dòpo né Piripacchia? Adess va, va, va e fa ampressa…
(DOLORES FA PER USCIRE DALLA COMUNE) Ma nò, nò, nen da lì! Da la pòrta ‘d servissi teston-a! Ah! Le fomne, le fomne! I vado a deme na rinfrescà! (ENTRA NEL BAGNO)
PATRIZIA (RIENTRA DOLORANTE E VA ALLA PORTA DEL BAGNO) Professore ha fatto?
Mi scappa proprio tanto, non la trattengo più! (ESCE)
TORQUATO (ESCE NUOVAMENTE DAL BAGNO) Ah, nò! Eh?! Adess basta! Questa te la faccio
pagare! Tenta che rivo!!! (ESCE A SINISTRA)
LORENZO (ENTRA DA DESTRA ED ENTRA NEL BAGNO)
PATRIZIA (RIENTRA ANCORA PIU’ DOLORANTE) E’ ancora lì? (SALTELLA)
LORENZO (USCENDO DAL BAGNO) Sono appena entrato!
PATRIZIA Ah! Sei tu credevo ci fosse il professore!
LORENZO Con mi? Ant el bagn?! Ma come ch’at ven-o certe idee? Tu leggi troppi rotocalchi!!!
(RIENTRA NEL BAGNO)
PATRIZIA Nò! Aspetta! Uffa!!!
45
SCENA 3^
FRANCESCA e PATRIZIA, poi VIRGILIO e ORTENSIA, poi TORQUATO
FRANCESCA (ENTRA DALLA COMUNE) Ah! Sei qua! Allora quali sono i programmi?
PATRIZIA Mah?! Senti Francesca: in casa avete un altro bagno?
FRANCESCA Come?
PATRIZIA Se avete un altro bagno?
FRANCESCA Ma? Veramente non saprei!
PATRIZIA (FACENDO UNA SMORFIA DI DOLORE) Uuh!
FRANCESCA Perché? (ESCONO)
LORENZO (ESCE DAL BAGNO E VA DALLA PARTE DA CUI E’ ENTRATO) I son
desmentijame el savon da barba! (ESCE)
VIRGILIO (ENTRANDO DALLA COMUNE SEGUITO DA ORTENSIA) It diso ch’i l’hai vist-
lo! (POSA IL CAPPELLO SULLA STATUA)
ORTENSIA Ma va, va, ch’it capisse gnente!
VIRGILIO It diso, ch’a l’era chiel, el professor Vercelloni, vestì da carlevè a l’avija na fija a spale
mesa patanua ch’as sbilauciava an sa e ‘n là!
ORTENSIA Ti ‘t ses già cioch a la matin bonora!
VIRGILIO Ma s’i l’hai gnanca pijà ‘l cafè! (SI SENTE VOCIARE TORQUATO
DALL’INTERNO) Ssshht!!!
ORTENSIA Chi a l’è?
VIRGILIO A l’è chiel!
ORTENSIA Vercelloni!
VIRGILIO A l’è mes’ora ch’i cerco ‘d dit-lo!
ORTENSIA Oh! Mama! E adess còsa i foma?
VIRGILIO Là, al cess!
ORTENSIA Al cess?
VIRGILIO Al cess! Al cess!!! (ENTRANO NEL BAGNO)
TORQUATO (RIENTRA DALLA PARTE DA CUI ERA USCITO) I la treuvo pì nen! Chissà
andova a l’è? (ANDANDO VERSO LA COMUNE) A sarà pa calà giù da si? (SI FERMA) Eh nò! Nò! I peudo nen andè desnò am veddo! Ma forse i l’hai nen vist-la passè! Ma?! Sa mi i vado a fè ‘l bagn e ch’as na parla pì! (FA PER APRIRE LA PORTA DEL BAGNO MA E’ CHIUSA) A l’è sarasse s’indrinta!!! Tesoro ti prego
46
non fare così! Non lo faccio più! Tesoro rispondi! Non fare i capricci, Piripacchia! Non fare le bizze! Guarda che se non esci non faccio più il trenino! Giuggiolina! Dai che qui c’è il tuo Piripacchio che ti aspetta! Tesoro vieni fuori dai! Gnente da fè! A l’è anrabiasse ‘ns el serio! Si l’unica manera per fè la pas a l’è vestirmi da domatore, ch’a-j pias tant! Varda mach che ‘d vissi ch’a l’han le fomne! (ESCE)
SCENA 4^
LORENZO, poi ORTENSIA e VIRGILIO
LORENZO (RIENTRA E VA VERSO LA PORTA DEL BAGNO)
ORTENSIA (APRENDO LA PORTA DEL BAGNO, VEDE LORENZO HA UN LEGGERO
SUSSULTO) Aah!… A dev fesse la barba?
LORENZO Mi si! E chila, còsa a-j fasija lì ‘n drinta?
ORTENSIA Perché? Un as fa mach la barba lì ‘n drinta?!
LORENZO Ma chila ‘l gabinet a cà soa a l’ha nen?
ORTENSIA I j’era si per le polissie!
LORENZO Si, si a va bin! Ma adess ch’am lassa intrè! (P.P.)
ORTENSIA (CERCANDO DI FERMARLO) I l’hai ancora nen finì!…
VIRGILIO (APPARE SULLA PORTA)
LORENZO (VEDENDOLO, FORTE) Professore!
VIRGILIO Ssshttt!
LORENZO Ho capito!!!
VIRGILIO A l’ha capì ‘n bel gnente! Ch’a crija nen per piasì!
ORTENSIA Ansoma noi i j’ero…
VIRGILIO A val edcò per ti! Crija nen! Dedlà a-j’è… uuuh! Uuhh!…
ORTENSIA E va bin, mi a l’è mej ch’i vada desnò i s-ciòpo!… (ESCE)
VIRGILIO Si, si s-ciòpa! Ma va a s-ciopè da n’autra part! Ingegnè adess mi e chiel andoma ‘nt la
piòla si sota, chiel as pija ‘n cafè, mi ‘n mes stop e i conto come a son andaite le còse!…
LORENZO I vado a vestime e i rivo subit! (ESCE)
VIRGILIO Adess còsa i conto a costì? E dopo còsa i conto a col-là! (INDICA IL QUADRO) Ah!
Narducio, Narducio dame anche mach n’ongia del tò servel desnò mi i pòrto pì nen a cà la vaca! E gnanca ‘l vitel!!! (PRENDE IL CAPPELLO SULLA STATUA ED ESCE DALLA COMUNE)
47
SCENA 5^
PATRIZIA, poi TORQUATO, poi LORENZO, poi FRANCESCA
PATRIZIA (ENTRA E SI DIRIGE VERSO LA PORTA DEL BAGNO) Arrivo subito cara, un
attimo solo e poi usciamo! (VEDE CHE IL BAGNO E’ LIBERO) Finalmente!!!
(ENTRA)
TORQUATO (ENTRA VESTITO DA DOMATORE, CON LA FRUSTA, FA UN GIRO DELLA
SCENA ATTEGGIANDOSI DA DOMATORE E VA ALLA PORTA DEL BAGNO)
Vieni fuori, tigre della Malesia, vieni fuori ch’it faso passè la pì bela mes’ora ‘d la toa
vita! (VA VICINO AL TAVOLO E SI METTE IN POSA)
PATRIZIA (ESCE DAL BAGNO RISOLLEVATA E FA PER ANDARE DA DOVE ERA
VENUTA) Eccomi tesoro, sai non ce la facevo più!…
TORQUATO (FAMELICO) Gnanca mi!
PATRIZIA (SI VOLTA E VEDE TORQUATO, URLA) Aaaaahhh!!!!! (SVIENE SUL DIVANO)
TORQUATO (VEDENDO PATRIZIA) E chi a l’è chila-lì?
LORENZO (ENTRANDO) Ma còsa a-j’è chi a l’è ch’a crija? (VEDE TORQUATO) Eh?! Un
domatore?! (GUARDA IL RITRATTO, GUARDA TORQUATO E LO RICONOSCE)
Oh! El nòno!?
TORQUATO ‘L nòno? Ma che nòno e nòno!!!
LORENZO Còsa a fa chiel ambelessì! Còsa a veul?
FRANCESCA (ENTRA VEDE LA SCENA, SI SPAVENTA ED ESCE)
TORQUATO Còsa feve vojautri ambelessì? Ch’i seve vojautri doi?
LORENZO I soma ospiti del professor!
TORQUATO Mé ospiti?
LORENZO So ospiti, nò, di certo!
TORQUATO Mi i veuj savej còsa feve ambelessì?
PATRIZIA (RINVIENE PERO’ VEDENDO TORQUATO SVIENE DI NUOVO) Aaaaahhh!!!!!
LORENZO Ch’as na vada! A ved nen ch’a la sbaruva! Ch’a vada via!
TORQUATO Mi andè via? I seve voiautri ch’i deve andè via! Nen mi!
LORENZO Ch’a ansista nen! Ch’as na vada ò i ciamo la polissia!!! Ven, ven Patrizia, andoma ded-
là!!!
PATRIZIA Oh, si! (ESCE CON LORENZO)
48
TORQUATO La polissia?! I son mi ch’i la ciamo la polissia! I son a cà mia, i scherssoma?! Adess i
ciamo la polissia! (ALZA LA CORNETTA DEL TELEFONO) Eh nò, i peudo nen ciamè la polissia perché peuj a ciamo mia fomna e mi i son rovinà! I peudo nen!!!
SCENA 6^
VIRGILIO e TORQUATO, poi ORTENSIA e FRANCESCA
VIRGILIO (ENTRANDO DALLA COMUNE E ANDANDO INCONTRO A TORQUATO)
Bondì domator… ehm!… comendator… ehm!… professor! (GLI STRINGE LA MANO E GLI RESTA IL MANICO DELLA FRUSTA CHE CONTINUA A “SOPATARE”) Ben arrivato, mi i j’era ancamin ch’i lo spetava… I l’avija martès ch’a rivejssa… còsa a l’è sossì?
TORQUATO Ch’a daga si, ch’a daga si! Ah! Bin a j’è anche chiel? I veuj savej chi a son coj doi ch’a
j’ero ambelessì!
VIRGILIO A l’ha vist-ne doi ambelessì?
TORQUATO Si!
VIRGILIO Oeh! A-j’è ‘n viavai ch’a finiss pì!
TORQUATO I l’hai ciamaje chi ch’a son?
VIRGILIO … ed passage!
TORQUATO Mach soa fomna a peul aveje fait intrè!
VIRGILIO Ch’a l’abia passienssa ma mach le fomne a combino sti pacioch! Còsa a riesso nen a
combinè le fomne! A venterija masseje da cite per nen ch’a ven-o grande! Beato chiel!
Beato chiel ch’a l’è nen marijà!
TORQUATO Ma còsa a dis! Mi i son marijà!!!
VIRGILIO E alora: beato un altro!
ORTENSIA (ENTRANDO DALLA COMUNE CON FRANCESCA) Professor, professor…
TORQUATO Anche costa?!
ORTENSIA Professor la colpa a l’è mia mach mia!
FRANCESCA Nò professore!
TORQUATO Ma a-j’è anche costa? Ma vaire gent a-j’è ambelessì… e mi ch’i vorija che gnun am
vedeissa!
FRANCESCA La colpa a l’è mach mia, unicamente mia…
ORTENSIA (INDICANDO VIRGILIO) Nò, nò! Anssi la colpa a l’è soa!
VIRGILIO Mia? Ma se mi i j’era gnanca!
ORTENSIA Si: soa! Perché ‘n ver pare… ‘d famija…
49
TORQUATO |
Nò! Nò! Nò! Mi veuj nen savej ‘d chi a l’è la colpa! Veuj savej chi a son coj doi là? |
||
ORTENSIA |
Avanti dij-lo! |
||
VIRGILIO |
Diccelo, avanti diccelo! |
||
FRANCESCA |
A son el mè moros Lorenzo e soa sorela Patrizia! I son an-namorà! |
||
VIRGILIO |
Mia fija tute le vòlte ch’as an-namora a va ‘n gir a fitè ij apartament! |
||
FRANCESCA |
Soma conossuse a Sanremo e per paura che chiel ch’a l’è ingegnè, na vòlta savù “che |
||
ero di povera famiglia”… |
|||
VIRGILIO |
Di povera famiglia da parte di madre, ch’a sia ciair!… |
||
FRANCESCA |
E alora pensand ed nen piaseje i l’hai dije ch’i j’era la fija d’un professor… |
||
TORQUATO |
Mia fija? |
||
VIRGILIO |
Nò, chiel a-j’intra gnente! Chiel a l’è ‘l nòno! |
||
TORQUATO |
Ma che nòno? Adess basta con sta storia del nòno! |
||
FRANCESCA |
Oh nò! Nen soa fija, fija del professor Rapetti! |
||
ORTENSIA |
Si, un strass ed professor, pa ‘d chiel!… |
||
TORQUATO |
(A VIRGILIO) Eh già! Perché io e il professor Rapetti i soma colega! |
||
VIRGILIO |
Nò! Io non sono domatore! |
||
FRANCESCA |
E mi i podija gnanca lontanament imaginè che mè moros e soa sorela a sarijo capità si |
||
a l’improvis!… |
|||
TORQUATO |
E a podija gnanca imaginè ch’i sarija rivà ‘dcò mi a l’improvis e parej a l’ha dije a coj |
||
doi là che cost a l’è ‘l vost apartament! A l’è parej? |
|||
VIRGILIO |
Che bravo! A l’ha subit tacaje! |
||
ORTENSIA |
Si professor! Mi l’hai dijlo ‘n tute le manere a sti doi mat ch’as ficavo ‘nt ij pastiss… |
||
ma lor gnente, gnente a l’han vorssù fè ‘d testa soa! |
|||
TORQUATO |
Ma voi signori, sapete come si chiama questo? |
||
VIRGILIO |
Come si chiama? |
||
TORQUATO |
Questo si chiama vio?… Vio?… |
||
VIRGILIO |
(TRIONFANTE) “La violeta”!!! |
||
TORQUATO |
Violazione di domicilio, si chiama! |
||
VIRGILIO |
It l’has sentù, merla, come ch’as ciama? |
||
50 |
TORQUATO |
E sapete cosa prevede la legge per questo reato? |
||
VIRGILIO |
Cosa prevede la legge? (A ORTENSIA) Sent un po’!… |
||
TORQUATO |
Prevede la ga?… la ga?… |
||
VIRGILIO |
(TRIONFANTE) “La g’ha la piuma sul cappello!” |
||
TORQUATO |
Prevede la galera! |
||
ORTENSIA |
La galera? |
||
VIRGILIO |
Stavòlta it vade ‘n galera! Meno male! |
||
ORTENSIA |
Chi a l’è ch’a va ‘n galera? |
||
TORQUATO |
Tuti e tre! Chila, soa fija e anche chiel! |
||
VIRGILIO |
Anche mi i vado ‘n galera? |
||
TORQUATO |
Sissignore! |
||
VIRGILIO |
Ma anche ij professor a van an galera? |
||
TORQUATO |
Certament! |
||
VIRGILIO |
Ma an Italia a resto fòra mach ij deputati?… Alora ‘m faso deputato anche mi!!! |
||
FRANCESCA |
(A TORQUATO) Professor, ch’a senta mi i cerco nen de scuse, i son an-namorà! A |
||
sarà bin stait an-namorà ‘dcò chiel quajch vòlta nò? |
|||
TORQUATO |
Beh!… Oddio!… di tanto in tanto… (FA UNA SPECIE DI SALTINO) |
||
VIRGILIO |
(A ORTENSIA) It l’has vist? A sauta fin-a! |
||
TORQUATO |
… Certe volte è capitato… (C.S.) |
||
VIRGILIO |
(A ORTENSIA) Torna! |
||
TORQUATO |
…Sa sono abbastanza sensibile al fascino femminile!… (C.S.) |
||
VIRGILIO |
(A ORTENSIA) Adess a-j part el menisco!… |
||
FRANCESCA |
E alora ch’a sia brav! Lo faccia in nome dell’amore… |
||
TORQUATO |
Per piasì ch’a parla nen parej… |
||
FRANCESCA |
Pensi che è per una nobile causa… |
||
TORQUATO |
(A VIRGILIO) A ved… a ved… Rapetti?… Soa fija… a l’ha tocam-lo!… Pròpe |
||
adess… |
|||
VIRGILIO |
Còsa? I l’hai nen vist! |
||
51 |
ORTENSIA |
(A FRANCESCA) Còsa ‘t l’has tocaje? |
||
TORQUATO |
Ma nò, gnente… i vorija dì che soa fija mi ha ferito nell’intimo, nel personale, in ciò |
||
che ho più caro! Ansoma, a l’ha sgnacam-lo! |
|||
VIRGILIO |
Nò, ma còsa? |
||
ORTENSIA |
Còsa ‘t l’has sgnacaje, gioja? |
||
TORQUATO |
Il tasto! Mi ha schiacciato il tasto! (SI COMMUOVE) |
||
VIRGILIO |
Ah! I savija nen ch’as ciamejssa anche parej? |
||
TORQUATO |
E mi ha fatto molto male! |
||
VIRGILIO |
I lo cherdo! Quand a un a je sgnaco ‘l tasto!… |
||
TORQUATO |
E…ha pichiato molto duro!… |
||
VIRGILIO |
Chissà che mal?! |
||
TORQUATO |
…Ha bussato alla porta del còso… |
||
VIRGILIO |
…del gabinet! |
||
TORQUATO |
Nò! Ma che gabinet?! I vorija dì ch’a l’è tacasse a la corda… |
||
VIRGILIO |
…del cess! |
||
TORQUATO |
Nò! Del sentimento! E quando una donna mi prende per… |
||
VIRGILIO |
…per el darè!… |
||
TORQUATO |
Nò! Per il mio lato più sensibile… |
||
VIRGILIO |
Ah beh! A l’è divers! |
||
TORQUATO |
Io non posso far altro che… |
||
VIRGILIO |
….gavesse da ij pè! |
||
TORQUATO |
Che gaveme da ij pè!…Ehm! Còsa mi fa dire? Non posso far altro che prendere atto |
||
della sua onesta confessione! |
|||
ORTENSIA |
Ch’a sia brav professor, ch’am rovina nen! Pitost ch’am campa tuti giù da le scale! |
||
TORQUATO |
Prego, ch’a fasa da sola madama! |
||
VIRGILIO |
Fame savej quand it rive! |
||
ORTENSIA |
Si, it mando anche na cartolina… Professor tut lon ch’a veul ma che am manda nen an |
||
galera! |
|||
52 |
VIRGILIO (SPINGENDO FUORI ORTENSIA) Si, si! Adess va ch’at serco!
FRANCESCA Adesso lei sa tutto…
TORQUATO So tutto!
FRANCESCA Li chiamo…
TORQUATO Si!
FRANCESCA Gli dico la verità…
TORQUATO Si!
FRANCESCA E se Lorenzo non mi vorrà più, pazienza me lo sarò meritato!!! (TRAGICA) Aaaah!!!
TORQUATO D’altra parte adess perdoma pi nen ed temp! (A FRANCESCA) Ch’a vada subit a
ciamè ij so… ij mè…ansoma ij nostri ospiti… e ch’a-j disa le còse come ch’a son!
FRANCESCA D’acordi, adess i vado a ciameje, i diso che non possono restare più qui tanto… ij diso
che da si ‘n pòch…
TORQUATO Ma che “più di tanto”… a devo andè subit! A l’ha capì? Subit! Io ho degli affari in
piedi! Ho un grosso affare in piedi, in questo momento!
VIRGILIO Chiel a l’è un ch’a peul! Chiel a l’ha ‘n gròs afè ch’a l’è ‘n pè adess! A-j capita doe
vòlte a l’ani! Ma quand a-j capita…A pija l’ocasion al vòli!…
TORQUATO A l’è n’afè important!…
FRANCESCA Ma si professor, i capisso, ma come faccio a chiamarli e dije che tutto quello che gli ho
detto non è vero? E anche per mio papà come faccio da professore a farlo tornare custode tutto d’un colpo?
TORQUATO E i dev dij-lo mi? A dovija penseje prima, tòta!
FRANCESCA E su professore, io ho fatto tutto per amore, solo per amore! Chiel a saprà bene còsa è
l’amore?
TORQUATO Cosa a j’anteressa a chila se mi i sai o se i sai nen, e peuj per piasì ch’a ansista nen che
ho da fare…
VIRGILIO Col grosso affare!
SCENA 7^
DOLORES e DETTI, poi LORENZO, poi PATRIZIA
DOLORES (ENTRA CON VARI PACCHI DELLA SPESA E RESTA SORPRESA DI TUTTA
QUELLA GENTE)
FRANCESCA E costa chi a l’è?
TORQUATO Ohmmi! Nossgnor!!! A l’è… a l’è… Dolores, la mia segretaria!
53
DOLORES La portinaia mi ha raccontato tutto! Non sapevo cosa fare! Qui ci sono le chiavi!
TORQUATO Si, si! Ten-je lì a servo pi nen!
VIRGILIO Parlapà, che bela sbrincion-a!
LORENZO (ENTRANDO) Professor ch’a scusa, ma còsa a l’è ancamin ch’a-j capita?
DOLORES Oh! Che bel giovanotto!
FRANCESCA Ouh!!!
LORENZO E costa chi a l’è?
VIRGILIO Chi a l’è costa?
FRANCESCA Chi a l’è?
TORQUATO (TIRANDO A SE FRANCESCA) Tòta, per piasì, ch’am tradissa nen, ch’a anventa
quajcòsa, ch’a anventa quajcòsa, ch’a fasa, ch’a fasa… ch’a anventa quajcòsa!…
LORENZO Allora chi è?
FRANCESCA E’… è… è la cameriera!!!
LORENZO La cameriera?! Ma i l’avije nen licenssiala?
VIRGILIO I j’ero senssa, ma… peuj l’è presentasse chila…
DOLORES Si! Sono una volontaria!
VIRGILIO E’ una volontaria perché a l’era stoffia ‘d fè la… la… la cavallerizza… a perdija tute le
corse e alora… (A TORQUATO) Chiel a dovrija savej-lo, nò?
TORQUATO I lo sai nen! A l’è la prima vòlta ch’i la veddo, i la conòsso nen! A vedd-la am smija ‘d
si, ma chi a sia i lo sai nen!
FRANCESCA (A TORQUATO) Permette: l’ingegnere Lorenzo Bevilacqua!
TORQUATO Ah! Parej chiel a sarija mè nevod?
LORENZO So nevod?
TORQUATO Eh! A l’ha nen ciamame “nòno”, prima?
VIRGILIO E nò! Qua c’è un equinozio che adesso ci spieghiamo…
LORENZO (INDICANDO IL RITRATTO) Si, a ved, el professor Rapetti e la tòta a l’han dime che
col monssù lì…
TORQUATO A l’era ‘l nòno?
VIRGILIO Ecco l’equinozio! Nen col lì an aria, col-lì a sarà ‘l pare! …L’aotr, col pi sota a l’è ‘l
nòno… (INDICA UN ALTRO RITRATTO APPESO)
54
LORENZO |
Ch’a scusa ma col-lì a l’è nen Garibaldi! |
||
VIRGILIO |
Perché, Garibaldi a l’era nen nòno? |
||
LORENZO |
Si, si va bin! Antant mia sorela a l’è svenuva! |
||
PATRIZIA |
(ENTRANDO) Sono qui, cari! Scusate! |
||
FRANCESCA |
Oh! Come stai Patrizia cara… |
||
PATRIZIA |
Adesso meglio grazie! |
||
LORENZO |
A l’è pijasse ‘n bel sbaruv! |
||
PATRIZIA |
Per forza mi avevano detto che era morto! |
||
TORQUATO |
Mòrt? (FACENDO LE CORNA) Tè! Ma scherssoma?! |
||
VIRGILIO |
Ma nen chiel! Garibaldi! |
||
LORENZO |
Professor a veul dime chi a l’è? |
||
VIRGILIO |
Garibaldi! “L’eroe dei due mondi” a lo san fin-a ij cit! Col che quand a l’è andait an |
||
sicilia con ij “Mille” a l’avejssa sbaglià strà e a fussa finì an Africa, ij mòro as lo |
|||
mangiavo e noi i sarijo nen carijasse ij mandarin! |
|||
PATRIZIA |
E chi sono i mandarini? |
||
VIRGILIO |
Ij cusin dij portigaj! |
||
FRANCESCA |
Ma no, papi, Lorenzo vuole sapere chi è lui! |
||
TORQUATO |
Eh si, papi! Vuole sapere chi sono io! Mi presenti, papi! |
||
VIRGILIO |
I dev dije chi a l’è ‘l Papa? |
||
TORQUATO |
Ma non il Papa! Chi sono io! Io! |
||
VIRGILIO |
Ma alora papi chi a l’è? |
||
TORQUATO |
Lei! Lei! Su avanti gli dica chi sono! |
||
VIRGILIO |
Eeh! Il signore qui è… (A TORQUATO) I peudo dij-lo? |
||
TORQUATO |
Dica! Dica!… |
||
VIRGILIO |
Alora se lei permette io ce lo dico… |
||
TORQUATO |
Lei deve dirlo! |
||
VIRGILIO |
Guardi che ce lo dico?! |
||
TORQUATO |
Dica! Dica!… |
||
55 |
VIRGILIO |
Ecco, el monssù… |
||
TORQUATO |
Lei deve presentarmi… (PIANO A VIRGILIO CHIUDENDOSI UNA NARICE) Ch’a |
||
fasa nen mè nòm per gnun motiv, a l’ha capì? (FORTE) Prego, prego mi presenti…. |
|||
VIRGILIO |
Ecco, el monssù… |
||
TORQUATO |
(C.S.) Ch’a fasa nen mè nòm per gnun motiv! Tension a lòn ch’a fa! (FORTE) Mi |
||
presenti pure tranquillamente!… |
|||
VIRGILIO |
Ecco, el monssù… |
||
TORQUATO |
(C.S.) Ch’a fasa nen mè nòm per gnun motiv! Tension a lòn ch’a fa e a lòn ch’a dis!… |
||
(FORTE)M i presenti pure, prego, prego… |
|||
VIRGILIO |
Ecco, il signore… |
||
TORQUATO |
(MOLTO NASALE) Gnongnongnongnon….D’accordi?! |
||
VIRGILIO |
Ma ch’a scusa ma chiel a l’ha j’emòrròidi ‘nt el nas? I capisso gnente ‘d lòn ch’a dis! |
||
TORQUATO |
Ch’am presenta, ch’am presenta desnò i finijoma pì nen!… |
||
VIRGILIO |
Dunque il signor qui ch’a riva… ch’a riva da la Russia con… con el circo delle |
||
mosche… |
|||
TORQUATO |
…di Mosca! |
||
VIRGILIO |
Di Mosca! Ch’a l’è rivà an piassa d’armi e lui fa… guardi cosa fa! Guardi il tailleurs! |
||
Cosa a fa? |
|||
TORQUATO |
Facio il domatore! |
||
VIRGILIO |
A fa ‘l domator e as ciama… |
||
TORQUATO |
Come im ciamo? |
||
VIRGILIO |
As ciama?… Salvatore! Salvatore il domatore! |
||
PATRIZIA |
Ma non è russo? |
||
TORQUATO |
Eh! Si! Già! Come nò? Sono russo!… |
||
VIRGILIO |
Da part ed pare… la mare a l’era ‘d Brindisi a trincava sempre, ma ‘l pare a l’era russi, |
||
difatti as ciamava Salvatore Popov! Però ant l’intimità a lo ciamo… |
|||
DOLORES |
Piripacchio! |
||
VIRGILIO |
Ecco! Piri?… |
||
DOLORES |
…Pacchius! |
||
56 |
TORQUATO Nò! Nò! I je spiego: quella dei Piripacchius è una famosa dinastia di domatori, di
circensi… una grossa schiatta!…
VIRGILIO E’ una grossa schiappa!… na schiappa parej!…
TORQUATO Una grossa schiatta! Una dinastia! Che si perde ormai nella notte dei tempi!… Si figuri
che il suo capostipite che si chiamava…
VIRGILIO Il capo stupido si chiamava… Piripacchius…
TORQUATO Piripac? Si! Appunto! Pipinus Piripacchius!!!
VIRGILIO Pipinus, oeh! Mi im ricòrdo il pipinus di suo nonnus quand a intrava andrinta la
gabia…
TORQUATO …Si, si era molto coraggioso!…
VIRGILIO …col pipinus an man…
TORQUATO Nò! Non entrava col pipinus!…
VIRGILIO E ‘l pipinus andova a lo lassava?
TORQUATO Si chiamava pipinus!… Rapetti, ch’a vada avanti per piasì!…
VIRGILIO Alora a intrava ‘nt la gabia senssa ‘l pipinus, perché a lo lassava a cà, e ‘nt la gabia a-
j’era ‘l teribil leon Tobruk!…
TORQUATO Si! Si! Si!
VIRGILIO E a-j fasija: zik zak! Alè Tobruk “angelus domini slargh la gajòf”!
TORQUATO Còsa a-j disija?
VIRGILIO An latin de slarghè la boca! Alora Tobruk slargava la gajòf! E Tobruk a slargava la
boca e chiel a-j butava tut el bras drit an boca, parej! (MIMA)
TORQUATO Eh si! A lo ciamavo “il temerario”!
VIRGILIO La seira dopo torna, zik zak! Alè Tobruk slargh la gajòf e a-j butava torna tut el bras
drit an boca!
TORQUATO Eh, si! A lo ciamavo “il temerario”!
VIRGILIO Adess a lo ciamo “el mancin”!
TORQUATO E’ rimasto solo con un braccio! I rischi del mestiere, e così ha dovuto smettere la
promettente carriera di domatore!
VIRGILIO Adess a fa ‘l giocoliere!
TORQUATO Con na man sola?
57
VIRGILIO A lo fa con un caco: a lo campa an aria el caco a va per tera as sbergnaca e ‘l numer a
l’è finì!
TORQUATO Ah! Ah! Ma che spiritos! Andoma, per piasì, andoma, andoma! Via!…
VIRGILIO Andoma via?
TORQUATO Ma nò stoma si! Andoma! Via!…
VIRGILIO Ah! Ma alora andoma via!
TORQUATO Nò, stoma si! Andoma, via!
VIRGILIO Andoma o stòma? Ch’as decida!
TORQUATO Ma nò! I diso andoma, via, ch’a lassa perde, oramai la sua carriera a l’è finija!
VIRGILIO Sa, ma si as mangia nen?
FRANCESCA Ehm!… Dolores?!…
DOLORES Che c’è?
PATRIZIA Chi è la signorina?
FRANCESCA E’ la nuova cameriera nò?!
VIRGILIO A l’ha ancora nen capilo? A l’è n’ora ch’i na parloma! A l’è la camberiera!
PATRIZIA Ah! Avete trovato una nuova cameriera?
FRANCESCA Si!
DOLORES Ah! E l’avete trovata senza cercarla?
VIRGILIO A l’era stoffiasse ‘d fè la cavallerizza… a savija nen cosa fè… e a l’è vnuva si!
TORQUATO E si, siccome a-j’era ‘n pòch ed malardriss, a l’è vnuva a butè d’ardriss!
PATRIZIA Mi ero stupita, perché non avendola vista ieri…
TORQUATO Ah, perché a l’è da ier che lor, lor a son si?
PATRIZIA Si!
TORQUATO E a l’han anche dormì si?
LORENZO Si!
TORQUATO E a l’han dormì bin?
LORENZO Oh si, si!
PATRIZIA Benissimo!
58
TORQUATO |
Am fa piasì! |
||
PATRIZIA |
La camera di Francesca è un vero bijou! |
||
LORENZO |
Ch’a scusa ma a chiel cosa a j’anteressa? |
||
FRANCESCA |
Signor Salvatore perché a va nen a butesse un pòch an ordin?… |
||
TORQUATO |
A l’è mej! Perché da si ‘n pòch i perdo anche le mudande! (A DOLORES) Vogliamo |
||
andare? |
|||
DOLORES |
Si! |
||
LORENZO |
Prego, ch’a s’acomoda! Ij restituisco la soa stanssia! |
||
TORQUATO |
Ah! Perché i l’hai ancora mi na stanssia? Meno male! E cola? |
||
LORENZO |
As ricòrda nen? Cola ch’a l’avija l’ultima vòlta ch’a l’è stait si! |
||
TORQUATO |
L’ultima volta che?… |
||
LORENZO |
I l’hai trovaje fin-a ‘n liber che… |
||
DOLORES |
Oh si! Piripacchio men’ha parlato così tanto !… |
||
TORQUATO |
(TOSSICCHIA) Ehm! Ehm! Ehm!… |
||
DOLORES |
Signor Piripacchio cosa devo fare allora, preparare il pranzetto o nò? |
||
LORENZO |
Ma come? A-j lo ciama a chiel? |
||
TORQUATO |
Eh!? A l’ha rason! Noi non ci conosciamo! Lo chieda al padrone di casa che è lui, nò!? |
||
VIRGILIO |
E già, el padron i son mi! |
||
DOLORES |
Credo proprio di nò! La spesa non basta per tutti! (PRENDE LA BORSA STIZZITA) |
||
LORENZO |
E allora per chi prepara? |
||
DOLORES |
Per me! Avrò ben diritto di mangiare! (CAMPANELLO) |
||
TUTTI |
A son-o! |
||
PATRIZIA |
Senz’altro è per me! |
||
TORQUATO |
Ah! Perché aspettate ancora gente? |
||
PATRIZIA |
Si! Ugo il mio fidanzato! |
||
TORQUATO |
Ah! Bin, bin! A-j’è ‘dcò la comitiva! Bin, bin, perché i baste nen vojautri?! |
||
LORENZO |
Ma come as permet? |
||
59 |
TORQUATO Nò, diso; Bin, bin se ansema a vòjautri a-j’è d’autra gent a sa nen el piasì ch’am fa?
(CAMPANELLO)
TUTTI A son-o torna!
DOLORES Devo aprire?
LORENZO A-j lo ciama ancora a chiel?
TORQUATO I lo sai nen? Ed sòlit ant un-a cà quand as sent sonè as va a deurbe! Ambelessì i lo sai
nen come a son costumà ! (CAMPANELLO) Su da brava vada ad aprire!
DOLORES (ANDANDO AD APRIRE) Uffa, che barba!
VIRGILIO (A LORENZO) Chiel as stupiss perché a conòss nen le regole del circo equestre! Ant
el circo equestre a comanda chi a l’ha ‘l cotin pì curt! Ambelessì chi a l’ha ‘l cotin pì curt?
LORENZO (INDICANDO TORQUATO) Chiel!
VIRGILIO E alora a comanda chiel!
SCENA 8^
ORTENSIA e DETTI
ORTENSIA (ENTRANDO CON IN MANO UNA LETTERA, SEGUITA DA DOLORES CHE
ESCE DAL FONDO) A-j’è ‘d pòsta per el professor! (PASSA LA LETTERA A TORQUATO CHE A SUA VOLTA LA DA’ A VIRGILIO)
TORQUATO (A VIRGILIO) Perché a va nen a les-la ant el so… (FA UN GESTO CON LA TESTA)
VIRGILIO Andova i vado a les-la? (IMITA TORQUATO)
TORQUATO (RIFACENDO IL GESTO CON LA TESTA) Ant el so… studi!
VIRGILIO (IMITANDO DI NUOVO TORQUATO) Si!? E, andova a l’è ‘l mè studi?
TORQUATO Am smija ch’a sia da costa part!
VIRGILIO S’a lo dis chiel!… Alora i vado a les-la da cola part… ant el mè… (GESTO CON LA
TESTA) Studi! (P.P)
TORQUATO Prego, prego… s’a s’ofend nen i la compagno! Ven-o anche mi con chiel… prego per
da sì!… (ESCONO DAL FONDO)
LORENZO Mi i capisso nen, ma a me smija ch’a-j capito ‘d còse an costa cà…
PATRIZIA Ma, sai, il signor Salvatore, il domatore è un amico…
LORENZO Bel amis?! E la serva neuva, la cavallerizza a l’è n’amisa anche chila? E poi tutti questi
strani arrivi! ‘L nòno ch’a l’è pì nen nòno ma a l’è Garibaldi… piripacchio ch’a l’ha da ridì perché i l’oma durmì ambelessì… Dolores ch’a fa da mangè mach per chila e peuj cola portiera, na specie d’arpia che i sai nen perché Francesca a trata così da bin… goard-la! I i sai nen còsa ch’a l’han sempre da disse! (CHIAMA) Francesca?!
60
FRANCESCA |
(VOLTANDOSI) Oh scusa na minuta i ven-o subit! |
||
LORENZO |
Oh! Per carità!… Fa pura, a-j mancherija ancora ‘d molè lì madama la portiera!… |
||
ORTENSIA |
Mi quand a fa parej ij buterija le tartacole per crovatin! |
||
PATRIZIA |
Lorenzo ti prego!… |
||
LORENZO |
Ma se anche Salvatore il domatore a l’ha ciamala madama! Ah! Ecco!!!… Patrizia ven |
||
dedlà con mi, i cherdo d’avej capì tut! (PRENDE PATRIZIA PER UN BRACCIO E |
|||
LA PORTA VIA) |
|||
PATRIZIA |
Capito cosa? (A FRANCESCA E ORTENSIA) Scusateci tanto!… (ESCE TIRATA |
||
DA LORENZO) |
|||
FRANCESCA |
Ma andova ch’a van?… |
||
ORTENSIA |
Basta! Adess i vado mi a parlè con Vercelloni, i veuj pròpe vedde le bale ch’i… |
||
SCENA 9^ |
|||
VIRGILIO e DETTE, poi UGO |
|||
VIRGILIO |
(ENTRANDO DAL FONDO) I veuj vedd-je ‘dcò mi le bale! Oh! Fomna, fomna pòche |
||
bale! Tenssion a lòn ch’it fase che se am giro, peuj as fermo! |
|||
FRANCESCA |
Ma si, mama, it vedras che da si mes’ora papà a pijerà corage a-j parlerà e tut as |
||
rangerà! |
|||
VIRGILIO |
Si ma a mi da si mes’ora chi am dà ‘l corage?! Cost a l’è ‘n casòt d’andova i seurtoma |
||
mai pì! Vist ch’a pieuv pì nen andoma a mangè ‘n piòla e je spiegoma tut lì! |
|||
ORTENSIA |
Nò! Nò! Nò! |
||
VIRGILIO |
Eccò! Gnanca ancheuj as mangia! Alora i mandoma na lettera a cà, peuj con còmod |
||
quand a rivo a cà… |
|||
ORTENSIA |
Adess basta, ij pensso mi! I i sai nen scrive… |
||
VIRGILIO |
I lo soma it firme con la cros! |
||
ORTENSIA |
Ma a parlè im la gavo benissim! I vado a parleje mi! |
||
VIRGILIO |
Bogia nen da lì ch’it fulmino! |
||
FRANCESCA |
Basta papà! Basta mama! I l’hai capì tut! Ciuto tuti e doi! Chi a dev parleje i son mi! |
||
(SI BATTE SUL PETTO E SI FA MALE) Ahia! I vado! (USCENDO) E speroma ‘n |
|||
bin!!! (ESCE) |
|||
VIRGILIO |
It vedde ch’i l’hai rason mi? |
||
ORTENSIA |
Ed còsa? |
||
61 |
VIRGILIO Ed toa fija quand a sinch ani a l’è staita malavia! Còsa a l’ha dit el dotor? “O a meuir ò
a ven fòla!” A l’è nen mòrta!… It l’has vist che bela seurtija ch’a l’ha fait? A l’ha pijà tut da ti! (CAMPANELLO) Va a deurbe ch’a son-o!
ORTENSIA Nò, mi i vado nen a deurbe, i son nen la serva! E peuj costa a l’è nen cà mia! Mand-je
Dolores a deurbe!
VIRGILIO I l’hai capì, i vado mi ! I vado mi! (USCENDO) A l’è mai possibil che…
ORTENSIA (GUARDANDO FUORI) Ah!
VIRGILIO (D.D) Ch’a ven-a, ch’a ven-a (ENTRA) che adess is foma quat rijade!
UGO (A VIRGILIO) … la tòta…
VIRGILIO I son nen mi la tòta!
UGO La tòta a l’ha telefoname…
ORTENSIA Quala tòta?
UGO Ah! A l’è chila?
VIRGILIO Chila a l’è mai stata tòta, gnanca da giovo! A l’è sempre staita un tross! I lo diso mi
ch’i son carijam-la! Ch’a disa!
UGO La tòta Patrizia Bevilacqua a l’ha telefoname e a l’ha anvitame si, an cà del professor
Rapetti!
ORTENSIA Ah! Torna?! ‘L professor Rapetti a esist nen, a l’è mort!
VIRGILIO Ch’a scusa ‘n moment! (SI GIRA E SI TOCCA)
ORTENSIA Si a j’è sta ‘l professor Vercelloni, chiel a l’è stait anvità dal professor Vercelloni!
UGO Nò! Ma la tòta a l’ha dime l’apartament al prim pian, e sicome si fòra a-j’è mach cost
apartament si, e per ed pì senssa targhetta!…
ORTENSIA La tòta a l’ha sbaglià!
UGO Perché cost a l’è nen el prim pian?
VIRGILIO A dipend da che part a lo pija! Se chiel a lo pija da la portineria cost a l’è ‘l prim pian,
ma se ‘l prim pian a lo pija dal secon la portineria a l’è al ters e a sa perché? Perché chila a l’ha le manie grandiose, a-j pias nen la portineria al pian teren a la veul “ai piani nobili”! A l’ha capì?
UGO Nò!
VIRGILIO I lo scrivo peuj ansima ‘n bijetin!…
UGO Si, ma la signorina Patrizia…
VIRGILIO A l‘è ded-là an cola stanssia! (UGO P. P.)
62
ORTENSIA |
Ch’a bogia nen da lì! An cola stanssia a s’intra nen! |
||
UGO |
Ma ‘l monssù a l’ha dime… |
||
ORTENSIA |
E va bin, ma se ha l’ha dijlo chiel, mi i diso ‘d no! |
||
VIRGILIO |
E mi diso ‘d si! |
||
ORTENSIA |
E mi ‘d no… |
||
VIRGILIO |
E mi ‘d si!… |
||
UGO |
Ansoma, ma mi còsa i devo fè? |
||
ORTENSIA |
Andè fòra ‘d le bale! Costa a l’è la cà del professor Vercelloni e ne del professor |
||
Rapetti, ch’a l’è nen professor… |
|||
VIRGILIO |
Perché i l’hai nen la laura, ma speta ch’i l’abia un tòch ed carta e peuj it vedde còsa |
||
ch’i faso! |
|||
ORTENSIA |
It polide ‘l… |
||
VIRGILIO |
Alt! Non scadiamo nel volgare, malparlanta! |
||
ORTENSIA |
‘L professor Rapetti ch’a l’è nen professor a sta giù an portineriacon coula povra |
||
desgrassià ‘d soa fomna! |
|||
VIRGILIO |
Oh! Finalment it l’has dine una giusta: Rapetti a l’ha na fomna desgrassià! |
||
ORTENSIA |
Sta ciuto babacio! E chiel se a veul vedde la tòta, ch’a ven-a da si mes’ora an portineria |
||
e ch’a speta là! |
|||
VIRGILIO |
Eh nò! Se a va an portineria, ansema a la tòta a treuva anche la desgrassià! |
||
ORTENSIA |
Ch’a-j daga nen da ment a coul pajasso, ch’a fasa come l’hai dije, da si mes’ora ch’a |
||
ven-a giù ‘n portineria! |
|||
UGO |
Ma ansoma i capisso pì gnente! Còsa i devo fè mi! I devo stè si ò andè giù? |
||
VRGILIO |
(A UGO) Ch’am scota mi, la tòta a l’è ded-là, ch’a vada! |
||
ORTENSIA |
Di là non si va! |
||
VIRGILIO |
Ded-là as va! |
||
ORTENSIA |
I l’hai dit ed nò ! |
||
VIRGILIO |
I l’hai dit ed si! |
||
ORTENSIA |
E mi ‘d nò! E chiel ch’a vada! |
||
UGO |
Ma nò, ch’a speta… |
||
63 |
ORTENSIA Fòra, fòra! Fòra ‘d le bale!
UGO Maleducà, maleducà! (ESCE)
SCENA 10^
LORENZO, PATRIZIA, FRANCESCA e DETTI, poi TORQUATO e DOLORES
LORENZO (ENTRANDO SEGUITO DA PATRIZIA) Professore còsa a-j suced?
VIRGILIO I lo sai nen, i capisso pì gnente, i j’ero si tranquij me ‘d pocio, tutto filava lissio, as
sentija nen na mosca volè, a l’è rivaije chila-sì a l’è butasse a brajè a l’ha piantà su na fera!…
ORTENSIA I parlava sot-vos!
VIRGILIO Sot-vos? It brajave mè n’aquila!
ORTENSIA A l’è nen vera!
LORENZO E’ verissimo! I l’oma sentula ‘dcò noi…
PATRIZIA Si, si! E vero!
ORTENSIA Còsa a veul chila-lì?
LORENZO A crijava come na galin-a despiumà!
ORTENSIA Tenime, tenime ò i vòlo a còl! La signora qui presente a l’è rompusse ij chitarin! E se a
l’ha mai dij-lo gnun…
FRANCESCA Cesira!!!
ORTENSIA Sta ciuto ti! Mi i son nen na galin-a e tanto meno despiumà!
LORENZO Ah! Verissimo! Chila a l’è quajcòsa ‘d pess!
PATRIZIA Lorenzo!
LORENZO Ma fin-a a quand a la lasseran comandè, fin a quand a la lasseran girolè per cà, fin a
quand a la lasseran sarè ‘nt el gabinet con certa gent e fin a quand el professor con la soa supposta gentilezza…
VIRGILIO Grassie, per la supposta, grassie!…
LORENZO Ma fin a quand a la pijeran nen per un brass e la camperan nen giù da le scale!… (DAL
FONDO ENTRANO TORQUATO E DOLORES E SI POSIZIONANO IN MEZZO)
ORTENSIA Còsa?!… Mi?!…
PATRIZIA Lorenzo còsa dici? (TUTTI SI BLOCCANO VEDENDO TORQUATO E DOLORES)
TORQUATO Ma nò, perché i l’eve chità lì? Andè pura avanti a l’era così bel… Beh! I seve còsa ch’i
foma noi adess? Andoma a fesse ‘n bel bagn! Vojautri andè pura avanti, fate come se noi non ci fossimo! Su ven Dolores, andoma!
64
DOLORES |
Oh, si, andiamo piripacchio! |
||
TORQUATO |
(CANTANDO CON DOLORES) “Tutti al mare, tutti al mare a veder le chiappe |
||
chiare…” |
|||
VIRGILIO |
Basta! Adess iv diso tut! |
||
ORTENSIA |
Oh! A l’era ora! |
||
VIRGILIO |
Ier i l’hai trovà Salvatore il domatore e am dis: “el circo a l’è falì, i soma nen andova |
||
andè a deurme mi e la mia nevodin-a!” A l’ha dime che chila-lì a l’era soa nevoda e i |
|||
l’hai dije de vnì a deurme ambelessì da mi! Vate a fidè ‘d certa gent! A l’è vnù si e, i |
|||
l’eve vist còsa ch’a fa? A fa ‘l padron ed cà! E per giunta adess a va anche ‘nt el me |
|||
bagn a laveje le ciape a la cavallerizza! Ah, ma adess i lo rangio mi! (P.P.) |
|||
ORTENSIA |
Ferm! Andova it vade? |
||
VIRGILIO |
A deje na man! I lavoma na ciapa a pr’un!!! (ENTRA NEL BAGNO IN MEZZO |
||
ALLO STUPORE DI TUTTI) |
|||
BUIO. AL RIACCENDERSI DELLE LUCI IN SCENA CI SONO TORQUATO |
|||
SEDUTO AI PIEDI DEL DIVANO E DOLORES SEDUTA SUL DIVANO DIETRO |
|||
TORQUATO CHE LO MASSAGGIA SULLE SPALLE |
|||
SCENA 11^ |
|||
TORQUATO e DOLORES |
|||
TORQUATO |
Ah, Puccina che man dlicà ch’it l’has! Che bele mani prensili! Va avanti parej, ferm-te |
||
nen, giòja, ah! Bogia nen da lì!… |
|||
DOLORES |
Stavo pensando… |
||
TORQUATO |
Si, ma pensa senssa fermete, tesòr, aaah! E peuj pensa nen tant ch’it ses nen abitoà at |
||
ven mal la testa, it lo sas Piripicchia! |
|||
DOLORES |
Ma capisci Piripacchio, siamo andati in bagno… |
||
TORQUATO |
E va bin, còsa a-j’è de strano? An costa cà tuti coj ch’a devo andè al bagn a van al |
||
bagn… |
|||
DOLORES |
Si, ma ci siamo rimasti tanto!… |
||
TORQUATO |
Per fòrssa! Prima io ti ho fatto il bagno, poi tu mi hai fatto il bagno, poi tu mi hai |
||
asciugato, poi io ti ho asciugato… poi io ti ho spalmato la crema, poi tu mi hai |
|||
spalmato la crema… |
|||
DOLORES |
Si, ma con tutta quella gente qui fuori!… |
||
TORQUATO |
Perché it vorije porteje tuti andrinta? El bagn a l’è cit, i j’è stasio nen tuti! |
||
DOLORES |
E poi quando è entrato quell’uomo!… |
||
TORQUATO |
Chi? Rapetti? |
||
65 |
DOLORES |
Si! Ho provato tanta vergogna! |
||
TORQUATO |
Come? Ti che ‘t vergogne ‘d n’òmo e per ed pì vestì? Ah! Ah! Ah! Che simpatica! |
||
DOLORES |
Potevamo almeno chiuderci dentro! |
||
TORQUATO |
Scusa a cà mia faso lòn ch’i veuj! S’i veulo sarè i saro, s’i veulo ten-e duvert i lasso |
||
duvert! E peuj scusa s’a-j ciapava mal la pansa, un toiron, na scarija, an qualità d’ospite |
|||
i podija pà lassè ch’as la fejsso ‘nt le braje! |
|||
DOLORES |
Ma in bagno c’eravamo noi! |
||
TORQUATO |
Ma tant noi i goardavo pa?! |
||
DOLORES |
Eh già, pensa se venisse a saperlo tua moglie! |
||
TORQUATO |
Per piasì parloma nen ed porcherie! E peuj tuti coj ch’a-j’ero si a devo mach stè ciuto |
||
perché i peudo denoncieje per violazione di domicilio! |
|||
DOLORES |
Si ma io parlo dell’ingegnere e sua sorella! |
||
TORQUATO |
Si, ma loro vanno via oggi, possono mica soggiornare in una portineria, ti pare, |
||
Piripacchia? Ah, ma parloma ‘d noi! Che gioco facciamo stanotte, che gioco facciamo? |
|||
El caval nò, perché l’ultima vòlta it l’has dame na frustà talment sosnuva ch’i l’hai |
|||
ancora na gnòca parej ans la ciapa! |
|||
DOLORES |
Uhm! Fammi pensare un po’!… A me va tutto bene! Scegli tu, che hai tanta fantasia! |
||
TORQUATO |
Eh! I lo sai! Peuj ti t’em na fase ven-e ‘d fantasie… Uhm!… Tu sei la mia musa |
||
ispiratrice! |
|||
DOLORES |
(PIAGNUCOLANDO) Nooooh!!!… |
||
TORQUATO |
Nò? Còsa ch’a-j’è adess? Fa nen parej ch’it smije ‘n cocodrilo!… |
||
DOLORES |
(C.S.) Non mi hai mai chiamato musa? |
||
TORQUATO |
E come ‘t veule ch’it ciama? |
||
DOLORES |
Uhm!… Preferisco… “birilla”! (CAMPANELLO) |
||
TORQUATO |
A l’han sonà! Ssshhttt!!! Va a vedde chi a-j’è! |
||
DOLORES |
Subito birillo! |
||
TORQUATO |
La spia, la spia! |
||
DOLORES |
Uh! Che bello giochiamo alla spia! Io sono la tua Matha Hari! |
||
TORQUATO |
Ma che Matha Hari!? Va a vardè da la spia ‘d la pòrta, da le spioncin; chi a-j’è! |
||
DOLORES |
Agli ordini mio generale! (ESCE) |
||
66 |
TORQUATO Che testa, che testa ch’a l’ha cola fija!
DOLORES (RIENTRANDO) E’ il professore della portineria!
TORQUATO Ah! Chiel-lì! Falo pura intrè!
DOLORES E adesso chi sono la cameriera o la segretaria?
TORQUATO Còsa a m’anteressa a mi chi ‘t ses? Va a deurb-je e basta! (DOLORES ESCE E
TORQUATO SI AGGIUSTA LA VESTAGLIA)
SCENA 12^
VIRGILIO e DETTI
VIRGILIO (ENTRANDO SEGUITO DA DOLORES) Grassie, tòta Dolores de pansa, grassie…
DOLORES Dolores, segretaria personale del professore, prego!
VIRGILIO Come a veul Dolores segretaria personale del professore, prego!
TORQUATO (A DOLORES) Dai, pòrta via ‘l borotalco!
DOLORES Come sarebbe a dire portalo via!
TORQUATO A sarija a dì ‘d portelo via! Dai bogia, lass-ne soi!
DOLORES Ho capito! Adesso sono la serva! (PRENDE IL BOROTALCO ED ESCE)
VIRGILIO (GUARDANDO USCIRE DOLORES) Bela, belissima, stupenda, magnifica…
TORQUATO Ouh! Ouh! Ouh!!! Giovinòt!
VIRGILIO A dis a mi?
TORQUATO Si a chiel! Ch’a disa ‘n pòch… A sarà pa per caso torna si per fesse ‘mprestè l’alòg?
VIRGILIO Nò! Nò, per carità! Son vnù a pijè na valisetta che l’ingegnè a l’ha desmentijà ant la
stanssia ded-là…
TORQUATO A podija nen pijela prima?
VIRGILIO E nò, perché mentre noi tre i j’ero ant el bagn, mi, chiel e la cavallerizza, lor per nen
destorbè a son andait via ‘d corsa! Senssa gnanca salutela!
TORQUATO E lor a l’han fait benissim a andes-ne! Chiel anvece a l’ha fait mal! Anssi malissim a
vnì ‘nt el bagn! Ma còsa a l’è intrà a feje? As vergògna nen, porcacion?!
VIRGILIO A sa, a l’era per…
TORQUATO A lo sa nen che mi certe cose quand i pianto lì a metà i divento irascibil!?
VIRGILIO Còsa a diventa?
TORQUATO Irascibil!
67
VIRGILIO |
Ah, eccò, se chiel a pianta lì… a diventa?… |
||
TORQUATO |
Si! |
||
VIRGILIO |
E alora còsa i dovrija diventè mi che certe còse i riesso gnanca pì a ancamineje?! |
||
TORQUATO |
Bene! Alora chiel, a questo punto, a vorerija che mi i feissa finta ‘d gnente, che mi i |
||
desmentiejssa tut, che mi i butejssa na bela pera ansima, a va bin parej?! |
|||
VIRGILIO |
I sai nen!… S’a fussa possibil, si! |
||
TORQUATO |
Come s’a l’è possibil? E chiel a pretenderija sòn da mi? Nò! Chiel a peul nen pretende |
||
sòn da mi! Mi da chiel si! Chiel da mi, nò! Chiel da mi, nò! Mi da chiel si! Mi da chiel |
|||
si! Chiel da mi nò! |
|||
VIRGILIO |
A veul pa che ‘s telefonoma doman?! |
||
TORQUATO |
Però, de già ch’a l’è si… |
||
VIRGILIO |
L’hai capì che la còsa a ven longa, a l’è mej ch’im seta! |
||
TORQUATO |
I n’aprofito per feje na domanda! |
||
VIRGILIO |
I rispondo da sì ò i dev andè ‘nt la gabin-a con la s-cuffia? |
||
TORQUATO |
Ch’a disa: chiel am ved? |
||
VIRGILIO |
Come? |
||
TORQUATO |
I l’hai dit: chiel am ved? |
||
VIRGILIO |
E già ch’i la s-ciairo, a l’è lì! I son pa bòrgno! |
||
TORQUATO |
Ah! Lei mi vede! E già perché mi i son si! Ma mi i son nen si! E se mi i son nen, se mi |
||
i son nen si, am lo dis chiel come a fa a ved-me? |
|||
VIRGILIO |
Ma mi i la s-ciairo! |
||
TORQUATO |
E nò! Chiel, a peul nen s-ciaireme!!! |
||
VIRGILIO |
Ma chiel a l’è sempre stame simpatich, perchè adess i peus nen s-ciairela ? |
||
TORQUATO |
Rapetti, i son a Turin mi fòrse?… |
||
VIRGILIO |
Si!… |
||
TORQUATO |
Nò! Mi i son nen a Turin! |
||
VIRGILIO |
Ah nò? E alora andova ch’a l’è? |
||
TORQUATO |
Come andova i son? I son altrove, nò?! |
||
VIRGILIO |
Altrove an provincia d’andova? |
||
68 |
TORQUATO |
Per cortesia, per cortesia Rapetti! I son andova ch’a veul: an Venezuela, a Caracas, a |
||
Santafè, a Santo Domingo… |
|||
VIRGILIO |
A Santo Stefano Belbo… |
||
TORQUATO |
Ch’a fasa chiel!… |
||
VIRGILIO |
A Zanzibar! A-j pias Zanzibar? |
||
TORQUATO |
Ma peuj che importanssa ch’a l’ha andova ch’i son mi? L’important a l’è che mi ij sija |
||
nen si! E se i son nen si chiel a peul nen s-ciaireme! D’acòrdi? |
|||
VIRGILIO |
Si, professor! |
||
TORQUATO |
Rapetti: lei deve capir-mi! |
||
VIRGILIO |
Si, professor!… |
||
TORQUATO |
Noi dobbiamo capir-ci! |
||
VIRGILIO |
Si, professor!… |
||
TORQUATO |
Bisogna… |
||
VIRGILIO |
…capir-la!!! |
||
TORQUATO |
Bisogna capirsi Rapetti! Bin! Adess vist che chiel a peul nen s-ciaireme! Da vaire temp |
||
ch’a l’è che noi ‘s vedoma nen? Lei non mi vede da… lei non mi vede da… da, da… |
|||
VIRGILIO |
Dada umpa…. Dada umpa!… |
||
TORQUATO |
Lei non mi vede da qua… qua… qua, qua, qua… |
||
VIRGILIO |
Dal ballo del qua.. qua!… questo è il papero che sa… |
||
TORQUATO |
Nò! Da qua… quando i son pa… pa!… |
||
VIRGILIO |
Ah si! Da quand a l’è diventà papà! Congratulazioni! |
||
TORQUATO |
Ma nò! Chiel am ved nen da quando sono partito per le vacan-ze!!! |
||
VIRGILIO |
Si! |
||
TORQUATO |
Per le vacan-ze! Per le vacan-ze! Ma còsa ch’a fa a gieuga a la Mora?! |
||
VIRGILIO |
A veul la rivincita? |
||
TORQUATO |
Rapetti! |
||
VIRGILIO |
Ch’am disa! |
||
TORQUATO |
Lei deve capir-mi!Noi dobbiamo capir-ci! |
||
69 |
VIRGILIO Bisogna Capir-la!!!
TORQUATO Ora che abbiamo appurato questo, i veuj feje un autra domanda, ma ch’a-j pensa da bin
prima ‘d rispond-me…
VIRGILIO Si, i la buto tuta!…
TORQUATO Alora, ch’am disa Rapetti: mi, i l’hai?
VIRGILIO (RESTA PERPLESSO) Ma?!
TORQUATO Su, fòrssa, ch’am disa: mi, i l’hai?
VIRGILIO A peul nen feme la domanda ‘d riserva?
TORQUATO Nò! Ch’am risponda! Mi, i l’hai?…
VIRGILIO Ma… a vedde parej da fòra un a podrija anche pensè ‘d si!… Ma s’a veul per esse pì
sicur ch’a preuva ‘n pòch a tiresse su la còta!
TORQUATO Ma nò! Ma nò! Ma còsa a capiss? Ch’am lassa finì: mi i l’hai… la fomna?
VIRGILIO Ah! Eccò! A l’era la fomna!
TORQUATO Oh, brav! Alora adess ch’am disa se mi i l’hai?
VIRGILIO Eh!… adess si ch’i soma ‘nt el dificil! … (FARNETICANTE) Ma,… mi… i cherdo
che chiel fòrse… a peul esse, i sai nen che da quand a l’è vidov… Nòòò!!!… Siii!!!… mi i pensava che… ma chi? Ouh!!!…
TORQUATO Ma come, Rapetti, mi i son vidov?! Mi i l’hai la fomna? Eh! I l’hai?
VIRGILIO Eee… i sai nen!
TORQUATO Ma certo ch’i l’hai!!! Come a fa a nen savej-lo?!
VIRGILIO Tute le vòlte ch’i diso na ròba chiel a dis el contrari…
TORQUATO I l’hai, si! E chiel a dovrija conòss-la benissim mia fomna, perché a l’è sempre ‘dzora
‘d chiel!
VIRGILIO Ah! Soa fomna i l’hai sempre ‘dzora!?
TORQUATO Eh! Certo! Chiel a sta sota e chila ‘dzora! Nò?
VIRGILIO Se a chiel a-j na fa gnente! Mi basta che…
TORQUATO Chiel a sta giù ‘n portineria e mia fomna a sta sì, nò? Al second pian, al piano
superiore…. Quindi a sa ch’a esist! A sa ch’a-j’è! Mach che adess a-j’è nen! E perché
a-j’è nen?
VIRGILIO Perché a-j’è nen?
70
TORQUATO Perché a l’è via, a l’è partija! Si è volatilizzata! Avanti, da quand a la ved nen mia
fomna? Da qua… qua… qua…
VIRGILIO Torna?
TORQUATO Da qua… qua…
VIRGILIO Oeh! Da…
TORQUATO (FA CENNO DI NO CON LA TESTA)
VIRGILIO Ah nò! Nò!… da meno!…
TORQUATO Da quando è pa… pà!…
VIRGILIO Da quand a l’è diventà ‘dcò chila papà!!! Complimenti vivissimi!
TORQUATO E dai-la! Da quando è partita per le vacan-ze!… Per le vacan-ze!!!
VIRGILIO A l’ha torna perdù!
TORQUATO Ancaminoma torna?
VIRGILIO S’a veul?
TORQUATO E, Rapetti, questo non vale solo per lei! Questo vale per lei, per sua moglie e sua
figlia!… (ACCENNANDO A CANTARE) vale per lei, per sua moglie e sua figlia!!!…
VIRGILIO (CANTANDO E BALLANDO) E vale per lei, per sua moglie e sua figlia! E vale per
lei, per sua moglie e sua figlia!…
TORQUATO Rapetti, ma còsa ch’a fa? (VIRGILIO CONTINUA A CANTARE E BALLARE)
Rapetti, ch’as ferma!!! (VIRGILIO C.S.) Rapetti, ansoma mi i parlo seriament e chiel as buta a balè?! (VIRGILIO GLI MOSTRA IL POSTERIORE) E ‘dzoratut ch’am fasa nen parej! (IMITA VIRGILIO ALZANDOSI LA VESTAGLIA) Ch’am lo fasa nen parej! Ch’am lo fasa nen per piasì!
VIRGILIO Oeh! Ma che ròba ch’a l’ha lì!
TORQUATO Doma là, Rapetti, mi i son ancamin ch’i parlo seriament e chiel as buta a fè ‘l
ciarlatan?!
VIRGILIO I l’hai mach fait parej! (MOSTRA DI NUOVO IL POSTERIORE)
TORQUATO (MOSTRANDOLO ANCHE LUI) A dev nen feme parej! Ch’am lo fasa nen!
(ANDANDO DA VIRGILIO ASSUMENDO UN’ARIA AMBIGUA) Eh? A l’ha capì Rapetti, Ch’am lo fasa nen! A l’è tut ciair?!
VIRGILIO Va bin !…
TORQUATO Bin! Ora che abbiamo appurato tutto, Rapetti…
VIRGILIO Si?…
71
TORQUATO Ch’a senta, (LO ABBRACCIA) ch’am disa sincerament, parej, tra ‘d noi: posso
dormire con lei adesso, si?
VIRGILIO Ma…. ‘s conòssoma gnanca…
TORQUATO Tranquillamente!…
VIRGILIO Ch’a goarda che mi i ronfo!…
TORQUATO I soma d’acòrdi su tut? Ch’as buta na pugnà ‘d faseuj an boca!
VIRGILIO Còsa ‘m buto?
TORQUATO Na pugnà ‘d faseuj an boca! Ch’a fasa nen rumor!
VIRGILIO Con ij faseuj a l’è ‘n pòch dificil nen fè rumor!
TORQUATO Ch’as fasa nen sente!
VIRGILIO I peudo nen assicurej-lo! I preuvo!
TORQUATO Chiel a sa gnente! Lei non sa nulla! Mi e mia fomna i soma nen, i soma via, i soma
sparì, ciair?
VIRGILIO Va bin!
TORQUATO Oh! Bravo! E adess ch’as pija soa valisetta e ch’a vada, cerea Rapetti! (P.P. SUL
FONDO)
VIRGILIO Cerea professor! (P.P.)
TORQUATO (TORNANDO INDIETRO) Ma nò, ma nò! Ma còsa ch’a fa? Ch’a fasa nen parej, ma
alora a l’ha capì gnente! Perché, perché mi fa questo?!
VIRGILIO Còsa i l’hai fait adess?
TORQUATO Rapetti perché? Perché mi fa questo?
VIRGILIO Ma còsa i l’hai fait?
TORQUATO Mi i lo savija! I l’hai pensà: adess im giro e chiel zac! As n’aprofita e a s’anfila! I lo
savija!
VIRGILIO Mi?!
TORQUATO Si! Apen-a voltà le spale chiel, zac! A l’è anfilasse!
VIRGILIO Ch’a goarda che mi i l’hai ‘d testimòni! È?! Per piasì! Mi i son anfilame andova?
TORQUATO Rapetti, a dovija nen feme sòn, a dovija nen fem-lo! Se mi i son nen si perché am
saluta, a l’è fin-a adess ch’i na parloma! Come i dev fè per fej-lo capì?
VIRGILIO S’a l’è diventà dificil vive!!!
72
TORQUATO (PRENDE UNA SEDIA E SI SIEDE VICINO A VIRGILIO, DISPERATO) I son ant
le soe man, Rapetti, ch’a cerca ‘d capì! Il peso… questo peso che io ho… io mi sgravo…lo passo a lei…
VIRGILIO Ch’am lo daga a mi!… (INDICANDO IL TAVOLO) E mi i lo buto si ‘nsima! Còsa a
veul feje? A l’ha damanca ed sòld?
TORQUATO Rapetti, il punto è questo! Le ho spiegato sinora la situazione: noi i soma nen, mi e mia
fomna! Perciò per piasì (BATTENDOSI UNA MANO SUL GINOCCHIO) a dev nen saluteme! E’ qui che la voglio! E’ qui che la voglio! E’ qui che la voglio!!!
VIRGILIO Mi lo savija ch’a andasija a finì parej! A l’è fin-a… (FA IL GESTO DI
“PEDERASTA”)
TORQUATO Da brav, Rapetti, ch’am fasa cost piasì!
VIRGILIO Ch’a goarda ch’a l’è la prima vòlta che mi… im racomando, ch’a l’abia ‘d deuit!…
Ch’a dovra ‘d rigoard! Ch’am fasa nen piorè! (SI SIEDE SUL GINOCCHIO DI TORQUATO)
TORQUATO Oh! Ma còsa ch’a fa?
VIRGILIO A l’ha dime: “è qui che la voglio!”
TORQUATO (URLANDO) Per piasì, Rapetti!!! Ch’am fasa nen vnì garola!!!
VIRGILIO Ch’a crija nen parej!
TORQUATO Come? I son a cà mia e i crijo come e quand i veuj!!!
VIRGILIO Ma, mi c’ho il timpano delicato!
TORQUATO Va bin, i crijo nen Rapetti, però chiel a dev scoteme!
VIRGILIO Va bin i lo scoto!
TORQUATO Rapetti, adess basta i na peus pì! I lo diso per l’ultima vòlta: non faccia lo gnorri!!!
VIRGILIO Còsa ch’a l’è ch’i dev nen fè?
TORQUATO Lo gnorri! Rapetti, dobbiamo capir-ci! Deve capir-mi!…
VIRGILIO … devo capir-la!!!
TORQUATO (USCENDO) Basta! Basta! Basta!… I na peus pì!…
SCENA 13^
VIRGILIO solo, poi DOLORES, poi TORQUATO
VIRGILIO Orco s’a l’è dura la vita!… Si, ò i son mi ch’i divento fòl ò a son ij autri ch’a ven-o
gabia! A va a finì ch’im faso ricoverè!… Andova a l’è la cavallerizza? (CHIAMA)
Signorina Dolores… Dolores de pansa!…
DOLORES (ENTRANDO) Mi ha chiamato?
73
VIRGILIO |
Si! (VEDENDOLA) Orco s’a l’è bela a smija una Dea! |
||
DOLORES |
Io? |
||
VIRGILIO |
Si chila! A smija Minerva… la dea dij brichet! Ch’a senta dea, a l’ha dime lì ‘l còso… |
||
ed fem-la dè da chila!… |
|||
DOLORES |
Ma còsa? |
||
VIRGILIO |
La valisetta! A l’ha dim-lo lì còso… |
||
DOLORES |
Ma chi? |
||
VIRGILIO |
Come chi? Lì el comend… col-lì con la vestaglia… |
||
DOLORES |
Ma se era qui qualche minuto fa! |
||
VIRGILIO |
Chi? |
||
DOLORES |
Il professore! |
||
VIRGILIO |
El professor a l’è nen si! (TRA SE) A l’ha capilo gnanca chila! (A DOLORES) Da |
||
quand che la fomna a l’è diventà papà, chiel a l’ha dit: si sieda qua, sul serraglio, e mi |
|||
sgomitoli darè che mi i rangio ‘l davanti! Ah! Ah! E pen-a ch’im giro, chiel zac, |
|||
s’infila! Ah! Ah! |
|||
DOLORES |
Ma lei è diventato matto! |
||
VIRGILIO |
Si! I soma ‘n doi perché anche chiel-là a l’è pa tut ans el so! |
||
DOLORES |
Ma insomma, cosa farnetica? Cosa vuole? Non capisco! |
||
VIRGILIO |
Mi i vorija mach la valisetta ‘d l’ingegnè! |
||
DOLORES |
Oddio Piripacchio, vieni, non capisco cosa succede, Piripacchio? |
||
TORQUATO |
(ENTRANDO) Ma a l’è ancora si, a l’è ancora si?… |
||
VIRGILIO |
Ah, ma alora a-j’è! A l’è nen ch’a-j’è nen?!… |
||
TORQUATO |
(A DOLORES) Mand-lo via, per piasì, mand-lo via! Ch’i na peus pì, a l’è fin-a vnume |
||
l’emicrania… a fòrssa de… |
|||
VIRGILIO |
Còsa a l’è vnuje? |
||
TORQUATO |
L’emicr… ch’a vada via! Ch’a sparissa!!! |
||
SCENA 14^ |
|||
LORENZO e DETTI, poi FRANCESCA |
|||
LORENZO |
(ENTRANDO) Scuseme ma a-j’era la pòrta duverta… |
||
TORQUATO |
(A DOLORES) Manda via anche chiel-lì per piasì! Adess i son stofi! |
||
74 |
LORENZO |
… e a continua a comandè chiel! La tòta a l’è mach sempre ai so ordin? |
||
TORQUATO |
Sissgnor! A-j mè ordin! I soma a cà mia e faso lon ch’i veuj! |
||
LORENZO |
El monssù a comanda pròpe tuti! As bogia an cost apartament come s’a fussa ant la |
||
gabia dij leon! |
|||
VIRGILIO |
A l’è la fòrssa ‘d l’abitudine! A-j manca mach la frusta! (SUONA IL CAMPANELLO) |
||
DOLORES |
Cosa devo fare? |
||
TORQUATO |
I lo sai nen, i lo sai nen!… |
||
LORENZO |
(A DOLORES) E a-j ciama sempre a chiel? (A VIRGILIO) E chiel a continoa a |
||
soportè cost sopruso? Va bin, vist ch’a va gnun a deurbe i vado mi! (VA AD APRIRE) |
|||
VIRGILIO |
Brav, ingegnè! S’ingegni, ingegnere, s’ingegni! |
||
TORQUATO |
Adess però, basta Rapetti! A l’è tròp! Qui bisogna lasciare cadere la cosa! |
||
VIRGILIO |
Che còsa? |
||
TORQUATO |
Dobbiamo sciogliere tutto Rapetti! Suvvia, sciogliamo, sciogliamo… |
||
VIRGILIO |
Ch’as decida! I la lassoma caschè ò la sciogliamo? Perché per scioglierla a venta |
||
perlomeno pijè na purga! |
|||
TORQUATO |
Come a veul, come a veul, a basta ch’a-j disa le còse come ch’a son e ch’a-j suceda lòn |
||
ch’a-j suceda! |
|||
VIRGILIO |
I peus conteje la verità? |
||
TORQUATO |
Ch’a-j disa lòn ch’a veul a basta mach ch’i andeve tuti fòra dij pè!!! |
||
FRANCESCA |
(ENTRANDO) Permess, i peus intrè? |
||
LORENZO |
Ah, bin! Adess it ciame anche ‘l permess per intrè a cà toa? |
||
TORQUATO |
Nòò! Nen cà soa! Costa a l’è cà mia, “casa mia”, i devo cantev-lo an musica? |
||
(CANTA) “E’ casa mia… è casa mia…” |
|||
VIRGILIO |
Che bela vos! Perché a fa nen un disco?! |
||
FRANCESCA |
A l’è la verità, Lorenzo! Casa mia è giù al pian terreno, in portineria, e la portinaia è |
||
mia mamma, e mio papà non è un professore! Ha tanto ingegno, tanta arguzia… |
|||
VIRGILIO |
Oeh! I l’hai na testa parej!… |
||
FRANCESCA |
Ha l’anima dell’artista, ma a l’è nen un professor! E’ un semplice custode del Museo |
||
Egizio! (LORENZO RIDE) Nò ma rij nen Lorenzo, perché lòn ch’i l’hai dite a l’è la |
|||
vera! |
|||
LORENZO |
Sodisfait professor? |
||
75 |
VIRGILIO
Oeh! Na ròba!
LORENZO
A l’ha sentù come ch’a recita bin soa fija?
VIRGILIO
Oeh! Ch’as figura che mia fija Eleonora Duse as la mangia ‘n salada!
LORENZO
Già, come se mi i fussa così fòl da cherde a cost scherss che a ancamin-a già a deme ‘n sij nerv!!!
TORQUATO
Macchè scherss e scherss! Costa a l’è cà mia!
DOLORES
E Piripacchio è il mio principale!
LORENZO
Ah si?! A mi am smija fin-a quajcòsa ‘d pì!
DOLORES
Còsa vuol dire! Piripacchio hai sentito?
LORENZO
Ma si, la cavallerizza e il domatore, ma feme ‘l piasì! Ch’i l’hai capì benissim!
DOLORES
(INDICANDO TORQUATO) Io sono la sua segretaria!
LORENZO
Ah! La segretaria?! Di bene in meglio! E brava la segretaria tuttofare!
FRANCESCA
Basta Lorenzo! Facciamo così: adesso ti spiego tutto con calma, giù però, non qui perché questa non è casa mia!
LORENZO
Ma come it recite bin! It podrije anche chitela-lì adess!
TORQUATO
E anvece costa a l’è cà mia, fin da prima! Ma chiel pitòst a l’è bon a lese? A l’ha vist almeno còsa ch’a-j’è scrit ans la pòrta? Ch’a ven-a a vedde, ch’a ven-a a vedde (ESCE PER TORNARE SUBITO) Chi a l’è? Chi a l’ha gavà la targhetta? Chi a l’è?
VIRGILIO
(UMILMENTE LA TIRA FUORI DI TASCA) Mi i l’hai trovala per tera!… As ved ch’a l’è gavasse la vis?!…
TORQUATO
(STRAPPANDOGLIELA DI MANO LA MOSTRA A LORENZO) Ecco ! Ch’a lesa!
Còsa a j’è scrit? Professor Torquato Vercelloni! Ch’i son mi!
DOLORES
Che è lui!
LORENZO
Ah si! Adess a l’è Torquato pì nen Salvatore Popov?! (A VIRGILIO) A ved professor, quand a s’organissa ne scherss, a venta fè tenssion anche a ij pì cit particolar… Costa i devije femla trovè tacà a la pòrta!
VIRGILIO
A l’è gavasse la vis!
LORENZO
(A TORQUATO) E sentoma, chiel a sarija professor an còsa: in scienze circensi con specializzazione in belve feroci?!
TORQUATO
Da si ‘n pòch i lo divento mi na belva feroce!
76
LORENZO Si il professore Piripacchio! Ma per chi l’eve pijame? Come as fa a fè passè per un
misero e insignificante custode un uomo così istruito, così geniale, così colto, così appassionato per tutto quello che è arte, cultura, bellezza, elevazione e luce!
VIRGILIO A l’è rivaje col ed l’enel! Grassie ingegnè!
LORENZO Prego!
VIRGILIO Dij-lo peuj anche a toa mare!
TORQUATO Nò! Nò! Nò! Basta! Ch’a sento bin tuti, mi iv dag des minute ‘d temp e peuj i ciamo ij
carabiniè e iv faso sbate fòra a caus ant el darè tuti ansema, a va bin? Des minute ‘d temp e basta! Chiaro?! (A DOLORES) Ven, ven con mi i andoma dedlà, ven!
DOLORES Avete visto cosa avete fatto? L’avete fatto arrabbiare, cattivi!
TORQUATO (D.D.) Dolores???
DOLORES Vengo Piripacchio!
FRANCESCA Papà, si a va a finì che an denuncia tuti per dabon!
VIRGILIO E nò, a peul nen denunciene!
FRANCESCA Perché?
VIRGILIO Come a fa a denunciene se a l’è nen si! Chiel e soa fomna a son a Honolulu!!!
LORENZO Professor i l’hai capì tut!
VIRGILIO Come a l’ha fait?
LORENZO Lei vuole essere sicuro dei miei sentimenti; E va bin: io amo Francesca e voglio
sposarla!!!
FRANCESCA Ma tu… tu non ami me! Tu ami colei che credi io sia! Non me, l’altra!!!
VIRGILIO St’ani an Italia a-j son 42 companie ch’a fan Pirandello! A-j manca mach pì ch’i lo
foma noi ambelessì e parej i soma a post!
FRANCESCA Lorenzo i son ancamin ch’it diso la verità! It veule butete ‘n testa che mè papà a l’è nen
un professor!!!
SCENA 15^
BEPPE e DETTI, poi TORQUATO e DOLORES
BEPPE (ENTRANDO PIUTTOSTO ALTICCIO) Uheila! Ciao, professor!
LORENZO (A FRANCESCA) A proposit!
BEPPE (A VIRGILIO) It ses ancora si?
VIRGILIO Còsa it veule torna?
77
BEPPE I son mach vnù a butè ‘n ciair na facenda con col monssù Porcellino! (INDICA
LORENZO)
FRANCESCA Porta passienssa a l’è torna cioch!
LORENZO Si va bin lassoma perde!
BEPPE E anvece i lassoma nen perde perché stamatin a l’ha squasi sbatume fòra quand ‘l
professor a l’ha dije che mi ij’era cioch!
VIRGILIO Per fòrssa, ch’it j’ere cioch! A la matin a colassion it bagne le galette ‘nt la branda!
BEPPE E anvece a l’è nen vera! Mi i son mai cioch!
LORENZO Mai?
BEPPE Mai a la matin! Disoma che im’arpijo dòpo, strada facendo… tute le piole a son mie! I
l’hai la carburassion lenta!
VIRGILIO A ancamin-a con ij cichet e a finiss con ij pinton!
FRANCESCA Sent Beppe, it peude dije a cost monssù chi a l’è mè papà!
BEPPE Cribbio! A l’è l’egregio, esimio e stimatissimo professor Rapetti!
FRANCESCA Ma no, non così!
VIRGILIO It l’has capì subit tut!
LORENZO Ch’a senta ch’as fasa dì da la tòta lòn ch’a dev dime parej I foma prima!
FRANCESCA Beppe, disije la verità! A l’è vera o no che mè papà a l’è ‘n tò colega?
BEPPE Vacca Bòja s’a l’è vera!
LORENZO Ah si? Il professore è un custode del museo Egizio?
BEPPE (A VIRGILIO) Parlapà s’a l’è svicio a l’ha tacaje subit!!!
LORENZO (A BEPPE) E ch’am disa un pòch Beppe: chiel a sa chi a l’è ‘l padron ‘d cost
apartament?
BEPPE E già ch’i lo sai! I son pa fòl! (INDICANDO LORENZO) …a l’è chiel… no?
LORENZO Io?! Ah! Ah! Ah! I l’eve sentù? Mi? Ah! Ah! Ah! S, si, i l’hai capì tut! (A BEPPE)
Monssù astemio!
VIRGILIO (A BEPPE) Chi a l’è ch’a l’ha dite costa tavanada?
BEPPE Ti, stamatin, nò?!
VIRGILIO Ah già ch’a l’è vera!!!
FRANCESCA Cost a l’è l’apartament del professor Torquato Vercelloni!
78
LORENZO |
(A BEPPE) E chiel a lo conòss el professor Vercelloni? |
||
BEPPE |
E già ch’i lo conòsso! A l’è chiel! |
||
VIRGILIO |
Di bene in meglio! Compliment! |
||
LORENZO |
Alora ch’am disa: vaire professor a ved si ‘ndrinta? |
||
VIRGILIO |
Dij-lo ‘n pòch! Se ‘t ij lo dise it pago da beive! |
||
BEPPE |
Quat! |
||
LORENZO |
Quat? |
||
VIRGILIO |
E si doi chiel e doi mi!!! |
||
TORQUATO |
(ENTRANDO DAL FONDO SEGUITO DA DOLORES. VEDENDO BEPPE) Còsa |
||
a-j capita torna ambelessì? E chiel chi a l’è? Còsa ch’a fa si? Còsa a veul? |
|||
BEPPE |
Bòja flip! Come a l’è paludasse chiel-sì? A smija na massaia giaponeisa! |
||
LORENZO |
(A TORQUATO) Come, a lo conòss nen? |
||
TORQUATO |
Mai vist an vita mia! |
||
BEPPE |
Oh ma i foma ampressa a conòss-se! Piasì, mi i son Beppe un amis tant intim del |
||
professor Rapetti! (ALITA IN FACCIA A TORQUATO) |
|||
TORQUATO |
(SCHIFATO) Uhm! D’andova a riva chiel da le cantine Gancia? Bin alora s’a l’è |
||
n’amis del professor Rapetti ch’am fasa ‘l piasì, ch’as na vada via subit! |
|||
BEPPE |
Uheila! Pissa pì curt Ciu-Cian-Ciò! |
||
TORQUATO |
Ma come as permet? Chiel a sa nen ch’i son mi? Mi i son el pradon ed cà! |
||
BEPPE |
Ah! Ah! Ma va giù, va… Ma chiel a l’è cioch! |
||
TORQUATO |
Sent chi a parla! |
||
BEPPE |
Ti, nonna papera, varda che ‘l padron ed cà a l’è col-là! Monssù porcelloni! |
||
TORQUATO |
(MORDENDOSI LE MANI) Ah nò, eh? Sòn a l’è trop mi adess i masso quajdun! Sai |
||
nen chi, ma i masso quajdun! |
|||
VIRGILIO |
Ch’am goarda nen mi! Se pròpe a veul a peul massè chiel! (INDICA BEPPE) |
||
LORENZO |
Ch’a s’agita nen, anssi, vist che ‘l padron ‘d cà come a ved i son mi, ch’am fasa ‘l piasì |
||
d’andes-ne! Vej bavos! E chila Dolores, ch’a resta che da si ‘n pòch a-j riva mia sorela |
|||
con el so moros, e l’avroma da manca ‘d chila! |
|||
TORQUATO |
E d’aotri gnun? Fòrssa avanti, ch’a anvita tut el palass, su fòrssa (INDICANDO |
||
BEPPE) ch’a anvita anche chiel-sì, nò?! |
|||
79 |
BEPPE Ah, s’a-j’è da beive mi im fermo bin volentè! (DANDO UNA PACCA SUL SEDERE
A DOLORES) E ti chi ‘t ses bella pociorila?
DOLORES Ah! Non mi tocchi! Avvinazzato!!!
FRANCESCA (TIRANDO VIA BEPPE) Ven, andoma, Beppe it compagno sota! (BEPPE ESCE)
TORQUATO Adess basta, fòra tuti, fòra, fòra!
VIRGILIO Ma professor lei si sta adulterando! Non si adulteri così!
TORQUATO (A VIRGILIO) Anche chiel fòra! (ESCE)
VIRGILIO (USCENDO SEGUITO DA LORENZO) Ma còsa ch’i l’hai fait mi?
(SUONA IL TELEFONO)
LORENZO (RIENTRA E VA A RISPONDERE VELOCEMENTE – MENTRE TORQUATO
SENTITO SUONARE IL TELEFONO E’ RIAPPARSO SEGUITO A TEMPO DA DOLORES) Pronto?… Sissignora, il professore? Si, si è qui… io sono un amico… e lei? Cosa facciamo? Oh, siamo qui che ci divertiamo tantissimo!… Venga, venga anche lei, dov’è lei? A Rapallo…
VIRGILIO Da Rapallo!
LORENZO Pronto?… Pronto?… Ha riattaccato! (DEPONE LA CORNETTA DEL TELEFONO)
TORQUATO (CHE DURANTE LA TELEFONATA, PREOCCUPATISSIMO HA FATTO CENNI
A LORENZO PERCHE’ DICESSE CHE LUI NON C’ERA) A l’era per caso na fomna?
LORENZO Si!
TORQUATO Ch’a telefonava da Rapallo?
LORENZO Si!
TORQUATO E chiel còsa a l’ha dije?
LORENZO Che ‘l professor a j’era si!
TORQUATO A-j mancava mach pì costa! A l’ha nen vist che mi i fasija ij gest de stè ciuto!
LORENZO E chi a la goardava? Mi i goardava ‘l professor!
VIRGILIO Bele che capì! I piaso pì mi che chiel!
TORQUATO Ma cola a l’era mia fomna, a l’ha capì, mia fomna!
LORENZO Soa fomna?
TORQUATO Si! Còsa ch’a l’ha dije, còsa ch’a l’ha dije?
LORENZO Gnente! A l’ha ciamame chi i j’era e mi i l’hai risponduje: un amico!
80
TORQUATO |
E peuj? |
||
LORENZO |
Peuj mi l’hai ciamaje chi a-j’era chila… |
||
TORQUATO |
E chila? |
||
LORENZO |
Ah! “Lo saprete fra poco chi sono io!” A l’ha crià! |
||
TORQUATO |
Coma ch’a la imita bin! E peuj, peuj, peuj?… |
||
LORENZO |
E peuj am sa tant ch’a sta per ven-e si! |
||
TORQUATO |
Perché? Perché? Perché? |
||
LORENZO |
Perché a l’ha dit: “Ah! Vi state divertendo! E allora vengo a divertirmi anch’io!” |
||
TORQUATO |
Oh, ma che pastiss! I son ruvinà! Ruvinà! |
||
VIRGILIO |
Soa fomna s’a ven si a dev esse na dòna ‘d compania! |
||
TORQUATO |
Ma perché, perché a l’ha fait sòn? Perché? Nò, ma chiel a centra gnente, la colpa a l’è |
||
nen soa! Ch’as cònsola, a lo sa anvece ‘d chi a l’è la colpa? Eh? A lo sa? |
|||
(INDICANDO VIRGILIO) A lo ved? La colpa a l’è mach tuta soa, ed col desgrassià, |
|||
lì! |
|||
VIRGILIO |
Ma mi… |
||
TORQUATO |
Ciuto! Basta! Silenssio! Rapetti! Chiel a l’è mach ‘n desgrassià!!! |
||
VIRGILIO |
Chiel a l’ha capilo chi a l’è ‘l desgrassià ò i dev tacheme ‘n bijet? |
||
LORENZO |
(A VIRGILIO) Alora a l’è vera che chiel a l’è nen professor? |
||
VIRGILIO |
Ah! Finalment! A l’è andaj-ne ma a l’è rivaje! A son doi dì ch’i cercoma ‘d dij-lo! |
||
(SUONA IL CAMPANELLO) |
|||
TORQUATO |
Ohmmi! Mia fomna! Già si? Ohmmi povrom! |
||
DOLORES |
Che faccio Piripacchio? |
||
TORQUATO |
Va a duvertè, bogia! |
||
DOLORES |
Subito! (ESCE) |
||
LORENZO |
Eh già, già si da Rapallo! (A VIRGILIO) Ch’as calma a sarà mia sorela con so moros! |
||
SCENA 16^ |
|||
ORTENSIA, FRANCESCA, DOLORES e DETTI |
|||
ORTENSIA |
Professor!… |
||
VIRGILIO |
Eccò chi a l’era… Belzebù! |
||
81 |
ORTENSIA (A TORQUATO) Professor, ch’am fasa el piasì, ch’am scusa na vòlta per tute!…
TORQUATO Che viavai ‘d gent ch’a-j’è, a l’è pess che a Pòrta Neuva!
ORTENSIA (A LORENZO) …e chiel ingegnè ch’am scota…
LORENZO ma sì madama! Anssi a permet ch’i la ciama mama? (L’ABBRACCIA)
ORTENSIA (STUPITA) Eh?!
VIRGILIO A l’è vnù mat edcò chiel!
FRANCESCA (SORPRESA MA CONTENTA) brav papà! It ses riussì a convinc-lo!
VIRGILIO Nò, nò a l’è chiel che a fòrssa de stè con noi a l’è vnù fòl edcò chiel!
LORENZO Madama, ij ciamo scusa ‘d tute le mie insolensse!
ORTENSIA (SORRIDENDO) Oeh! Ma s’a l’è mach per lòn im ricordo pì gnente! Mach ch’am
despiasija che ‘l moros ed mia fija…
LORENZO A sa com’a l’è ‘nt ij matrimòni: prima i futuri generi a van sempre d’acòrdi con le
future suocere, ma peuj a ancamin-o a rusè! Noi anvece i l’oma rompù la tradission prima i l’oma rusà e adess a vedrà come is voreroma bin!
VIRGILIO Come can e gat!
FRANCESCA Lorenzo, allora adess it sas perché i l’oma contate tute cole fròtole! E adess it sass
anche che papà a l’è nen professor!…
LORENZO E si! A saveissa come ch’am dispiass professor!
VIRGILIO A saveissa anvece a mi come ch’am giro!
LORENZO A l’è nen professor, però s’a peul consoleve i l’hai edcò mi na còsa da confesseve!
VIRGeORT (INSIEME) E a sarija?
LORENZO Che i son nen ingegnè! I son mach geometra!
FRANCESCA E va bin a l’è quasi istess, nò?!
VIRGILIO E nò, a l’è nen istess, a l’è mach quajcòsa ‘n pì che ‘n murador! A l’è diferent!
LORENZO Ma fòrse a peul consolela savej che mè papà a l’è nen un fonssionari del Ministero ‘d
le poste, ma a l’è custode del Municipio d’Alessandria!
VIRGILIO Quasi colega!
ORTENSIA Beh alora noi, professor Vercelloni ij gavoma subit ‘l distorb!
TORQUATO Grassie per la visita!
VIRGILIO Dai, dai, andoma a cà a mangè!
82
FRANCESCO |
Grassie professor oramai tutto è chiarito! |
||
LORENZO |
Professor ij ciamoma ancora tante scuse… e ij lassoma subit liber el so apartament! |
||
TORQUATO |
E nò! Un moment! I peude nen andè via! I deve restè si tuti! Ma i scherssoma? |
||
TUTTI |
Perché? |
||
TORQUATO |
Ma come perché? Perché da si ‘n pòch a-j riva mia fomna, a l’ha telefonà prima e chiel |
||
(INDICA LORENZO) A l’ha dije che mi i j’era si e quindi a dev troveve ambelessì |
|||
desnò mi i son bele che ruvinà! I capisse ruvinà! Si a venta cerchè quajcòsa, cerchè |
|||
perché i la treuvo nen, perché? |
|||
VIRGILIO |
Se an dis còsa ch’a l’ha perdù, i la giutoma ‘dcò a cerchè! |
||
TORQUATO |
Ma nò Rapetti! Cerchè per dì, penssè, studiè quajcosa! (DOPO AVER PENSATO, |
||
TRIONFANTE) Ah! Sonci! |
|||
VIRGILIO |
Ssstt! Ciuto! A l’è rivaje Sonci! (A TORQUATO) Chi a l’è? ‘L can? |
||
TORQUATO |
Ma nò, Sonci! Sonci, ci sono! I l’hai trovà! (A LORENZO) Dunque chiel a l’ha |
||
telefoname da Milan… |
|||
LORENZO |
Ma mi…. Verament i son d’Alessandria! |
||
TORQUATO |
Ciuto! Ciuto! Ch’am lassa dì, ch’am lassa dì! |
||
VIRGILIO |
Ch’a lo lassa dì! |
||
TORQUATO |
Dunque, alora chiel a l’ha telefoname da Alessandria e si a Turin a l’ha risponduje la |
||
mia segretaria… |
|||
VIRGILIO |
La famosa segreterizza, che ‘n pòch a fa la segretaria e ‘n pòch la cavallerizza!… |
||
TORQUATO |
Ciuto Rapetti! (A LORENZO) Mi e chiel i soma conossusse a Milan a ‘n convegno |
||
dell’editoria e lì i soma parlasse e i l’oma combinà ‘d fè ‘d le còse amportante ansema |
|||
e peuj mi… Eh! Eh!… E peuj mi Eh! Eh!... |
|||
VIRGILIO |
Còsa a l’ha da rije?! |
||
TORQUATO |
E peuj mi Eh! Eh! I conòsso anche so papà! |
||
VIRGILIO |
So papà?! |
||
TORQUATO |
Si i l’hai conossulo a Roma… |
||
VIRGILIO |
Ma s’a fa l’ussiè a Alessandria?! |
||
TORQUATO |
Ciuto Rapetti! So papà a fa ‘l ministro a Roma! E mi e chiel i dovoma fè… i dovoma |
||
fè… còsa ch’i podoma fè si a Turin? |
|||
VIRGILIO |
I peule fè la Mole Antonelliana! |
||
83 |
TORQUATO Ch’a staga ciuto Rapetti!
VIRGILIO Ah già che cola lì a l’han già fala!
TORQUATO Tute le vòlte ch’a parla a dis mach ed gavade! (A LORENZO) Va bin, quajcòsa i
faroma! E ciaciarand parej còsa a l’è sautaje fòra? A l’è sautaje fòra…
VIRGILIO …il Pipinus !
TORQUATO Basta Rapetti! (A LORENZO) A l’è sautaje fòra che chiel a l’ha na morosa che
goardacaso a sta pròpe ambelessì, an cost palass!!!
VIRGILIO E già, e già, mia fija! La fija del professor Rapetti!
TORQUATO Ma sì, ch’a lassa perde, lolì a l’è ininfluente! A centra gnente!
VIRGILIO Ma come? So papà ch’a l’è ussiè al municipio a Alessandria a peul fè ‘l ministro a
Roma e mi ch’i son goida al Museo Egizio i peus nen fè ‘l professor a Turin?!
TORQUATO (A LORENZO) E mi “a questo punto” còsa i l’hai fait? I l’hai anvitala passè quajch dì
si a cà mia per stè davsin a soa morosa e noi di parlare di… di… azioni, di costruzioni, di pubblicazioni, di edizioni, di operazioni…
VIRGILIO … di Berlusconi!…
TORQUATO Còsa a c’entra Berlusconi?!
VIRGILIO A finiss sempre per “oni” come…testicoli!
TORQUATO Rapetti!!! (A LORENZO) Tut ciair? Bin! (A DOLORES) E adess Dolores, portije subit
quajcòsa da beive a sti signori… moscato, marsala… chinotto… champagne… su lesta!
DOLORES A loro?
TORQUATO Si, si a lor! A lor! Subit e ampressa!
DOLORES Ma Piripacchio per chi mi hai preso?
TORQUATO Avanti, bogia! Fat-lo nen di doe volte (LE DA UNA PACCA SUL SEDERE)
(SUONA IL CAMPANELLO) A son-o! (A DOLORES) Va a deurbe! Bogia !
DOLORES (USCENDO) Che modi ?! (VA AD APRIRE)
VIRGILIO Ma come a fa chiel con le fomne? Doman i preuvo ‘dcò mi con cola-lì!!!
SCENA ULTIMA
PATRIZIA, UGO e DETTI, poi BEPPE
PATRIZIA (ENTRANDO SEGUITA DA UGO E DOLORES CHE ESCE SUBITO DAL
FONDO) Ma come? Professore? Ancora qui?
LORENZO Si, si, peuj it spiego!
84
TORQUATO Ah bin! A l’è rivaje ‚dcò la sorela!
LORENZO Con so moros!… Permette: (PRESENTANDO) Il professor Vercelloni, il professor
Rapetti e signora!
UGO (VEDENDO VIRGILIO E ORTENSIA) Ah! Ma alora i j’era chiel!
LORENZO Chiel a l’è nen un professor!
VIRGILIO (INDICANDO TORQUATO) E chiel a l’è nen un domatore!
FRANCESCA Io non sono la figlia di un professore!
ORTENSIA E mi i son nen la fomna d’un professor!
LORENZO Io non sono un ingegnere!
DOLORES (ENTRANDO CON VASSOIO, BICCHIERI E BOTTIGLIE) E io non sono una
cameriera!
PATRIZIA E io non sono l’intellettuale che vi ho fatto credere! I son mach la comessa ‘d’un
panatè!
UGO E mi anvece i son nen un cassiere della Banca d’Italia!
VIRGILIO A l’è ‘n travestito!… Ehm… cioè a l’è travestito da cassiere!
UGO Nò! Però sempre con le casse ho a che fare, perché i vado a descarijeje a la matin a
quatr’ore a-ij mercà neuv!!!
VIRGILIO Si a va ancora a finì che ‘l pì istruì i son mi!
TORQUATO Beh! Alora i seve tuti? I spete ancora quajdun?
TUTTI Nò, nò!…
BEPPE (ENTRANDO DALLA COMUNE) Professor, professor it ses ancora si?
TORQUATO Ma chiel a l’è torna si? Ma còsa ch’a veul?
BEPPE I deuv ancora butè ‘n ciair na facenda lì con “fior di loto”! (INDICA TORQUATO)
TORQUATO Ch’as na vada via subit! A l’ha capì? Ch’a sparissa!
BEPPE (VEDENDO BOTTIGLIE E BICCHIERI) Oh! Ma varda, ma còsa a l’è na festa?
TORQUATO Nò! Per piasì, ch’a vada!
BEPPE Oeh! Ma s’a l’è na festa a mi am piaso tant le feste! A mi le feste am buto tanta sej!
(PRENDE UN BICCHIERE) Cin-cin, pociori-la!
TORQUATO E va bin! Alora ch’as ferma ‘dcò chiel!!! Bin! E adess sperand ch’a-j riva pì gnun i
veuj ch’i sapie tuti che nonostant tut lòn ch’a l’è capitaje s’indrinta mi i son stait, i son e i sarai sempre n’òmo rigid, sempre rigid, motobin rigid!!!
85
VIRGILIO
A l’è per lòn ch’i l’hai trovà ij quadret d’amid!
TORQUATO
E adess pijè da beive, divertive, fè finta ‘d gente e adess comporteve come se gnente a sia suceduje e sopratut come s’i fusse a cà vostra!
VIRGILIO
Verament a l’è da ier ch’i foma parej! (TUTTI BRINDANO MENTRE VIRGILIO ANDANDO IN PROSCENIO) E voiautri im racomando, s’a dovejssa capiteve lòn ch’a l’è capitane a noi, fè nen come i l’oma fait noiautri!… Anssi fè na ròba, s’i l’avejsse da manca i son mi! Mi i son sempre disponibil, i seve andova troveme, al Museo Egizio, numer ed telefono 011….
ORTENSIA
Còsa a l’è ch’it fase ti?!
VIRGILIO
Ma… mi i disija parej… per dì!…
TUTTI
Ma che si gavi la natta… professore!!!
F I N E
86