Chi si fà ppi spusari ‘nfigghiu

Stampa questo copione

1


2

PERSONAGGI

ENZO (marito)

CONCETTA (moglie)

VALERIO (figlio)

NONNO (padre di Concetta)

IOLANDA (amica di Concetta e amante di Enzo)

ROSA (amica di Concetta e finta filippina)

GAETANO (marito di Rosa e finto filippino)

ANGELICA (fidanzata di Valerio)

BEATRICE (madre di Angelica)

SALVATORE (padre di Angelica)

SARINA (vicina di casa)


3

I ATTO

Interno di un salotto, al centro un corridoio che conduce, da un lato alla porta d’ingresso dell’abitazione e dall’altro alla cucina e alle altre camere; sulla destra dello spettatore una porta che conduce alla camera del nonno e sulla sinistra alla camera da letto.

(I SCENA)

(sta per fare giorno)

(ENZO, VALERIO, CONCETTA)

ENZO: (entra molto stanco) Aiaia! A schiena! A schiena! Agghia travagghiari macari dinotti picchi u figghiu miu sa spusari….ma picchi nun ci va iddu! Ma chissa è tutta cuppa di

so matri…(imita la moglie) u gioia miu sa ripusari…ca ancora la vita sa quantu ci na sarvatu! Ju quannu decisi di spusarimi, a me patri nenti ci fici spenniri…mancu ‘ncentesimu! Ma se sapia tantu mancu mi spusava… era tantu gentili, bidduzza, educata…ora anveci è na iena jetta uci dalla matina alla sira e fra l’autri peni è brutta ma d’accussi brutta ca a m’ha duvutu livari tutti li specchia di la casa…picchi unni passava idda nun c’era nu specchiu ca si salvava… nun sacciu mancu quantu tiempu javi ca nun mi fazzu i capiddi…ma ora mi vagghiu a cuccu…(guarda l’orologio)…macari Diu… affaricuntu mi n’agghia jri attonna…ma nun si può continuari accussi (entra il figlio)

VALERIO: (passando con un bicchiere d’acqua in mano) papà ancora susutu? Ma nun noviri chi ura è…e poi chi fai ancora vistutu? (esce)

ENZO: (rimane a bocca aperta) comu…comu? (gridando) a tia ti ci mannu atravagghiari...a tia!

CONCETTA: (fuori scena) chi su si uci? Ca s’arrispigghia u figghiu miu!

ENZO: macari idda s’arrispigghiau! Megghiu ca mi nu vagghiu accussi nunne sientu! Misientu megghiu sulu quantu nu ne viru…sulu chista è a cosa positiva di travagghiari! (esce)

(un ticchettio scandisce il passare del tempo…è mattino)

CONCETTA: (entra e pulisce la stanza) ma stanotti sa chi fuonu si vuci!? A stura a statu ubestia di me maritu…se u figghia miu s’arrispigghiatu appena tonna ni faciemu i cunti…e menumali ca mo patri è suddu, se no se s’arrispigghiava macari iddu, n’agghiurnava pe manu!...speriamu ca rommi ancora…ma se no nun mi fa fari nenti…(entra Valerio in pigiama)

VALERIO: ciao mamma!

CONCETTA: gioia miu! Picchi ta susutu!? Dormi n’autra anticchiedda! Se no appoi tistanchi!

VALERIO: no mamma, agghia rummutu già assai!...senti…

CONCETTA: cosa ha successu gioia miu! Chi ta fattu to patri!?

VALERIO: nenti,nenti…ti vuleva diri…


4

CONCETTA: ma chi ti sienti mali?

VALERIO: mà!! Ci la vuoi finiri ora! Buonu sugnu! oh! viri ca dumani vienunu i genitori diAngelica a mangiari cà! Accussi organizzamu lu matrimoniu!

CONCETTA: vabbeni, vabbeni!!

VALERIO: vidi ca chiddi su ricchi, ma ricchi assai! Perciò fai assai mangiari! E buonu! hacaputu?!

CONCETTA: nun ti preoccupari figghiu miu, ci piensu ju!

VALERIO: mamma mi vagghiu a vestiri e poi nesciu, ca na m’ha vidiri cu Angelica!

CONCETTA: e ‘ntuppiti buonu, ca t’ha rifriddi!!

VALERIO: mammac’havuoi finiri! (esce)

CONCETTA: chisti su ricchi! Ha statu bravu u figghiu miu…sa scattatu che soddi…nocomu a mia, ca mi spusai su murtazzu di fami!

NONNO: Cuncetta! Cuncetta! (fuori campo)

CONCETTA: s’arrispigghiau! E comu l’ancuminciamula jurnata, accussi la finiemu!!(esce)

(II SCENA)

(ENZO, VALERIO, CONCETTA E SARINA)

ENZO: (torna dal lavoro) che stranu, c’è ‘nsilenziu!! A stura avissuna siri tuttisusuti…megghiu accussi!! Ammenu ma riposu na pocu la testa!

CONCETTA: (fuori campo) papà, statti fermu! Nun tuccari!

NONNO: (fuori campo) nun cari, nun cari!!

CONCETTA: (fuori campo, gridando) nun tuccari nenti!!

ENZO: mi paria stranu!! (entra il figlio)

VALERIO: ciao! Papà!

ENZO: ciao! Già semu in uscita!

VALERIO: si, perché, ti dispiaci? Staju jennu a casa di Angelica…

ENZO: ‘nveci picchì nun ti nu vai a circariti nu travagghiu!...comuha campari lafamigghia!...basta ca ti vuoi spusari!

VALERIO: e allura tu chi ci si a fari!? (esce)


5

ENZO: chi ci sugnu a fari?...e poi avissa stari tranquillu…quantu nu figghiu t’arrispunniaccussi…unu c’avissa fari?! Chi c’avissa diri…hai ragiuni figghiu miu! Nun ti preoccupari, c’è u papà ca ti campa!...no! ci vulissi na fraccata di lignati! (entra la moglie)

CONCETTA: c’avieutu ca ittautuvuci stanotti!?

ENZO: buongiorno, ah!!

CONCETTA: (isterica) pi mia sempri bongiornu è! Di quantu rapu l’occhi, anzina calichiuru! Picchì ittasti vuci ah?!

ENZO: ca nenti…havia pitittu di fallu!!...se lu figghiu tuou beddu nu n’apprezza mancu catravagghiu di notti, pi iddu!

CONCETTA: nun vogghiu ca parri mali do figghiu miu! Ha caputu! Ragghiuni idduhavi…picchì se havissutu nu travagghiu buonu…nun c’era bisognu di travagghiari macari la notti!

ENZO: quantu ti spusai ti ieva bonu stu travagghiu, ora, c’addivintasti nobili tutta ‘nta navota?! E poi ricorditi ca mi pigghiai a tia e a to patri, ca eruvu ‘menzu a na strata! E se ora si chidda ca si, è grazi a li sacrifici ca fazzu ju!...no tu!!

CONCETTA: a picchì comu sugnu?! Chiù morta di fami di prima!! Siemu ‘nta merda!!

NONNO: (fuori campo) mi veni di jri i cuorpu!!

CONCETTA: no veru senzu da parola!! Arrivu!

NONNO: vivu, vivu sugnu!!

CONCETTA: (gridando) arrivu! Papà!! (esce)

ENZO: poviru vicciarieddu!...menumali ca c’è iddu ‘nta sta casa, almenu ogni tantu maleva a menzu li peri!...ah! sugnu piddaveru stancu…ora ‘npocu mi cuccu…(si addormenta nel divano, entra la moglie dopo qualche secondo)

CONCETTA: (gridando) e durmiemu!! O cucchiti ‘nto liettu!...lieviti a menzu li peri…nun tifari vidiri pi ‘mpocu di tempu!!

ENZO: (preso dal sonno) pi na pocu di tempu!...ju mi n’jssi pi sempri!!...bonanotti!

CONCETTA: chiù scanciammu a notti co jornu?!! (Esce il marito ed entra Sarina)

SARINA: Cuncetta! Cuncetta! E comu fazzu ora!...comu fazzu!

CONCETTA: cummari Sarina…chi fu?!

SARINA: comu fazzu ora!...comu fazzu!

CONCETTA:Sarina parla!

SARINA: comu fazzu!

CONCETTA: com’è…si po’ sapiri…cosa nun puoi fari?!

SARINA: muriu me suoru…ora, ora!...senza avvisarimi…senzadirimi nenti!

CONCETTA: Sarina…macari tu!...comu avia fari a avvisariti!...la morti quant’arriva…arriva!


6

SARINA: ma ora comu fazzu!...sula, senza nessunu cu cui parlari…a notti sula ‘nta nacasa tantu ranni…a tavola sula…haju cucinari sulu pi mia!

CONCETTA: Sarina, vuliemu fari cambiu?!

SARINA: comu?!

CONCETTA: no!...nenti, nenti!...(al pubblico) ju o postu suou, fussi la donna chiù felici distu munnu!...Sarina nun ha fari accussì…prima o poi…attocca a tutti…cu prima, cu dopu!

SARINA: comu fazzu ora!...comu fazzu!

CONCETTA: e comu fazzu! E comu fazzu!...si po’ sapiri chi cos’è ca nun puoi fari?!

SARINA: comu fazzu! Nun putia moriri fra deci jorna!

CONCETTA: ma chi dici?!...picchì fra deci jorna!

SARINA: almenu accussì pigghiava la pinsioni!!

CONCETTA: raggiuni hai!! Ma ora cu cui la lassasti?!

SARINA: sula è! a mia i morti mi fanu ‘mprissioni…eppoi agghiu vinutu pi telefonari otabutaru…ca ‘nti mia c’è u telefunu ruttu!...almenu vienunu, a sistiemunu, pigghiunu i misuri pa cascia…picchì ju nun c’ha firu a tuccalla…mi fa troppa ‘mprissioni!...chiffà, ci puozzu telefonari?!

CONCETTA: ca telefonaci…anzi sbrighiti!

SARINA: grazi! (va al telefono, digita il numero) e comu fazzu! ah! Scusati! Sono lasignorina Sarina…siccome è morta mia sorella…putiti veniri pi vistilla, per la cassa!...si!...in via Manicomio 47…si!...47 morto che parla si, si!...u purtuni do condominiu

è sempri apertu…l’appartamentu è o terzu pianu, ‘nfacci a ‘scensori!...vabbeni…arrivederci! (chiude il telefono) Cuncetta, ju scinnu…mi scantu a virilla…i morti mi fanu ‘mprissioni…(esce)

CONCETTA:Ciau Sarina se hai bisognu chiamami…a propriu ora chissahavia moriri!Dumani ca ci su chiddi a casa mia, a m’ha aviri i tabbutara scali scali!!... Matri di cosi c’haju di fari!...’ntantu mi nu vaju a fari a spisa pi duminica…ma chi c’haja fari di mangiari?! Chisti su ricchi, sa chi mangiunu! Tutti cosi sofisticati!...(pensa) e megghiu ca telefunu a Iolanda, ca chidda mi po’ dari ‘ncusigghiu!! (telefona) Iolanda sugnu Concy, ti disturbo?...sto bene!...senti, siccome sacciu ca tu vai a mangiari spissu a casa di pirsuni ricchi e sai fari tanti ricetti raffinati, chiffà, se hai un pizzuddo di tempu…potissito veniri a casa mia…così mi dai un consiglio…certu!! Macari subitu! Allura vieni subitu! T’aspiettu!! Ciau Ioly! Ciau, ciau! (chiude) affaricuntu è cà! E megghiu ca mi vaju a canciari!...

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta! Mo pigghi u pappaiaddu!!

CONCETTA: ha fari a pipì o mi vuoi rumpiri l’anima!!

NONNO: (fuori campo) prima…prima!

CONCETTA: papà, prima chi cosa!?

NONNO: (fuori campo) prima ca ti pisciu u liettu!


7

CONCETTA: arrivu! (esce)

NONNO: (fuori campo) vivu, vivu sugnu!!

(ticchettio orologio)

(III SCENA)

(CONCETTA E IOLANDA)

CONCETTA: finalmenti s’addumisciu! Arringraziamulu Signuruzzu! Certi voti pari ca m’hofa apposta! Nun capisciu…certi voti nun si po’ moviri pi nenti e certi voti lu truvu ca testa e pieri…bo!! (suona il citofono) ma cu è? (risponde) chi è?...Iolanda…Sali! m’avia scurdatu! (si toglie il grembiule, si pettina e va ad aprire) ciao Ioly…trasi…

IOLANDA: ciao Concy…come stai?

CONCETTA: eh!...come dovrei andare…che commatto con mio patri…mischino, non sipuò moviri e poi e surdu!

IOLANDA: ti capisco!...come mai questo pranzo così importante?!

CONCETTA:chi sai tu?! Siccome mio figlio si sposa…

IOLANDA: davvero!!

CONCETTA: si!...e con una ragazza molto benestante, sunu ricchissimi, e dumanivienunu a mangiare qui, mi vengono a riconoscere e dissi: che cosa ci priparu?! E mi sei venuta in testa tu…meglio di Ioly dissi!!

IOLANDA: hai fatto benissimo! Allora, sicuramente li conoscerò, frequenteremo gli stessiambienti!

CONCETTA: se ti debbo dire la verità, non mi ricordo come si chiamanu…

IOLANDA: non ti preoccupare…veniamo a noi…ho poco tempo e ho altro da fare…prendicarta e penna e scrivi questo menù!

CONCETTA: aspetta ca pigghiu tutti cosi…eccu! T’arraccumannu sofisticata!

IOLANDA: ma certo! con questo menù, altro che bella figura! Allora…intanto ti dico ilnome dei piatti, per le ricette, ti ho portato i foglietti con la preparazione…non ti preoccupare, perché è scritto tutto in maniera minuziosa…

CONCETTA: macari quantu tiempu a cociri?!

IOLANDA: ma certo! Allora…apri bene le orecchie! Come plat d'entrée…

CONCETTA: no, no, Ioly, non siamo in tre! Siemu ju, me maritu, mo figghiu, a zita, uconsuoceru e la consuocera…ah! M’avia scurdatu a mo patri! In setti siemu!!

IOLANDA: ma cosa hai capito! plat d'entrée significa piatto d’entrata…

CONCETTA: ah!

IOLANDA: ho pensato ad una zuppetta di zucca allo zafferano con le capesante…


8

CONCETTA: chistu, sulu p’iniziari! Ah! (molto perplessa)

IOLANDA: come antipasto: gamberi marinati e susci!

CONCETTA: chi cosa? U succi! Ma viautri nobili siti piddaveru strani! E poi ju mi scantu desucci!

IOLANDA: ma no, Concy, mi fai sorridere! Ma non è il topo!! Ah! Ah! Il susci è un alimentocentrale della gastronomia giapponese, il sushi è una preparazione composta da polpettine di riso glutinoso bianco, lessato e condito con aceto di riso, pressate e avvolte in foglie di alga nori.

CONCETTA: sti giappunisi sti cinisi! Macali ‘nto mangiali!

IOLANDA: per primo fai delle tagliatelle al tartufo nero!

CONCETTA: e comu na ma russicari! Chi ni sapia ca co tufu si po’ cunsari a pasta!

IOLANDA: ma quale tufo! Concy, il tartufo!

CONCETTA: e chi è?!

IOLANDA: è un fungo pregiatissimo, crescono spontaneamente in prossimità delle radicidi alcune piante arboree, in particolare di querce, a una profondità compresa fra gli otto e i trenta centimetri. Il tartufo ha un corpo fruttifero di forma globosa e di aspetto nodoso. Ne esistono tre varietà diverse, di colore bianco, nero o marrone, tutte apprezzate per il profumo intenso e il sapore delicato.

CONCETTA: vabbeni, vabbeni! Agghia caputu! (al pubblico) miatidda! Sapi tutti cosi…paria figghia di Piero Angela! Pari n’enciclopedia stampata…miatidda!

IOLANDA: poi fai due secondi…il primo escargou!

CONCETTA: cosa? u scarcu?! Figghia mia, ma viautri nobili a stu puntu nun’haviti gustu!

E poi m’abbasta chiddu ca viru cu mo patri! Chiddu scarchia dalla matina alla sira!

IOLANDA: però, Concy, aggiornati un pochino! Gli escargou sono le lumache!!...e adessoarriva il pezzo forte…foie gras con uva passa…

CONCETTA: chissu no! U viagra a me maritu nun c’ho dugnu! Na su campu cu mia afinutu!...ma Iolanda, ma scusari, se na pinnulidda di chissa c’ha dassi a mo patri, chi dici ca nun s’attisassi do liettu?!!

IOLANDA: no il viagra! Ma foie gras, fegato d’oca! Quante risate mi stai facendo fare oggi,sei sempre la solita! Non sei cambiata dai tempi della scuola! (tra sé) insomma, si è imbruttita parecchio!...comunque concludiamo che devo andare, ho un altro appuntamento…il secondo l’abbiamo già detto…poi fai una bella macedonia, compri dei dolcetti, caffé o amaro…qua ci sono le ricette e il vino che devi abbinare ad ogni piatto…(le dà i foglietti)

CONCETTA: Ioly, ma quanto mi vinisse a costare questo danno!!

IOLANDA: beh! Su per giù…intorno alle duecentoeuro!

CONCETTA: minch…!


9

IOLANDA: cosa?!

CONCETTA: m’inchino alla tua bontà, alla tua pazienza, grazi, grazi veramenti!! (tra sé) sesapia mancu ci telefonava!

IOLANDA: scappo! Scappo! Amica mia cara…ti raccomando, segui le ricette alla lettera,poi raccontami, d’accordo!

CONCETTA: ca certu!...poi ti raccontu! Ciau, ciau e grazi ancora!

IOLANDA: per te questo ed altro! Ciao! (esce)

CONCETTA: ducientu euru! E unni ipigghiu tutti si soddi!? Ora controllu ‘nto giubbottu dime maritu, se c’è qualchi spicciulu! (prende il portafogli) bellu! Tricentumila liri, macari chiù assai di chiddi ca mi servunu! Ma tantu iddu chi n’ha fari che soddi! Ju me pigghiu tutti! Megghiu ca nesciu a fari la spisa, mentri ca mo patri dormi (si mette il cappotto ed esce)

(IV SCENA)

(NONNO E ENZO)

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta!

(silenzio)

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta! Nisciu! Ora mi susu! Finalmenti!!

ENZO:ah! Chi bella dormita! Pazienza ca m’hajafattu nu suonnu bruttu! M’haja sunnatu catrasienu i latri e mi rubavunu i soddi, tutti chiddi ca c’erunu ‘nto borsellinu! Paria veru…quantu controllu nun si sa mai!...(va a controllare nel portafogli) ma unni su? I tricentu euru! Du notti di travagghiu! Ma allura nun era ‘nsognu! Era veru! (si mette nel divano) tutti a medicini sa n’ha pigghiari! Disgraziati! Sempri furtunatu sugnu!! (si mette a piangere; il nonno entrando lo vede)

NONNO: “fati l’elemosina a nu poviru orbu vui

carutu di la fabbrica di la putruneria

di n’occhiu ci vidi buonu

‘nta l’autru megghiu di vui

‘nta na manu cincu dita

E ‘nta l’autra tri e dui!”

ENZO: papà, pi favuri nun accuminciari!

NONNO: ancora è prestu pi mangiari!!

ENZO: mi rubanu i soddi piddaveru!!

NONNO: menumali ca mo figghia a sciutu!

ENZO: (gridando) e unni a ghiutu?


10

NONNO: e nun ittari uci! Chi sacciu! Parrava di mangiari…ca ci vulievunu troppi soddi…eunni i pigghiu!...papà chiffà me presti! E sempri a pristari…e quantu havissa essiri sta pensioni!

ENZO: ci sivvieunu sordi!...ma allura ha statu idda! Si, si idda fu! La latra idda fu! Ma m’hoputeva ‘mmagginari! Appena torna ni faciemu i cunti! Se avissuma statu e tempi della buon’anima!

NONNO: di cui?

ENZO: di Mussolini!

NONNO: “Il duce nacque in Romagna vicino Forlì

Colui che in Italia una via nel mondo aprì…

ENZO: fimmatilu, ca partiu! Ma cu m’ho dissi di muntuari a chiddu!

NONNO:…bersagliere fu nella grande guerra

E con il suo sangue difese l’itala guerra

Finita la guerra con la nostra vittoria

Cominciò in Italia una gran baldoria

Allora il duce con grande ardimento

Fondò i primi fasci di combattimento

Nel ventidue su Roma marciò

E dopo l’Italia dalle Alpi alla Sicilia riordinò

E con uno slancio più che cortese

Avviò l’Italia a nuove imprese”

ENZO: papà nun accuminciari a farimi la testa tanta! Ca pi oggi n’haju già abbastanza!

NONNO: no, no, nun mi fa mali la panza! Già di corpu c’haja jutu!

ENZO: se c’hajutu, nun m’antaressa!

NONNO: la dottoressa?! Avissa veniri dumani, havi ca nun mi misura a prissioni!

ENZO: papà, to riuoddi u pattu c’aviemu fattu?!

NONNO: quali fattu?!

ENZO: (gridando) u pattu ca m’ha fattu! To ricuoddu attonna: quantu c’è to figghia cà, caparra cu mia, ha chiamari! Pi na scusa o pi nautra! E mi l’ha luvari ammenzu a li scatuli! Accussi ju staju tranquillu!

NONNO: e tuto scurdasti chiddu c’avieutufari! Ju la chiamu sempri, ma li sigaretti nun liviru! Unni su?! Fazzu macari la finta ca nun mi pozzu moviri, p’amuri di fumarimi na bella sigaretta…e i sigaretti unni su?! Suddu si, ma fissa no!


11

ENZO: ragiuni hai! Aspetta ca te pigghiu!

NONNO: figghiu miu macari tu, si!

ENZO:fissa no…ma suddu assai!! (va in camera da letto ed esce con una sigaretta) tenica! fumitilla, mentri nun c’è Cuncetta!

NONNO: e cu la ietta! Tutta mi la fumu!

ENZO: (gridando) però papà, se a fari a finta ca nun ti puoi moviri, ha fari bona! Chiddacetti voti, ti trova ca testa e peri! Poi ‘ncumincia a pinsari mali, e s’accapanu li sigaretti, s’accapau lu cirivieddu miu, u cirivieddu tuou!

NONNO: ma picchi stai ittannu tutti si vuci!! Haju caputu! Tu lu sai…na vota mentri erumuin guerra…pi na sigaretta, ci resi a nu tenenti a fidduzza di carni c’attuccava a mia…ju chi n’avia fari da carni…già era chinu! Di pomeriggiu truvammu ‘nta na pagghiarola deci ova…

ENZO: cientu voti ma cuntatu!!…

NONNO: …e cu n’amicu miu, ne mangiammu tutti…arruati a sira, cu avia chiù fami! A mianun mi ficiru nenti…anveci all’amicu miu! Ci vinni nu trucciuniuni di panza! Se sapissutu quantu vummicau!...macari l’occhi di fora ci staunu sciennu!! Allura ju lu pigghiai e mo puttai…

ENZO: se, u sacciu unni u purtasti…papà, ma cuntatu cientu voti sta storia! L’agghiufracida ‘nto cirivieddu!!

NONNO: no, u vitieddu u truvammu u jornu dopu!

ENZO: sienti papà, ora o cucchiti, ca Cuncetta affaricuntu e cà!

NONNO: t’agghia cuntari chidda do vitieddu!

ENZO: dumani, dumani m’ha cunti!

NONNO: ni sacciu tanti cunti!

ENZO: ementri ca ti nu vai a cuccari te cunti…ha caputu!‘ncumincia! (lo accompagnaverso la sua camera, poi subito rientra)

ENZO: tali patri, tali figghia! Su fatti pi farimi scuppiari a testa! Ammenu so patri ogni tantumi fa ridiri!! Chidda fa sulu chiangiri! Lassati ca veni…ca scoppia u fini munnu!! Si pigghia li sordi senza lu me permessu! E tantu lu patruni di casa, chi sugnu ju?! No, chi porta i pantaloni ‘nta sta casa, è me mugghieri!! Chiddu ca dicu ju ‘nta sta casa, nè passa, nè cunta! Finu a quantu, quacchi vota, i mannu tutti a du paisi! (gridando) a du paisi i mannu!!

NONNO: (fuori campo) lu pannu?! Misu l’haju!

ENZO: picca ci voli ca scoppiu! Mi nu vaju! (esce)


12

(V SCENA)

(VALERIO, ANGELICA E CONCETTA)

VALERIO: to matri si lamintava ca nun havia‘mparu di scarpi eleganti…u sai ora chi fazzuci ni pigghiu ‘mparu di me matri…chiddi blu ca chiù mancu se metti!

ANGELICA:nun t’azzardari a fari na cosa di chissa!...si metti chiddi ca javi!

VALERIO: se la m’ha pigghiari in giru a m’ha fari finu a fini e buonu! Aspetta ca i pigghiu!(esce, nel frattempo entra la madre con tante buste della spesa)

CONCETTA: Angelica, gioia mia, chi ci fai cà, sula!

ANGELICA: buonasera, signora! Eeh…niente, Valerio è andato un attimo in bagno!

CONCETTA: ma chi ci fa mali la panza?! Chi havi u figghiu miu!

ANGELICA: signora non si preoccupi, doveva fare solo la pipì! Come è premurosa lei!

Vuole una mano con la spesa? L’aiuto a riporla!

CONCETTA; chi figghia educata e ‘ntelligenti, si fatta apposta po figghiu miu! Si a pirsunagiusta pi iddu! (tra sé) oppoi e macari ricca! Ca è megghiu ancora! (entra il figlio)

VALERIO: (entra con un sacchetto in mano) mamma, chi ci fai cà?!

CONCETTA: haja jutu a fari la spisa pi dumani! Hajatrasutu ora! Ma chi c’è rintra susacchettu?

VALERIO: quali?!...ah!...chistu?!...nenti…nu libru ca m’ha pristatu Angelica…si!...nu libru!

CONCETTA: brava Angelica! Fallu leggiri o figghiu miu! A cultura è importantissima a stitiempi!

VALERIO: mamma, Angelica, leggi assai! Avi ‘nsaccu di libra…siccomu, a cameriera cahannu iddi è appassionata di lettura, ci ni riala unu o misi…ma quantu è brava sa cameriera!...si po diri ca la cresciuta idda! Comu na matri!

CONCETTA: la cameriera?!

VALERIO:si, si, la tutto fare…pulizia, lava, stira, fa u mangiari!

CONCETTA: ah! Vaju da parti a sistimari la spisa…ora vengo!...(al pubblico) macari lacameriera hannu!!

ANGELICA: Valerio, ora stai esagerannu!,t’avieutu ‘nvintari macarila storia dacameriera?! Quannu lu veni a sapiri, ci pigghia ‘ncorpu!

VALERIO:a situazioni ‘ncumincia a piacirimi sempri chiù assai…nun vidu l’ura c’arrivadumani…sa quantu na m’ha divettiri!

ANGELICA: mi sa ca t’ha diverti sulu tu! Picchì ti dugnu retta!

VALERIO: fossi…picchì mi ami! (gli da un bacio nella guancia)

ANGELICA: finiscila!...nun è u mumentu, inveci amuninni!...Mi sientu na vera‘mbrugghiuna! (entra la madre)


13

CONCETTA: eccu! La spisa è sistemata!...putroppu ci desi na simana di feri a camerierafilippina mia…ma dumani arriva…accussì, po pranzu è tuttu appostu!!

VALERIO: (ad Angelica, sottovoce) ora si procura macari a cameriera! Già m’ho‘magginu!

ANGELICA: (sottovoce)t’havia dittu!

VALERIO: mamma niautri ninniemu! Ni viriemu chiù tardu!

ANGELICA: arrivederci, signora!

CONCETTA: ma no, chiamami Concy! Ci tengo!

ANGELICA: arrivederci signora Concy ci tengo! (escono)

CONCETTA: a cammarera hannu! Chissa ci mancava…e ora comu fazzu! Ci dissi cadumani arrivava a mia! Ora, a cui ci lu putissi diri…cu sta storia do pranzu di dumani, nun sacciu chiù chiddu ca m’haja ‘nvintari…a cui ci lu pozzu diri?!...ma certu! A Rusina! Chidda

èn’attrici! Ci telefunu prima ca s’arrispigghia mo patri! (digita il numero) pronto! Rusina! Cuncetta sugnu! Comu si?...ju sugnu ‘mpocu stanca, co fattu ca sa spusari u figghiu miu!...dumani haju li consuoceri a pranzu! E perciò stagghiu cummattiennu!...e si,si!!

Chiffà…avissutu ‘mpizzuddu di tempu di perdiri ora stissu!...t’agghia parrari di pirsuna…urgentementi!! vabbeni! Sbrighiti però!...si, si, dintra sugnu! Ciau! Ciau! (posa la cornetta del telefono) Speriamu ca riniesciu a cunvincilla!

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta!

CONCETTA: s’arrispigghiau! Chi vuoi?

NONNO: (fuori campo) haju siti!

CONCETTA: aspetta ca u bicchieri di acqua, t’ho puottu!

NONNO: (fuori campo)  nun ni voju ottu, unu ni voju bicchieri, unu!

CONCETTA: ah! Arrivu! Arrivu!

(VI SCENA)

(CONCETTA E ROSA)

(suona il citofono)

CONCETTA: chi fu rapida! (risponde al citofono) chi è? acchiana! Ora haja truvari li paroligiusti pi diriccillu!! Ma se la canusciu bona, nun ci sarannu problemi! (suona il campanello) Rusina bedda! Trasi!

ROSA: Cuncetta! M’agghia fattu di prescia…eru preoccupata…mi dicisti ca m’avieutaparrari urgentementi, c’haju cumminatu soccu cosa? C’haju sbagghiatu a parlari? Chi t’haja dari sordi? Chi ti servunu sordi? Chi si senti mali qualcunu? Chi ti lassau to maritu? Chi ti…

CONCETTA: fermiti Rusina! Sempri a solita si! Nenti, nenti ha successu! Nun tipreoccupari! Havia sulu bisognu di ‘nfavuri…nicuzzu…na cosa di nenti!

ROSA: se era na cosa di nenti, pi telefunu nun m’ho putieutu diri? Diciennumi da cosa,una, nun è ca po’ stari cuieta! Eh! Chi fu, dimmi, se ti pozzu dari na manu, cu tuttu lu cori,


14

p’amici chistu e autru! Però, aspetta prima ca parri, ti vogghiu diri na cosa ju…nun mi circari soddi ca stu misi a me maritu mancu l’hannu paiatu, anzi se mi puoi spiari se c’è qualchi travagghiulu, mi facissutu nu gran favuri…

CONCETTA: allura chiddu ca t’hajadiri, ti farà piddaveru piaciri…siccomu dumanihaju nupranzu ‘mportanti che sogghiri di me figghiu, e chiddi su ricchi, ma ricchi assai! Pi farici capiri ca macari niautri siemu ricchi…chiffà, la putissutu fari la finta di essiri la cameriera filippina, ca agghiu di na vita! Siccomu ci dissi, ca era in ferie!

ROSA: Haja fari la finta di essiri la sguattera tua? E per giunta haja fari la filippina! Ca havina vita ca ci l’hai?! E c’haja perdiri tutta la duminica? E a me maritu cu ci pensa?! Ci piensi tu a farici lu mangiari? E…nun no vidi ca sugnu chiara di carnaggioni? E lu varagnu miu unnè?!

CONCETTA: Rusina fiemmiti! Certi voti parti in quinta…e cu ti po firmari! Se nun mi faiparrari! Calmiti! Fammi finiri di parrari e poi m’arrispunni!

ROSA: e parla! Parla! Però…

CONCETTA: eh! Fammi spiegari…partiemu cu lu fattu ca la junnata ti la paju, po fattu di tomaritu, po veniri macari iddu a fari lu filippinu, paju macari a iddu! Pa carnaggioni scura, vi truccu, ca ha ta parriri piddaveru du filippini! E poi nun ha fari la sguattera…a purtari sulu i piatta a tavula, to maritu ni versa lu vinu…appena finiemu di mangiari…siti liberi…vi ni putiti turnari a casa! Ju haja pinsatu a tia…picchì sacciu ca fai teatru, ti piaci recitari, sai imitari…e sacciu ca si piddaveru brava!

ROSA: nun mi fari tutti sti complimenti, ca m’affruntu! Ma…vistu com’è la situazioni…arisposta nun t’ha pozzu dari subitu…n’haja parrari prima cu me maritu…certu…na stu periudu comu t’haja dittu, qualchi spicciulu ni facissi comudu…u sai chi fazzu…mi nu vaju a casa, ni parru cu iddu, ti telefunu e ti fazzu sapiri…però lu prezzu lu fazzu ju!

CONCETTA: u sacciu c’accetti! Ni sugnu sicura! Fallu p’amica tua! Po prezzu deciditu…mi fidu! Mi lu immaginu ca nun mi cerchi assai sordi! Ti canusciu!

ROSA: nun ti preoccupari…

CONCETTA:aspetta…prima ca ti ni vai, t’haja fari vidiri na cosa troppu bella…mi l’hajaaccattatu la simana passata…aspetta ca ti la pigghiu!! (esce)

ROSA: miatiddi sempri c’accattunu, ma unnili pigghiunu chisti li sordi?!…pari ca liscavunu!! (rientra Concetta con una pelliccia)

CONCETTA: eccu!...ti piaci sta pelliccia…

ROSA: bella! M’ha puozzu pruvari…mi sta bona macari a mia…matri che leggera!

CONCETTA: ca cettu!...(tra sé) tu ti la puoi sulu sunnari na cosa di chisti!!

ROSA: miatidda!...e certu! Comu si dici sordi e biddizzi nun si puonu ammucciari!!

CONCETTA: ma chi dici!!

ROSA: mi nu vaju…però nun t’assicuru c’accettu o…c’accittamu…stamu a vidiri!...mi nuvaju, accussì prima arrivu e prima to fazzu sapiri!! Ciau Cuncetta, casumai pe vistita ci piensi tu, veru?! Nun t’assicuru ca viegnu!(sta per uscire con la pelliccia)


15

CONCETTA:Rosa…capisciu ca pi tia è leggera, ma a pelliccia cà ha ristari! a dopu!

Telefona, nun to scurdari!

ROSA: nun ti preoccupari, appena arrivu chiamu! (esce)

(VII SCENA)

(CONCETTA, SARINA, ENZO)

CONCETTA: (appende la pelliccia all’interno della camera) matri mia chi junnata!Quant’havi ca cummattu! E parra cu Iolanda e di cursa a fari la spisa, e parra cu Rusina…e mi squagghiau na junnata!...ma du bestia di me maritu ancora ca dormi! Ah! Chi bella vita ca fa! (va nella camera da letto, nel frattempo Sarina entra in casa) ma unnè! Unnè!

SARINA: Cuncetta, Cuncetta! Chista nun ci vulia!...comu fazzu ora!...aiutatimi!...comu hajafari?!...(al pubblico) e chi nun c’è nuddu?!...Cuncetta!...comu fazzu?! (entra la moglie)

CONCETTA: Sarina!...ora chi successi?!

SARINA: figghia mia, comu fazzu?!...comu haja fari?!

CONCETTA: attonna!...è inutili ca fai d’accussì…dimmi c’ha successu!...nun servi a nentica tu fai…comu fazzu!...e ju, pi ‘menz’ura…chi fu!...dimmi c’ha successu e basta!

SARINA: mi scurdai la chiavi dintra!...hajasunatu…e nun mi rapi nuddu!

CONCETTA: cettu ca nun ti rapi nuddu…se to suoruè morta…comu t’ha d’apiri!

SARINA: chiurì a me suoru morta…dintra!?!

CONCETTA: (al pubblico) oral’ha caputu!!

SARINA: e comu fazzu ora?!

CONCETTA: e chi ni sacciu!!...chiamamu i pompieri!

SARINA: ma chi si pazza!...virivogna!...chi puonu diri chiddi…talè a chista…chiuriu sosuoru morta dintra!...no, no!...scansatini!...u sai chi ci voli a vincirisi ‘npaisi!!

MOGLIE: e allura comu ha ma fari?!...chiamamu a memaritu…viriemu chi pensa di fariiddu…è sciutu…ancora sa ricogghiri…(entra il marito) ah! cà è! Enzu! Enzu!

MARITO: Cosa hasuccessu!?!...ca hai tutta sta prescia…(si accorge della signora Sarina)buongiorno cummari Sarina!...haju saputu …condoglianze!

SARINA: grazi! (lo abbraccia gridando)e comu fazzu ora!?!

ENZO: (si spaventa)chi fu!?...botta di sangu!

SARINA: Enzu! Comu haja fari!...comu fazzu!!...dimmillu tu!

ENZO: no!...faciemu na cosa!...prima mi diciti chiddu c’ha successu…appoi ju, vi ricuchiddu ca t’ha fari!...nun mi fati innervosiri macari viautri…ca già oggi, u nirvusu mi sta mangiannu vivu!


16

CONCETTA: Enzu!...c’ha firi a d’apiri i porti!?!

ENZO: mi pigghiati macari in giru!?...no!...ancora a laurea m’haja pigghiari!...ora mi stajusiddiannu!

CONCETTA: ma chi cosa ha caputu!...a cummari Sarina, lassau i chiavi dintra e chiudiu aporta…pi l’autri peni, chiudiu a so suoru motta!...i pompieri nun ne voli chiamari…chiffà c’ha putissutu dapiri tu?!...macari cu nu peri di porcu!

SARINA: aiutimi!!...comu fazzu!...comu fazzu!!

ENZO: ju v’aiutu…ma basta ca c’ha finisci cu stu…comu fazzu, comu fazzu!!(al pubblico)ohu!...i pazzi i chiudenu tutti ‘nta stu palazzu!...d’altronti unni si trova lu palazzu?...in via Manicomio!!! (esce, prende un piede di porco e un cacciavite e rientra)…avanti!...scinniemu!!

CONCETTA: Sarina!...ma to suoru ‘nta quali stanza muriu?!

SARINA: ju, ha lassai ‘nta cucina…ora nun no sacciu unnè!!

CONCETTA E ENZO: (si guardano) mah!!! (escono tutti, il marito va con Sarina, la mogliedal nonno, nel frattempo entrano Valerio e Angelica)

(VIII SCENA)

(VALERIO, ANGELICA, CONCETTA, ENZO E SARINA)

VALERIO:A to matri ci sirvia na pelliccia…unni c’ha pigghiu!....vih! chi furtuna!...tale cà

(indica la pelliccia)…ora pigghiu chista!

ANGELICA:Ma si pazzu!...viri ca si n’accorgi ca è chidda sua!

VALERIO: mancu se avissunu vinnutu sulu chista!....amuninni sbrighiti!

(escono ed entra la moglie)

CONCETTA:nun si ci po’ cummattiri chiù…nuddu mi criri!...(entra il marito seguito daSarina)

ENZO: (entrando) cummari Sarina, prima mi veni a chiamari picchì havi bisogno!...e comufazzu, e comu fazzu!...i pompieri nun li vosi chiamari!...scinnu ju pi dapirici la porta…l’unicu modu pi dapilla era lu pedi di porcu e pi n’anticchia di rattunieddu ca c’è ‘nta porta…voli siri pagati li danni!

SARINA: ca cettu ca ti fazzu pagari lidanni…èlu minimu!...a quali rattunieddu …tuttam’ha strammasti la porta…ora, mancu la puozzu chiudiri!...

CONCETTA: vabbè Sarina…tantu per ora ca c’è to suoru morta, la porta ha teniri sempriaperta!...se vienunu la genti pi fari na visita!

SARINA: la porta aperta?! Ma nun si ni parra completamenti!, tu lu sai megghiu di mia, lacorrenti ca c’è a casa mia, se lassu la porta aperta lu ventu si tira tutti cosi…e poi me suoru si po arrifriddari…e arrifriddarisi a l’età sua nun è buonu!...po moriri macari cu nu tintu rifridduri, nun sia mai!


17

ENZO: (al pubblico)chista c’è, oha fa?! Cummari Sarina…chiù nuddu si po’arrifriddari…so suoru chiù muriu!

SARINA: mo suoru ha murutu?!...m’havia scurdatu…e comu fazzu ora…comu fazzu!

ENZO: (irritato) c’hodicu ju comu ha fari! Si nu va a so casa…si pigghia nacamomilla, sifa menz’ura di sonnu...la porta resta aperta…accussì trasi na pocu di friscu…s’arrifrisca li pensieri e poi dopu se voli veniri la porta è sempri aperta…ha vistu?!...niautri nun la chiudemu mai! (l’accompagna alla porta)

CONCETTA:…a propositu comu mai t’arricugghisti accussì tardu?!...unni ha statu?!

ENZO: nun haja dari cuntu a tia! E soprattuttu spiegazioni a tia nun ni dugnu chiù! Vistucomu ni cumpurtamu!...la parola mia ‘nta sta casa…nun passa a nenti…tantu macari ca ti dicu chiddu c’haja fattu…di n’uricchia ti trasi e di l’autra ti nesci…Ora se ti dicissi…t’ha pigghiatu tu i sordi miei?! La risposta già la sacciu!

CONCETTA: ma quali soddi! Ju nun m’haja pigghiatu nenti!

ENZO: c’havia dittu! Ma chi vi pari ca cà c’è scrittu fissa! Travagghiu di la matina alla sira eda sira a matina, pi fari qualchi sordu supecchiu…pi fari vidiri a tutti ca macari ju haju i sordi pi spusari ‘nfigghiu…ma quandu u figghiu e a mugghieri si n’approfittunu…nun si meritanu mancu l’acqua do scifu!

CONCETTA: la colpa è tua! Ci pinsautu prima, a spusarimi e fari ‘nfigghiu!Ha fattu e ora tichianci tutti li conseguenzi!...e vabbeni, li sordi m’haja pigghiatu ju…mi sirvieunu pa spisa di dumani…

ENZO: e chi ci vulia a dumannarimilli!

CONCETTA: se ti dicia ca mi sivvieunu i sordi pi laspisa, si e no…mi dautuvinti euru e midicieutu macari di purtari lu restu!

ENZO: ca certu!!

CONCETTA: lu vidi?!…si semprilu solitu tirchiu!

ENZO: menumali ca ci sugnu ju…picchì se no…a manu tua e di to figghiu,lu stipendiu di‘nmisi vo pulizziassivu ‘nta na simana! E poi u restu do misi, ni ni putissimu jri piddaveru a fari l’elemosina! (entra il figlio)

VALERIO: li vuci ca ittati, si sentunu di da sutta! E sempri ca vi strarriati!

ENZO: se nun ni vuoi sentiri…docu c’è a porta…unni t’ha fattu la stati, ti fai lu‘miennu!...cosa ha turnatu a fari?!

VALERIO: Haju fami! Anzi chi c’è di mangiari?!

ENZO: che sordi ca ha spinnutu oggi to matri…comu minimu stasira si mangia aragosti eostrichi!

CONCETTA:c’ha fari u figghiu miu! Picchì nu nu strichi tu! Pervertitu!

VALERIO: ma mamma…

ENZO: talè, lassa peddiri, tantu è inutili!


18

CONCETTA: gioia miu…stasira mangiamu chiù picculidda…ca appoi dumani c’è nupranzu di principi! Stasira accuntentiti di chiddu ca c’è…mi pari ca c’è na pocu di furmaggiu, na corda di sasizza sicca, i ulivi, a carni c’arristau a manzionnu,’npiattu di liatina e du jaluna…!

ENZO: e menumali ca stasira aveuma mangiari chiù picculidda!

VALERIO: a propositu di dumani, almenu pi ‘njornu…Nun vi fati canusciri macari di chiddi!

ENZO: niautri siemu chisti…a cu ci piaci…se sitruovunu mali, vuol diri ca nun ci venunuchiù cà!

CONCETTA; e poi m’avissa stari zitta! Ma nun lu viri comu arrispunni?!

VALERIO: sintiti ju mi nu vagghiu a mangiari, viautri, duocu…fati comu vuliti…almenu dadintra nun vi sientu…sempri se nun fati troppi vuci!! (esce)

CONCETTA: ha ‘ntisu a to figghiu?! Dumani cerca di comportariti comu e cristiani…cachiddi su genti nobili e raffinata!

ENZO: allura cà, chi ci vienunu a fari!? Ah! Scusa! Pi raffinatezza tutti ‘ndi tiaha na veniri!

(suona il telefono) rispunni và! Raffinata!

CONCETTA: pronto!(Rosa con voce fuori campo)

ROSA: Cuncetta, Rosa sugnu!

CONCETTA: oh! Stava pinsannu propriu a tia…

ENZO: propriu a idda stava pinsannu!

ROSA: haja parratu cu me maritu e ma dittu di si, viniemu tutti e dui! Sulu a na cifraperò…

CONCETTA: lu sapeva ju! Si n’amica! Quantu vuliti? Dimmi!

ENZO: ancora sordi ci sunu di nesciri?!

ROSA: avanti…pi sta vota, faciemu ducientueuru…avanti…ne faciemu bastari!

CONCETTA: quantu?!

ROSA: (arrabbiata) chi ti parunu assai?

CONCETTA: dicia…quantu si gentili…accussì picca!

ROSA: ca se ti parunu troppu picca, casumai, n’autri cinquantaeuru appoi ce pruinciemu!

CONCETTA: appoi si vidi! Vabbè, allura ni vidiemu dumani, v’arraccumannu prestu! Cav’haja priparari…e ‘npizzuddu di tempu ci voli!

ROSA: vabbeni, ciau!

CONCETTA: ciau! (chiude il telefono)

ENZO: nun mi circari sordi picchì nun ti ni dugnu chiù!

CONCETTA: tantu lu sacciu unni i tieni l’autri!


19

ENZO: nun t’azzardari a tuccari chiddi, picchì seno, finisci mali!

CONCETTA: se no chi fai?! Di sordi su macari i miei!

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta!

CONCETTA: chi vuoi papà!

NONNO: (fuori campo) u pannoloni, pigghimi u pannoloni!

CONCETTA: ca jri di corpu?!

NONNO: (fuori campo) ‘ncorpu siccu a viautri v’avissa veniri! No a mia!

CONCETTA: no! Ha fari a cacca?!

NONNO: (fuori campo) cà, càl’ha purtari!

CONCETTA: arrivu! Arrivu! (esce)

NONNO: (fuori campo) vivu, vivu sugnu… e quanti voti ti l’haja diri!

ENZO: e bravu lu nonnu! A stu colpu…no una sigaretta…ma dui na ‘ncolpu sulu! Ah! Ah!

(FINE PRIMO ATTO)


20

II ATTO

La scena sarà come quella del primo atto

(I SCENA)

(CONCETTA, GAETANO, ROSA)

(si apre il sipario, durante lo stacchetto musicale, si vede Concetta intenta a truccare Gaetano; Concetta fa gesti di approvazione; fa specchiare Gaetano, il quale non apprezza, si alza, va per andarsene, ma la donna riesce a farlo risedere e sfuma la musica)

CONCETTA: Tanu, finiscila, buonu pari!

GAETANO: nun mi puozzu viriri o specchiu! Ju mi ni vogghiu jri…sti pagliacciati nu nefazzu! Ma comu ci potti diri di si a da me mugghieri…i cosi chiù strani i viru fari a idda e a tia! Ma scusari Concetta, ma è d’accussì!

CONCETTA: t’agghia rittu ca ti paiu! Perciò stai tranquillu!!

GAETANO: già stamatina appena arruammu e to maritu sappi tuttu u fattu…ni pigghiau pipazzi! Tantu e veru ca sinniu! E fici buonu a jrisinni! Era megghiu ca minnia cu iddu!

CONCETTA: fici piddaveru a megghiu cosa a jrisinni, almenu mi fa fari tutti cosi in santapaci e sà luatu ammenza li peri!...ora zittiti, ca chiù a ma finutu! Accussì ti vai a conciari macari tu! (entra Rosa vestita da tunisina e già truccata)

ROSA: (imitando una filippina) signora, ha bisogno di qualchi cosa? Sono sempre a suoservizio!

CONCETTA: brava! Brava! Rosa! Ma ju u sapia ca erutu na vera attrici…dicalafici!

ROSA: ah! Ti piaciu!

GAETANO: agghia parrari macari ju d’accussì?!...no, no, ma viautri siti fora di testa…ju minu vagghiu!!

ROSA: Tanu, viri soccu a fari! Assiettiti duocu!...e fai du stampi! (e lui esegue)

CONCETTA: miatidda! E comu a fattu ad addestrallu d’accussì?!...me maritu ‘nveciarrispunni!

ROSA: figghia mia, ‘nta vita si fanu certi patti, sin dall’iniziu…tu nun fai chiddu ca ti dicuju…e allura nun si fa nenti…na du sensu!!

CONCETTA: vih! Scansatini! Pi mia putissi stari friscu!Havi ca m’ha chiurutu putia!

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta!

CONCETTA: chi vuoi papà?

NONNO: (fuori campo) agghiu fami!

CONCETTA: vuoi u latti ca to cariu?!


21

NONNO: (fuori campo) cu è ca cariu!

CONCETTA: (gridando) chi vuoi u latti?!

NONNO: (fuori campo)  puottili, puottili i catti, ca ni faciemu na brisculidda!

CONCETTA: vabbè và! Arri…a risposta già la sacciu…stavolta canciu…stagghiuarruannu!

NONNO: (fuori campo) nannu, nannu sugnu! E chi avi di ora!

CONCETTA: aspittati, quantu abbiersu a mo patri…scusatimi…viautri fati comu se fussurua casa vostra!

NONNO: (fuori campo) Cuncetta!

CONCETTA: papà arrivu! (esce)

NONNO: (fuori campo) vivu, vivu sugnu…a fregai!!!

ROSA: nun t’azzardari chiù a fari si scenati danti a Cuncetta!...t’agghia rittu ca mascutari…fai comu ti dicu ju…ca se ci rinisciemu, ni puttamu a casa tricentumila liri…vistu ca ci passunu picca i ducientumila…n’approfittu!...appoi tu, nu na parrari comu a mia…ju u puozzu fari…picchì sacciu recitari…tu a stari zittu…quantu ci vinci i bicchieri di vinu, a diri sulu…prego! Forza faciemu na prova!

GAETANO: e pigghia a buttigghia e u bicchieri!

ROSA: ma no chissa…prova, ha fari a prova a parrari…scimunitu!

GAETANO: e c’agghia diri?

ROSA: prego!

GAETANO: grazi!

ROSA: Tanu! Chi fà, c’ha finisci di fari u rimbambitu! Arrispigghiti!Hadiri…prego!

GAETANO: prego!

ROSA: no d’accussì!...a diri di sta manera…prego!

GAETANO: prego!

ROSA: bravu! Accussì! Nun to scuddari!...e poi na cosa ‘mportantissima c’ha fari sempri,ogni vota ca inci i bicchieri, riuodditi du ita, ha fari l’inchinu!

GAETANO: (si inginocchia) accussì?

ROSA: e chi hai davanti u re?! Bestia! Basta ca cali na pocu la testa…d’accussì! Prova! (ilmarito esegue) bravu! Nu farimi fari malafiguri…picchì se no…pi ‘nmisi…e i soddi ca nirununu oggi mancu te fazzu viriri! (rientra Concetta)

CONCETTA: Rusina, menumali ca m’addunai in tempu…comu agghia truvatu tutta lacipudda sfatta…megghiu ca niesciu a cattalla…vistu ca ancora u tiempu c’è! prima c’ancuminciu a cucinari…tantu na pocu di cosi agghia priparatu stanotti…hanno ristatu sulu du cusuzzi ca nun ci stanu nenti a cociri…anzi, dopu ti ricu chiddu ca a fari…quantu


22

appoi arrivunu i consuoceri nun è ca mi puozzu mettiri a cucinari!...agghiu a cammarera!...quindi a fari tu! Allura ju vagghiu…se no frattiempu c’ha vuliti dari na puliziatedda ‘nto saluni! (esce)

ROSA: c’agghia ‘ntisu! Se c’ha vuliti dari na puliziatedda o saluni…appoi agghiacucinari…a chi ci pari ca sa fattu a cammarera!

GAETANO: cà! D’accussì nun pari certu n’avvocatu!

ROSA: macari u spiritusu fai?! Se nun ha caputu, scimunitu, si riferia macari a tia!...quantusulu puotti i piatta a tavula!... a stu puntu, vistu ca ni voli sfruttari…ogni cosa in più ca faciemu, ca nun era ‘nto pattu, su decimila liri…u sai chi fazzu, pigghiu l’agendina e me sinnu…accussì a fini, ni faciemu i cunti buoni…voli pigghiari pi fissa a mia!...bella amica c’agghiu! Ora viri comu ti ci pigghiu ju pi fissa!

GAETANO: amuninni pa casa mentri nun c’è nuddu!

ROSA: nun ti ci mettiri macari tu…eru tanta contenta!...dopu chiddu ca ma dittu, ma fattugirari i nerva!! (si mettono a pulire) puliziamu và! E dopu…sinnamu!

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta!

ROSA:  chi  fazzu  c’arrispunnu!  No,  no,  se  no,  m’attocca  cummattiri  macari  cu  iddu!

Scansatini pi favuri! Statti zittu macari tu!

GAETANO: e quannu mai agghia parratu ju!

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta! Nisciu! Finalmenti!

ROSA: scsssssssssss! Zittu!

GAETANO: e cu sta parranno!

ROSA: ancora!

(II SCENA)

(NONNO, ROSA E GAETANO)

NONNO: ah! Finalmenti mi puozzu fumari du belli sigaretti, me iennuru mi dissi cam’ammucciatu ’nto cassettu! (si accorge dei due) e viautri cu siti?!...chi ci fati in casa mia!...aiutu!...aiutu! i latri!

ROSA: ron Ciccinu! Niautri siemu…Rosa e Gaetanu!

NONNO: ju i canusciu…nun siti iddi!...chiddi su bianchi!

ROSA: ma siemu truccati!

NONNO: comu siti?!...armati!...aiutu!...nun mi sparati!

ROSA: ron Ciccinu! A quali sparari! Chiddu ca sta sparannu pallunati è lei!

NONNO: macari lignati mi dati?! Vi scongiuru ammenu prima ca muoru fatimilla fumaril’ultima sigaretta!


23

GAETANO:pi mia si po’ fumari ‘npaccu sanu!

NONNO: macari diu! Sulu dui mi na lassau me iennuru! Pigghiativi chiddu ca vuliti, ma nunm’ammazzati!

GAETANO: sintiti…

NONNO: c’aviti siti?! Da rintra c’è a cucina, ‘nto frigorifero c’è chidda frisca!

ROSA: (gridando)siemu Rosa e Gaetanu! Vostra figghia na cumminatu d’accussì…picchìa ma fari a finta di siri i camerieri tunisini ca travagghiunu ‘nta sta casa!

NONNO: e nun ittari uci! Ca ti sientu! Ma chi è a storia do pranzu di oggi?! Avia caputumenza cosa…ma no finu a stu puntu! Ma a cui assumigghiau da mo figghia?!...di cui pigghiau?

GAETANO: comu se nun si capissi di cui pigghiau!!

NONNO: allura ma puozzu fumari na sigaretta?! Prima c’arriva me figghia…ah! Varaccumannu…nun ci riciti nenti a Cuncetta, picchì nu no sapi ca ancora fumu…e nun sapi mancu ca riniesciu a camminari! Se diniscansi lu veni a sapiri, mi chiuri ‘nta na casa di cura…e ju da nun ci vogghiu jri…cà è chiù bellu! Puozzu fumari!

ROSA: niautri nun diciemu nenti…ma lei in cambiu chi ni runa?!

NONNO: una, una mi ni fumu…l’autra ma iasu pi sta notti!

ROSA: no! Chi ni runa in canciu!

NONNO: vuoi n’aranciu?!...’nta cucina ci ne na borsa china!

ROSA: (gridando) ron Ciccinu!...nun facissi a finta di nun capiri…(sempre più forte) niautrinun ci diciemu nenti…ma in cambiu chi ni runa?!

NONNO: ma picchì ietti tutti si uci…attonna!...chi ti pari ca sugnu suddu?!

GAETANO: noo! A chi centra…lei ci senti benissimo!

NONNO: ca rittu?!

GAETANO: vabbè! Lassamu peddiri!

ROSA: e allura, eh?!

NONNO: su i deci e menza!

ROSA: ron Ciccinu…ora mi stagghiu siddiannu (gridando) perciò, chi ni runa?

NONNO: vintimila liri…

ROSA: acchianamu!

NONNO: trentamila liri…

ROSA: acchianamu ci dissi!

NONNO: faciemu cinquantamila liri e nun si ni parra chiù…


24

ROSA: o cientumila o nenti!

NONNO: nenti!!? Buonu!...buonu!

ROSA: o cientu o c’ho dicu!

NONNO: menza pensioni?! E vabbeni, allura aspittati ca ve vagghiu apigghiu…aspittati…(tra sé mentre esce) menza pensioni si freganu!

ROSA: ah! Chista ci vulia comu o pani…n’autri cientumila liri…Tanu, accussì siemu già aquattrucientudecimila liri…se continuamu d’accussì, accavanzi a sta sira, ‘nta jornu, na ma fattu u stipendiu di nu misi! (entra il nonno)

NONNO: eccu, cà ci su i soddi…però prumittitimi ca nun c’ho riciti! (li dàa Rosa)

GAETANO: (gridandogli all’orecchio) ca cettu! Po stari tranquillu!

NONNO: ma viautri chi sapiti!...ju sugnu stancu di fari sta vita, agghia stari sempri cuccatue fari la finta di nun putirmi moviri, e tuttu pi na tinta sigaretta…la vita pi mia è la notti…quantu mo figghia rommi, o quantu nesci…sulu tannu mi puozzu susiri, mi puozzu fari na camminatedda…iavi du anni ca nun pigghiu ‘npocu di aria…di quannu fici u pattu cu mo iennuru…a picchì viautri nun lu sapiti?!

ROSA: pattiu! E cu lu ferma chiù!

NONNO: prima scia, e da tinta pensioni c’avia, mancu patruni era…sa tinia mo figghiapicchì sapia ca m’accattava li sigaretti…perciò, chi niscia a fari se nun putia mancu fumari!...e eru sempri nirvusu, ma scuttava cu tutti…quantu me iennuru capiu tutta a situazioni e mi dissi: papà faciemu na cosa, ju t’accattu li sigaretti, ma tu a fari la finta di nun putiri chiù camminari…e quannu me mugghieri ancumincia a ittari uci e a pigghiarisilla cu mia…tu a chiami e ma lievi ammenza e peri! Ma iddu però nun sapi ca la lievu a iddu e m’agghia supputtari ju! Da me figghia è na cosa ca nun si suppotta…sempri ca ietta uci, ca parra, parra, ca ti fà na testa tanta…

GAETANO: iddu ‘nveci…parra picculidda!

NONNO: viautri u sapiti, ca quant’eru a guerra… pi nasigaretta, ci resi a nu tenenti a

fidduzza di carni c’attuccava a mia…ju chi n’avia fari da carni…già era cinu!... ROSA: Tanu, sinnadecimila ‘nt’agendina!

NONNO: argentina!...ju c’agghia statu, eru ancora carusieddu, avia si e no sidici anni, mematri e mo patri…

ROSA: basta! Ron Ciccinu sinnissi a cuccari ca sientu ca sta cianannu qualcunu rescali…. (il nonno subito se ne va) a stu cuoppu ci ‘ntisi buonu! E quantu parra! Agghiu a testa tanta…tu ‘nveci o vatti a canciari ca già è tardu!

GAETANO: e i robbi unni su?!

ROSA: ‘nto doppiu serviziu! Sbrighiti forza!...avanti ca t’aiutu! (escono)


(III SCENA)


25

(VALERIO, ANGELICA, ROSA, GAETANO E CONCETTA)

VALERIO: sicuramenti, già ha truvatu a cameriera…tiraccumannu seavissa trasiri…faifinta ca nun sai nenti! E cumannila!...nun ti preoccupari!...accussì pari chiù veru!

ANGELICA: quannu finisci tuttu stu casinu!

ROSA: mancu vestiri si sapi du me maritu!...(si accorge dei due) oh! Buongiorno!

VALERIO: buongiorno! Ben tornata!

ROSA: grazie! Signore!

VALERIO: quando passi in cucina, ci porti due bicchieri d’acqua!Forza!

ROSA: certo! Accumincianu a cummannari! N’autri decimila liri! Cu mia a ta cummattiri! Liporto subito! (esce)

VALERIO: ah! Ah! Ha vistu! Ma come se a canuscissi…si,agghia vistu a quacchiparti…noo! Nun pò essiri idda! Ah! Ah! È Rosa!

ANGELICA: e cu è, sta Rosa?

VALERIO: na carissima amica di me matri!

ANGELICA:to matri chi havi n’amica filippina?!

VALERIO: ma è truccata!Chiù nun sapi chi s’ha ‘nvintari! (entra Rosa con i bicchieri)

ROSA: prego!

ANGELICA: grazie, grazie mille!

VALERIO: puoi andare…anzi vai nella mia camera a rifare il letto…sempre se non l’hai giàfatto! Di corsa, che fra poco arrivano ospiti!! Forza!

ROSA: si…vado! E sinnamu macari chista! (esce e nel frattempo entra Gaetano)

GAETANO: Rosa!...(si accorge dei due e canta) Rosa rossa pe te!

VALERIO: e lei chi è?

GAETANO: io…uhmmmm!...marito!

VALERIO: e di chi?

GAETANO: signora…scura! Dove è?!

VALERIO: nella mia camera! Vai a dargli una mano! Dai! (Gaetano esce) ha fatto venirimacari a so marito!...ah!...ah!...amuninni, amuninni a pigghiari i tuoi! Sa quanti risati na ma fari! (escono ed entrano Rosa e Gaetano)

ROSA: signorino! (si accorge che non c’è) disgraziatu!, no signurinu! Tali matri e talifigghiu…e tali nannu! A comu pari ca su fatti co stampu! Ha vistu comu cumanna, su cosa tintu?!...povira carusedda ca si sta ‘nfilannu ‘nta sta casa di pazzi!...l’avieuta viriri quantu ci puttai u bicchieri di acqua…era mortificata…mi dissi: “ grazie mille”…’nveci u nullafacenti mancu m’arringraziau, malarucatu!...sa carusa mancu pari ca discinni di na famigghia ricca…eppuri nun è la prima vota ca la viru…mi pari di canuscilla…boh! Ah! Pigghia


26

l’agendina e sinna: “ portare da bere a tuo figlio” e su decimila liri, poi “ sistemare letto di tuo figlio” e su n’autri decimila liri, appoi ti ci mannau macari a tia e ancora deci…ha scrittu?!

GAETANO: aspetta…ora sì!

ROSA: bravu!...iasulu, però sempri a puttata di manu! (entra Concetta)

CONCETTA: ma comu mi persi da casa! minnì p’accattari la cipudda e m’arriuddai c’aviaritirari lu vestitu di me maritu…vagghiu dà, e era chiusu…certu di duminica! Allura telefonai a signura a fici rapiri ed accussì mi resi u vestitu…matri che taddu…ancora m’agghia lavari!...chi ura è?...l’unnici e menza!...menumali ca ci rissi di veniri e dui!...Rosa, vai ‘nta cucina, ‘nto sacchettu vicinu lu frigoriferu c’è a frutta…a munni tutta e fai na bella macedonia…forza sbrighiti!

ROSA: vabbeni! Tanu!...sinna! (esce)

CONCETTA: Tanu! Ha vistu chi pari bidduzzu! Se nu no sapissi ca fussutu tu, ti scanciassipi nu tunisinu veru! Ma chi cià statu me maritu rintra?! C’è na puzza di sigaretti!

GAETANO: a so maritu nun agghia vistu…cià statu to figghiu e a carusedda!

CONCETTA: e comu mai?! Chi si sintia mali u gioia miu! Chi ci capitau! C’avia bisognu diqualcosa?

GAETANO: no!, nenti avia! Vinni sulu pi vivirisi nu bicchieri di acqua e sinniu!

CONCETTA: basta ca nun ha successu nenti!...Tanu vai ‘nta cucina e aiuta a tomugghieri, ju intantu mi vagghiu a lavu e mi vistu eleganti…ah! Mentri agghia mancatu, mo patri ma circatu?!

GAETANO: no, no completamenti…(tra sé) se nun vinieutu propria era chiù cuntentu!!(escono da uscite differenti)

(IV SCENA)

(ENZO, GAETANO, ROSA, IOLANDA E CONCETTA)

ENZO: menumali…c’agghia sciutu! Ammenu m’agghia svagatu ‘npocu li pensieri…se ununun ne virissi certi cosi, mancu ci cririssi!...sta matina già ha ma fattu l’opra! E megghiu ca fazzu finta ca mancu esistunu, e chiddi, c’ascutunu a da ‘nfantasima di me mugghieri!...iddi a finta di siri tunisini a puonu fari…e ju a finta ca nun li canusciu no?!! Cu mia tuoccunu duru!...tutti e tri, anzi tutte quattru, cu me figghiu!...ca se nun era pi iddu, tuttu stu teatrinu e soprattuttu lu portafogghiu vacanti, nun ci fussi!...ca nun era megghiu dimostrarici chiddu ca siemu…na famigghia umili, ca fa sacrifici pi tirari avanti, sicuramenti ci facissumu chiù figura!...’nveci no!...’nta sta famigghia cumanna me mugghieri, di conseguenza sa fari chiddu ca dici idda! Tannu, quantu mi pigghiai a idda pinsai…è na carusa senza matri, ca sapi gestiri na famigghia, nun è una ca pritenni assai da vita…avia pinsari chiù picca!...ma cu mo fici fari di lassari a Iolanda…chidda cu tuttu ca era ricca…ammenu mi facia sentiri n’omu!...cu chista mi sientu nu puddicinedda! Iolanda…belli tiempi! Se putissi tunnari n’arrieri! (entra Gaetano)

GAETANO: Enzu! Tunnasti!  (Enzo non gli da retta) tunnasti?! (entra Rosa)


27

ROSA: scimunitu, se è duocu vo diri ca ha tunnatu! No! Enzu, to mugghieri è sutta adoccia, ma dittu di diriti ca ta mettiri lu vestitu ca è supra lu liettu…(Enzo non risponde) a caputu?! Ohu!

GAETANO: Rosa, chi tace, acconsente!

ROSA: zittiti tu, e amuninni ‘nta cucina, ca a ma cucinari…vistu ca cà nun siemugraditi…(gridando) e comunqui riuodditi ca lu stamu faciennu macari pi tia!...amuninni và! E sinna!

GAETANO: ma chi cosa?!

ROSA: (uscendo) chi ni sacciu…tu sinna e basta!! (escono)

ENZO: u stanu faciennu macari pimia!...se vuonu fari na cosa pi mia…si na na ghiri subitudi sta casa!! (suona il citofono) e ora cu è? a cu ha ciamatu…l’orchestra!...chi è?...cui?...Sali…e chi ci fa chista cà! (si sistema, si mette il profumo) finalmenti a prima cosa bona da junnata! (suona il campanello e va ad aprire) trasi (entra Iolanda ed Enzo le bacia la mano)

IOLANDA: oh! Quanto sei galante! Sei rimasto quello di una volta!...scusami se vengosenza avvisarvi…ma visto che stamattina non avevo nessun impegno, vi ho preparato un dolce…è una mia specialità!, così potrete arricchire ancora di più il vostro pranzo! Concetta dov’è?

ENZO: è o bagnu! Quannu trasi chidda ‘nto bagnu, se nun passunu du uri, nun nesci! Unusa po fari macari ‘ncoddu…a idda nun ci ‘nteressa nenti! ma tu chi na fari di me mugghieri!...assiettiti!

IOLANDA: a quest’ora avrete tante cose da preparare…tolgo il disturbo!

ENZO: tu non disturbi mai a nessunu! La tua presenza‘nta sta casa è sempri gradita!

IOLANDA: grazie!

ENZO: ma me mugghieri a ciccatu a tia pi farisi cunsigghiari soccu avia cucinari oggi?

IOLANDA: si, perché?

ENZO:ce l’ho ditto io! Chiama a Iolanda…ca chidda è megghiu di nu chef!...ci dissi…a ditiempi mi priparava certi cenetti…d’ alliccarisi i baffi!

IOLANDA: davvero! Ti ricordi ancora le cene a casa mia? E i dopo cena?!

ENZO: chissi mi li ricuoddu megghiu! Ma a quantu viru…(sdolcinato) sei rimasta sempre lastessa!

IOLANDA: e tu il solito ruffiano! (siabbracciano…come se si baciassero, inizia una basemusicale ed entra Sarina, che vedendoli rimane a bocca aperta e subito esce)

IOLANDA: no! Io vado! Devo andare! Nonostante tutto, con tua moglie siamo ottimeamiche…non posso…sei sposato!

ENZO: spusatu, ‘nte catti! Ha sapiri ca ‘nta lu me cori, c’ha statu sempri tu…a diri capattisti, senza farimi sapiri nenti…ju t’agghia ciccatu pi mari e pi munni…e nun c’erutu a nudda banna…appoi dopu n’annu, canusci a Concetta, ca di caratteri era precisa a


28

tia…era però…co passari di l’anni, addivintau na cosa acida, ridicola e fra l’autri peni macari brutta!...e mi la spusai…ma pinsava sempri a tia! Poi dopu cinqu’anni spuntasti arrieri…quantu ti visti, nun sapia chiddu c’avia fari, ma siccomu avia statu troppu mali pi causa tua, agghia fattu sempri a finta di nun viririti, e quantu t’ancuntrava mi girava sempri di l’autra patti!... T’ha figurari ca quannu niesciu di casa è pi viriri a tia…u sai chi fazzu?! M’ammucciu pi viririti passari, macari quannu vieni a casa mia…se sugnu rintra mi miettu a talari ‘nto puttusu da serratura, se sugnu fora ti viegnu appressu finu a cà, e nun nu trasu, aspiettu da sutta ca niesci attonna!

IOLANDA: allora anch’io devo confessarti una cosa…se sono rimasta amica di tua moglie,l’ho fatto per poterti vedere, perché anch’io non ho smesso di amarti…ma ogni volta che venivo, tu non c’eri mai

ENZO:  e ju eru darrieri a potta!

IOLANDA:…comunque basta con questi discorsi…non sono certo una rovina famiglie,ormai è troppo tardi, ho sbagliato io…quando partii…non pensiamoci più…ricordati di dargli questo dolce a tua moglie…

ENZO:aspetta, non andartene…aspetta, ca a chiamu! (va a chiamare la moglie)

IOLANDA: oh mio dio! Cosa ho combinato, non riesco a starmi zitta!

ENZO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta!

CONCETTA: (fuori campo) chi vuoi? Nun lu viri ca ci sugnu ju!

ENZO: (fuori campo) ca se nun lu sapia…chi ti chiamava?! Viri ca da banna c’è Iolanda!

(Iolanda prende dalla borsa un biglietto e scrive qualcosa; lo lascia sul divano e scappa)

CONCETTA: (fuori campo) e chi voli?

ENZO: (fuori campo) ha puttatu nu dolci!

CONCETTA: (fuori campo) dicci ca ancora sugnu sutta a doccia…ringraziala e dicci ca poi

ci telefunu!

ENZO: (fuori campo) ancora quantu ti passa , ca iavi chiù di n’ura ca si ‘nfilata darintra…ammenu scissutu nova!

CONCETTA: (fuori campo)  chissi nun su affari tuoi! (entra Enzo)

ENZO: e cu a parrari!! Iolanda! (si accorge che non c’è) ma unnè! Unni si ni iu! E chistu chiè? (trova un biglietto e lo legge) Enzo, finalmente ho avuto il coraggio di confessarti il mio amore…grazie per quello che mi hai detto…tua per sempre…e cu l’avia diri, quantu l’aspittavu stu mumentu! Ma è nu bigliettu da visita…c’è l’indirizzu, li numeri di telefunu…chi veni a diri…ca voli ca ci vaju a casa…vabbè, appoi stasira ci vaju! Sta sira! Ora stissu ci vaju!! (esce)

(V SCENA)


(CONCETTA, ROSA, GAETANO, BEATRICE, SALVATORE, ANGELICA E VALERIO)


29

(entra la moglie in accappatoio e cuffietta e con in faccia una maschera di bellezza)

CONCETTA: (entrando) Ioly, scusami se t’agghia fattu aspittari! Ma unni su! Sinniu! Pi duminuti ca ha aspittatu! Comu nun anu pazienza…e u bestia di me maritu chi fici…sciu attonna!...ma quant’è ca sa priparari, ca affaricuntu vinnunu chiddi…è sempri u solitu! All’ultimu mumentu!...ah! chistu è u dolci…ca statu gentili…è u minimu ca putia fari, dopu chiddu ca ma fattu spenniri! Rosa! tanu! (entrano Rosa e Gaetano)

GAETANO E ROSA:  (si spaventano) aah! Cu è chista!

CONCETTA: ju sugnu Concetta, nun ti scantari, è na semplici maschera di bellezza, ca mifazzu na vota a simana!

ROSA: (al pubblico) tutti i ionna s’avissa fari!

CONCETTA: vai ‘nto bagnu e pripara la vasca…l’acqua nun ha siri troppu caura, tiraccumannu…ci vuogghiu a schiuma e miettici macari tutti li sali profumati!

ROSA: chiù chi vuoi?!

CONCETTA: mentri vai da banna, posa chistu‘nto frigorifero! E tu Tanu viri se mo patri avibisognu di soccu cosa…iavi ‘mpezzu ca nun si senti…

ROSA: Tanu! Sinna!

GAETANO: e sinnamu! (Rosa e Gaetano escono)

CONCETTA: sta storia de camerieri mi piaci piddaveru assai!...quasi quasi se riniesciu acunvinciri a me maritu, na m’ha fari piddaveru na filippina! Rosa! (Rosa entra)

ROSA: chi fu?

CONCETTA: chi è pronta a vasca?!

ROSA: ancora no! (al pubblico) ancora è picca pi putirisi anniari!

CONCETTA: e forza sbrighiti ca è tardissimu!

ROSA: però macari tu!...rubinettu unu ci ne!

CONCETTA: chiddu ca è pazienza nun’aviti nuddu ah! (esce)

ROSA: (alterata) ju nun agghiu pazienza…forsi ni stagghiu aviennu chiù assai dosupecchiu…a diri ca stamu sinnannu…se no iavi ca l’avissa mannatu a du paisi…na junnata di muratura fussi menu stancanti di stari na junnata ‘nta sta casa di pazzi! (entra Gaetano)

GAETANO: ju stagghiu cuminciannu a siddiarimi piddaveru…cà nun fanu autru ca diri…efai chistu e fai st’autru…e ancora c’è u pranzu…ma a chi ura mangiunu chisti!! Accussì prima finiemu e prima ninniemu a casa!

ROSA: a stura avissuna siri cà l’ospiti! Eppoi ti siddì tu ca nu nu stai faciennunenti…’nconfrontu a mia…a poi a casa ni faciemu i cunti macari ‘ntra niautri…chi ti pari ca faciemu mità e mità…tu si e no lu vinti piccientu! (suona il citofono) cà su! Ta raccumannu riuodditi chiddu ca t’agghia rittu di fari, po restu ci piensu ju!...(ritardano a rispondere)

CONCETTA: (fuori campo) Rosa, arrispunni o citofunu!


30

ROSA: Tanu!...

GAETANO: sinnu, sinnu!

ROSA: chi è?...salite! cuncetta è ta figghiu ca zita!

CONCETTA: (fuori campo) ci su macari i so sogghiri?

ROSA: e chi ni sacciu, nun sugnu cu iddi!

CONCETTA: (fuori campo) falli accomodari…ta raccumannu, viriti ca siti filippinii!

(entra Valerio seguito da Angelica, lanciano i cappotti a Rosa e Gaetano che vanno a posarli, subito dopo entrano Salvatore e Beatrice; Rosa e Gaetano li riconoscono)

ROSA GAETANO: minch…

BEATRICE: come?!

ROSA: m’inchino agli ospiti di questa casa!

BEATRICE: non c’è bisogno! (si guardano intorno con il marito)

ROSA: Tanu! E chisti erunu inobili! E chi razza di nobili…

GAETANO: talè! Iavi a cammisa mia! C’agghia pristatu ju…mi rissi c’avia ghiri na numatrimoniu e nun avia i soddi p’accattarisilla!

ROSA:comu?! Chissa e tua?! E picchì nun ma rittu ca c’ha pristatu a cammisa daduminica…a casa ni faciemu i cunti!...t’agghia rittu sempri ca i cosi tuoi…nun l’ha dari a nuddu…chissa ora nun ti la ritonna chiù! Comu se nun lu canuscissimu! (rivolta a Salvatore e Beatrice) Signori i cappotti!

BEATRICE: u cappuottu! Questa è pelliccia!...e poi grazie lo stisso…sento ancora un po’friddu!

SALVATORE: (sottovoce) ma se si sta muriennu do cauru!

BEATRICE: ma chi si pazzu ca m’ha lievu!...se prima nun mi viri a matri di Valeriu…pozzumacari morriri, ma ju nun mi la lievu!

ROSA: (al marito) sa a cu è ca ci l’anu rubata sa pelliccia! Eppuri a qualcunu ci l’agghiuvistu misa…nun ma ricuoddu…e sparti iavi macari picca ca l’agghia vistu…bo!

VALERIO: Signora Beatrice! Con Angelica siamo nella mia camera!

BEATRICE: a fari chi cosa?!

VALERIO: niente non si preoccupi…vogliamo farci una chiacchierata in tranquillità!

SALVATORE: con tranquillità però! Tranquilli tranquilli!!

ANGELICA: mi raccomando, nu na ‘ncuminciati a rubari soccu vi piaci…picchì ju a Valeriumi lu vogghiu spusari…e trattatili buoni e filippini!

VALERIO: signori fate come a casa mia! A dopo! (Angelica e Valerio escono, Salvatore eBeatrice continuano a guardarsi intorno e a pavoneggiarsi)


31

(VI SCENA)

(BEATRICE, ROSA, GAETANO E SALVATORE)

BEATRICE: (rivolta a Rosa) mi scusi…mi sapi dire…unni si trova lu bagnu!

ROSA: bagno grande, signora Concetta…c’è solo bagno piccolo!

BEATRICE: buonu lo stisso è! accompagnatemi…

ROSA: pelliccia signora…così poso pulita…pulita!

BEATRICE: ci dissi di no! In questa casa c’è un freddu…che arrizzano le carni!

ROSA: venga…venga! (al pubblico) i carni idda i fa arrizzari…cu stu cauru! (escono)

SALVATORE: ma com’è ca li fimmini su tutti i stissi, p’amuri di farisi viriri cajanu apelliccia…preferisciunu accupari do cauru ma no luarisilla…fussi pi mia, mi luassi sta cravatta…ca mi stagghiu sintiennu tuttu ‘mpasturatu!

GAETANO: Turi!...o Turi!

SALVATORE: (sorpreso) chi forsi…hai travagghiatu a casa mia?! Picchi ora ca ti virubuonu si na facci ca canusciu…vabbè! Ci na nu passatu tanti filippini a casa mia! Appoi senza offesa…comu pariti tutti li stessi!

GAETANO: Turiddu!! Turiddu!!

SALVATORE: ma comu fai a canuscirimi?!...(si avvicina e lo guarda in faccia) ma ju stafacci a canusciu piddaveru…ohu! Ma com’è ca si o stissu di tanu…u megghiu amicu miu!

GAETANO: (gli da uno schiaffo sulla nuca) u megghiu amicu tuou!...bestia ju sugnu!

SALVATORE: (lo guarda bene) ma chi ci fai cumminatu accussì!?...ah!...ah! (ride)

GAETANO: nunc’è nenti di ridiri!...basta ca sugnu lu megghiu amicu tuou! Eppoi di tuttasta storia nun ni sapia nenti…era chistu u matrimoniu! Però sugnu buonu a dariti la cammisa da duminica ah!

SALVATORE: è na cosa troppu delicata!...na cosa di chista nun la ma fattu mai! Cà,rischiamu di peddiri pi sempri la faccia e la dignità!

GAETANO: a picchì ci l’hai ancora?! Comu se nun ti canuscissunu! Qual è ufattu…viriemu se ti puozzu dari na manu macari ‘nta stu casu!

SALVATORE: tu u sai ca pi mo figghia mi facissi ammazzari…siccomu Angelica è‘nammurata pazza di Valeriu…e sa na misu ‘nda testa ca sa na spusari…ju comu l’agghia spusari a figghia mia, ca nun agghiu mancu i soddi p’accattarimi na corda e affucarimi!

GAETANO: se è pi chissu…i soddi p’accattariti a corda tedugnu ju!

SALVATORE: finiscila di schirzari!...allura a ma pinsatu di farici cririri a famigghia diValeriu…tuttu Valeriu ha pinsatu, mica niautri!...ca siemu ricchissimi…accussi chi succeri…organizzamu nu matrimoniu di re…di matrimoni ca ci vuonu li gran sudduna va!...cu lu pattu ca si fà mità e mità…anveci…ohu! Ma ha sentiri quant’è furbu u


32

jenniricieddu miu! Cu stu carusu puozzu fari grandi affari!...anveci lu matrimoniu si farà sulu cu la mità di soddi ca niesciunu iddi, accussì niautri nun nu sciemu mancu na lira! N’è bellu!...veru?!

GAETANO: a pinsata è bona! Sulu ca chisti nun è ca janu tutti sti soddi pi putiri paiari numatrimoniu sanu! Appoi si ci misi macari me mugghieri cu stu (la imita) sinna, sinna e sinna! Ca chisti a fini sirata nun c’ha restunu mancu l’occhi pi cianciri!

SALVATORE: a picchì chidda ca è cu me mugghieri è to mugghieri?! Ah! Ah! Ah! (ride)

GAETANO: chi ci riri scimunitu! Niautri stamu faciennu a finta di siri filippini…ma stamutravagghiannu comu du filippinii veri!...picchì oggi arrivavanu ‘nta sta casa una famigghia di nobili…(arrabbiato) di nobili latri e picurari! Nun viru l’ura ca s’accapa sta junnata…i cosi ca stanu succiriennu ‘nta sta casa mancu ne telenoveli si virunu!! Nun ci fari capiri nenti a to mugghieri!...i fimmini a ruvinari tuttu nun ci stanu nenti!

(entra Beatrice, seguita da Rosa, molto divertita)

BEATRICE: ma quanto è simpatico il nonnino, ma ricorda tutto me patri…sempri caschezza, ca cunta i cosi della guerra! È n’amuri di vicchiareddu!

ROSA: (al pubblico) a idda ci pari! Sulu pi quantu c’ha cuntanu nu stornellu! (rivolta agliospiti) noi andare cucina…preparare mangiare (fanno l’inchino con la testa) signora si scusa ora arriva! (escono)

SALVATORE: ma si po sapiri comu a fattu a ghiri o bagnu senza luariti sa cosad’incoddu?! Tutti i cosi strani i viru fari a tia!

BEATRICE: a quali bagnu…agghia fattu apposta pi dari na controllata a casa, pi viriri sec’è qualchi cosa di valuri ca ni putiemu pigghiari…ma nenti c’è…l’unica cosa…è…u nannu!

SALVATORE: si u nannu! U pigghiamu e no mittiemu ‘nte sacchetti! Ma certu ca n’haifantasia!

BEATRICE: ma ca caputu!...certi voti mi pari propriu rimbambitu!...ca la pensioni! E poi lusai comu su li vecchi…ammucciunu li soddi a tutti banni!

SALVATORE: Beatrici! Ju sta vota mi vulissi comportari beni, nun abbasta già chiddu castamu faciennu!

BEATRICE: (adirata) e a stu misi però chi mangiamu!

SALVATORE: mentri ragiuni hai! E vabbè!...ora viriemu comu putiemu fari! Quantu unannu nun c’è…na vota ci vagghiu ju e na vota tu…accussì ci damu na controllata!...u fattu è ca appressu ni mannunu si filippini!

BEATRICE: e niautri c’arrispunniemu…grazie vado da sola!...ma a propositu refilippini…c’è a fimmina ca ‘nta facci assumigghia tutta a mugghieri d’amicu tuou…comu si chiama…ah! Rosa!

SALVATORE: ma quali!! Nun c’assumigghia pi nenti!

BEATRICE: mentri chi bella accoglienza…finu a ora nun sa fattu viriri nuddu…e se erumunobili piddaveru…ju avissa vutatu tunnu e mi n’avissa jutu! Chi su modi chisti! (entra Rosa)


33

ROSA: signori sta arrivando la padrona di casa!

(VII SCENA)

(BEATRICE, SALVATORE, CONCETTA)

BEATRICE: Turi sistiemiti…comu paru! S’ha luatu u rossettu! Mo miettu n’autra ‘nticchia!

Ta raccumannu! Fai u nobili…no u latru picuraru!!

(Concetta, vestita elegantissima, sta per entrare, Beatrice e Salvatore che prima erano seduti si alzano, ma viene interrotta dal nonno che la chiama, quindi ritorna indietro, di conseguenza i due si risiedono)

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta!

CONCETTA: (fuori campo) chi c’è papà? Ora ti viestu!

NONNO: (fuori campo) a quali prestu! È ura ri mangiari…agghiu nafami!

CONCETTA: (fuori campo) dopu mangiamu! Ju mi n’agghia jri da rintra ca ci su ospiti…cisu i sogghiri di Valeriu!

NONNO: (fuori campo) a pigghiari aeriu!?…e unni ti nu vai…chi mi lassi sulu!

CONCETTA: (fuori campo) u pigghiassi piddaveru l’aeriu, accussì mi issi a perdiri naquattrina i ionna! Papà vagghiu da banna e arrivu!

NONNO: (fuori campo) vivu, vivu sugnu!

(Concetta nuovamente sta per entrare, Salvatore e Beatrice si alzano, ma viene chiamata di nuovo dal nonno, quindi ritorna indietro e i due si siedono un'altra volta)

NONNO: (fuori campo) Cuncetta! Cuncetta!

BEATRICE: ohu! Ma sta ginnastica mi sta piaciennu veramenti! E susiti e assiettiti e susitie assiettiti! Mai agghia statu trattata d’accussì mali! Ju stagghiu ‘ncuminciannu a divintari nirvusa! E tu u sai quannu addivientu nirvusa ju chi succeri!

SALVATORE: cerca di stari tranquilla…ca chiddu ca ci stamu faciennu a iddi ècentumilavoti chiù peggio!

CONCETTA: (fuori campo) papà, t’avia dittu ca stava viniennu! Chi fa nun ci sienti?!

NONNO: (fuori campo) rienti nun agghiu ciù!...to scuddasti ca mi fici a rintera!

CONCETTA: (fuori campo) chi vuoi? (gridando)

NONNO: (fuori campo) mo scuddai!

CONCETTA: (fuori campo) papà ora basta!

NONNO: (fuori campo)A  pasta?! Caliccinni assai…ca ma mangiu!

CONCETTA: (fuori campo) vabbè và! (entra in scena) scusatemi sono desolata…mapurtroppo cu mio patri malatu unu cià stari sempri di sopra! (si salutano e le due donne si guardano dalla testa ai piedi )


34

(FINE SECONDO ATTO)

III ATTO

(stesso ambiente ma con al centro della stanza un tavolo imbandito, a capo tavola si trova seduto già il nonno vestito in abito scuro e molto elegante, per ogni lato del tavolo ci saranno tre sedie)

(I SCENA)

(NONNO, VALERIO, ANGELICA)

NONNO: c’ha via dittu ca nun mo vulia mettiri…ma nun potti siri…’nta sta casa cumannaidda sula!...paru tuttu ‘mpupatu!...u beddu vistitu ca m’avia accattatu pi quannu muria…i scappi nuovi nuovi…ca mi fanu nu mali! Ma ‘mpiantatu ca dui uri fa…ca la fami mi sta mangiannu vivu!! Stu sacrificiu u fazzu sulu picchi oggi si mangia buonu, se no a stura l’avissa fattu sciri pazza!...però nun capisciu picchi ‘nti mia c’è sulu nu cucciaru, mentri ‘nta l’autri posta ci su cincu furchetti, nu cucciaru e cincu cutedda e macari nu cucciarinu c’è… sicuramenti u mangiari a mia mo tagghiunu a pizzuddi e ju m’onzaccu co cucciaru…eh certu! ju sugnu ‘nvalidu!! (tra sé) ‘nvalidi iddi su ah ah ah!! (entrano Valerio seguito da Angelica)

VALERIO:nonnu! Comu si? Ma chi ti sienti i pieri friddi?!

NONNO: i capiddi! Arriva all’età mia e poi viriemu quantu n’hai tu!

VALERIO: no i capiddi…agghia rittu se ti sienti i pieri friddi…vistu ca ta misu u vistitu piquannu muori!

NONNO: a cuppa è di to matri…ju nun mo vulia mettiri…ma nun potti siri…u sai ca cà safari tuttu chiddu ca dici idda! Com’è nun si mangia oggi?


35

VALERIO:  Stamu aspittannu o papà ca ancora nun ha ruatu!

NONNO:  a na sunatu?!

VALERIO:  comu a na sunatu…angelica tu a ‘ntisu!

ANGELICA: no…nuddu a sunatu

VALERIO: (capisce che il nonno aveva capito tutt’altro) ah! Nonnu no a na sunatu(gridando) u papà ancora nun ha ruatu!

NONNO: e nun ittari uci ca ti sientu, chi ti pari ca sugnu suddu!

VALERIO: sempri a stissa sunata…e nun ittari uci ca ti sientu!

NONNO: ragiunihai…vientu c’è…ciuri, ciuri a finestra!

VALERIO: vabbè va!

ANGELICA: menumali ca c’è to nonnu ammenu ni faciemu quattru risati…Valeriu agghiu‘nansia…mi sientu ca succeri soccu cosa…quantu m’agghiacciunu i manu succeri sicuru quaccosa!

VALERIO: ca cettu ca hai i manughiacciati…càc’è ‘nfriddu! Angelica piffavuri stattiserena…nun mi fari fari na mala mangiata!

ANGELICA: si ma ju m’assiettu vicinu a tia!

VALERIO: fai l’uttimu sacrificiu…tu t’assietti da banna che tuoi e ju di ca che miei…ègiustu ca si fa accussi! Avanti l’ultimu favuri ca ti cieccu!

(IL NONNO FA UNA SCORREGGIA)

ANGELICA: Valeriu…ma chi su modi!

VALERIO: ma nun agghia statu ju! (guardano il nonno)

NONNO: scusatimi! Mi scappau! (Angelica ride)

VALERIO: nonnu chi ci su trona! Chi ti fa mali a panza?!

NONNO: a vacanza! Macari diu! U sai quant’avi ca nun nesci…de tempi da guerra!...era uprimu di febbraiu, c’era ‘nfriddu di moriri, ju cu tutti l’autri suddatieddi pattiemmu a peri…

VALERIO: nonnu finiscila ca sta arruannu u mangiari!

NONNO: chi fasi mangia! Allura appoi ta cuntu…nun mo fari scuddari ta raccumannu!

VALERIO: stai tranquillu…ca to riuoddu ju! (entra Concetta seguita da Beatrice eSalvatore)

(II SCENA)


(NONNO, VALERIO, ANGELICA, CONCETTA, BEATRICE, SALVATORE, ROSA, GAETANO)


36

CONCETTA: questa è la nostra casuzza, è nicuzza certu…ma ju a me maritu ci dissi, casiranni nun ni vuogghiu…iddu mi vulia accattari n’articu…fui ju a convincillo!!

BEATRICE: noiautri anveci a ma preferitu farinilla ranni ranni,tantu n’aviemu i cammererica na pulizinu! No!

CONCETTA: ca cettu! Ahahaha!

BEATRICE: ta figurari ca p’arruari da cucina o bagnu…macari ni stancamu!

SALVATORE: si! Ni surunu macari i rienti…da cucina o bagnu ci su si e no du passi…mase u cabbinettu aviemu ‘nta cucina!

NONNO: quannu si mangia!

CONCETTA: zittiti papà! Ora!

NONNO: e fallu puttari! Ca agghiu fami!

CONCETTA: ma accomodativi…(ma gli ospiti non si siedono) (tra sé) si stancunu p’arruario bagnu…allura a chisti se ci pigghia ‘ncoppu di mali i panza, prima ca arrivunu o bagnu sa fanu ‘ncoddu!...assittativi cà! Noi altri ci assittiamo da questa banda!...(tra sé) ma du disgraziatu di me maritu unnè ancora…lassati ca veni…scusati pi me maritu ma avia nu travagghiu in ufficiu troppu importanti…affari ruossi!...trattativi importantissimi e nun puteva lassari…ma sarà cà a mumenti…intantu vuliemu accuminciari a viviri quacchi cosa…per arrifrescarci la bocca…accomodativi cà!...(i consuoceri stanno per sedersi) no! Aspittati…chi l’aviemu a fari i cammareri no! (chiama a Rosa) cameriera!

BEATRICE: mi scusassi! Ma chi nun l’avi nu nomi sta cameriera?!

CONCETTA: si!...cettu ca l’avi!...u fattu è ca è nu nomi talmenti difficili ca nun lu sacciupronunziari! Tantu o stissu vienunu!

ROSA: signora! Prego!

CONCETTA: (con molta arroganza) fai accomodari i signori fozza!

ROSA: (tra sé) forza spatti! Tutti cosi fazzu nun ti preoccupari! Sa quantu a na siri li risati!!

(li fa accomodare) prego! A vostra disposizione!

CONCETTA: fozza! Aiuta a to maritu ‘nta cucina!

ROSA: (tra sé) attonna!...marituzzu miu pripara l’agendina ca sinnamu!...con permesso(esce ma subito fuori campo si sente gridare) Tanu sinna!

BEATRICE: ma chi dissi?

ROSA: birriddu! Certi voti parrunu filippinu…ma ju nun li capisciu…c’agghia dittu cientuvoti ca cà si parra italiano! Ma nun lu vuonu capiri!

BEATRICE: (sottovoce) Turi…amia su parrari nun mi paria tantu filippinu…bo!

SALVATORE: a quali! U sai quanti paroli s’assumigghiunu che nuostri!

NONNO: quannu si mangia!


37

CONCETTA: ora…ora! Statti cuietu!

NONNO: chi sienti fietu?

CONCETTA: papà finiscila ca c’è genti!

NONNO: i rienti buoni l’agghiu…tutti cosi m’arrussicu! Nun ti preoccupari!

CONCETTA: allura cominciamo cu stu piritivo!

(il nonno fa una scoreggia piccolina)

CONCETTA: (tutti ridono, imbarazzatissima) no chissu! Scusati…papà siemu a tavula!T’agghia puttari da banna!ah!...cameriera! (entra Rosa seguita dal marito)

CONCETTA: puttati i piritivi! (isterica) Fozza!

ROSA: tsinna! Tsinna! Tsinna!

GAETANO: saluti, saluti…saluti! Chi t’arrifriddasti!

ROSA: bestia! A sinnari! E pi nun fariccillu capiri!

GAETANO: ah! Bella pinsata! Da me mugghieri!

CONCETTA: ancora duocu siti!? Fozza! E pigghiti quacchi cosa pi su rifridduri!

ROSA: subito! (esce con il marito)Tanu….sinnamu!

NONNO: quannu si mangia!

CONCETTA: (fal’indifferente) scusatela è ‘npocu rifriddata! (Rosa e Gaetano entrano condei vassoi e servono l’aperitivo a tutti tranne al nonno)

NONNO: e chiddu miu?!

CONCETTA: tu sti cosi nun te puoi viviri!!...te cà nu bellu bicchieri di acqua ca ti fa beni pereni! Vivitillu tuttu!

NONNO: accuminciamu buoni! (si fa il segno della croce)

Mussolini deponi

U re disponi

U populu patisci

Ma sta camurria nun si finisci!

SALVATORE: (rivolto alla moglie) ha ‘ntisu o nannu! Chista bella è! È nu spassu stunannu!

CONCETTA: (fa cadere una posata) cameriera! Pigghia a furchetta ca ha carutu!

ROSA: subito!(va a prendere la forchetta) Tsinna!

GAETANO: saluti!

ROSA: allura si scimunitu!


38

GAETANO: ah! Scusa, scusa…m’avia scurdatu!

ROSA: fozza faciemu l’inchinu comu t’agghia ‘nsignatu e amuninni ‘nta cucina! Prima caammazzu a quaccunu! Miettiti vicinu i mia! O tri…tri (Rosa fa l’inchino e Gaetano rimane alzato, Rosa se ne accorge e gli da uno schiaffo)bestia ha fari l’inchinu!con permesso

GAETANO: Ma tu ha cuntari…una…due e tri…(escono)

(entra Enzo un pò stravolto)

(III SCENA)

(DETTI, ENZO)

CONCETTA: ah! Cà c’è me maritu!

ENZO: buongiorno a tutti! E scusate questo lieve ritardo (da la mano ai presenti e si va asedere al suo posto)

CONCETTA: autru ca lieve iavi n’ura c’aspittamu a tia!..sempri u solitu! Si navergogna!...(rivolta agli ospiti) ora ca c’è il mio dolce maritino!

ENZO: ma chi scisti pazza! Ma se nun mi c’ha ciamatu mai d’accussi!

CONCETTA: ricorditi chiddu ca ti dissi ieri sira to figgi! (agli ospiti) potiamo…

ENZO: si! Ora a mitiemu tutta a ciusa! Piccatu a scola ca fattu! Possiamo si dici!

CONCETTA: u sacciu!...possiamo brindari a questi futuri nuovi sposini! Salute! (alzanotutti i bicchieri)

ENZO: ma cu ciò fa fari a spusarisi! Salute! Chiffa nun si mangia?!...si vivi sulu?!

CONCETTA: ora chi hai macari prescia…vinieutu prima…ora ‘nveci aspietti co piaciri miu!(rivolta ai consuoceri) allora ju…se mi puozzu permettiri…pi stu matrimoniu avia pinsatu a na pocu di cosi…se poi voialtri aviti altri idei…

ENZO: ma chi ciò dumanna a fari…tantu a fini si fa chiddu ca dicitu! A di poviri cristianimancu li fa parrari!

CONCETTA: allura…

NONNO: quannu si mangia!

CONCETTA: zittiti!

ENZO: raggiuni avi!

CONCETTA: agghiu pinsatu ca li sposi arriveranno a chiesa cu na carrozza cu decicavaddi bianchi!

ENZO: si si! Na carrozza de muotti ammuttata da deci scecchi! Tiriti su cuntu! (riceve uncalcio dalla moglie sotto il tavolo)

CONCETTA: la chiesa a siri addobbata tutta di rosi russe!

ENZO: tutta! Tutta addobbata! Di crisantemi se voli diu! (riceve un altro calcio)


39

CONCETTA: appena finisci a missa…davanti alla chiesa…pe ‘nvitati e pi chiddi ca sitruovunu a passari…ca hannu vinutu pi curiosari…nu bellu rinfrescu!

ENZO: duocu ti dugnu raggiuni!...si miettunu fora…all’ariaaperta e si pigghiunu u bellufriscu…speriamu ca c’ha siri ‘nfriddu su jonnu!...chiù rinfriscu di chissà!

CONCETTA: (al marito) cià finisci ora di parrari a matula!...poi… ni niemu o ristoranti…lumiegghiu ca c’è!...a chissu ci tiegnu!...però, comu sa usa ‘nta li nostri parti…l’invitati nuostri li paiamu niautri e li vuostri viautri!

ENZO: bellissima pinsata! Mi piaci veramenti assai!...accussì niautri nu n’anvitamu anuddu!

CONCETTA: nun ti pigghiari pena ca già c’agghiu rittu a ducientu pissuni!

ENZO: ‘mpaisi ‘nvitasti! A cettu tu si ricca! Mi l’avia scuddatu!

CONCETTA: ancora!...dunqui chi ni pinsati?!

BEATRICE: per noi è perfetto!...certu…avissa preferitu l’orchidea in chiesa!

CONCETTA: va benissimo! Rosi e orchidei…accussì siemu cuntenti niautri e viautri

BEATRICE: e comunqui i cavaddi mi parunu picculidda!

CONCETTA: vabbeni faciemu vinti e nu si ni parra chiù!

ANGELICA: mamma!...ancora nun si cuntenta! C’ha finisci!

BEATRICE: ma po vistitu di me figghia!?

CONCETTA: vih! Me lo avevo scordato…c’ho cattuju!

ENZO: macari chissa! A picchì iddi nun l’hanu i soddi p’accattariccillu! Se ci piaci si mettichiddu tuou!...tantu ‘nta misu na vota sulu!

CONCETTA: a tia chissu to fazzu mettiri se ancora parri!

NONNO: quannu si mangia!

CONCETTA: nun si suppotta chiù! Stamu mangiannu papà! Basta ca c’è a paci!

NONNO: nun ni vuogghiu baci…vuogghiu mangiari e basta! Agghiu fami!

CONCETTA: (chiama Rosa e Gaetano) camerieri! (ma non entrano, allora grida)camerieri! (ed entrano) quantu vi ciamu a ta siri subbitu ca! e nun lu vuogghiu ripetiri chiù! Fozza, accuminciamu co pranzu…fozza travagghiamu!...o pigghiamu i piatta c’aviemu fami!

GAETANO: iddi anu fami! Ju ca nun mangiu di ieri a mazzionnu…magghia stari mutu!

ROSA: Tanu!

GAETANO: tsinnu! Tsinnu!

ROSA: saluti!


40

GAETANO: e poi chiddu scimunitu sugnu ju! Si si agghia caputu ca agghia sinnari!(escono a prendere i piatti e subito rientrano ad ognuno danno il suo, ma al nonno brodino)

NONNO: che bellu si mangia!

CONCETTA: papà tu si cosi nun te puoi mangiari!

NONNO: magghia canciari!

ENZO: ca riccillu chiù forti…i uci i sai ittari sulu cu mia!

CONCETTA: tu ti mangi chissu! U brodinu!

NONNO: u sapia ju! Allura era miegghiu ca mi stava cuccatu…(comincia a farsi i segnidella croce a modo suo)

Patri, figgi do ziu Minicu Lantieri

Assira mi cuccai muottu di fami

Stasira arrieri

(tutti ridono)

SALVATORE: (rivolta alla moglie) ju vagghiu o bagnu! Controllu unni metti a pinsioni unannu!

BEATRICE: nun ti fari ‘ncagghiari!

SALVATORE: posso andare in bagno!

CONCETTA: a fazzu accumpagnari de camerieri!

SALVATORE: no no! Vado solo…so dov’è! Con permesso!

NONNO: (un altro segno della croce)

Nel nome del duce

A popolazioni s’arridduce

A notti senza luci

A matina senza pani

E a manzionnu cu l’aeroplani!

(tutti applaudono)

CONCETTA: attaccau! E ora cu lu femma! E sempri quannu si mangia…mancu cu la uccacina si sta zittu! Papà mangia!

NONNO: mangiu! Mangiu! Anzi vivu! Se mi runi bruoru!

Vi n’agghia diri n’autra…sintiti chista!...

C’aviti mastru Cola sta matina ca caminati calatu calatu


41

C’aviti forsi u stomucu malatu

Ca ci ciamamu lu signor dutturi

Sabbenerica signor dutturi

Ca mi lori e ca ma ta tagghiari

A casa aghhiu lassatu cincu criaturi

Poviri figghi miei comu a na fari

E quannu muoru ju tutti cianciti

‘ntabutu ma ta fari di ricotti

E pi cummuogghiu cientu ova fritti

Pi acqua biniritta vinu forti

E pi cannili du cordi di sasizza

Di latu a latu du picciuttedde schietti…

(tutti ridono…nel frattempo rientra Salvatore)

SALVATORE: (alla moglie) nun na truovu! A stura sa puttatu tutta appressu!

BEATRICE: e vabbeni! Pi stavota lassamu stari…ma la prossima tutta c’ha svaligiu acasa!

SALVATORE: quant’è simpaticu stu nonnu…ah!

CONCETTA: (tra sé) pi cu lu viri picca si!

(parte la musica, il pranzo si svolgerà durante tutta la durata della musica ma in particolare a passo di musica…quindi tutto in maniera accelerato, quando ad un certo punto si blocca la musica)

NONNO: (fa una scorreggia) (tutti si girano verso lui) scusati! (riparte la musica fino a quando termina il pranzo, tutti soddisfatti e con le pance piene)

ENZO:Ah! Chi bella mangiata! Però i cosi sana diri! È tuttu meritu di n’amica mia! Iolanda!

Chiffà la canusciti piccasu?!

BEATRICE: (al marito) stu nomi mi pari di canuscillu!...ma nun criru ca è chidda!

SALVATORE: ma cui chidda! Ma nun piensu…chi ti pari ca c’è sulu chissa ca si ciamad’accussi! E poi chidda è nobili chi sta cu sti murtazzi di fami!

BEATRICE: raggiuni hai!

ENZO: è idda a fari stu menù! È veru a mugghieri…ammentri li scuti li cunsigghia miei!

CONCETTA: ca cettu quantu è ura de meriti…a fattu tuttu tu…è grazi a tia!...ma se agghiapinsatu a tuttu ju!


42

ENZO: allura ora ci telefunu e a fazzu veniri…accussì la canusciti macari voialtri! Aspittatica ci telefunu! ( va a telefonare)

CONCETTA: è macari na carissima amica mia! È troppu brava! Gentili! Educata! Vih vih!Chi vagghia diri! (nel frattempo il marito finisce di parlare al telefono)

ENZO: precisa comu a idda!

(IV SCENA)

(DETTI, SARINA E IOLANDA)

SARINA: cuncetta!...cuncetta!

ENZO E CONCETTA: e comu fazzu!

SARINA: e comu fati a sapiri ca stava diciennu chissu!...comu agghia fari!...ni stamuputtannu a mo suoru a casa o ripuosu…chi puozzu lassari a casa aperta!...se la porta nun si po chiuriri a cuppa è di to maritu! Comu fazzu! Comu fazzu! Aiutimi!...chi ci putissutu stari tu ‘npizzuddu…na para di uri! Chi sù!...stasira arriva u firraru p’aggiustarimi a porta…mi sta custannu o duppiu picchì l’agghia chiamatu di ruminica…se no te fazzu sciri a tia si soddi!

CONCETTA: e spatti ca minaccia! Cummari chi nun lu viri ca ci su agghienti a casamia…comu ci puozzu stari ju!

SARINA : nun è ca è pi fozza ca ha scinniri tu!...a ruppi to maritu…ca ci veni iddu!

ENZO: comu?! Cummari Sarina! Agghia veniri ju! Ca certu tantu c’è u fissa!...ma vo putitiscuddari!

SARINA: scinniti subitu a mo casa…se no parru!

CONCETTA: chi sintiti a diri cummari Sarina!?

SARINA:to maritu m’ha caputu!...parru! parru!

ENZO: e parrati, tantu nenti agghia fattu!

SARINA: tutti cosi agghia vistu!

ENZO: (comincia a capire tutto) Cuncetta, nun ti preoccupari, bedda do me cori, scinnu ju‘nta cummaredda bedda!...tantu a ma finutu di mangiari veru!?

CONCETTA: (agitatissima) no!...no!...no!...tu ti stai cà!

SALVATORE: ma sa chi cosa ha successu!...chisti su peggiu di niautri!...sa quantu racinajanu appinnuta!

CONCETTA: cummari parrassi, c’ha vistu?!

ENZO: nenti…nenti…c’avia viriri!

CONCETTA: (gridando) parrati!

BEATRICE: amuninni ca cà i cosi si ficiru pisanti!

SALVATORE: a quali cà i cosi ‘ncuminciunu a piacirimi! (entra Iolanda)


43

ENZO: Iolanda ca si…accomodati!

IOLANDA: non mi sembra proprio il momento

(Beatrice e Salvatore cercano in tutti i modi di non farsi riconoscere da Iolanda, che era stata truffata in precedenza da loro, ed erano stati scoperti)

SALVATORE: chidda c’è! Ni mancava sulu chista!

BEATRICE: t’avia rittu ca ni n’avieumu agghiri! Se si n’accorgi siemu ruvinati…ammucciti!

ANGELICA: Valeriu tuocchimi i manu…addivintanu ghiaccioli…dannu succeri!

VALERIO: sta vota ragghiuni hai!...(agitatissimo)statti tranquilla ca arrisubbiemu tutti cosi!

(in tutto questo frangente il nonno beve e mangia quello che trova in tavola…senza che nessuno se ne accorge, dicendo di tanto in tanto “salute”, “ chi sapi bellu!”)

CONCETTA: cummari Sarina chi fa vuliti parrari! Fozza parrati!

SARINA: e vabbeni! Agghiavistu…a to maritu…ca…si… vasava…

CONCETTA: (gridando) cosa?!

SARINA: ca si vasava cu chista! (indica Iolanda)

TUTTI: aah!

IOLANDA: ma non è vero!

ENZO: ma sa c’ha vistu a cummari!

CONCETTA: (gridando) cosa!? (da uno schiaffo al marito)

ENZO: aouh! (ricambia lo schiaffo)

CONCETTA: aiaih! (da uno schiaffo a Iolanda) bella amica ca si!

IOLANDA: che male! (quasi piangendo, rivolta a Sarina) pettegola! (da uno shiaffo aSarina)

SARINA: a mia!? E….comu….faaaaa..zzu! (da lo schiaffo ad Iolanda)

IOLANDA: che dolore! ma a voi vi conosco!siete i ladri che avete rubato in casa mia!

BEATRICE: t’avia rittu ca ni n’avieumu a ghiri! (gli da uno schiaffo al marito)

ENZO: (si avvicina dal figlio) chissa è tutta cuppa tua! (gli da uno schiaffo)

CONCETTA: nun tuccari o figghiu miu! (comincia una mega rissa tutti contro tutti, ma indisparte si trovano Rosa e Gaetano)

GAETANO: Rosa u sai chi faciemu!...ce luvamu vinti euru!

ROSA: chi si pazzu!...picchì c’ha ma luvari si vinti euru!

GAETANO: ca siemu l’unici dui ca nun na ma pigghiatu na tumpulata!

ROSA: se si appitittatu ta dugnu ju una!


44

NONNO: (si alza ubriaco va al centro del palcoscenico, gridando) ora basta! Silenzio!(tutti lo fissano, silenzio di tomba)

CONCETTA: papà!...ma tu camini!...guariu!...nu miraculu! (si accascia a terra e sispengono le luci)

(VOCE FUORI CAMPO: nel tardo pomeriggio)

(V SCENA)

(VALERIO, ANGELICA)

ANGELICA: ju però t’avia rittu ca finia mali!...o solitu nun mi scuti mai!

VALERIO: anzi ha ghiutu bona! A to patri e to matri Iolanda mancu i sta denunciannu e

chissu grazi macari a sa menza scappatella ca appi cu me patri!...

ANGELICA: ma u nonnu…chi fini fici?!

VALERIO: a patti ca mo matri è ancora cunvinta ca ha statu nu miraculu…ma picchì nunt’agghia rittu…si na vulutu jri a stari cu Sarina, chidda ca abita cà i sutta!...idda si sintia sula vulia a cumpagnia…e sa puttatu…avieuta viriri o nannu chi era cuntentu, nun tinia mancu a ditta!

ANGELICA: piddaveru?!...allura poviru nonnu ca ha cummattiri cu chidda!

VALERIO: nun tipigghiari pena ca tutti rui su i stissi…su pani ruru e cutieddu ca nuntagghia!...allura ca ma fari?!...ci jemu a ciccarini stu travagghiu…accussì l’annu prossimu ni spusamu senza ca ci ciccamu soddi a nuddu!

ANGELICA: avieuma fari prima sta cosa…almenu nun succiria tuttu stu casinu!

VALERIO: (prendendola per la mano e uscendo) ragghiuni…ragghiuni hai!

(VI SCENA)

(ROSA E GAETANO)

(entrando dalla camera da letto)

GAETANO: ti piaciu comu finiu!?...n’jonnu a scriviri ‘nt’agenda ca hajumacari i caddi ‘nteita! Sinna! Sinna!...e soddi mancu ni ni resunu!

ROSA: ancora ca ti lamienti! Ah! Intantu chiddi do pattu n’ha datu…e chissi tu mancu i viri!Ju cà agghia fattu a sguattera…no tu!...e poi chi nun ta basta ca ni campunu iddi…amuninni!...a iddi a ma sistimatu…su tutti rui pronti…Tanu!

GAETANO: sinnu! Sinnu!

ROSA: bestia!...a quali sinna!...amuninni!

GAETANO: chi ci puozzu fari!...l’abitudini! (escono)

(VII SCENA)


45

(CONCETTA, ENZO POI SARINA E NONNO)

(ENZO E CONCETTA ENTRANO VESTITI DA TUNISINI)

CONCETTA: ancora nun ma passatu chiddu ca fattu cu Iolanda!...intantu idda ‘nta stacasa nun ci trasi chiù…so po scuddari!

ENZO: t’agghia rittu ca nun ha successu nenti! Allura ju c’avissa diri…ca ora pi cuppatua…pi du misi agghia campari a l’amici tuoi e pergiunta, pi du misi agghia fari u tunisinu a casa sua!

CONCETTA: ha vulutu tu!...c’avieumu i soddi pi paialli…se tu nun l’hai vulutu pigghiari chiè cuppa mia!

ENZO: t’agghia rittu ca si soddi nun si tuoccunu…’nta vita nun si po sapiri mai chisucceri!...macari ca ora to figghiu nun si voli spusari e nun ci fossi bisognu di travagghiari macari di notti…l’agghia fari o stissu!...picchì pi du misi agghia campari du famigghi!...ma passati sti du misi…m’agghia pigghiari na vacanza!

CONCETTA: se,se…ninniemu in vacanza! In tunisia mi ni vuogghiu jri!

ENZO: certu! Tantu già siemu vistuti in tema! Mancu a casa tunnamu…pigghiamu aeriudirettamenti…accussì stissu ninniemu!...amuninni vah! Ca chiddi aspiettunu!

CONCETTA: (va di corsa in camera da letto) quantu viru chi fa mo patri!

ENZO: ma chi è scimunita!...Concetta! to patri nun c’è!...Cuncetta amuninni!

CONCETTA: (fuori campo) Enzu arrivu!

ENZO: (ridendo) vivu…vivu sugnu!!Ahahah!

CONCETTA: (entrando) chi mi pigghi in giru! M’avia scuddatu ca è ‘ntiSarina! Amuninni,amuninni!!(escono ed entra Sarina)

SARINA: Cuncetta! Cuncetta! (gridando) Cuncetta! Ma chi nun c’è nuddu!...Cuncetta!...topatri mi tocca!...avogghia a dirici…finiscila nun mi tuccari!...ma nun lu voli capiri!...basta ca m’avia fari sulu cumpagnia!...ju ancora sugnu comu mamma ma fattu!...Cuncetta! ma chi sinnienu tutti! Enzu! Cuncetta! Mi lassanu sula cu chiddu! (gridando) e comu fazzu!! (entra il nonno)

NONNO: e comu fazzu fazzu….ju c’ha truovu lu versu!!!!(la rincorre ed escono)

FINE DELLA COMMEDIA