COJ DË ‘D SÀ
E
COJ DË ‘D LÀ
Comedia brilanta an doi at an piemontèis
ËD
Salve (Shò) Valtingòjer
“Coj dë ‘d sà” i soma noi e “Coj dë ‘d là” a son le person-e che a l’han lassane për l’àutr mond. Na stòria fantasiosa e irònica su come (forse) a podrìo serché d’interven-e ant la nòstra vita për l’amor venà ‘d gelosìa che an pòrto ancora. A la fin però…
PËRSONAGI
Ermes - avocat
Miriam - spìrit dla prima fomna d’Ermes
Gemma - sconda fomna d’Ermes
Diego - ingegné , amis d’Ermes
Dante - spìrit guida ant l’àutr mond
Sereno - spìrit amis ëd Dante
Stella - cambrera dl’avocat
Fedele De Secoli - Marescial dij carabigné
Caprariccia (vos al telefono) - Carabignè
COJ DË ‘D SÀ
E
COJ DË ‘D LÀ…
Quand che as duverta ël sipari la sen-a as presenta, për tuta la soa larghëssa con un trompe- l’oeujl che, come scond sipari, a rapresenta un cel seren con ëd nivlëtte bianche, val a di na sòrt ëd preparadis. Sto trompe- l’oeujl a dev podèj score për esse ritirà dòp ‘l prim qùader quandi che jë spìrit as trsferiran an sla tèra ant la ca che a l’era ‘d Miriam. A sarìa motobin fonsional se sto trompe- l’oeujl ant la part drita, o an cola snistra, a fussa fàit a bindej, për la larghëssa d’un 80/90 centim, an manera ‘d përmëtte ‘l passagi dj’ëspìrit che a riveran dòp le prime batùe, dasend l’impression d’un passagi immaterial. Sto passagi a servirà anche për la surtìa dj’ëspirt quand che as trasferiran an sla tèra. Davanti a sto trompe- l’oeujl a saran recità le prime tre sen-e che a servo për antrodue ‘l pùblich ant la vicenda.
Ritirà sto trompe- l’oeujl la sen-a a sarà costa: Sala living d’una ca ‘d gent che a stà bin. Tre pòrte: cola d’intrada ant la sala vnisend da fòra, cola che a dà ant la zòna neuit e cola che a pòrta an cusin-a. Telefono an sël taulin davzin a na poltron-a, mòbij modern, sofà, poltron-e, mòbil bar. S’un tàulin na bela fòto ancornisà ‘d Gemma. Un pòrtamantel con pendùa la giaca dl’avocat Ermes, padron ëd ca e cola ‘d Diego sò amis. Quàder e an sël fondal na bela granda fòto ‘d Miriam, la prima fomna. Jë spìrit a l’avran come vestimenta semplicement ëd camison ëd divers color a seconda dël carater dlë spìrit che a lo pòrta.
Diego e Ermes a son vestì con normal elegansa. Stella, la cambrera a l’é na fomna giovo e grassiosa, ma vestìa an manera seria nen aparisent (vestì neir long fin a metà gamba, scuffia nèira con crestin-a bianca e faudalin bianch e scarpe basse). Vestìa parèj as nòta ‘l meno possibil e a l’é pròpe nen atraenta. Sòn për ël contrast con la Stella dl’ùltim quàder.
N.B. Për na visibilità e na letura pì pronta:
Le batùe djë spìrit a saran sempre an “maiuscolet grasset”.
Le batue dij viv a saran sempre an “maiuscolet normal”.
Ij sugeriment dij comportament:
për jë spìrit a saran an “maiuscolet normal”
për ij viv a saran an “maiuscolet grasset”.
Le parole non in piemontese sono in corsivo
PRIM AT
PRIM QÙADER
Sen-a Prima
Dante e Sereno
Musica “celestiale” motobin an sotfond. Dante a l’è an pé e, concentrà, a les un manoscrit. An sla testa a l’ha na coron-a ‘d lauro come ant le soe iconògrafìe.
Sereno a spassigia avanti e andarè nojà. A sùbia un motivet e a bufa stofià.
Sereno - (parland daspërchiel) Auffah che stofia! Sì a suced mai gnente d’anteressant! Và bin! I soma ambelessì spìrit trapassà che i spetoma ‘l passapòrt për la nòstra destinassion final, ma un pòch d’alegrìa për tiré sù ‘l moral a j’andarìa pròpe! Anvece sempre sta musica “celestiale” come a la ciamo lor, che at fa vnì ‘l làit ai ginoj! E buté sù na musica alegra, da bal, nò?, na bon-a vòlta! (a Dante) Maestro?
Dante - (a grugniss sensa aussé j’euj dal manoscrit ch’a les)
Sereno - È (a ripet ël son che a l’ha emetù Dante) Bela conversassion! “A-j và ‘d passiensa - a l’han dine quandi ch’i soma rivà - le pratiche për ël passapòrt a son longhe” Tsé! Anche sì burocrasìa! (a Dante) Maestro?
Dante - (a grugniss sensa aussé j’euj dal manoscrit ch’a les)
Sereno - (parland daspërchiel) N’autr bon chiel-sì! A l’han dane sto Dante come spìrit guida e a l’han dine: “A l’ha tanta esperiensa e a conòss tuti ij segret dël mond dij trapassà, ël poeta. Av farà tanta companìa e av mostrerà tut lòn che i deve amprende për peui fé na bela vita da spìrit” Bela companìa, va là! Un che a rij nen gnanca a feje ‘l gatij sota ai pé! (torna a Dante) Maestro?
Dante - (a grugniss sensa aussé j’euj dal manoscrit ch’a les)
Sereno - (a Dante) Anlora? An compagna a fé un gir, giù, an sla tèra a vëdde còsa a fan ij nòstri amis? A l’avìa amprometun’lo.
Dante - (lesend a mesa vos) Anime grame che lassà an sla tèra
le vòstre tante mal’assion i l’eve,
as pronta adess për voi na vita amèra!
Sereno - Sùbit na bela neuva, nèh? Grassie! Ma quale grame assion, Dante!
Dante - Maestro, prego!
Sereno - Và bin. Maestro! Mi, im ciamo Sereno e sereno an vita i son sempre stàit! I l’hai sempre vorsuje bin a tuti, specialment a le fomne giovo e grassiose…
Dante - … e marià!
Sereno - Eh, foma nen ij cicapoj adess! Marià o da marié sempre fomne a son! L’important a l’è contenteje!
Dante - (indicand ël manoscrit) L’ultima euvra dla mia ispirassion
Peuss, përpiasì, an santa pas rilese?
Stà ciuto adess e romp nen ij….
Sereno - …ij maron! I l’hai capì! Che antipatich ch’a l’è chiel-sì!
Dante - (amostra ‘l manoscrit) Sereno atent, ch’it mando ant ël giron
dj’ampertinent che an sij ginoj as men-o
e, chin, rabasto an tera sò menton!
Lì it fico! Rispetme e rispond ëd meno!
Sereno - (parland daspërchiel) Sempre ancamin a lese o a scrive, sto Dante! Mai che na vòlta as peussa ciaciarè ‘d còse normaj! Mach leteratura, poesìa, filosofìa. Lë spòrt a j’anteressa nen. Le fomne? (aussand la vos) Për chiel a esist mach Beatrice!
Dante - (a scata ansios) Beatrice? A l’è sì? Andova a l’è la pìa?
Ah, s’i podèisso stessne ‘n pòch ansema!
Sereno - A l’ha vist chiel e a l’è volasne via!
Dante - Sfacià! Brusa a l’infern ant ël neuv poema!
Sereno - (a àussa le spale) Ma butme un pòch andova ch’it veule! Che barba! Tant da lòn ch’i vëddo it l’has nen tacane un-a ant la toa Divina Comedia! It ses nen ti ch’it decide la fin ch’i foma! Almeno a rivèissa mia amisa Miriam. Con chila i podrìo ciaciaré un pòch e da na paròla an sù am manderìa nen a l’infern (a vos àuta vers Dante) come a fa quaidun ëd mia conossensa, nèh?
Sen-a Sconda
Ij dit pì Miriam
Miriam - (che a intra an sj’ùltime paròle ‘d Sereno) I son sì, i son sì! Na frisa ‘d passiensa! I son andàita a l’ufissi përmess a ciamé se dòp quasi n’ann ch’i son sì am lasso calé giù mach për vëdde còsa a-i capita an ca mia (a Dante) Bondì maestro!
Dante - Ca toa a l’era, adess a ‘l l’è pì nen!
Tò spìrit pr’abituesse a la mòrt
tre dì giù a l’è stàit, peui l’han dite, ven!
Miriam - I lo sai, i lo sai! Tuti jë spìrit dij mòrt a resto dontre dì sla tèra prima ‘d ven-e ambelessì.
Sereno - Anche mi i veuj torna andé giù pì presto ch’as peul, Miriam, che i son stofiame ‘d girolé a veuid di e neuit an mes a ste nivole! I veuj torné a vëdde un pòch ëd moviment, ëd vita!
Miriam - Mi i l’hai pressa ëd calè torna giù, sùbit!
Sereno - Anche ti për divertite con un pòch ëd vita notturna?
Miriam - Nò! Për porté la confusion an ca ‘d Ermes!
Sereno - Tò òmo?
Miriam - Si, mé òmo, col fedifrago!
Dante - Che Miriam soa tròp prest l’ha dësmentià
e an quatr e quatreut n’àutra a l’ha marià!
Da doi dì sarà a gioch son gal e pola
E a Miriam a-j monta la fel fin-a an gola!
Miriam - Maestro, përpiasì làh, ch’a gira nen ël cotel ant la ferìa almeno!
Sereno - Certe vòlte a l’è pròpe ansoportabil chiel-lì! (a Miriam) Però! A l’ha na bela resistensa, nèh, tò Ermes! Doi dì sensa molé!
Miriam - Òh con mi a l’è durà quasi tre dì la prima neuit!
Sereno - (con amirassion) Quasi tre dì?
Miriam - Sicura! A l’è pròpe për difende sto nòstr recòrd che i l’hai pressa ‘d calé giù a dësturbelo! (a Dante) Maestro? I lo prego, ch’an men-a giù an sla tèra prima ch’a sìa tròp tard.
Dante - Fomna, ch’it sente ancor core ant le ven-e
e fërmiolé an ti la gelosìa
i veuj giutete a dé a le toe pen-e
sùbit na fin. Sàh, fòrsa andoma via!
Deme un second e ‘l vòstr gigèt frené…
Sereno - … che a nòst Dante j’è scapa da pissé!
Dante -(a mostra‘l manoscrit) Spìrit spiritos, t’lë spìrit it nieras! (via)
Sen-a Tersa
Miriam e Sereno peui torna Dante
Sereno - (crijandje dapress) Mej ant la grapa, maestro, parèj almeno i m’ancioco! (a Miriam) Meno male che le soe a son mach fantasìe përchè da quand i lo conòsso a l’ha già condaname a mila e un torment ant ël so neuv poema, “La diabolica farsa”!
Miriam - Sent Sereno, ma ti ch’it lo conòsse da pì temp, come mai a parla anche chiel ël piemontèis?
Sereno - Përchè? It lo sas ancora nen?
Miriam - Còsa?
Sereno - Noi, spìrit, i parloma tute le lenghe d’ës mond!
Miriam - Ma dabon?
Sereno - Sicura! Varda: mi i son veneto, ma con ti, piemontèisa, i parlo an piemontèis. Ma s’it vorèisse ti it podrìe parleme an venesian.
Miriam - Mah, magara un dì o l’àutr i-i preuvo.
Sereno - (a vëdd Dante ch’a rientra) Òh bin! Ël maestro a l’è liberasse! (a Dante) Andoma giù anlora?
Dante - (rientrand) Con mi as và là ant la sità dla Mòle
con mi as và là andova ‘s beiv ël “bicerin”
con mi as và là con sti doi sëccamiole…
Sereno - … a rompje ij chitarin a jë sposin!
DANTE, SERENO e MIRIAM (via)
FIN DËL PRIM QÙADER
LUCE BASSA BASSA E AS RITIRA ‘L trompe- l’oeujl CON LE NIVOLE
PRIM AT
SENOGRAFÌA DLA CÀ DJË SPOS
A l’é sèira e an gir a-i son ij segn d’un riceviment për un matrimòni.
Stella a l’è ancamin che a cheuj piat, piatin, tasin-e da cafè e bicer da porté an cusin-a a lavé. Diego a l’è an pé che a bèiv l’ùltim cichèt mentre a varda la fòto ‘d Miriam. Lë spìrit ëd Miriam a l’è an pé da fianch al tàulin andova a j’è la fòto ëd Gemma e, pen-a che ‘l velari a l’è duvertasse, a sfiora la fòto e a la fa cogié a facia an giù peui a và a setesse su na poltron-a. Anche Dante a l’é setà su na poltron-a. Lë spìrit ëd Sereno a-j và sempre dapress a Stella.
Sen-a Quarta
Stella, Diego, Miriam, Sereno e Dante
Stella - (a sent ël colp dla fòto che Miriam a l’ha fait cogè e a và a tirela su) Dròlo, ancheuj sta fòto a l’è già sversasse pì che na vòlta. A veul nen sté an pè!
Diego - A l’è stàit un bel riceviment për ël matrimòni, col d’jer, pa vera Stella?
Stella - Bel për chi a l’ha beivù, mangià e balà, monsù Diego!
Diego - Mè amis Ermes a l’ha organisà la festa për sò matrimòni pròpe dabin!
Stella - A sarà costaje na bela cifra!
Diego - Chiel a l’è un che as fa manché mai gnente!
Miriam - Si! Con ij mé sòld!
Sereno - Come, con ij tò sòld?
Miriam - Chiel a l’avìa gnente! I l’hai marialo che a l’era n’avocatucio a le prime arm, sensa un pichin! Ca e sòld a j’ero già tuti mé e chiel a l’ha mai fàit gnente e adess a s’jë gòd con cola Gemma lì!
Diego - Però, pòvr òm, stavòlta a l’ha dovù rinunsié al viagi ‘d nòsse për cole cure fisioterapiche che Gemma a dev asolutament fé tuti ij di dòp l’incident an machina ch’a l’ha avù.
Stella - Già! Che dròlo però col incident. A l’era neuit e tòta Gemma che a guidava a dis che a l’ha vist ‘d colp paresse un fantasma davanti a la vitura.
Sereno - Eh già! A l’era su tuti ij giornaj “Curioso incidente d’auto. La guidatrice dichiara: “Un fantasma m’è apparso all’improvviso davanti alla vettura e si é esibito nella danza del ventre” La polizia propende però per un colpo di sonno”.
Stella - Fortun-a che tòta Gemma a andasìa pian!
Miriam - Fortun-a un còrno!! A l’ha pro sbatù contra un platano ma andasìa pian e chila a l’è fase mach pòch mal e Ermes, ch’a durmìa, gnanca në sgrafignon e parèj a l’han podù mariesse.
Sereno - E a ti at toca ancora speté!
Miriam - Pensé che i l’hai fàit ëd tut për mandé a mont sto matrimoni!
Stella - Però i capisso nen! Monsù Ermes a l’ha vorsù assolutament che stasèira j’amis pì intim a vnisèisso torna a sin-a ambelessì e peui nì chiel nì madamin Gemma a son fase vëdde!
Miriam - Da jer a son sarà ant la stansia sti doi vergognos!
Diego - Epura a l’avìa dit che l’anvit a l’era për conclude dabin tuti ansema sti doi di ‘d festa an alegrìa!
Sereno - Òh, a chiel a-j manca nen l’alegria ‘d sicura.
Stella - (sarcastica) Le pì alegre i soma stàite la cusinera e mi, monsù Diego!
Diego - Ma và?
Stella - (c.s.) N’alegria! Mi e Ròsa i l’oma travajà saba e duminica për quatr!
Diego - Ti, Stella, chissà se a la pòvra Miriam a-j dëspias che dòp gnanca n’ani ch’a l’é andassne, tò padron Ermes a sia già torna mariasse.
Stella - Madamin Miriam a l’è mòrta e adess a vòla lassù contenta e beata.
Miriam - Contenta un còrno, balenga! Mi i son sì ch’im rusio ‘l fidich!
Dante - (recità) J’è scrit sla pòrta ch’l’oma tuit passà
” Òh voi ch’intre ògni speransa lassé!”
‘Dcò le passion a devo resté dë ‘d là!
I soma mòrt! L’è inutil ringreté!
Diego - Si, magara Miriam a l’é lassù contenta e beata, ma pì content ancora a l’è mè amis Ermes che a l’è da jer ant la stansia ch’as rusia col doss bëscotin ëd Gemma soa neuva sposa.
Miriam - Adess i-j tiro na cadrega an sla testa a col deficent ëd Diego!
Dante - (recità) Dà nen dament a lor, ma varda e passa!
Sereno - (ch’a l’è ancamin che a amira ‘l daré ‘d Stella che a l’è cinà a cheuje un cuciarin d’an tèra) Mi i vardo, Dante, i vardo pro!
Dante - Strage ‘d cotin an vita it l’has fàit
Ma adess mé car Sereno it varde mach,
Ch’lòn ch’it l’avìe da dé, it l’has già dàit!
Diego - E a ti, Stella, at pias madamin Gemma?
Dante - Ahj! Sta domanda a portrà na rispòsta
për ti Miriam motobin dolorosa.
Na spà a t’anfileran tra còsta e còsta!
Miriam - (a-j fa segn a Dante dë sté ciuto) Ssst, sentoma còsa ch’a dis…
Stella - O costa o cola na padron-a a val n’àutra!
Miriam - Stupida!
Dante - (a rijola sarcastich) Ciamje nen al mul d’amé sò padron!
Miriam - Përpiasì, maestro, ch’a anfierissa nen!
Stella - Dròlo, i l’hai come la sensassion d’avèj quaidun ch’am ven sempre dapress! Monsù Diego, ch’a scusa, ma mi i l’avrìa finì e…
Diego - … e it ses ëstraca.
Stella - Ebin, na frisa! A l’è da ses ore stamatin ch’i coro. J’amis dël padron a son tuti andassne e a j’è mach pì chiel…
Diego - … già, già, e mi i dovrìa andemne, ma it vëdde, mi i son ël pì car amis d’ Ermes, tò padron, e i faso la guardia che gnun a lo dësturba.
Miriam - Magara a lo dësturbèissa quaidun, col traditor!
Stella - (a rii) Sempre veuja ‘d rije chiel, nèh?
Diego - Anche mi i son strach, Stella e i l’hai nen veuja ‘d torné a ca … adess. Sent, setomse ansema an sël sofà, beivoma quaicòs, peui magara dòp…
Sereno - Magara dòp, còsa? Giù le man da chila-lì, nèh!
Stella - Eh, am piasrìa pro nèh, ma chiel a l’è un tipo tròp pericolos. I l’hai vist come as pijava dij passagi, jer, con le fomne giovo al riceviment.
Miriam - A l’é vera Diego! I l’hai notalo anche mi!
Diego - Passagi? Mi? Nò, a l’è ch’a j’era tanta ‘d cola gent che squasi squasi it podìe gnanca girete!
Stella - Eh già! E anlora na fërtadin-a da sì e… “Òh, pardon!”. N’àutra da là e… “Òh, ch’a më scusa”…
Diego - Ven sì, ven, che i ciaciaroma mach! Fidte.
Miriam - Ma it vergògnte nen? Tireje ‘l ròch anche a col tros dë Stella? Còsa che t’i-i treuve an cola-lì, ch’a l’ha gnun-a grasie? Che peui a l’ha ‘l moros e a l’è onesta!
Stella - Tròp pericolos. Im fido nen!
Miriam - Vist?
Dante - Tant giudissiosa e tant onesta a smija,
Stella cambrera, che parèj n’j’é pòche,
tant brava a l’é e d’un moros fornìa,….
Stella - (dòp n’atim ëd riflession a s’anseta an sël sofà) Va bin….. ma ch’am toca nen, dësnò i m’ausso!
Dante - …ma peui, tèh! …
Sereno - …as compòrta come j’òche!!
Miriam - E brav Sereno! It fase concorensa poetica al maestro, adess?
Sereno - Nò, nò, im përmëtterìa mai! Però mej ch’im piassa tra sti doi lì, an sël sofà. (a s’anseta tra Stella e Diego)
Diego - Che buf d’aria frèida ch’a l’è staje, Stella, it l’has sentù?
Stella - A l’è vera! (as guarda d’antorn) Pura le fnestre a son tute sarà!
Diego - Ven sì, ven pì davzin che i së scaudoma.
Miriam - Che filon! Ma it vergògne nen?
Stella - Monsù Diego, i l’hai avertilo. Se am toca i m’àusso!
Diego - Tranquila, Stella, i veuj mach ciaciaré un pòch. Ti it l’has ël moros?
Stella - Si! Me Stev a fa ‘l mecanich!
Diego - Mecanich?
Stella - A rangia le machine.
Diego - Bon a savèisse, parèj quand che la mia machina a l’avèissa dëbzògn ëd quaiche riparassion… (e as davzin-a un pòch a Stella andasend quasi a setesse an fàuda a Sereno)
Sereno - (a së spòsta un pòch vers Stella) Ti belfieul, slargte nen tròp, nèh?
Stella - (ch’a pensa a sò Stev as n’ancòrz nen dla mòssa ëd Diego) S’a veul i-j dago l’indiriss dl’òficina.
Diego - Dòp, dòp! E quandi ch’i seurte ansema andova i andeve?
Stella - Al cine, a balé…
Diego - A balè? (ancora na frisa pì davzin)
Sereno - Òh, it veule vnime an fàuda? Stà an là!
Stella - Nen për di, ma i son na brava balerin-a mi, a sà?
Diego - Anche mi! Sent, i buto su un tango e i lo baloma ansema, eh?
Sereno - Si, dai, ch’i l’hai veuja ‘d balé anche mi.
Stella - Nò, nò, përchè peui monsù Ermes a sent e i lo dësturboma.
Sereno - Ma fate furba! A l’è tròp ampegnà a fé d’àutr, Ermes!
Diego - I tenoma la musica bassa che a senta nen.
Stella - Speroma mach che peui mè Stev a ven-a nen a savèilo përchè a l’è tant gelos!
Diego - Se it i-j lo dise nen ti, mi i parlo nen, sta tranquila.
Stella (squasi convinta) Mah, i sai nen se…
Sereno - Ël gieugh as fa pericolos! Adess i-j penso mi a rompe st’atmosfera e a feje slontanè. (a s’àussa, a và davzin al tàulin e…)
Miriam - Sereno, Sereno! Campa giù la fòto ‘d Gemma !
Diego - Anlora, baloma?
Sereno - (…a sbat giù la fòto ‘d gemma che a fa un colp)
Stella - (a pianta un crij e as campa ant ij brass ëd Diego) Aaah! Còsa a l’è stait?
Dante - (a rij, peui) Faussa mòssa a pòrta fauss risultà!
As chërdìa ‘d dëscobié ij doi, Sereno,
ma adess la cobia si ch’l’è … bin cobià!
Diego - (a Stella, tnisendla bin strèita e caressandla) Gnente, gnente, Stella! A l’è mach cascaje giù na fòto dal taulin.
Stella - (arpijandse as rend cont dla situassion e a s’àussa decisa) Òh mare santa! Ma còsa i faso mi ambelessì ambrassà con chiel!
Diego - Calmte, Stella, adess i butoma su un pòch ëd musica e i baloma.
Stella - Ma che balé! Nò, nò, ch’a vada via, përpiasì, ch’a l’è tard e i veuj andé a cogeme anche mi. Bon-a neuit!
Diego - Ma speta! Speta ancora na minuta!
Stella - Nò! Bon-a neuit, monsù Diego! (a pija dal pòrtamantel la giaca ‘d Diego e a-j la spòrz, peui a lo compagna a la pòrta)
Diego - (an sla pòrta) E và bin. Ciao, ma magara un dì o l’àutr i la foma na bela balada ansema, nèh? (via)
Stella - (sarand la pòrta) Come nò! Pì che ‘n dì … l’àutr! (andasend vers la còmune) Mi i l’hai già mè Stev ch’am rangia dabin… la machina! (a buta a pòst la fòto ‘d Gemma) Ma còsa a l’ha sta fòto ancheuj? (via)
Sen-a Quinta
Miriam, Sereno, Dante
Miriam - Compliment, Sereno! It l’has rovinaje la frità a Diego!
Sereno - (a Dante imitandje ‘l ton declamatòri, come a dije “stavòlta it l’has sbalià”) “Faussa mòssa a pòrta fauss risultà!” Nèh, maestro?
Dante - (sensa scomponse) Se na bala it lanse vers n’ostacol
pen-a tocà a rimbaussa e as lontan-a.
Stella sòn l’ha fàit, nen për miracol,
ma për na lege fisica sovran-a
e pa për l’assion toa sbalià! Che a col
colp, sautà a l’è dla volp drinta a la tan-a!
Miriam - Ciapa su e pòrta a ca Sereno! Come sempre Dante a l’ha rason.
Sereno - (pian) Am fa na rabia ch’a l’àbia sempre rason, ma un dì o l’àutr… (fòrt) Bin, adess còsa i na dise se i andoma a fé un gir andova a j’è ‘d musica parèj i baloma un pòch?
Miriam - Mi i l’hai vorsù ven-e ambelessì për fé an manera che col fedifrago d’Ermes a batèissa nen ël nòstr recòrd con soa neuva sposa. I voroma studié còsa fé prima che a sìa tròp tard?
Sereno - E a và bin! A balé i andaroma dòp! Vàire temp i l’oma ancora a disposission?
Miriam - Nen tant.
Sereno - Andoma ant la stansia e foma bordel!
Miriam - Soma o i soma nen dë spìrit! E anlora studioma quaicòs ëd pì spiritos. Quaicòs che sti doi spos as ricorderan për sempre.
Sereno - Già, ma còsa. (a Dante) Chiel maestro che a l’ha tanta fantasìa, an sugeriss gnente?
Dante - Ant ël mes dël giardin ëd costa vila
son trovame davzin a na vitura
con un motor potent, un-a ch’a fila.
Vàire bel sarìa fé a jë spos paura
con l’urlo dël motor possà a mila
parèj s’aussran e ti it saras sicura
che tò recòrd, Miriam, acora a dura!
Sereno - Maestro, brav! Ma i podrìo fé ‘d pì. Nen mach i la butoma an mòto, ma i andoma anche a fesse un gir an pais…
Miriam - … parèj tuti a parlerìo peui dla Jaguar d’Ermes ch’a viagiava a tuta bira guidà da jë spìrit.
Dante - Bogieve anlora che d’apress iv ven-o
përché s’i guido mi i peule giurelo,
ant ël prim fossal ch’a j’è, drinta iv men-o!
Miriam - Bin! Foma un pòchi ‘d gir ant la cort con ël motor e le trombe al massim, peui andoma a sbaruvé la gent për le strà dël pais …
Sereno - … e dòp i doma la machina an man a Dante e ….
Miriam - … e parej Ermes as la troverà drinta un fossal? Bela idea, ma mi i n’hai un-a mej. Lasseme guidé e i vedreve. (mentre ch’a seurt a cogia torna la fòto ‘d Gemma a facia an giù, peuivia con Sereno)
Sereno - Si, si. Guida pura ti. (via)
Dante - J’è nen còsa al mond pì pericolosa
che na fomna anrabià përchè gelosa! (via)
Dòp quaiche second as sent ël bordel d’un motor potent possà al massim dij gir che peui a së slontan-a sonand la tromba mentre che an sen-a a intra Stella, ëd corsa, tuta sbaruvà e an pigiama, un suvaman an sle spale, ij bigodin e con la facia ampiastrà ‘d crema për la pel. A dev esse ‘l meno apetitosa possibil!
Sen-a Sesta
Stella peui Ermes e Gemma
Stella - Mare santa! Che paura! I l’hai vist da la fnestra dla mia stansia la machina dël padron che a girava për la cort sensa gnun andrinta! E adess a l’è slontanasse vers ël pais! (a ciama) Avocat, avocat, monsù! Presto, ch’a ven-a!
Ermes - (a intra anche chiel an pigiama e tut frastornà) Còsa a l’era ‘s bordel, Stella? A smijava ‘l motor dla mia vitura.
Stella - Nen “a smijava”, a l’era!
Ermes - Come a l’era? Se mi i son sì e le ciav a son ant la sacòcia dla mia giaca! (a và al pòrtamantel e a pësca ant la sacòcia le ciav) Tèh, a son sì!
Stella - (a tërmola da la paura) Avocat, magara ai fantasma a-j servo nen le ciav!
Ermes - Ai làder, it veule di!
Stella - Nò, ij làder a l’han la facia!
Ermes - (a-j passa na man davanti a j’euj) Òh, Stella, it ses dësvija o it seugne? I të straparle!
Stella - Avocat, i l’hai paura! I l’hai vist tut da la fnestra! Col ch’a guidava a l’avìa nen la facia.
Ermes - Mah përpiasì, lah! A sarà quatas’la con un pasamontagna.
Stella - E a l’avìa gnanca la testa e gnanca le man.
Ermes - Ti, vàire cichet it l’has beivù quandi a son andàit via j’òspiti, eh?
Stella - (risentìa) Avocat, ch’a scusa, nèh, ma mi i beivo mai gnun cichet, ch’am chërda!
Ermes - Va bin, va bin, it chërdo. Però it dise còse sensa sens.
Stella - Mi i diso ch’a l’era në spìrit ch’a guidava.
Ermes - E già! Adess jë spìrìt as diverto a rubè j’automòbij! Ma fame ‘l piasì!
Stella - Che peui, magara, a l’han gnanca la patent.
Ermes - (dzora pensé) Mej!! Parèj s’a-j fërmo ij carabigné…. (realisand la stupidada ch’a dis) Ma còsa it im fase dì! Meno male ch’a j’è gnun ch’am sent!
Stella - Epura a l’era un fantasma!
Ermes - Sent! Mòla lì con sta stòria. Da ste part fantasma a l’é mai stàine e peui ij fantasma, a diso, che a stan ant ëcà e a campo an aria le còse, as diverto a s-ciapé jë specc e a rabasto le caden-e ant le sofie o për le scale. Ti it l’has vist o sentù quaicòs dël gener, stasèira?
Stella - Nò, ma ancheuj la fòto ‘d madamin Gemma a l’è cogiasse da sola pì che na vòlta an sël taulin! Ch’a guarda a l’è torna giù!
Ermes - A sarà ‘l pé dla curnis che a ten pì nen. Tirla sù e basta.
Stella - A sarà pro, ma mi… (a tira torna su la fòto ‘d Gemma)
Ermes - Piantla lì! A son nen stàit ëd sicura ij fantasma a pijesse la mia vitura, ma un delinquent ëd làder. Và a deurme, và. Mi adess i faso na telefonà ai carabigné për denunsié ‘l furto!
Stella - Bon-a neuit avocat! (via peui as fërma ciamà da Ermes)
Ermes - Bon-a neuit! (a Stella) Ah, sent, fa ‘l piasì. Portje na limonada càuda ant la stansia a madamin Gemma.
Stella - A l’ha ancor nen limonà a basta? (as n’ancòrz d’avèj dit na stupidada e as buta le man an sla boca)
Ermes - Ti, scostumà!
Stella - Ch’a më scusa, ch’a më scusa avocat, a l’è scapame.
Ermes - Scusà, ma atension ant ël parlé, nèh? E adess và!
Stella - Sùbit! Però a l’era pròpe në spìrit ch’a guidava! (via ëd corsa)
Sen-a ch’a fa Set
Ermes peui Vos al telefono d’un carabigné e dòp dël maressial
Ermes - Òh, ma chila-lì a veul pròpe avèj sempre l’ùltima paròla, nèh! (a và a campesse an sla poltron-a ch’a j’è davzin al taulin con ël telefono) Mama che doe giornà! I son sfinì! (a pija an man la rubrica telefonica, a serca un numer peui a pija ël telefono e a s’lo pòsa an sij ginoj e a compon un nùmer) Sàh! Che i buta ‘l vivavoce parej i l’hai nen da ten-e la cornëtta an man! (Cita pàusa e son ëd lìbero, peui)
Vos al tel. - Prònto! Stazione carabinieri!
Ermes - Buona notte!
Vos al tel. - Buona notte a lei! (e a dëstaca la comunicassion)
Ermes - Mah còs diav … (a resta sorprèis. Peui a fa torna ‘l numer)
Vos al tel. - Prònto! Stazione carabinieri!
Ermes - Buon… nò, senta!
Vos al tel. - Sento!
Ermes - Avrei bisogno di parlare al maresciallo.
Vos al tel. - Sono il piantone. Dica a mia.
Ermes - Non c’è il maresciallo?
Vos al tel. - C’è, ma occupato é. Dica pure a mia!
Ermes - Senta…
Vos al tel. - Sento!
Ermes - Desidererei parlare direttamente al maresciallo. E’ una còsa urgente: un furto.
Vos al tel. - Venghi domattina alle 8,30, ora l’ufficio chiuso è.
Ermes - La prego, mi passi il maresciallo al telefono. Sono l’avvocato Bellavita.
Vos al tel. - Ah, isso é! (a àuta vos al marescial) Marescià, ce stà chillu pazzo al telefono!
Ermes - Ma come si permette! Pronto… (gnun a rispond) Pronto!
Mar. al tel. - Pronto! Maresciallo Fedele De Secoli! Attenda un momento che prima devo sistemare un pazzo furioso! (a finis ëd detè lest) Scrivi Caprariccia! … commettendo le seguenti infrazioni, due punti, guida a velocità elevata in centro abitato. Fuggito dopo aver provocato un incidente. Disturbo della quiete pubblica ovvero suonava trombe ad alto volume in piena notte. ..
Capr. al tel- Piano, piano marescià ch’a nun ce stò dietro. (a scriv)…ovvero trombava volando alto in piena notte…
Mar. al tel. - Caprariccia, ma che ca…iser scrivi?! Và a dormire, và, che finiamo domani! (a Ermes) Pronto chi parla?
Ermes - I son l’avocat Bellavita, marescial.
Mar. al tel. - Brav avocat, brav! Compliment! Mi i capisso che chiel a l’è pen-a mariasse e a veul festegè, ma pianté sù un bordel dël gener…
Ermes - Che bordel, ch’a scusa?
Mar. al tel. - Che bordel? A l’è passà sì an centro con soa Jaguar ai sentesinquanta a l’ora anciorgnend tuti con le trombe al massim dla potensa. A l’ha fàit sinch vòlte contraman ël gir dla rotonda ch’a j’è an sla piassa provocand n’incident. A l’è anfilasse ant ël giardin pùblich pistand tute le fior e ruvinand ël pra a l’ingleisa, peui…..
Ermes - … moment, moment! Mi?
Mar. al tel. - Ch’a scusa, nèh, ma a l’è nen soa la Jaguar rossa targà EB 000 BE?
Ermes - Si, a l’è la mia.
Mar. al tel. - Donca! (as sent, provenient dal telefono, un fòrt e prolungà son ëd trombe e ‘l bordel d’un potent motor) Ecco! Ch’a senta, ch’a senta! Adess chiel a l’è torna sì ch’a gira come un mat con soa Jaguar. Ch’a lo nega s’a l’è bon!
Ermes - Marescial, mi i son sì!
Mar. al tel. - Ebin? Còsa ch’i l’hai dit mi?
Ermes - Nò, i son sì, al telefono, ch’i parlo con chiel!
Mar. al tel. - (realissand) Oh, bòja fauss! A l’è vera!
Ermes - La machina a l’han rubam’la. I vorìa pròpe denunsié ‘l furto!
Mar. al tel. - E a podìa nen dimlo sùbit? Avanti, ch’a confessa! Quandi a l’ha rubala, e chi a son ij sò complici!
Ermes - Ma maressial còsa a dis? Mi i son la vitima.
Mar. al tel. - (a-i fa ‘l vers) Mi i son la vitima. Figuromse! A diso tuti parej quandi che i ciapoma! Sù, sù che a l’è tard e i son strach. Ch’a confessa e fomla finìa!
Ermes - Mi confessé? I l’hai gnente da confessé! I veuj spòrze denunsia contra ij làder dla mia Jaguar, mi!
Mar. al tel. - Ah già! Ch’a më scusa avocat, ma sa a l’è na deformassion professional la mia e an pì ancheuj a l’è stàita na giornà motobin faticosa i son pien ëd seugn e i riesso pì nen a rasoné dabin.
Ermes - Forse a l’è mej che i ven-a ‘d përson-a doman matin da chiel an ufissi. I saroma tuti pì riposà. Bon-a neuit.
Mar. al tel. - Và bin! I lo speto. Bon-a neuit avocat!
Ermes - (a angancia la cornëtta)
Sen-a ch’a fa Eut
Ermes e Gemma
Gemma - (a intra sopiand legerment për ijpostumi dl’incident d’auto) Tesòr? Còsa a l’è stàit tut col bordel?
Ermes - Ij làder, Gemma, a son pijasse la mia Jaguar. I l’hai pen-a parlà adess con ël maressial dij caramba. A l’ha dime che a son divertisse a fé ij mat giroland a tuta bira an pais, sbaruvand la gent. A l’han anche provocà n’incident peui a son scapà.
Gemma - E adess?
Ermes - Adess gnente. Doman matin i vado a fé la denunsia dël furto.
Amprovisament as sent ël bordel d’un motor potent possà al massim dij gir che as davzin-a.
Ermes - La mia Jaguar! (a seurt ëd corsa d’ant ëcà)
Gemma - Ij làder at la ripòrto? (via dapress a Ermes)
As sent un son fòrt ëd trombe e na gròssa frenà an sla giaira dla cort.
Peui un crij ‘d fomna.
Gemma - Ahhhh!
Ermes - (da fòra sen-a) Gemma! Gemma! Oh mi pòvr’òm! Gemma! (crijand da fòra sen-a) Stella, Stella, cor, presto! Giutme!
Fin dël Prim At
COJ DË ‘D SÀ…
SCOND AT
PRIM QUADER
La sen-a a l’è cola dël prim at an ca ‘d Ermes
Sen-a Prima
Ermes, Diego, Miriam, Sereno e Dante
Diego - (an pé davzin a na poltron-a come se a fussa pen-a intrà) Ma come a l’è andàita?
Ermes - (setà an sël sofàe tut sagrinà) Pòvra Gemma! La Jaguar a l’ha frenà a l’ùltim moment e chila a l’è pijasse paura, a l’ha fait un saut andarera, a l’è antrapasse ant lë scalin, a l’è cascà e a l’ha batù la schin-a e la testa.
Miriam - (setà an sla sponda dël sofà davzin a Ermes a-j carëssa ij cavèj come për consolelo) Scusme, Ermes, tesòr. I son sbaliame. A dovìa nen andé parèj.
Sereno - (an pé davzin al mòbilbar) Ma s’it l’has falo apòsta a frené a l’ùltim moment!
Miriam - Ma mi i vorìa mach sbaruvé Ermes!
Diego - A l’ha perdù sùbit conossensa?
Ermes - A l’ha pì nen dit na paròla. I l’òma ciamà la Cross Rossa e a l’han ricoverala d’urgensa a l’ospidal. Pòvra Gemma!
Miriam - E còsa i na savìa mi che cola andurmìa ‘d Gemma a andèissa a bate la schi-na e la testa an slë scalin.
Sereno - Magara it preferìe che a fussa stàit Ermes a bate la testa an slë scalin, nèh Miriam?
Dante - (rivand da fòra)
Bin dit Sereno. Brav, it l’has tacaje
përchè drinta a sò cheur Miriam sperava
che le piume Ermes a l’avrìa lassaje
për lë sbaruv e sì da noi a rivava.
Purtròp però l’afé mal a l’è andaje
che sì a rivrà chi meno a së spetava.
Miriam - A riva Gemma? Òh bin! Mej che gnente! Ch’a riva e peui i la penten-o mi da bin sta sbërnufia consolatris dij vidov!
Diego - Ma varda che destin! Al second dì ‘d matrimòni!
Ermes - (sagrinà, quasi piorand) Pòvra la mia sposi-na!
Miriam - (a-j da në s-giaflet an sij cavèj) Ti! I son mi la toa sposin-a!
Ermes - (as rangia ij cavèj che a son bogiasse)
Sereno - Pijtit’la nen Miriam! Quandi ch’it ses mòrta im ricòrdo che a l’ha dit’lo anche a ti ”Pòvra la mia sposin-a!”
Miriam - Ah sì? (sconsolà) Eh già, a l’ha mai avù tanta fantasìa mé Ermes!
Diego - Sent, ma chi a guidava la Jaguar?
Ermes - E chi a lo sa? A l’avìa ij fari abagliant anvisch che a më sborgnavo e peui i son sùbit precipitame a vëdde come a stasìa Gemma. Quandi che i son andàit a controlé a j’era pì gnun an sla vitura.
Diego - A sarà scapà mentre ch’it controlave le condission ëd Gemma.
Ermes - Lòn che i capisso nen a l’è ‘l përchè un làder as ruba na Jaguar, a fa ‘l mat për le strà e peui a la ripòrta andaré!
Diego - A sarà quaidun che a ‘l l’ha sù con ti!
Ermes - E chi? Mi i l’hai mai fàit gnente ‘d mal a gnun!
Miriam - A mi it l’has fane! A l’è col-lì ‘l bin ch’it im vorìe, eh? Mariete torna e presto parèj! Disij’lo un pòch anche ti Diego! Disi-j’lo!
Diego - (come a l’avèissa sentù) Bèh! A la memòria ‘d Miriam it l’has faje mal. Mariete torna dòp gnanca n’ani ‘d vidovansa!
Ermes - It veule di che col tesòr ëd Miriam…?
Miriam - Bin. Ciameme tesòr a l’è già quaicòs, ma a basta nen!
Ermes - … Nò, a l’è pa posibil!
Diego - E përchè nò! Mi, it lo sas, i partecipo a le sedute spiritiche e i l’hai sentune ëd cole dròle và là!
Ermes - Ma dis gnun-e gavade, brav! Ij mòrt a son mòrt, a guido nen la machina!
Sereno - (a l’orìa d’ Diego) Ij mòrt nò, ma jë spìrit…
Diego - Ij mòrt nò, ma jë spìrit…
Ermes - Ma përpiasì, lah, jë spirit ch’a guido…
Diego - Pensa lòn ch’it veule, ma mi i-i chërdo!
Ermes - E peui Miriam a sarìa nen stàita bon-a a core a-i sentesinquanta a l’ora për la stra e a rivé a fé sinch gir contraman an sla rotonda. A sarìa ancartasse contra na pianta prima ‘d rivé an sla piassa! Cola pòvra steilin-a d’òr!
Miriam - Steilin-a d’òr? Oh, gioja mia! Anlora it im veule ancora bin? Lassa ch’it ambrassa! (a serca d’ambrasselo, ma ….)
Ermes - (a s’aussa ‘d colp an pé e …)
Miriam - (a perd l’equilibrio e a casca a pansa mòla an sël sofà)
Ermes - A guidava pròpe da can, Miriam!
Miriam - Deficent!!!
ciochin dla pòrta
Ermes - A dev esse ‘l maressial De Secoli ch’a ven për fé j’acertamente e ‘l verbal dl’incident.
Sen-a Sconda
Ij dit pì Stella e ‘l maressial
mentre che Stella a traversa la comune për andé a deurbe
Diego - Sent Ermes, mi i vado che i l’hai n’impegn. Se it l’has damanca ciama pura che mi i rivo sùbit! Ciao!
Stella - (da fòra sen-a) Bondì maressial, ch’a s’acomoda che l’avocat a lo speta. (via traversand torna la comune)
Maressial - (intrand) Bondì avocat. (a Diego) Òh a j’è anche chiel ingegné?
Diego - Bondì! I son ëvnùit a feje un pòch ëd coragi e companìa a mé amis Ermes, ma adess im na vado. Cereja. (via)
Ermes - Ciao Diego!
Maressial - Cereja ingegné!
Ermes - Ch’a s’acomoda maressial. I peuss euffrje quaicòs?
Maressial - (ansetandse) Gnente, grassie! I l’hai pen-a pijait un cafè! Anlora, come a l’è andaìta ‘d precis la facenda? E a j’ero ‘d testimòni?
Ermes - Nò, gnun testimòni, përchè Stella, la cambrera, a l’è rivà dòp quandi ch’i l’hai ciamala për giuteme.
Maressial - Ch’am conta tut e i foma ‘l verbal. Fòra a j’è l’apontà Caprariccia e un sò colega che a fan le fòto e a pijo le misure dla sen-a dl’incident.
Ermes - Maressial setomse sì che a l’è mej për scrive. (Ermes e ‘l maressial a s’anseto a la tàula. Na vòlta ansetà a parlo tra ‘d lor a bassa vos. Ël maressial a scriv ël verbal) A l’è andàita parej. Mi i jera ant la mia stansia quandi che i l’hai sentùnë stron fòrt ëd motor che…..
Miriam - Il’oma faje pròpe në sherz da galera a sti doi spos!
Dante - J’ero cogià ij doi spos andrinta al let,
ël pòst pì giust che amor a l’ha d’esprimse,
ant un seugn vivìo, sensa gnun sospet.
Pì volte ij brass a l’han slongà për strenzse:
dòp doi dì e ‘l feu l’era ancor nen dëstiss;
ma ‘d colp però ij doi l’han dovù arendse.
Quand che në stron ëd motor, fòrt, decis
d’amblé l’ha dividù coj doi amant.
N’arsaut Gemma a fa e Ermes …giù, dëstiss!
Parèj l’è finì l’àtim anciarmant.
Galiòt l’è stait lë scherz e ch’i a l’ha falo:
e ël recòrd l’é pa pì andàit avant!
Miriam - (a Dante) Maestro? A-j’è speransa ch’a riva presto si da noi sta Gemma?
Sereno - I vëddo nen l’ora ‘d gòdme la sen-a dl’incontr tra ste doe, mi.
Dante - Calma Miriam, sta pressa ch’it l’has fren-a.
Fren-a la flin-a e toa veuja ‘d rusé.
Tòst rivrà ‘l moment ëd calmé toa pen-a
e ‘l feu ch’at brusa an cheur podras sfoghé.
Sota la sënner fin che ‘l temp a ven-a
la brasa cudiss. Peui a podrà sfiamé.
Ermes - Ecco! Tut sì lòn ch’i sai dije, maressial! D’autra part anche chiel a l’ha sentume che i-j parlava al telefono mentre che la jaguar a girava an piassa.
Maressial - Va bin. A më smija che a-i sia tut. Anche la soa cambrera stamatin an caserma a l’ha dichiarà che a l’ha vist gnun a la guida dla vitura e che chiel a l’era ambelessì ant ëca. Certo che a l’è un bel misteri cost!
Ermes - Me amis Diego che a frequenta sedute spiritiche a dis che a podrìa esse stàit në spìrit a guidé la Jaguar.
Maressial - Ma përpiasì, lah! Jë spìrit a esisto nen! A son mach ròba da ciarlatan! I-i chërderìa gnanca se…se…
Sereno - (ant l’orìa al maressial) …se adess at volèissa via d’an testa ‘l capel?
Maressial - …se adess am volèissa via d’an testa ël capel, tòh!
Sereno - (a-j da ‘n colp al capel che a vòla via)
Ermes - (a resta sbacalì e a varda ‘l capel drocà për tèra)
Maressial - (anche chiel a resta frastornà peui a cheuj d’an tèra ‘l capel) Ehm! Ancheuj a j’è un ventass dla malora!
Ermes - Ant ëcà?
a son-a ‘l telefono
Ermes - (a rispond) Pronto? …. Si i son mi…. Òmmi signor! Grassie i ven-o sùbit! (a taca la cornëtta peui al maressial) L’ospidal! I devo core a l’ospidal. (a ciama) Stella? Stella?
Stella - (a riva ‘d corsa) Si, avocat?
Ermes - Madamin a l’è pegiorà. Còma! I coro a l’ospidal.
Stella - Òmmi! Am ven da pioré. (via)
Sereno - (a Miriam) Për ti a l’ha dit l’istesse paròle, Miriam! (fasendje ‘l vers a Stella) Òmmi! Am ven da pioré!
Miriam - Anche chila-lì a l’é na balenga sensa fantasìa!
Maressial - Am dëspias tant avocat. Ch’a ven-a i lo scòrto mi con la machina ‘d servissi e la siren-a, parèj a fà prima.
Ermes - Grassie! Andoma anlora.
Maressial - I-j faso le mie condolianse.
Ermes - Ma a l’è pa mòrta. A l’han dime ch’a l’é an còma.
Maressial - Ch’a më scusa, ch’a më scusa, ma a sà: còma e mòrt ëd sòlit…
Ermes - Nèh che a chiel a-i pias portesse sempre avanti con ël travaj?
Maressial - Sicura! Perché?
Ermes - Nò, gnente. Mach na domanda. Andoma anlora? (via)
Maressial - Andoma. (via)
Sereno - I vado a vëdde come Ermes as compòrta e i cronòmetro ël temp che a dura la soa piorada.
Miriam - Përché? Për mi vàire a l’ha piorà?
Sereno - Për ti a l’ha piorà sinch minute e tërdes second. (via)
Miriam - S’as përmett ëd pioré pì temp për chila-là i campo për ària tuta la ca! (as davzin-a al tàulin andova a j’è la fòto ‘d Gemma e sfiorandla a la fa cogié a facia an giù) Adess ch’a riva a dev capì sùbit chi a comanda sì andrinta!
Dante - Òmmi òmmi, ël mé ajassin am fà mal
segn ëd brut temp, a riva na tempesta.
As pronto lòsne e tron e ancamin-a ‘l bal!
Miriam - Mi i sento gnente.
Dante - Come ‘dnans a n’orissi a së scaten-a
fastidios un vent, na bufera, adess,
prima ch’it l’àbie contà fin-a a des,
un-a a rivrà ch’la giornà a t’anvelen-a!
Miriam - (contenta) Gemma?!!
Dante - (a fa ‘d si con la testa peui a s’anchin-a vers l’intrada come a saluté chi a intra)
Sena Tersa
Dante, Miriam, Gemma (spìrit)
Gemma - (a intra e a resta sorpreisa ‘d vëdde Miriam)
Miriam - (a Gemma che a intra) A l’era ora.
Gemma - Ti ?!?
Miriam - Mi!
Gemma - E còsa it fase an ca mia?
Miriam - Ancaminoma nen, nèh! Se mai a l’è ca mia, costa.
Gemma - Prima, adess ti it ses mòrta!
Miriam - Përchè, ti nò? Sent chi a parla!
Gemma - I son mòrta?
Miriam - Già, dësnò it podrìe pa vëddne. (mostrand Dante) E chiel a l’é…
Gemma -(anterompend Miriam, a Dante) …Ah, si, i lo conòsso! A l’è ‘l famos poeta! Che onor avèilo òspite an ca mia monsù Petrarca!
Miriam - (pian) Gnoranta!
Dante - Mi i son col-là che ‘d “SOMMO” a l’ha la marca
che ël mej dij mej a vorerìa peui dì!
quaiche vers bel a l’ha pro scrit Petrarca,
ma chi tuti a conòsso i son mach mi!
Miriam - A l’è Dante e a l’è mé òspite!
Gemma - (a Miriam) Ma si! I lo sai chi ch’a l’è! Figurte!!! A l’è mach girame la lenga an boca. (a Dante, grassiosament) A më scusa maestro? Mi i son ancora an confusion për lòn ch’am capita ancheuj.
Dante - (filon) Come ch’as peul nen risponde: “Scusà!”
a sti doi bej euj ch’at guardo dossmant,
a doi làvrucio a forma ‘d cheur modlà,
a un soris parèj grassios e anciarmant?
A na fomnin-a ancor tuta stordìa
për lòn ch’l’è rivaje a còl, n’òm galant
a s’anchin-a e dlicà la man a-j pija
e portandis’la al cheur a-j dis: “Scusà!”
Sòn am comanda ‘d fé la cortesìa.
(a-j pija la man e a s’la pòsa an sël cheur)
Gemma - Òh, Maestro, chiel am confond…
Miriam - (Pian, nervosa) Ma varda ‘n pòch sta pepia e sto vejass! (fòrt) Atension maestro che se a lo vëdd Beatrice…
Dante - (alarmà a lassa andé la man ëd Gemma e vardandse d’antorn)
Beatrice? A l’è sì? Che gòj, che gigèt!
Meuiro da la veuja dë sté con chila!
Miriam - Però antant con n’àutra a fa ‘l galèt!
Dante - Ma Beatrice ëd vojautre a na val mila! (via velòce)
Miriam e
Gemma - (a Dante mentre che a seurt) Scostumà!!!
Sen-a Quarta
Miriam Gemma e Sereno
Sereno - (intrand) Bele novità, Miriam!
Gemma - E chiel-sì chi a l’é?
Miriam - It presento Sereno na specie ‘d segretari ‘d Dante.
Sereno - (a Gemma) Piasì (a Miriam) Bèh! E adess andova a va parèj ‘d corsa?
Miriam - A serca Beatrice.
Sereno - A l’ha veuja ‘d serchela! Chila-là a l’ha molalo.
Gemma - E përchè?
Sereno - A l’era stofia ‘d sentlo sempre parlé an poesìa! (a s’anseta) Miriam, sinch minute e tre second. Eut second meno che për ti.
Miriam - (alegra) E va! Doi su doi!
Gemma - Doi su doi? Còsa a veul dì?
Miriam - Che i l’hai batute doe vòlte.
Gemma - Come a sarìa?
Sereno - Prim, Miriam dësturband l’intimità d’Ermes con ti dòp la cerimònia dle nòsse a l’ha ampedì che i batèisse so recòrd ëd temp e, scond, Ermes a l’ha piorà eut second ëd meno për ti, Gemma, che për Miriam.
Gemma - (a Miriam) Anlora it ses ëstàita ti che….
Miriam - Con la Jaguar? Si! Ma për la verità i vorìa mach sbaruvete.
Gemma - I l’hai sempre savulo mi ch’it j’ere anvidiosa, ma fin-a a sta mira...
Miriam - Invidiosa mi? Ëd ti? Ma fame ‘l piasì…
Gemma - A basta vardé ‘l color dla tunica ch’it l’has a còl! Verdastra, come la fel!
Miriam - E la toa, anlora? Viòla come la toa faussità!
Gemma - Faussa mi?
Miriam - I l’hai viste va là, ël di ch’a l’han fame ‘l funeral, come it ses comportate con mé Ermes. Tute le gnogne che it i-j fasìe.
Gemma - Antant precisoma: a l’é mé Ermes e nen tò! E peui it l’has ëspiane? It vërgògne nen?
Miriam - Gnanca na frisa! Vergògn-te ti pitòst dla toa recitassion da faussa dama ‘d carità! E si che i j’ero amise noi.
Sereno - Òh, a l’é staita na recitassion digna dl’Oscar!
Gemma - E peui còsa it l’avrìe da dì su mé comportament, eh? Se i l’hai fin-a piorà për ti!
Miriam - (a Sereno) Ma sentla! A l’ha fin-a piorà!
Sereno - Na frisa, si!
Miriam - Gia! Tre lacrime da l’euj drit…
Sereno - …e doe e mesa dal mancin!
Gemma - Ma se Ermes a l’ha fin-a dame ‘l sò fassolet për suveme j’euj!
Sereno - (a Miriam) Sòn a l’é vera, Miriam!
Miriam - Òh, col panada ‘d me òmo as fa buté ant ël sach con gnente.
Gemma - Për la precision a l’é mé òmo, nen tò! E peui a l’é nen un panada!
Miriam - E come it lo ciamerìe ti un che at da sò fassolet e a vëdd nen che it l’has pen-a stermà ‘l tò ant la borsëtta.
Gemma - I l’hai nen stermalo, a l’era tut bagnà!
Miriam - Ma va a contela a n’àutra! Tut bagnà!!! Na vòlta rivà an ca mia dal funeral tuti j’amis a son andassne dòp le condolianse, ma ti nò!
Gemma - Am fasìa pen-a pòvr Ermes. Lasselo sol pròpe la prima sèira dòp ël tò funeral. Sol con la cambrera…
Miriam - Mej sol con ti, pa vera?
Sereno - E le caresse che a l’ha daje?
Gemma - Mach për consolelo. A l’era parej giù ‘d moral…
Miriam - E ti it l’has tirailo su, nèh, da sforselo a basete.
Gemma - Mi i l’hai sforsà gnun. A l’ha falo ‘d soa inissiativa.
Miriam - Për fòrsa! Da qualunque part a girèissa la testa a trovava la toa boca pronta con ij làver ch’a bogiavo come cole dij pess! Parèj! (e a imita ‘l moviment dla boca dij pess) A l’ha basate mach për educassion!
Sereno - Tre minute quasi sensa respiré a më smijo tròpe mach për l’educassion, Miriam!
Miriam - A l’era talmente sconfortà cola sèira, pòvr Ermes, che a l’avrìa basà anche un pinguin s’a l’avèissa avulo.
Gemma - Ma peui a l’avrìa nen marialo. Con mi anvece…
Miriam - …a l’ha basà na serp velenosa!
a son-a ‘l telefono
Sen-a Quinta
Ij dit pì Stella
Stella - (a intra an sen-a, as davzin-a al taulin a pòsa la pòsta ch’a l’é rivà e a rispond al telefono) Pronto? Monsù Ermes, ch’am disa….. Òh, pòvra madamin Gemma! ….. Am dëspais, am dëspias pròpe tant!... Va bin. S’a telefona quaidun për ciamé notissie i-j lo diso mi. …. Si ch’a staga tranquil i-i penso mi. A dòp! (a dëstaca la comunicassion)Ma varda che maleur! (a vëdd la fòto ‘d Gemma cogià. A la drissa torna e, pijandla an man) Pòvra Gemma it l’has durà pòch an costa cà! It j’ere peui nen mal come padron-a.
Gemma - (a Miriam) It vëdde fin-a la cambrera am vorìa bin.
Stella - (sempre an parland a la fòto) Si, nen mal,anche se da sòn a esse na brava padron-a a-i na passa.
Miriam - (a Gemma) Tèh! Ciapa sù e pòrta a ca!
Stella - (sempre an parland a la fòto) Tra ti e cola ‘d prima i savrìa pa chi ch’a sia stàita mej.
Gemma - (a Miriam) Tèh! Ciapa sù e pòrta a ca ti, adess! A l’ha fin-a ciamate “cola ‘d prima” come se a parlèissa ‘d na savata frusta!
Miriam - Ma come as përmet sta lengassa! I-j dago j’eut dì mi! Ansi i la licensio sui doi pè!
Stella - (sempre an parland a la fòto) Bòh! Vëddroma cola neuva ch’a rivrà come ch’a sarà! Speroma un pòch mej ‘d ti e dl’àutra-là. (e a indica la foto ‘d Miriam)
Gemma - (a Stella) Ti sbërnufia! I son pen-a mòrta e it parle già ‘d cola che a rivrà! A j’é temp për cola neuva! A dev passeje almeno n’ani ‘d vidovansa, prima!
Stella - (sempre an parland a la fòto) A dev passé almeno n’ani ‘d vidovansa prima ch’a riva la neuva padron-a e con col brav’om dl’avocat....
Miriam - ... Ti it fase da padron-a, pa vera?
Sereno - (al pùblich) Ciuto, ciuto!
Stella - (sempre cona la fòto an man, ma vardand an cel) A l’é un n’òm anteligent, sempre gentil. Un ch’as fà vorèj bin da tuti...
Sereno - E da tute, nèh, Stella?
Gemma - Ma it veule di che...
Miriam - A-i mancherìa mach pì costa!
Stella - (a pòsa la fòto peui con un sospir) Mi i son nen peui tant mal e i son anche giovna. (pàusa) E i savrìa cudilo da bin mi. Ma a j’é mé Stev...
Miriam - Ecco, brava! Tente tò Stev e lassà sté mé Ermes ch’a fà nen për ti!
Gemma - (a Miriam) S’a l’é për lòn gnanca për ti përché a l’é mé òm!
Sereno - Tacoma torna?
Stella - Beh! Sa l’é mach për lòn Stev a l’é un bel fieul e a farìa pa fadiga a trovesne n’autra se mi...
Gemma - Se ti? Sentoma un po’!
Stella - …se mi e Ermes...
Sereno - Sùbia! I soma già a Ermes, eh?
Miriam - Ma varda sta servassa! A veul porteme via mé òmo!
Gemma - Col panada d’Ermes a sarìa anche bon a fesse pijé al lass da chila-lì!
Stella - Ma nò! Ma còsa ch’i diso! Còsa ch’i vado a pensé! Mi i l’hai mé Stev!
Sereno - Mmm! Im fido pòch!
Stella - Però…chissà…
Miriam - Col “Però” lì am pias pròpe nen…
Gemma - … e ‘l “Chissà” am preòcopa motobin.
Sen-a Quinta
Ij dit pì Dante
Dante - (a intra an sen-a e a scota an silensio)
Stella - Sàh, ch’i vada an cusin-a a giuté Ròsa. (via)
Gemma - È, va, và a fé tò travaj che a l’é mej!
Miriam - E gavte coj pensé da la testa, sbërnufia, che a l’é nen pan për ij tò dent ël mé Ermes!
Gemma - Ël MÈ Ermes, s’it përmëtte!
Dante - Ahi, fomne sensa sust ch’i vë s-ciancon-e
N’òm ch’l’é pì nen vòst e mai pì a ‘l sarà.
Ël mé, tò, sò, pi gnun valor sì a l’ha.
Spìrit i seve! Lassé al mond ste pen-e!
Lo sai che sì da pòch seve rivà
e quaich passion uman-a ancora i ten-e.
Voi a chi a l’é restà gnun-e caden-e
peule buté: lasselo an libertà!
Sereno - Anlora, maestro, trovala Beatrice?
Dante - La dossa, la pia, ël bin dël mé cheur
pietosa già a l’era là a l’ospidal
a Ermes davzin colpì dal maleur .
Con soa vos soave, flautà, musical,
bësbiandje ant l’oria n’avnì ‘d boneur
soa pen-a a-j pasiava smortandje ‘l mal.
Sereno - Eh! Ëd Beatrice a-i na j’é mach un-a, maestro!
Gemma - Òh, s’a l’é për consolé Ermes i son bon-a anche mi. I vedreve!
Miriam - E mi nò? A serv nen Beatrice! I vòlo sùbit a l’ospidal. (via)
Gemma - Eh, nò, filon-a! It lasso nen da sola con Ermes. (via)
Sereno - Mej ch’i vada anche mi a controlé ste doe, maestro, che magara a son bon-e a cioché anche con Beatrice. (via)
Dante - Anche s’a son spìrit mej nen mës-cesse
quand l’istess òmo doe fomne as contendo!
Ant j’afé dj’àutri pa mai antrighesse
donca ambelessì mi tranquil j’atendo
pront a filem’la se a dovèisso alvesse
crij, brai o ansult che le orije a m’ofendo!
Fàit soma nen për vive e comportesse
come ‘d plebaia ch’a rason-a nen
ma për serchè d’amprende ‘l bin e amesse!
Fin dlë Prim Quader
SCOND QUADER
La sen-a a l’è cola dël prim at an ca ‘d Ermes. Pendùa an sël fondal adess a j’é anche na fòto ‘d Gemma davzin a cola ‘d Miriam. A l’é sèira e la luce bassa come cola d’una lampada a stelo anlumina mach la porsion ëd sen-a andova a l’é ansetà Ermes che a speta na telefonà e Diego ch’a j’ë stà davzin. Miriam e Gemma a son an sen-a, ma an ombra setà su doe cadreghe e as dev nen vëddje. A vniran anluminà quandi che a parleran come se a fusso rivà a la ciamada d’agiut d’Ermes.
Sen-a Prima
Ermes, Diego. Miriam e Gemma
Ermes - (setà an sël sòfà davzin al telefono. Silensios e dzorapensé)
Diego - (an pé davzin a Ermes a lo oserva për quaiche second, peui) Dai Ermes! Campte nen giù parèj! A l’è pa la fin dël mond!
Ermes - A ciama nen, it capisse! A ciama nen.
Diego - Ebin? A sarà dësmentiasne o a l’avrà ‘l telefono ch’a fonsion-a nen.
Ermes - Pì probabil che a sia anche costa na risposta negativa, me car.
Diego - La paura a fa novanta! Ma përchè ch’it ciame nen ti?
Ermes - Nò, i j’ero d’acòrdi che am telefonava chila.
Diego - Sent, it ses tròp nervos! I ciamo Stella che at pòrta na canamìa!
Ermes - Stella a j’é nen. A l’é la soa sèira ‘d libertà!
Diego - E anlora àuss-te e andoma a fé un gir anche noi.
Ermes - Va, va ti, s’it veule. Mi im sento nen.
Diego - Ma ansoma! A son giumai eut mèis ch’it ses restà vidov ëd Gemma! Dl’àutra, ëd Miriam, dòp pòchi dì…
Ermes - Òh, con Gemma, s’a l’é për lòn, a l’é ancaminà sùbit che a l’ha ancantame con soe manere già ‘l dì dël funeral che a ditlo sinceramente i son fin-a vergognamne un pòch…. dòp.
Diego - E anlora, dai! Con tute ste fomne ch’it conòsse e che i l’hai fate conòsse possibil che a-i na sia nen un-a che…
Ermes - Ti, da brav s-ciancacotin a vita, it capisse nen! Dòp che i l’hai avù coj doi angej ëd Miriam e Gemma…
Diego - … it serché la “bella addormentata nel bosco” ch’a speta “il pricipe azzurro”! Ma dësviite!
ERmes - Ma dis gnun-e gavade, për piasì! Mi i veuj nen mach d’aventure, ma na fomna come sposa.
Diego - E sì a stà ‘l problema! Cole pòche che a sarìo andate bin a l’han rasonà: “a j’é nen ël doi sensa ‘l tre!” e a l’han dite che ‘d nò.
Ermes - Tute meno Astrid. A dovìa telefoneme stasèira për deme la rispòsta e anvece a ciama nen!
Diego - A sarà pijasse paura anche chila! Scusa la franchëssa, ma d’àutra part come nen capìe ste fomne. Marié n’òmo che a l’é già doe vòlte vidov….
Ermes - Përpiasì, Diego, mòlla-lì con sto dëscors. I l’hai pì nen veuja ‘d parlene.
Diego - Va bin, va bin! Im na vado che i son stofi dë sté sì a consolé un che a veul nen esse consolà! Ciao e ciama s’it cambie opinion. (fòrt) Donne e champagne! speteme ch’i rivo! (via)
Ermes - Sempre ‘l sòlit! (a-j fa ‘l vers) Donne e champagne! e peui a va al cafè a fé na partìa a scalaquaranta! (a s’àussa an pé e as vòlta vers le foto dle soe doe fomne) Eh, se i fusse sì ancora vojàutre doe!
ambelessì a s’àussa l’anluminassion
Gemma - (as davzin-a a Ermes butand’se sota la soa fòto) I soma sì! I soma scapà da Dantementre che a corìa daré a Beatrice
Miriam - (anche chila as buta sota la soa fòto ) A l’é eut meis che i spetavo sto moment. I vedìo nen l’ora!
Ermes - I stasìo parej bin ansema. Giuteme, për piasì!
Miriam - Prònti, tesòr i son sì a giutete!Gemma - Anche mi giòja!Ermes - (sempre parland a le fòto) Deme na man da lassù a trovene n’àutra brava come voj.
Gemma - Ma Ermes! Còsa ch’it dise! I dovrio giutete a trové n’àutra fomna!
Miriam - E pròpe noi doe?
Ermes - Però, atension, che costa am mòla nen presto come i l’eve fàit vojautre doe. Sté vidov për la tersa vòlta? Për carità, nò, nèh!
Gemma - E brav! Anche ch’a staga sempre con ti?
Miriam - Ma gavit’lo da la testa, Ermes! It l’has da contentete che noi doe i te stago sempre davzin.
Ermes - I lo sai che ti Miriam e ti Gemma da lassù im seve davzin e iv ringrassio, ma…
Miriam e Gemma- (ansema) Ma?
Ermes - … ma i sento nen la vòstra vos…
Gemma - Crijoma pì fòrt, Miriam, magara…
Ermes - … am manco le vòstre carësse…
Miriam - Pocionin mé, Và! Quandi ch’it caressava mi, eh?, it gnaulave (a gnaula) fin-a come un mignino!
Gemma - Ánima mia! Con le mie carësse anvece it ulave (a ula) e it im bërlicave fin-a le man come un taboj.
Ermes - … ma ‘l pes a l’é…
Miriam - A l’è?
Ermes - … che i linseuj la neuit a son parèj freid!
Miriam - Pòvr tesòr, và! Come ch’it capisso!
Gemma - Përchè ch’as pija nen un gat o un cagneto! A lo scauderìo.
Miriam - Ò a podrìa dovré ij mon càud come a fasìa mia nòna.
Ermes - Vojàutre i seve lassù e certe còse i l’eve dësmentiaje, ma mi…
Gemma - Miriam, a venta giutelo.
Miriam - Si, a l’é pròpe disperà!
Ermes - (a torna a setesse, sconsolà) Tant a l’é inutil ch’i parla con lor. Ormai a-i son pì nen e a peulo pa giuteme! (as suva na lerma con ël fassolet. Dòp a pija na rivista e a la sfeuja distratament)
Gemma - Ma come podrìo fé a giutete, stèilin-a d’òr?
Miriam - Andoma da Dante. Chiel magara an mostra!
Sen-a Sconda
Ij dit pì Sereno e Dante
Sereno - (intrand ëd corsa con Dante) Vist? I lo disìa mi che a j’ero sì ste doe, maestro!
Dante - Spìrit sensa sust e andisciplinà!
L’é pa consentive andé për vòst cont!
Mach con mi i peule andé dë ‘d sa e dë ‘d là.
Seve che costì l’é pi nen vòst mond?
Lassù i l’eve da speté la ciamà
për la destinassion an cel o a fond.
Adess su via ‘d corsa sensa gnun “ma”
e donca come as dis, “ampajé ij tond!”
ch’i veuj pa për voi doe esse rusà!
Miriam - Maestro, noi i soma sagrinà për Ermes.
Gemma - A vëdd nen come ch’a seuffr përchè a treuva nen na fomna dispòsta a marielo!
Sereno - Eh, mi i-j capisso pro ste fomne. Chi a l’é cola che a ris-cierìa d’esse la tersa ch’a lo rend vidov! La paura a fa novanta!
Miriam - A j’é nen na stra për giuté mé Ermes, maestro?
Gemma - Mè Ermes, s’at dëspias nen!
Dante - Pòvre fomne, anime sagrinà
për chi l’é pì nen vòst i seuffre ancora!
Gnente a l’é an vòstra possibilità.
Peule pa anterven-e con vòst amor
che tut decis l’é già da chi a sà
da chi ëd tut ël creà a l’é anzora!
(as buta da na part, dëscòst da j’autri oservand lòn ch’a suced)
Sereno - Tut quant lòn ch’a dev ëvnì a l’é già scrit, mie care amise!
Ermes - (a àussa j’euj da la rivista e as vòlta vers le fòto) Miriam, Gemma, për ël bin ch’i l’hai vorsuve, feme ancontré la mia neuva sposa!
Sen-a Ùltima
Ij dit pì Stella
Stella - (a intra da la pòrta ch’a da ant le stansie e a fa për andé an cusin-a. A vest na bela vestaglia a fior bastansa provocanta)
Ermes - (come a la vëdd a resta sorprèis) Ma Stella, it dovìe nen seurte stasèira? A l’é nen la toa sèira lìbera costa?
Stella - Si avocat, ma am va nen seurte da sola.
Ermes - Come da sola? It l’avìe nen ël moros ti?
Stella - Si, ma mi e Stev i soma lasasse già da un pàira ëd mèis!
Ermes - Ah!
Stella - Anlora i l’hai decidù dë stemne a ca, ëd vòlte mai…
Ermes - Ëd vòlte mai?
Stella - Gnente, gnente, na còsa mia. Adess i vado an cusin-a che a l’é vnume veuja d’un ëd coj bon bëscotin che a fa Ròsa.
Ermes - Bon-a idea! Pòrtne sì un pòchi anche a mi, da brava, s’at dëspias nen.
Stella - Për chiel sòn e d’àutr, avocat! (via an cusin-a për torné con ij bëscotin)
Miriam - Bruta ciampòrgna! Còsa ch’a veul dì con “sòn e d’àutr”, eh?
Gemma - TI? A l’avrà pa quaiche ideia su Ermes, chila-lì?
Sereno - Chi a vivrà, vedrà!
Ermes - (prima che a rientra Stella) Però! An dèshabillé gnente mal sta Stella! Áut che con cola divisa da cambrera! Tuta n’àutra ròba!
Gemma - Massima atension, Miriam!
Ermes - Eh, si. A l’é sempre stame simpatica sta Stella, ma vista parèj…
Gemma - A l’é pì che simpatica, néh? I l’hai paura Miriam!
Miriam - Ti, fedifrago, fame nen sòn, nèh?
Stella - (a riva con un cabaret con anzora ij bëscotin e anche con doe copëtte con le cirese sota spirìt. As chin-a pròpe davanti a Ermes për pogé ‘l piatin an sël tavlin e, naturalment sensa vorèj, a-i buta an bela mostra ‘l decolté) Eccò sì avocat! I l’hai portaje anche dle cirese sota spirìt che a chiel a-i piaso tant! Prego…
Miriam - Quata ste macerie, Stella!
Sereno - (che as treuva a le spale d’Ermes) Ciamje macerie! Parbleu che bel pogieul!
Gemma - A dovrìa vërgognese, sta balenga!
Ermes - Ma che tesòr ch’it ses! Fin-a le cirese! Pròpe lòn che am pias ëd pì! E ti it na mange nen?
Stella - I vado an cusin-a a mangeme ij bëscotin, parèj i-i bèivo ansema un bicer ëd làit.
Gemma - Eccò, brava gavte dai pé!
Ermes - Ma nò! Set-te sì con mi che is mangioma ansema bëscotin e cirese.
Miriam - Òmmi, òmmi, còsa che i l’hai mai da vëdde an ca mia! Ël padron ch’a bèiv e a mangia con la serva!
Stella - (faussament genà) Ma mi… i sai nen se…
Ermes - It l’avras pà paura ‘d mi?
Stella - Ma còsa ch’a dis. Ëd chiel im fido, ch’am chërda. (a s’anseta davzin a Emes)
Ermes - Brava! (mentre che Sereno e Dante a diso le soe batue Ermes a versa da bèive an doi bicer e peui a na spòrz un a Stella)
Sereno - Ël rat ch’as fida dël gat!
Dante - Ch’a l’é parèj Sereno it ses sicur?
Chi a l’é ‘l gat e chi ‘l rat dë sti doi?
L’é nen pitòst ch’a dròca adess un mur
tra n’òm e na fomna restà da soj?
Ermes - E adess Stella brindoma al nòstr ëvnì, ch’a sia mej dël present!
Stella - (Aussand ël bicer) Sì, al nòstr avnì, avocat!
Ermes - Basta con sto avocat, Stella, ciam-me Ermes.
Gemma - Ma i soma mat?
Stella - Come a veul, Ermes!
Gemma - Eccò cosa a vorìa dì con col “Ëd vòlte mai”!
Ermes - E domse dël ti.
Stella - Con piasì, Ermes!
Miriam - (Con le man ant ij cavèj) Òmmi, òmmi, còsa i l’hai mai da sente!
Ermes - A l’é un pes che it ses an costa ca come cambrera…
Stella - Si, da prima che ti it rivèisse mariand Miriam.
Miriam - Madamin Miriam! Maleducà!
Ermes - … e i stermo nen che i l’hai sempre avù na serta simpatìa për ti.
Stella - Anche mi tanta për chiel! Òh, pardon, për ti!
Miriam - Basta! Basta, i peuss pì nen soporté sossì! Andoma via.
Ermes - Anlora, vist che la ca it la conòsse come se a fussa toa ca…
Stella - Si Ermes.
Ermes - … che it conòsse ij mej gust come se it fusse mia fomna…
Stella - Anche mej che chila.
Ermes - Vera! … e che mi i son lìber e ti it ses lìbera…
Stella - (sugnanta) Si Ermes?
Ermes - Mariomse, Stella!
Stella - SI!!! (a-i campa ij brass al còl e as baso)
Ermes - (as vòlta vers le fòto ‘d Miriam e Gemma e mandandje un basin con la man) Grassie, gioje!!
Miriam - (con un gest) Ma và an sla forca!
Gemma - E an pija anche an torta sto balengo!
Sereno - Lòn che a l’era già scrit a l’é averasse! Ters matrimòni!
Miriam - Ma dabon as marieran ansema sti doi?
Sereno - Si! Parèj a l’é scrit.
Gemma - Cara Miriam, rassegnomse! Purtròp i soma pì nen d’es mond!
Miriam - Ma përchè, maestro? Pëché pròpe con la serva?
Dante -(che a l’é portasse a centro sen-a) Virgiglio dixit!
Parèj as veul là andova ch’as peul lòn ch’as veul!
CIUTO E MOSCA!
Dante, Sereno, Miria e Gemma (via)
Ermes e Stella (ferm ambrassà)
(Vuolsi così colà ove si puote
ciò che si vuole e più non dimandare)
(Inferno canto III 95,96 rispòsta di Virgiglio a Caronte)
SIPARI
FIN DLA COMEDIA
A volontà dël regista
Stella a peul intré ant l’ùltima sen-a come se a rivèissa da fòra ca. Come se a fussa dabon surtìa për la soa sèira lìbera. An sta manera a rientrerìa vestìa elegantement: tecchi a spillo, magara con la minigònna o un cotin bin curt, na camisetta scolà da provoché në schoc a Ermes abituà a vëddla sempre con la divisa seria da cambrera.
L’ùltima sen-a a cambierìa donca parèj:
Sen-a Ùltima
Ij dit pì Stella
Stella - (intrand) Ch’a scusa avocat s’i passo da sì, ma la ciav dla pòrta ‘d servissi a l’é s-ciapasse!
Ermes - (come a la vëdd a resta sorprèis) Gnun problema! A và bin parèj, Stella.
Stella - I lo dësturbo nen. I vado mach na minuta an cusin-a che a l’é vnume veuja d’un ëd coj bon bëscotin che a fa Ròsa.
Ermes - Bon-a idea! Pòrtne sì un pòchi anche a mi, da brava, s’at dëspias nen.
Stella - Për chiel sòn e d’àutr, avocat! (via an cusin-a për torné con ij bëscotin)
Miriam - Bruta ciampòrgna! Còsa ch’a veul dì con “sòn e d’àutr”, eh?
Gemma - TI? A l’avrà pa quaiche ideia su Ermes, chila-lì?
Sereno - Chi a vivrà, vedrà!
Ermes - (prima che a rientra Stella) Però, che portament! Vestìa parèj a l’é gnente mal sta Stella! Áutr che con cola divisa da cambrera! Tuta n’àutra ròba! I l’avìa mai vistla an borghèis!
Gemma - Massima atension, Miriam!
Ermes - Eh, si. A l’é sempre stame simpatica sta Stella, ma vista parèj…
Gemma - A l’é pì che simpatica, néh? I l’hai paura Miriam!
Miriam - Ti, fedifrago, fame nen sòn, nèh?
Stella - (a riva con un cabaret con anzora ij bëscotin e doe copëtte con le cirese sota spirìt. As chin-a pròpe davanti a Ermes për pogé ‘l piatin an sël tavlin e, naturalment sensa vorèj, a-i buta an bela mostra ‘l decolté) Eccò sì avocat! I l’hai portaje anche dle cirese sota spirìt che a chiel a-i piaso tant! Prego…
Miriam - Quata ste macerie, Stella!
Sereno - (ch’a l’é a le spale d’Ermes) Ciamje macerie! Parbleu che bel pogieul!
Gemma - A dovrìa vërgognese, sta balenga!
Ermes - Ma che tesòr ch’it ses! Fin-a le cirese! Pròpe lòn che am pias ëd pì! E ti it na mange nen?
Stella - I vado an cusin-a a mangeme ij bëscotin, parèj i-i bèivo ansema un bicer ëd làit.
Gemma - Eccò, brava gavte dai pé!
Ermes - Ma nò! Set-te sì con mi che is mangioma ansema bëscotin e cirese.
Miriam - Òmmi, òmmi, còsa che i l’hai mai da vëdde an ca mia! Ël padron ch’a bèiv e a mangia con la serva!
Stella - (faussament genà) Ma mi… i sai nen se…
Ermes - It l’avras pà paura ‘d mi?
Stella - Ma còsa ch’a dis. Ëd chiel im fido, ch’am chërda. (a s’anseta con Ermes)
Ermes - Brava! (mentre che Sereno e Dante a diso le soe batue Ermes a versa da bèive an doi bicer e peui a na spòrz un a Stella)
Sereno - Ël rat ch’as fida dël gat!
Dante - Ch’a l’é parèj Sereno it ses sicur?
Chi a l’é ‘l gat e chi ‘l rat dë sti doi?
L’é nen pitòst ch’a dròca adess un mur
tra n’òm e na fomna restà da soj?
Ermes - E come mai it ses rientrà prest parèj?
Stella - I j’era con doe amise che peui a son andàite al cine, ma a j’era un film che am piasìa nen.
Ermes - Con doe amise? Ma it l’avìe nen un moros ti?
Stella - Si, ma mi e Stev i soma lasasse già da un pàira ëd mèis!
Ermes - Ah!
Stella - Anlora i l’hai decidù torné a ca, ëd vòlte mai…
Ermes - Ëd vòlte mai?
Stella - Gnente, gnente, na còsa mia, avocat.
Ermes - E anlora Stella brindoma al nòstr avnì, ch’a sia mej dël present!
Stella - (Aussand ël bicer) Sì, al nòstr avnì, avocat!
Ermes - Basta con sto avocat, Stella, ciam-me Ermes.
Gemma - Ma i soma mat?
Stella - Come a veul, Ermes!
Gemma - Eccò cosa a vorìa dì con col “Ëd vòlte mai”!
Ermes - E domse dël ti.
Stella - Con piasì, Ermes!
Miriam - (Con le man ant ij cavèj) Òmmi, òmmi, còsa i l’hai mai da sente!
Ermes - A l’é un pes che it ses an costa ca come cambrera…
Stella - Si, da prima che it rivèisse ti mariand Miriam.
Miriam - Madamin Miriam! Maleducà!
Ermes - … e i stermo nen che i l’hai sempre avù na serta simpatìa për ti.
Stella - Anche mi tanta për chiel! Òh, pardon, për ti!
Miriam - Basta! Basta, i peuss pì nen soporté sossì! Andoma via.
Ermes - Anlora, vist che la ca it la conòsse come se a fussa toa ca…
Stella - Si Ermes.
Ermes - … che it conòsse i mej gust come se it fusse mia fomna…
Stella - Anche mej che chila.
Ermes - Vera!… e che mi i son lìber e ti it ses lìbera…
Stella - (sugnanta) Si Ermes?
Ermes - Mariomse, Stella!
Stella - SI!!! (a-i campa ij brass al còl e as baso)
Ermes - (as vòlta vers le fòto ‘d Miriam e Gemma e mandandje un basin con la man) Grassie, gioje!!
Miriam - (con un gest) Ma và an sla forca!
Gemma - E an pija anche an torta sto balengo!
Sereno - Lòn che a l’era già scrit a l’é averasse! Ters matrimòni!
Miriam - Ma dabon as marieran ansema sti doi?
Sereno - Si! Parèj a l’é scrit.
Gemma - Cara Miriam, rassegnomse! Purtròp i soma pì nen d’es mond!
Miriam - Ma përchè, maestro? Pëché pròpe con la serva?
Dante -(che a l’é portasse a centro sen-a) Virgiglio dixit!
Parèj as veul là andova ch’as peul lòn ch’as veul!
CIUTO E MOSCA!
Dante, Sereno, Miria e Gemma (via)
Ermes e Stella (ferm ambrassà)
(Vuolsi così colà ove si puote
ciò che si vuole e più non dimandare)
(Inferno canto III 95,96 rispòsta di Virgiglio a Caronte)
SIPARI
FIN DLA COMEDIA