Do fioli par ‘l dret

Stampa questo copione

DO FIÖLI PAR AL DRET

DO FIÖLI PAR ‘L DRET

3 atti in dialetto mantovano

di

Franco Zaffanella

Gabbiana  -  Goito

2003

PERSONAGGI:

MARIO  GERINI  -  Capo famiglia che per il suo fare taciturno

viene chiamato: “Al möt”.

MARIA  PICCOLI  -  Moglie di Mario.

RINA BELLINI  -  Madre di Mario.

PATRIZIA GERINI  -  Una delle figlie.

GENOVEFFA GERINI  -  L’altra figlia.

BIGIU PUCINA  -  Per una malformazione alla schiena

viene chiamato: “Al dret” . Agricoltore.

CARLIN MANIERO  -  Agricoltore.

CAMILLO MANIERO  -  Agricoltore fratello di Carlin.

ADA MAROCCHI  -  Una conoscente della famiglia Gerini.

PRIMO ATTO

Scena 1

Patrizia  Genoveffa a seguire Maria

( Patrizia comodamente seduta e canticchiando sta mettendosi lo smalto sulle unghie mentre la sorella Genoveffa inginocchiata per terra sta lavando il pavimento con straccio e secchio e sbuffando per la fatica )

MARIA – ( Entrando per portare una pentola nella vetrina ) Patrisia ma pödat mia dagh na man a tu surèla?

PATRIZIA – Ma su dre dam ‘l smalt in s’iongi.

GENOVEFFA – ( Alzando lo sguardo ) Anca me a voi dam ‘l smalt in s’iongi.

PATRIZIA – Ma dopu lavorando ‘d va via subit.

GENOVEFFA – Ahh,l’è vera,alura gninte.

MARIA – E pu Genuveffa dopu ‘t gh’è d’andà anca  a fa i lèt ‘d sura.

GENOVEFFA – Ma sl’eva det cha la ia fava la Patrisia.

PATRIZIA – Ehh,sa gh’es temp,ma dopu gh’u da pruvam ‘l vestì ch’am

su tolta ier.

MARIA – Adritura dopu Genuveffa dagh ‘n culp anca a la scala.

GENOVEFFA – A speri ‘d fa in temp,parchè vulevi andà anca a mesa,a vet cun me Patrisia?

PATRIZIA – Ohh no vè,dopu gh’u anca da lavam i cavei.

MARIA – Serca ‘d fa a la svelta,da mia sta dentar do uri cume ‘l solit.

PATRIZIA – Ma mama ‘l corp ‘l gh’a bisogn da esar curà no?

MARIA – Lè vera anca quel.

GENOVEFFA – Ma mama posi mia metum anca me li cremini ch’as met la Patrizia?

PATRIZIA – Ma no! Queli iu tolti par me!

GENOVEFFA – Se ma a th’iè tolti cun i bèsi dal pupà.

PATRIZIA – Ben alura te domenica ‘t sé andada ‘l cine cun i bèsi dal pupà.

GENOVEFFA – Ma sl’era du ani cha gh’andavi mia,e te li cremini a th’at ia meti töti i de.

E anca me a voi curam al corp.

PATRIZIA – Ma ‘t vurè mia metar ‘l me corp cun ‘l tuo.

GENOVEFFA – Parchè cusa gh’èt te da po da me?

PATRIZIA – Insoma me su püsè bèla,e pü gh’u tanti pütèi cha ma sta dre.

GENOVEFFA – Ma quai pütèi? Me u mai vest nisun.                                          

PATRIZIA – Vedat, te ‘d gh’è bisogn anca da metat iuciai.

GENOVEFFA – Te alura l’è mèi cha th’at compra ‘n binocul,forsi cun chilé ti vedi i pütèi.

MARIA – Dai stè mia tacà da lit,’t vedré Genoveffa che quand ‘t gh’avrè l’età ‘d tu surèla ‘t farè anca te quel cha fa le.

GENOVEFFA – Ma mama varda cha gh’u sul n’an da men a dla Patrisia, e te lè dies an cha th’am di sempar acse.                                                                      

MARIA – E alura?

GENOVEFFA – A voi di che stan a gh’u l’età che le la gh’eva l’an pasà,e l’an pasà a gh’evi l’età che le la gh’eva ch’l’atr’an.

PATRIZIA – At gh’è sempar n’an da men.

GENOVEFFA – E cuma faghi a rivat? M’al dit?

PATRIZIA – Ma sa su nasida prema cusa ‘gh faghi.

GENOVEFFA – Se cusa ‘gh faghi,te ‘t sé nasida prema par fam rabia.

MARIA – Dai lasè le ades. ( Ed esce di scena )

( Mentre Patrizia continua a darsi lo smalto,Genoveffa riprende a lavare il pavimento in un continuo e udibile borbottio. Poco dopo entra nonna Rina aiutandosi con un bastone )                                  1

GENOVEFFA – Se lasè le,sempar acse.                                                                            

SCENA 2

Genoveffa Patrizia Rina

RINA – ( Entrando piano ) Am par cha’gh sia la pügnata cha böi.

PATRIZIA – Ciau nona.

RINA – Sèt amö dre a puturat vè! Pütüruna!

PATRIZIA – Varda nona,varda che bèli man. ( Mostrandogliele )

RINA – Ma cusa vöt cha varda,varda queli ‘d tu surela vè! ( Sedendosi,mentre Genoveffa continua a lavorare brontolando )

RINA – Genuveffa! Genuveffa !!

GENOVEFFA – ( Alzandosi ) Oooh.

RINA – Ma fermat da lavurà,e vat a lavà che dopu andoma a mesa.

GENOVEFFA – Ma nona gh’u mö d’andà a fa i lèt.

RINA – Ma digh ch’la ia faga tu surèla inveci ch’lè sempar dre a lustras.

PATRIZIA – Ma nona gh’u mia temp,gh’u da pruvam ‘l vestì e da lavam i cavei.

RINA – Ah ma ‘l so,che te a mesa campa cavallo che l’erba la cres.

PATRIZIA – Ma certu,varda se cun töt quel cha gh’u da fa,a cati ‘l temp d’andà a mesa. ( E si avvia per andare in bagno )                                                          

RINA – Ma certu te ‘l temp al ta’ch völ par pütürat,pütüruna! ( Alzandosi dalla sedia mentre Patrizia entra nel bagno )

GENOVEFFA – Alura me ades cusa faghi? Ad li volti ‘m vegn na cunfusiun in testa cha su gnanca chi su.

RINA – Na cuiöna ‘t sé! Ma insoma discantat ’n po,pusibul che te ‘t sia sempar dre a lavurà e tu surèla sempar a fa la bèla vita e a stimas!? La pütüruna!Dai pareciat valà ch’andoma a mesa.

GENOVEFFA – Ma i mester cha gh’è da fa?

RINA – I mester chi vaga da via i pe!         

                                                          

Scena 3

Genoveffa Rina Mario

( Entra Gigi avvicinandosi ad uno specchio per aggiustarsi la cravatta )

GENOVEFFA – Pupà a . . .

RINA – ( Interrompendola ) Ma lasa sta tu padar,ch’an na dis öna gnanca sa truna,va a parciat ch’andoma valà.

GENOVEFFA – Va ben. ( E con tutto quello che usava per pulire sta per uscire ) Ma cusa dirala la mama?

RINA – La mama? Cusa vöt ch’la diga la mama,dai mesciat.

( Patrizia esce mentre il padre è sempre intento ad aggiustarsi la cravatta e Rina lo osserva un po infastidita dall’atteggiamento del figlio sempre molto taciturno. Poco dopo senza dire nulla Mario esce )

RINA – Buongiorno né,ma qual,ma va che fiöl cha gh’u,na brava persona vè,ma li paroli queli lig resta töti in boca,gnanca öna gh’an va föra,mia par gninte in paes i la ciama töti al möt.

Scena 4

Rina Genoveffa a seguire Patrizia

GENOVEFFA – Ma nona la Patrizia la sé serada sö in bagn e la völ mia versum.

RINA – Alura th’ag di che sla verš mia la pöl fa sensa da vegnar a bèsi sta mes.

PATRIZIA – ( Rientrando nella stanza ) Ma u ša vert.

GENOVEFFA – Alura nona pos andà a lavam?                                                                            2

RINA – Ma va dai! Varda che urè! La ma dmanda anca.                                                             

( Genoveffa va in bagno mentre Patrizia va allo specchio per finire di mettersi una crema sul viso )

RINA – Vè pütüruna! Amö that pütüri?

PATRIZIA – Ma lè la crema par la facia,la fa ben vè nona.

RINA – Di sciafun vè a th’ag vures,quei it fa vegnar la facia bèla soda,varda me,cun i’ani cha

gh’u a pari amö na putleta, e ‘d dli cremi nu mai druvà.                                                                

PATRIZIA – Ma alura èt ciapà di sciafun?

RINA – Ohh,me padar ‘m na dat. E su talment abituada che ades töti li matini cuma levi sö pin pan,du sciafun e via. I fa mal vè ma i fa ben ‘d n’atra banda.

PATRIZIA – Ben me nona a preferesi dam la crema,ah pruposit, lu bèla fnida, ’t gh’avresi mia . . .

RINA – Nooo! At vè ad tu madar,u da tu padar,parchè me ta mè bèla stufà. Prova vardà se tu surela la ma dmanda di bèsi.

PATRIZIA – Ma le l’agh na mia ‘d bisogn.

RINA– Se ma ‘s da al casu ch’la sia mè nevuda anca le,e me ‘d dli diferensi a vöi mia fan.

Scena 5

Rina Patrizia Maria a seguire Ada e Genoveffa

MARIA – ( Entrando per prendere un mestolo dalla vetrina ) Cusa gh’è insoma? E la Genoveffa induv’èla?

RINA – L’è andada a lavas.

MARIA – Ma ala fni i mester?

PATRIZIA – No,la lasà le parchè la gh’ha d’andà a mesa. ( Seduta si lima le unghie )

MARIA – Alura bisogna cha vaga me a fa i let.

RINA – Ma mandag le vè,la pütüruna!

MARIA – Ma ch’ièla la pütüruna?

RINA – Ma ch’la signorina le vè.

MARIA – E parchè la ciamat acse?

RINA – Ma prova a vardà! Tarchè buna da stimas e pütüras,ma da lavurà nisba!

MARIA – Ma cusa dit? Ma varda che me a gh’u do fiöli par ‘l dret.

RINA – Öna lè par al dret ma ch’l’atra lè pran storta.

PATRIZIA – Ma cusa dit nona?                                                                                        

MARIA – Ma quel th’al di te

( Entra piano piano in questo momento Ada tenendo una borsa in mano )

ADA – Permesso?

MARIA – Avanti Ada. ( Tutti vedendola hanno atteggiamento di insofferenza )

ADA – Ma Diu su pran dasfurtunada.

MARIA – Me bisogna cha vaga parchè gh’u sö ‘l disnà.

ADA – Al disnà Maria? ( Quasi rincorrendola )

MARIA – No Ada sta pör che te.                                                                                      

ADA – Ma a vulevi vedar cusa a gh’evu da disnà incö.

MARIA – Ma cusa vöt cha’gh sia da vedar Ada.

ADA – Va ben alura restarò che,ma su pran dasfurtunada,comunque Maria Se par casu a gh’es da restagh quèl,sta mia butal via che me ‘l bini né.

MARIA – Va ben,al sö. ( Ed esce )

ADA – Pian ch’am senti,ma su pran dasfurtunada. ( Si siede )

ADA – Ohh,quanti dulur cha gh’ö Maria Santissima.

RINA – Lasa sta la Madona che quela cun i tu dulur la centra grinte. ( Rientra Genoveffa vestita in modo strampalato )

GENOVEFFA – Su prunta nona,andom?                                                                           3

RINA – Ma gh’evat atar da metat?                                                                        

GENOVEFFA – Ma nona gh’u sul ch’al vestì che.

PATRIZIA – Ohhh finalmente pos andà in bagn. ( Si alza ed esce )

ADA – Che dö fiöli par ‘l dret, la dis sempar su madar,e u mai capì ‘l parchè.

RINA – Andom valà ch’l’è bèla tardi.

ADA – A Mesa? Ah ma ‘m piasares andagh anca me,ma Cuma su dentar in ciesa,’m vegn na roba ados ch’am par da fugàm.

RINA – L’è la codga cha’t gh’è in sla schena vè! L’è quela ch’at föga.

ADA – Ma no l’è vera ‘m par dabun ‘d fugam.

RINA – Valà te ‘t sé cume la pütüruna cudguni precisi.

GENOVEFFA – Ciau. ( Ed escono )

ADA – Ciau,alura ‘m lasè che da parme. ( Ada rimane sola nella stanza dopo essersi guardata bene in giro velocemente prende la frutta che è nel centro tavola e se la mette nella sua borsa,che prontamente richiude )

Scena 6

Ada Maria a seguire Patrizia

( Rientra Maria,piuttosto seccata del fatto che Ada sia ancora li )

ADA – Iè andadi a mesa vè.

MARIA – Se ‘l sö,men che la Patrizia parchè . . . la sta mia ben. A gh’u do fiöli par ‘l dret ahh Ada?

ADA – Sa th’al di te.

MARIA – Ma certu cha th’al digh me,sal dighi mia me cha su su madar.Al de d’incö po a vigh do fiöli ‘tse bisogna ciamas furtunà.

ADA – Me inveci su pran dasfurtunada,’t sé mia cha su cascada šo ‘d li scali e ‘m su töta sgarblada i snöch. Agh nevi mia asè di dulur,anca questa  doveva capitam. I mè fioi im vegn gnanca a catà,ansi im manda di fölmin. Ma cusa ontia fat me in dla vita,chu mai fat mal gnanca a na mosca?

MARIA – Eh cara la mè Ada tè restà sul na roba da fa.

ADA – E cosa?

MARIA – Da tirà i sghirlet! ( E ride )

ADA – Ma dai. ( Entra in stanza Patrizia tutta spaventata )

PATRIZIA – Mama! Mama!

MARIA – Ma cus’è suces?

PATRIZIA – Am su taiada!

MARIA – Ma Diu! Th’at sé taida!Ma induva!?

PATRIZIA – Ma chal di che!

MARIA – ( Molto agitata ) Ma cume èt fat? Pian cha toghi quel par disinfetta, ma che robi, ’gh né sempar öna fresca. ( Guarda nel cassetto della vetrina mentre Patrizia si siede ) Ma gh’ontia da ciamà l’autoletiga?

PATRIZIA – Ma no.

ADA – Ciama anca i pumpier,intant cha tha’gh sé.

MARIA – ( Con il necessario per medicare Patrizia ) Pian fam vedar. Ma sta pusè atenti Patrisia.

PATRIZIA – Ahi cume ‘l bruša.

ADA – Ma su pran dasfurtunada.

MARIA – E mè fiöla alura,varda che tai ch’la sé fata.

ADA – Ahh ma l’è ‘n tai mia da schers,va ch’la möra mia disanguada.

MARIA – ( Finito di medicare ) Ecu,a post.

PATRIZIA – ( Alzandosi ) Grasie mama. ( Ed esce )

ADA – Vè Maria intant ch’at gh’è ch’la roba le föra a pudresat mia medicam a li gambi?

MARIA – Varda che chestu a lè mia ‘l pronto socorso.                                         

ADA – Ma tu ša det cha su cascada,varda che gambi. ( Mostrando  le gambe )

                                                                                                                                 4

MARIA – Ma scultum ‘t ghi’èt mia anca te li man par medicat,metat ‘n qual cerot.

ADA – Ma su mia buna! Ma sèt che quand a su cascada su stada par tèra quasi n’ura.parchè ‘gh la cavavi mia a levà sö,par fortuna è pasà ‘l pustin,e ‘l ma tirà sö lu.

Scena 7

Ada Maria Camillo Carlin

                                                                                                                                            

( Suonano alla porta )

MARIA – Avanti. ( Aprendo la porta ) ( Entrano i fratelli Camillo e Carlin )

CARLIN – Permesso?

MARIA – Avanti,avanti.

CARLIN – Buongiorno.

CAMILLO – Buongiorno.

MARIA – Buongiorno,ma cusa fèv che pütèi?

CARLIN – Su gni che cun mè fradèl Camillo,parchè a vulevum cumpagnà la Patrizia e la Genoveffa a mesa,né Camillo?

CAMILLO – Eh l’è vera.

MARIA – Ma vardè ch’l’è ša tardi,parchè la mesa lè ša cuminciada,la Genoveffa l’è ša andada cun su nona,inveci la Patrizia l’agh va mia.

CARLIN – Ah ma alura ( Guardando l’orologio ) ‘t levi det me cha gh’u l’arloi indre.

CAMILLO – Eh l’è vera.

MARIA – Sarà par n’atra völta valà.

CARLIN – Parchè nuatar . . . insoma lè che . . . ‘s pias li su fiöli né Camillo?

CAMILLO – Eh l’è vera.

MARIA – Ehh cari i mè pütei,li mè fiöli par la vrità li pias a tanti.

CARLIN – Ma alura a gh’ali ša ‘l murus?

CAMILLO – Ehh l’è vera, a gh’hali ša ‘l murus?

MARIA – Ma no li gh’ha gnamö ‘l murus.

CARLIN – Ah che fortuna,cli gh’ha gnamö ‘l murus,a vurà di cha gnarom domenica quen, ah Camillo?

CAMILLO  – Eh l’è vera, ma ades induva andom?

CARLIN – Andom a ca,induva vöt ch’andom.                                                     

CAMILLO – Ma me a vulevi spetà la Genuveffa.

CARLIN – Ahh, parchè a me ‘m pias la Patrisia  e a lu ‘gh pias la Genoveffa.

CAMILLO – No me ‘m pias la Genuveffa e te la Patrizia.

CARLIN –  Va che me u det la stesa roba?

CAMILLO – Ah,’d li volti ‘m confondi.

CARLIN – Ma la Patrizia alura lè a ca?

MARIA – Ma la Patrizia a l’è impegnada.

ADA – Si sta pitturando.

CARLIN – Alura pos aspetala?

CAMILLO – Se a ia spetoma.

MARIA – Ma lè mei da no,ades lè umenti mesdè e me gh’u da fa.

CARLIN – Va ben,scusè né.

MARIA – Arvedas. ( I due fratelli salutando escono )

MARIA – Ma va che du element.

ADA – Ehh puaret,iè ‘n po cume me,iè da parlor e i serca compagnia .

MARIA – Ben ma i pensarà mia da vegnar a muruši da li mè putèli,ch’iè do fiöli par ‘l dret. Figuromas insiem a du cucù acse. ( In questo momento Maria si accorge che manca la frutta dal centro tavola )                                                                                                                       5

MARIA – Ben ma . . .                                                                                                        

ADA – Cusa gh’è? ( Innocentemente )

MARIA – Su dre pensà induva u mes la fruta,’m pareva da vila mesa le dentar. ( Mentre Ada prende la borsetta e se la stringe a sé )

ADA – Ma a l’avrì bèla magnada.

MARIA – Ma no lu tolta ier, va ben töt ma su gnamö sclerotica.Lu anca tolta parchè incö a gh’om i gnoch e dopu sul fruta.

ADA – Ma gh’èt i gnoch incö?

MARIA – Ma se,ansi bisogna cha vaga a metar sö l’acqua.

ADA – Ma ch’im pias ‘cse tant! Ma i gnoch? Ma che bun!

MARIA – Ciau Ada.

ADA – Ma induva vèt? ( Alzandosi )

MARIA – Me a vaghi in cušina,e te ‘t vè a ca tua. ( Prendendola per il braccio )

ADA – Ma Maria, ma ‘t ghesi da savì cuma ‘m pias i gnoch.

MARIA – Ah ma ‘l su ch’it pias. ( sempre accompagnadola alla porta ) Ma ‘gh nu poghi vè.

ADA – Ma che pecà, alura . . .                                                                                           

MARIA – Alura ciau Ada.

ADA – Ciau. ( Uscendo )

MARIA – Ma varda la Belinda, ‘gh pias i gnoch,ma me la’m ciava mia ‘d sicur. Ma ‘m piasares savì induva è andà a fni la fruta ( Guardando il cestino rientra poi in cucina )

FINE PRIMO ATTO

* * *

SECONDO ATTO

Scena 1

Carlin Camillo

( Carlin e Camillo sono seduti con cappellino in testa )

CAMILLO – Ma Carlin sarà mešura cha soma che cha spetoma.

CARLIN – Ma tè sentì la Maria,sentev le che dopu li mè fiöli li riva.

CAMILLO – Eh l’è vera . . . basta ch’li riva a la svelta.

CARLIN – Ma che prescia gh’èt?

CAMILLO - No ch’li faga mia in temp a dventà vèci.

CARLIN – Ma valà,ma scultum ades induva soma?

CAMILLO – Cosa?

CARLIN – Ades induva soma sentà?

CAMILLO – ( Guardando la sedia ) Ma som sentà in sli scragni no?

CARLIN – Che discurs,ma certu cha som sentà in sli scragni,ma induva? In quale luogo?

CAMILLO – Ma,ma gh’èt mia na dmanda pusè facile?

CARLIN – Ma come? Ma soma mia in dla casa dla Patrisia e dla Genoveffa?

CAMILLO – Eh l’è vera.

CARLIN – Alura ‘t vedrè che prima o poi li saltarà föra.

CAMILLO – Ma s’at sé furb Carlin. E dopu cusà ‘gh disom quand li vegn föra?

CARLIN – Ma l’invitöma ‘l cine no.

CAMILLO – Ma me ‘m pias mia andà ‘l cine.                                                                   

CARLIN – Ma anca me ‘m pias mia andà ‘l cine,ma ‘l cine gh’è scur.

CAMILLO – Ahh gh’è scur? Ma me gh’u paura ‘l scur.                                                    6

CARLIN – Ma cusa vöt vigh paura, ‘s sentoma ‘d banda a lori no,me visin a la Patrisia e te visin a la Genoveffa. E na volta cha comincia ‘l cine bisogna che pian pianin te cun na man a th’agh vaga sö par la spala, e ‘t seta ‘t la brasi sö.  ( Gli mostra come si fa ) Vedat?

CAMILLO – Ahhh.

CARLIN – E cun ch’l’atra man pian pianin th’agh ciapi la sua.

CAMILLO – Ma,ma èla na pusisiun dal kamasutra?

CARLIN – Ma valà,a gh’è da fa l’aprociu no.

CAMILLO – No me ‘l frociu ‘l faghi mia!

CARLIN – Ma cusa èt capì? L’approccio,ciuè metas avanti cun i mester,pruvagh insoma. U vèt ‘l cine par vardà ‘l cine?

CAMILLO – Ma sa vaghi ‘l cine,’t vurè mia cha varda la televisiun.

CARLIN – Ma no! Ma s’andoma ‘l cine con lori th’u ša det cha gh’andoma sul parchè quand a som sentà ‘d banda,dopu nuatar a muvom li man!

CAMILLO – Carlin, sa’t sé furb!                                                                                                   

Scena 2

Carlin Camillo Mario a seguire Rina

( Entra Mario con il giornale in mano,tutti e due i fratelli si alzano togliendosi il cappello e salutando Mario che ricambia solo con un piccolissimo gesto del capo,sedendosi poi a leggere il giornale )

CAMILLO – Ma chi’èl chal le?

CARLIN – Ma ‘l cunosat mia insoma,l’è ‘l Mario su padar a dla Patrizia e dla Genoveffa.

( Dicendo questo si alza e va verso Mario intento a leggere il giornale )

CARLIN – Siur Mario nuatar saresum gni par li su do fiöli e . . . ( Mario si gira verso Carlin con uno sguardo a dir poco minaccioso facendolo smettere di parlare, e ritorna mogio mogio  a sedersi dov’era )

CARLIN – ( Parlando piano al fratello ) Lè quel chi ciama ‘l möt.

CAMILLO – Puvret.

CARLIN – Ma va ch’l’è sul ‘n scurmai.

CAMILLO – Ahh.  ( Entra Rina )

RINA – Oh va chi gh’è vè,i fratelli innamorati.       ( Entrambi salutano Rina )

RINA – Ma cusa fev che?

CARLIN – A som dre spetà la Genoveffa e la Patrizia.

RINA – A ma alura a ghi da spetà ben,iu vesti prema andà via par la porta le da dre.

CARLIN – Ma la siura Maria la sa det cha iera in ca né Camillo?

CAMILLO – Se l’è vera.

RINA – Prema iera in ca ma ades iè föra,sarà mešura chi’è andadi via.

CAMILLO – Alura cusa föma ades?

CARLIN – Ma sa dom mia fastidi a pudresum sta che a spetali. ( Mario sentito questo

volge lo sguardo verso i due fratelli facendo capire che non sono certo graditi )

CAMILLO – Forsi Carlin lè mei ch’andoma.

CARLIN – Se,lè mei,andom in paes magari ia catoma la. ( Alzandosi )

RINA – Se andè la,andè la.

CAMILLO – Arvedas.

CARLIN – Buongiorno.

RINA – Ciau,ciau. ( I due fratelli escono mentre Rina li accompagna alla porta chiudendola )

RINA – At pudresi digh quel anca te a chi dü le,va cha iè li tu fiöli queli che lor i vures andagh a murusi.  ( Mario sempre intento a leggere il giornale,fa un gesto come dire di lasciar perdere )

RINA – Se squasi li spali,ma èt vest chi iè? Me mè mia vulì tant a mandai via,gh’u det ch’li gh’era mia. ( Rina si siede vicino alla tavola dove è già seduto Mario )

                                                                                                                                                         7

Scena 3

Mrio Rina Maria a seguire Patrizia e Genoveffa

MARIA – ( Entrando in scena ) Ei andà via?

RINA – Se iè partì,iè partì.

MARIA – Meno male. ( Si gira indietro e chiama Patrizia )

MARIA – Patrisia ‘t pö vegnar.

PATRIZIA – ( Entrando in scena con un vestito tutto nuovo ) Ma chi dü le gh’ai atar post d’andà.

RINA – A lu det anca me a tu padar, la squasà li spali,va ben chi gabia 120 vachi in dla stala.   

PATRIZIA – Quanti vachi?

RINA – 120

PATRIZIA – Ma parchè i’èt manda via?

RINA – Ma a s’li det vuatri da mandai via.

MARIA – Ma dai lasa perdar,fam vedar ‘l vestì pütost sa gh’è da fag quèl. ( Mentre sta guardando il vestito di Patrizia entra Genoveffa lamentadosi per essere caduta dalle scale )

GENOVEFFA – Ai che mal! Aii . . .

MARIA – Ma cusa tè suces?

GENOVEFFA – A seri dre lava li scali e su blisgada šo di scalin,aia varda che snoch.

RINA – ( Alzandosi ) Ma vardè che robi.

MARIA – Ohh th’ag de na pulida e th’ag meti sö dal gias ‘d vedrè ch’at pasa subit.

GENOVEFFA – Ai Cuma ‘m fa mal! Aii ‘m su röta quel . . .

RINA – Ve via dad la valà, ( Prendendola sottobraccio ) che tu madar la gh’ha mia temp,la gh’ha da vardà ‘l vesti nov ‘d tu surèla.

GENOVEFFA – Ma anca me a voi ‘l vestì nov.

RINA – Se a te it tös ‘l vesti nov,ve via valà cha’t disinfeti li feridi. ( Escono,mentre in scena c’è sempre Mario che come se nulla fosse continua a leggere il giornale mentre Patrizia e Maria sono sempre intente a guardare il vestito )

PATRIZIA – L’è bèl né?

MARIA – E ‘l ta sta ben anca,me pensi ch’al sia a post.

Scena 4

Maria Patrizia Mario Ada

ADA – E’ permes? ( Entrando sempre con la solita borsa )

MARIA – Ve dentar,ve dentar.

ADA – Ciau a töti,ma cusa mè suces,a su pran disfurtunada, a sevi in piasa ma mè saltà sö ‘n dulur cha sua mia,che d’adre propria. E subit dopu ‘n gran dulur in na gamba,i cervicai,in dal stomach,insoma a sevi pö induca sta.

MARIA – Par fin che i dulur i’abia decis da fa na festa ados a te.

ADA – Propria,a ma ‘n pasi pran tanti.

PATRIZIA – Ada ‘t piasal ch’al vesti che?                                                            

ADA – Vaca sa’m pias! Ma parchè? Va che sa’t gh’è da bütal via,pütost ‘l bini me né.

MARIA – Se bütal via ch’l’è növ.

ADA – Ma cusa vöt cha sapia me, ( Nel frattempo si siede vicina a Mario che sta sempre leggendo il giornale )

ADA – U vest andà via da’d che i dü fradei  cha sta a la Curt Granda.

MARIA – Ma se iè mia sempar che chi völ vegnar a murusi da li mè putèli,va sa’s pöl,che me

gh’u do fiöli par ‘l dret.

PATRIZIA – Mama va che però sa iè siur.

ADA – Oh brava Patrizia,chilé iè propria siur, e anca sa iè ‘n po lucot,mei che ‘t seta ti bindoli cuma tha’gh né voia.( E ride )                                                                                           8

MARIA – Ma lasa pör le,va a cambiatal ades prema ch’at vaga a spurcal.

PATRIZIA – Se l’è mei.

MARIA – Andom. ( Ed entrambe escono mentre Ada cerca di sbirciare allungandosi per leggere le notizie del giornale che sta leggendo Mario )

ADA – Rapina alle poste di  . . . ( Si ferma di leggere perché si è girato verso di lei minaccioso. Ma subito dopo ritorna ad allungarsi per leggere )

ADA – Stop alle auto in città e . . . ( Mario la guarda ancora male ritirandosi con il giornale )

ADA – Ohh Signor cha su pö buna ‘d magnà gnint, a mè andà via anca la fam,te Mariu inveci cuma vala? ( Mario la guarda senza dir nulla )

ADA – La not su pö buna da dormar, a vaghi in gir cha pari ‘n fantasma, ahh? E’t det quèl? Am pareva da vi sentì cha tevi det quèl,parchè tra cha’gh senti poch,senti sul da ch’la urecia che.

Scena 5

Ada Mario Rina

RINA – Oh ma sa gh’è la Ada.

ADA  - Ma ve che Rina  a sentat ‘d banda a me cha föma na bèla ciciarada.

RINA – Ehh sentam, va che in cha ‘gh né sempar da fa.

ADA – Oh sempar da fa,ma fa cume me.

RINA – Parchè te cuma fèt?

ADA – Me a fag gninte,e sa’m vegn voia da fa quèl,’m la fag pasà subit.

RINA – Se ma ‘n qual mester a th’al farè,u no?

ADA – Ma figurat,ma varda,prova vardà che man. ( E gli mostra le mani mettendosi quasi sopra il giornale che Mario sta leggendo,il quale non gradisce certo la cosa )

RINA – Ma cusa gh’ali ch’l’i man le,me a vedi gninte.

ADA – Varda,varda cuma iè infiadi.

RINA – Ma induva? ( Mario a questo punto prende le mani di Ada e le sposta per continuare a leggere il giornale )

ADA – Ma cherasa,a gh’u ‘n mester in ch’li man che,èt sentì Mario cuma iè duri? ( Mario ovviamente non risponde,ed è al limite della sopportazione )

RINA – Ben ‘d garè li man infiadi ma la boca quela la sta ben.

ADA – Ma qual,ma ‘l sèt cha gh’u pö fam a magni quasi po gninte.

RINA . Ma valà.

ADA – Ma gnint,sul dla fruta,se casu ‘n piat da taiadèli,u ‘n qual gnulin,na qual feta ‘d salam,’n po ‘d murtadèla,u ‘n po ‘d risot e basta però.

RINA – Dišom cha tha’gh né asè par sta in pe.

ADA – Ah pruposit cusa gh’i da sena stasera?

RINA – Ah ma ‘l su mia,lè la Maria la rasdura,ma pensi cha’gh sia di spaghet a la carbonara.

ADA – Ma chi’m pias ‘tse tant,ma i spaghet? Ma si’è bun,l’è l’unica roba cha su buna ‘d magnà,o Cuma’m piasares sta che a sena. ( Mario a questo punto si alza con il giornale e ritorna nell’altra stanza )

RINA – Am dispias Ada, ma vedat mè fiöl lè mia cha’l gabia tant piaser magnà cun te.

ADA . Ma me a magni anca da parme,in ‘n cantunsin,induva vulì.

RINA – Ma prova dmadagh a la Maria.

ADA – A la Maria. ( Alzandosi ) Ades la senti. ( E si avvicina alla porta interna per chiamare la Maria ) Maria! Maria! Ma induva èla andada? Maria,Maria. ( Suonano alla porta ) Maria a gh’u da dmandat na roba.

Scena 6

Rina Ada Camillo Carlin

Rina – Avanti.                                                                                                                                             9

CARLIN – Permesso. ( Entrando con il fratello )

RINA – Ben ma sa si mö che vuatar dü?

CARLIN – Ma parchè om mia catà ne la Genoveffa ne la Patrizia,né Camillo?                           

GIGI – Se lè vera.

CARLIN – I’om sercadi dapartöt.

CAMILLO – Se,in ciesa,a l’ustaria,’l cimiteri,’l cine,a l’uratori,a la buciofila,ma nisun a ia vesti.

CARLIN – E alura soma gni a vedar sa iè gnidi a ca.

RINA – A ma cari i mè pütei ‘l su mia.

CARLIN – Ah la la sa mia.

CAMILLO – Alura cosa föma ades?

ADA – ( Intervenendo ) Ma vuatar si mia i fiöi ‘d la Cesarina?

CARLIN- Se.

ADA – Ma va che bèi pütei né Rina?

RINA – Ohhh,ma ades lasa chi vaga ch’l’è quasi ura ‘d sena.

ADA – Ahh, a pruposit cusa gh’ì da sena vuatar stasera?

CARLIN – Ma la mama la sa fat i turtei cun la söca né Camillo.

CAMILLO – Se,me ‘m pias tant i turtei cun la söca.

ADA – ( Già in fibrillazione ) Ma i turtei? Ma chi’m pias ‘tse tant! I turtei cun la söca. !

CARLIN – Se turtei cun la söca.

ADA – I turtei, cunsà cun la salamèla!

CAMILLO – Ma nuatar i cunsoma mia cun la salamèla.

ADA – E me im pias li’stes vè,anca cun ‘l buter e ‘n po salvia,ma quel iè fin vè! Ma sua mia ‘l temp chi magni mia.

CARLIN – La mama la sià fa na volta a la smana, né Camillo?

CAMILLO – Se lè vera, e pü me a fagh anca ‘n bèl bevr in vin.

RINA – Al bevr in vin cun i turtei? Me quel ‘m pias mia, e te Ada?

ADA – Ma ciau,i turtei in vin? Ma lè na finesa unica,ma sa’m pias bevr in vin i turtei. Aiii! Che mal la mè gamba. Ades vè anda a ca cun töta la strada cha gh’u da fa.

RINA – Ma sa th’a stè che di fronte.

ADA – Però sagh fös ‘n qualdun cha’m cumpagna . . . vuatar püdì mia cumpagnam.?

CAMILLO – Mah . . . ades?

ADA – Ades, e quant senò.

CAMILLO – Ma nuatar a gavresum da parlà cun la Patrizia e la Genoveffa,parchè vuresum ch’li dventes li nostri murusi.

ADA – Ben ma ‘gh n’avrì dal temp par parlagh.                                        

CARLIN – Alura siura Rina lagh diga a li su nevudi cha gnoma domenica quen,parchè ades a goma da cumpagnà ch’la siura che a casa,parchè la fa fadiga a caminà.

RINA – Va ben a gh’al dirò.

ADA – Alura ciapèm pütèi,ciapèm. ( E i due fratelli prendono sottobraccio Ada e insieme si avvicinano alla porta per uscire )

CARLIN – Ma induva stala siura?

ADA – Ma lasè perdar induva staghi me,dišim pütost induva stè vuatar?

CAMILLO – Ma nuatar a stöma a la Curt granda.

ADA – A la Curt granda? Ma pensa su mia quanti völti ch’agh su pasada davanti e a su mai andada dentar,andoma,andoma,ciau Rina.

RINA – Ciau,ciau,buonasera pütèi. ( I due fratelli salutano ed escono con Ada lasciando sola in scena Rina )

RINA – Chi di pütèi le i serca la murusa,ades intant a gh’ù idea chi’abia cata sö na bèla ciavada. 

FINE SECONDO ATTO

                                                                                                                                 10

                                                                                                                                                        

TERZO ATTO

Scena 1

Scena vuota  a seguire tutti i personaggi fino a Camillo e Gigi

ADA – E’ permes? ( Entra nella stanza dove non c’è nessuno ) Te sta le che dopu ‘t ciami me.

( Rivolta verso qualcuno che è dietro la porta d’ingresso )

ADA – Maria! Maria! ( Maria entra in scena )

MARIA – Ma sa th’ù mia sentì vegnar dentar cusa gh’è?

ADA – Ciama töti! Ciama töti cha gh’è na surpresa! Ciama töti li tu fiöli,’l tu om,la Rina.

MARIA – Ma sta calma,cušèt purtà insoma?

ADA – Te ciama i tui che dopu a val fag vedar.

MARIA – Va ben i ciamarò. ( E rientra nell’altra stanza )

ADA – ( Tornando sulla porta d’ingresso ) Sta le né,quand ‘t ciami ‘t ve dentar.

BIGIU – Va ben.

ADA – At vedrè che adse i sarà cuntent specialment la Maria,parchè lè le specialment ch’la sagueta andà adre.  ( E uno dopo l’altro tutti i componenti della famiglia entrano in scena)

RINA – Cusa gh’èt vè magnamal.

MARIA – Ecu ades ‘gh sioma töti.

PATRIZIA – Cusa gh’è da tse importante cha su dre a fa ginastica.

GENOVEFFA – Ma chi gh’è? Va cuma su mesa.

ADA – Alura si prunt?

MARIA – Ma se dai.

ADA – Alura ‘l ciami,Bigiu, ve dentar! ( Ed entra Bigiu Pucina chiamato “Al dret” per una malformazione della schiena che lo rende curvo e gobbo.Poi quando parla non sta fermo,dimenandosi continuamente )

BIGIU – Buongiorno. ( Tutti salutano ma non capiscono cosa voglia dire la presenza di questa persona )

RINA – Ma chi’èl chestu?

MARIA – Apunto,chi’èl?

ADA – Ma come chi’lè! Ma ‘l cunusi mia,lè Bigiu Pücina,quel chi ciama “ Al dret”.( A Genoveffa scappa una risata che sopprime immediatamente)

MARIA – E parchè l’èt purtà che da nuatar?

ADA – Ma come? Ma sl’è na vita cha’t senti di sempar “ Li mè fiöli iè par ‘l dret,li mè fiöli iè par ‘l dret” Ecu,chestu lè ‘l dret!

MARIA – Ma cusa èt capì Ada! Ma me dighi che li mè fiöli iè par ‘l dret,ma mia par ch’al le di dret capesum!

BIGIU – Ma me alura cusa su gni a fa? La siura che la ma det che sa gnevi che ‘m catavi la murusa.

RINA – Vè ‘gh dom la pütüruna.

PATRIZIA – Nona!

BIGIU – Ma chi’èla la pütüruna?

MARIA – Ma no a staga mia ascultà,e te Ada robi cha tha’s faga na tirada ‘tse.

BIGIU – Ma verament la tirada la la fata a me,cha sevi ‘tse cuntent,parche me lè trent’’ani cha serchi la murusa.

ADA – Ma me a pensavi da fav ‘n piaser,che ‘tse magari stasera a stavi che a sena. ( A questo punto Mario esce e ritorna nell’altra stanza )       

BIGIU – Ma vardè che me a su na brava persona,cha sta anca ben a muneda,a gh’ù 120 vachi in dla stala.

PATRIZIA – Quanti?

BIGIU – 120 vachi da lat,e me gh’u mai vi la murusa sul parchè . . .                                    11

RINA – Parchè ‘d gh’è la goba.

BIGIU – Eh se, però par ‘l rest a su töt a post.

ADA – Ben alura cusa föma?

RINA – Ma cusa vöt fa,’d tö sö ‘l dret e ad turni da duva ‘t se gnida.

BIGIU – Ma me vulevi sentar li pütèli cuša li diseva,se magari püdeva esagh na qual pusibilità.

PATRIZIA – Ma li vachi èli töti tui?

BIGIO – Certu chi’è mii.

PATRIZIA – Anca ‘l sit?

BIGIO – Ehh,ma certu cha lè mio anca al sit, cun quatordas camari,e su fiol unic, ma te cuma th’at ciamat?

GENOVEFFA – Genoveffa.

BIGIO – Genoveffa,pensa gh’u na vaca in dla stala ch’la gh’a ‘l stes nom.

GENOVEFFA – Eh ‘l sö ch’l’è mia ‘n bèl nom.

BIGIO – Ben ma va ch’l’è mia ‘n bröt nom, e me alura cha’m ciami Bigiu.

ADA -  Ahh! Ahhh! ( Mettendosi le mani sul petto )

MARIA – Ma cusa gh’èt?

ADA – Ahhh! A mè gni fam!                                                                                             

RINA – Ma gh’è bisogn da fa chi vèrs le.

PATRIZIA – Ma scultum Bigio ma pudresat mia, insoma a gh’la cavat mia a indrisat ‘n po.

BIGIO – Ohhh, certu,varda. ( E Bigio cerca goffamente di mettersi diritto )

I vest? Ah sontia mia pusè dret ades? Ahh?

RINA – Su mia sa’l sé indrisà da na qual atra banda ma par me l’è cambià gnanca ‘d’an millimetro.

GENOVEFFA – Ma cuma ‘t sé nona,par me inveci ‘l sé indrisà an po.

ADA – Se se ‘l sé indrisà,u vest anca me.

RINA – Ben vè pensègh vuatar che cun ‘l dret,me u ša dat a su temp,ades a gh’u pö gnint da da.

PATRIZIA – Ma cusa èt dat nona?

RINA – ( Uscendo ) Th’al cuntarò na qual volta,’rvedas.

BIGIO – Arvedas siura. I vest che mè a m’indresi fin cha pödi vè,ma pusè ‘gh la cavi mia.        

ADA – Ben ma va cha’t sé dret vè ades. ( Suonano alla porta )

MARIA – Ma chi pöl esar ades? Avanti. (Ed entrano i due fratelli Gigi e Camillo che salutano tutti)

MARIA – Ecu ades a soma ‘l completo.

CARLIN – Ohh finalmente oma catà li pütèli,èt vest Camillo?

CAMILLO – U vest,u vest,e Cuma iè bèli. . .

CARLIN – A sevum gni a vedar se la Genoveffa e la Patrizia li gneva a fa ‘n gir cun nuatar.

CAMILLO – Magari ‘l cine.

BIGIO – Ma verament a su gni prema me da vuatar dü.

ADA – L’è vera a gh’era prema lü.

CARLIN – Ma varda che nuatar a soma gni anca la smana pasada.

BIGIO – Ben e alura cusa völ di,e pü me a gh’u 120 vachi in dla stala.

CARLIN – Ma anca nuatar a ghoma 120 vachi in dla stala,né Camillo?

CAMILLO – Se,120 vachi,60 sui e 60 mii.

BIGIO – Me inveci iè töti 120 mii.

CARLIN – Ma te ‘d parté alur a vöt dö murusi?

BIGIO – Ma no me ma’n basta öna.

CARLIN – E alura cun ch’l’atra cusa föma? A sla šugöma a briscola me e mè fradel?

CAMILLO – Ma me preferesi šugà a ramin Carlin.

MARIA – Vè ades lasè le né par piaser,ma va che li mè fiöli iè mia da vendar ‘l mercà né. E pü ades a ciami su padar,ch’al diga lu quèl insoma. Mario,Mario ve che par piaser n’atim. ( Mario  piuttosto contrariato ritorna in scena )

MARIA – Vè Mario par piaser ades prova digh quèl a chesti che,chi fa da chi discurs in sli nostri fiöli cha su mia. Verši ch’la boca le na buna völta!                                                                            12   

( Mario ora è al centro dell’attenzione perché tutti i presenti possono sentirlo parlare si schiarisce la voce e proprio mentre sta per iniziare a parlare viene fermato dalla moglie.

MARIA – Parchè tra l’altro vuatar parlè tant ma ‘l siv se li nostri fiöli iè dacordi in sa quel cha diši? Dai digal Mario! ( Rivolgendosi al marito,quindi si ripete la stessa scena di prima )

MARIA – Parchè cari i mè pütei li mè fiöli iè par ‘l dret!

ADA – Apunto par quel cha tl’ho purtà che.

BIGIO – Se,quindi vuatar püdì andà a ca,parchè ‘l dret a su me.

CAMILLO – Ma cuma fal a esar ‘l dret ch’l’è töt gob.

ADA – Se ma lè bun anca d’indrisas.                                                                           

BIGIU – Certu cha m’indresi,e pü ‘l dutur ‘l ma det che cun ‘l temp ‘n giösti.

MARIA – Ma insoma basta! Mario ma digh quèl! ( Mario si appresta a dire qualcosa quando viene fermato ancora dalla moglie )

MARIA – Ma insoma cusa pensè che li mè fiöli lis meta cun ‘l prem cha pasa? E cha pensega mia da comprali cuume ‘d li vachi! Digal Mario digal! ( Ma girandosi si accorge che Mario se né è andato seccato dalle continue interruzioni della moglie )

MARIA – Ma induv’èl andà ades?

Scena 2

Ada Bigio Camillo Carlin Genoveffa Patrizia Maria e Rina

RINA – ( Rientrando in scena ) A th’lè fat parla acse tant cha l’è andà a bevar ‘n gusin d’acqua.

MARIA – Ecu quant a gh’è da parlà lu ‘l va sempar via e ‘m toca sempar parlà me.

CAMILLO – Ma alura cusa föma ades?

ADA – Ben ma šughevli a peri u dispar.

PATRIZIA – Ma Ada par piaser,par me a püdì andà a ca vostra, a meno che . . .

TUTTI E TRE – A meno che?

PATRIZIA – A meno che ‘n qualdun a  m’intesta li vachi.

MARIA – Ma valà ‘t vurè mia andà insiem a di vacher,’l masim i’andrà ben par tu surèla.

RINA – Figuromas se la pütüruna a pöl andagh ben a dla gent acse.

CAMILLO – Ma me ‘m pias la Genoveffa.

BIGIO – Par me öna u ch’l’atra lè listes.

GENOVEFFA – Ma me a su mia cusa di,ma cusa gontia da fa mama?

MARIA – Varda ades la finoma né! Li mè fiöli ades li gh’ha da pensagh a sura,quindi soma dre fa sul ‘d la cunfusiun. Ades vuatar andè töti a ca vostra,li mè fiöli li va d’adla e ‘n parlarom n’atra volta. ( Quindi le due figlie rientrano nell’altra stanza )

ADA – Ma gontia d’andà via anca me?

MARIA – Ma certu anca te.

ADA – Ma ch’am fa mal ch’la gamba che,ma vuatar pütei püdì mia cumpagnam?                      

CARLIN – Nuatar l’acumpagnoma siura, ma a ca sua però.

ADA – Ma parchè ‘v pias mia la mè compagnia?

RINA – Cha l’è ‘tse na brava döna.

CAMILLO – La sarà na brava döna ma però la va a dormar a ca sua,parchè ch’l’atra volta l’è stada a ca nostra na smana,e la vuleva pö andà via

CARLIN – E nostra madar la sa det che s’andoma a ca ancor cun ch’la dona le la s’inciavava föra ‘d ca par na smana intrega.

ADA – Ma me propria a gh’è nisun ch’am völ,mesa cuma su mesa.

BIGIO – Ma scultum,ma sa’t vö ‘d compagni a ca me.

ADA – Ma se grasie,che persona gentile.

BIGIO – Alura andom,e a speri ch’as vedoma prest.

CARLIN – Anca nuatar andom.

CAMILLO – L’am salöta la Genoveffa.                                                                             13

CARLIN – E me la Patrizia.

BIGIO – E me la’m ia salöta töti do,arvedas.

MARIA – Va ben.

BIGIO – Ma induv’èl cha ta stè Ada?

ADA – Ma me pensavi da vegnar a ca tua.

BIGIO – A ca mia? E parchè?

ADA – Ma parchè ‘tse th’am fè vedar la ca, la stala,no?

BIGIO – Ahh,va ben. ( Così tutti escono )

MARIA – Ohh iè andà,ma varda te se li mè fiöli li va a spušà a dla gent acse,minim bisogna ch’li spusa ‘n dutur,n’ingegnier.

RINA – Se di cagnun gros.

MARIA – Ma certu,ma vöt metar,specialment la mè Patrizia pö.

RINA – Ma certu la tu Patrizia,chl’atra sla spusa anca ‘n cagn da quei cha baia fa gnint.

MARIA – Ma che discurs.

Scena 3

Rina Maria Genoveffa

GENOVEFFA – ( Rientrando in scena ) Mama.

MARIA – Cusa gh’èt?

GENOVEFFA – Mama, me, me . . .

MARIA – Me me cosa?

GENOVEFFA – Ma me ‘m pias Camillo.                                                              

MARIA – Camillo? Ma lèt vardà ben? Ma sa’m par ch’al vegna dal mond ‘d la luna.

GENOVEFFA – Se, ma me ‘gh piasi a lu e lu ‘m pias a me.

MARIA – Ma dai Genoveffa ‘t gh’è gnamò l’eta par vigh ‘l murus.

GENOVEFFA – Ma sa gh’u vintiquatran ani.

MARIA – Ma dai,sta mia metat in dla testa na roba dal genar.

RINA – Se,che sa’t vè föra ‘d ca,chi’èl cha fa i mester dopu? La Patrizia? ( E ride )

MARIA – Tu surèla par esempi la sares bèla prunta par vigh ‘l murus.

GENOVEFFA – Ma sla gh’ha n’an da pö. Alura te mama a tha’gh lè sempar cun me,parchè te ‘t vö mai cha faga grinte, e pü parchè mèt ciamà Genoveffa cun töti i nom cha gh’è,propria ‘n nom ‘t se bröt ‘d gh’evi da catam föra.

MARIA – Ma th’l’u det amö,parchè oma rinuvà ‘l nom da ch’l’atra tu nona ch’l’era pena morta.

GENOVEFFA – Ma che sfortuna, a püdevat mia mörar te nona che almen im ciamava Rina.

RINA – Vè pütleta prova andà da via ‘l cul!

Scena 4

Rina Maria Genoveffa e Patrizia

( Patrizia si presenta sulla porta )

PATRIZIA – Mama ma cusa gh’è da magnà stasera?

MARIA – Quel cha gh’è in sla tavula.

PATRIZIA – Ma in sla tavula a gh’è dö scatuleti da Simmental.

MARIA – Queli.                                                                                                                 

PATRIZIA – Ma Genoveffa pudevat mia parcià quel da sena?

GENOVEFFA – Vè la Genoveffa a lè straca da fat da serva! Va ben! Parchè u fat i lèt,u pulì al bagn,i vedar a dli fnestri e in pö dovevi parciat anca la sena? Ma te oltre a pütürat e fa ginastica cusa èt fat incö?

RINA – Ohh, l’era vura cha tha’t dismisiesi.

MARIA – Ma varda ch’la fat quèl anca le.                                                                         14

GENOVEFFA – E cosa? Che stamattina lè levada sö a mesde!

MARIA – Ma parchè ‘gh fava mal la testa püvrina.

RINA – Par forsa ‘gh fa mal la testa,lè töt ‘l de cun ‘l fon taga la testa. E šun,šun . . .

PATRIZIA – Ma lasa le nöna. ( Ed esce )                                                              

MARIA – Pian Patrizia cha vegni a parciat quel d’atar. ( Ed esce seguendo la figlia,nel frattempo Genoveffa si siede mentre la nonna si avvicina.

GENOVEFFA – Ma nona, l’è mia tant par ‘l fat che me in ca a faghi tanti mester e mè surela no,ma lè pusè parchè me madar la ved sul le, e me la’m considera grinte.

RINA – Ma varda cha gh’è ancor tu nona, tu padar no,parchè quel a le cume gnanc ch’ach sia,ma vöi dit che me a capesi quel cha’t vö di,e prova fat rispetà na buna völta!

GENOVEFFA – Apunto, parchè me su stöfa.

Scena 4

Genoveffa Rina Ada

ADA – ( Entrando in casa ) Permes? Scušè ma a gh’è che . . . a gh’è che . .

RINA – A gh’è che cosa?

ADA – A gh’è che ‘l dret dopu ‘l ma mia cumpagnà a ca.

RINA – No?

ADA – No vè,’l ma mandà da via al cul, ècu cusa ‘l ma det.

RINA – Ma parchè?

ADA – Parchè ‘l dis ch’lu tolt in gir,parchè a gh’evi det “ Ve cun me cha’t fagh catà la murusa”,inveci lè andada töta storta. Ma te Genoveffa ‘t pias mia ‘l dret?

GENOVEFFA – No me ‘m pias Camillo.

ADA – Ma varda che Camillo ‘l gh’ha mia li vachi cha gh’ha ‘l dret.

GENOVEFFA – Ma varda che me m’interesa mia quanti vachi ‘l gh’ha in dla stala.

ADA – Oh te t’interesa mia,e me varda che figura ch’u fat. Ma senti che profumin ch’as sent. Ma cusa gh’èt sö?                                                            

 ADA – Al su mia che profumin ch’at senta,parchè da sena a goma dli scatuleti da Simental.

ADA – A dli scatuleti da Simmental! Ma ch’l’am pias ‘cse tant ch’la caran le,che quant ‘d verši la scatuleta ‘t senti ch’al prufom,ma lè pran fina,quela ‘s dis caran buna. Ah sa püdes sta che a sena.

RINA – Varda Ada che che da nuatar la föla la taca pö.

ADA – Alura andrò a ca,tant a gh’è nisun ch’am völ,e me ‘m cati sempar da parme cun i mè dulur. Sempar da parme cun  i mè dulur . . . ( Ed esce )

GENOVEFFA – Che pena ch’l’am fa la Ada.                                                                   

RINA – Pena? Te ‘t sé šuvna ma me lè na vita ch’la cunusi,le le sempar stada acse. ( Mentre dice questo si accorge che alla finestra c’è Camillo che guarda dentro la casa e saluta )

RINA – Genoveffa ma va chi gh’è a la fnestra.

GENOVEFFA – ( Voltandosi ) Ma chi gh’è? Ma l’è Camillo! Mamma cara!

RINA – E’t vest?

GENOVEFFA – E ades cus a faghi?

RINA – Ades al ciami dentar.

GENOVEFFA – No no sta mia ciamal!

RINA – Alura gninte.

GENOVEFFA – No no ciamal!       

RINA – Alura ‘l ciami Genoveffa?

GENOVEFFA – No pian cha vaghi a petnam e a trucam.

RINA – Vè a gh’è ša tu surèla,’d vurè mia dventà na pütüruna anca te,ades ‘l ciami dentar e dopu av lasi che par vuatar.

GENOVEFFA – Ma no! Ma cusa ‘gh dighi?

RINA – Vè at sé mia na pütina,disgnalat mö. ( E fa un cenno a Camillo di entrare )

RINA – Me ades ‘t tegni a la larga tu surèla e tu madar.                                                    15

GENOVEFFA – Ma no nona induva vèt?

RINA – Discucönat! ( Ed esce e subito dopo entra Camillo )

Scena 5

Genoveffa Camillo a seguire Rina

CAMILLO – Permesso? ( Aprendo piano la porta )

GENOVEFFA – A . . . avanti . . .

CAMILLO – Ciau Genoveffa.

GENOVEFFA – Ciau Camillo. ( Entrambi sono molto impacciati )

CAMILLO – Ah su turnà indre parchè . . .                                                            

GENOVEFFA – Parchè?

CAMILLO – Parchè su gni a vedar, s’am prestavü ‘n po da sal.

GENOVEFFA – Ah se ades a vaghi subit a töl.(Genoveffa esce per andare a prendere il sale mentre Camillo è piuttosto arrabbiato perché non è stato capace di dichiararsi inventando una scusa).

CAMILLO – Ma varda che cretino cha su,ma ‘s pöl dich ch’am mancava ‘l sal!

GENOVEFFA – ( Entrando in quel momento ) Parchè val mia ben ‘l sal?

CAMILLO – No l’è che . . .  insoma, l’è cha ma’gh vuleva ‘l söchar.

GENOVEFFA – Ah va ben,alura a vaghi a cambial. ( E ritorna indietro )

CAMILLO – Alura su propria cretino! Dö völti par šunta!

GENOVEFFA – ( Rientrando ) Ecu ‘l söchar.

CAMILLO – Grasie,a th’al purtarò indre apena a pos.

GENOVEFFA – Ma l’è listes l’è mia na gran roba. ( Rimangono titubanti e indecisi sul da farsi )

CAMILLO – Alura a vaghi e grasie ancor.

GENOVEFFA – Va ben ciau. ( Mentre Camillo sta per uscire rientra dall’altra stanza Rina )

RINA – Vè! Induva vèt?!

CAMILLO – A vaghi a ca.

RINA – Ve che,ve che n’atim! ( Lo prende per un braccio,togliendogli lo zucchero di mano )

RINA – Te ve che anca te,dam ch’al söchar le, e ades sentev che.

GENOVEFFA – Ma cusa fèt nona? ( Rina prendendo due sedie li fa sedere uno vicino all’altro)

RINA – E ades dišiv quel cha ghi da div. ( Ed esce , i due si ritrovano uno vicino all’altro molto imbarazzati )

GENOVEFFA – A soma sentà visin cume sa fosum ‘l cine.

CAMILLO – Dabun? Ma alura par fa quel cha gh’u da fa, pudresum fa sensa andà ‘l cine.

GENOVEFFA – Ma par fa cosa?

CAMILLO – Eh . . . par fa . . . vacca miseria ‘m ricordi pö cume ma det da movar li man mè fradèl.

GENOVEFFA – Th’al forsi det da fa acse? ( E con sorpresa di Camillo,Genoveffa lo abbraccia mentre con l’altra mano gli prende la sua. La stessa cosa che praticamente gli aveva insegnato il fratello )

CAMILLO – Ma Cuma fèt a savil? Ma l’è propria ‘tse.

GENOVEFFA – E ades Camillo?

CAMILLO – Alura ades a pudres cumincià al cine.

GENOVEFFA – ( Staccandosi da Camillo ) A ma alura ‘t sé gni dabun par ‘l söchar!

CAMILLO – Ma no,me su mia gni ne par ‘l sochar ne par la sal.

GENOVEFFA - E cusa vulevat alura ‘n po ‘d pardesum?

CAMILLO – No,su gni par invitat ‘l cine,quel vero però induva gh’è scur.

GENOVEFFA – Ah meno male! Parchè me pensavi ch’at fosi ‘n po indurmens.

CAMILLO – Ma figurat se ‘l cine me m’indurmensi,parchè dopu quand a gh’è scur, me a mövi li man.

GENOVEFFA – Uhhhhh . . .Atar che indurmens!

CAMILLO – Ades ‘m ricordi mia ben cuma gh’è da mövli,ma me li mövi a töti li maneri. 

GENOVEFFA – Uhhhh . . .!                                                                                                      16

CAMILLO – Ia mövi acse,pü acse, e ancor acse . . .  a töti li maneri . . .

( Camillo muove le mani in diversi e strampalati modi,con Genoveffa che lo guarda delusa )

GENOVEFFA – A töti li maneri men che ados a me.

CAMILLO – Ma ‘d vurè mia ch’at meta li man ados,’l proverbi ‘l dis anca che na dona ‘s la töca gnanca cuna ‘n fiur.

GENOVEFFA – Alura ‘t dormi dabun!

CAMILLO – Ma no tu ša det cha dormi mia,ve via ‘l cine.

GENOVEFFA – Ma me a gnares anca vulentera,ma quand?

CAMILLO – Ma stasera no,andoma a magnà na pisa e dopu andom ‘l cine.

GENOVEFFA – Ma alura bisogna cha vaga a parciam.

CAMILLO – Se se,va pör,me a t’aspeti.                                                                

GENOVEFFA – Va ben, a faghi a la svelta. ( Ed esce )

CAMILLO – Che bèl finalmente pos andà ‘l cine cun la Genoveffa! Iuuuu!!! ( E Camillo non sta più nella pelle agitandosi nella stanza come non mai muovendo le mani come prima )

CAMILLO – ( Poi si ferma a riflettere ) Ma però lè mia ch’al sia ‘n gran divertiment a mövar li man acse,ma . . . bisogna cha gh’a dmanda a Carlin cuma as fa. ( In questo momento entra Maria )

Scena 6

Camillo Maria a seguire Rina e Mario

MARIA – Ben e te cusa fèt che?

CAMILLO – Su dre spetà la Genuveffa ch’andoma ‘l cine.

MARIA – Cus’èl?

CAMILLO – A vaghi ‘l cine,cun la Genuveffa.

MARIA – Ma chi la det che la Genoveffa la vegn ‘l cine cun te.             

CAMILLO – Ma le l’am la det.

MARIA – Ma valà cun töti i mester ch’la gh’ha da fa.

CAMILLO – Ben ma incö lè festa. ( Entra Rina )

RINA – Cus’è suces?

MARIA – A gh’è che la Genoveffa la völ andà ‘l cine cun Camillo.

RINA – E la fa ben no.

MARIA – Ma brava dagh anca rašun te.

RINA – Certu,lè bèla dre vestas.

MARIA – Ma no,ades a ciami su padar, Mario! Mario !

RINA – Se ciama ‘l Mario.

CAMILLO – Ma parchè gh’ala mia da vegnar ‘l cine.

MARIA – Parchè da no. ( E continua a chiamare Mario fino a quando compare in scena )

MARIA – Sculta  Mario ades digh quèl anca te, la Genoveffa la völ andà ‘l cine cun Camillo,sensa di gninte le la’s tös sö e la va via. ( Mario sta per parlare quando Maria lo interrompe )

MARIA – Bisogna cha’t ciam tu fiöla e tha’gh diga quel cha gh’è da digh. ( Di nuovo Maria continua a parlare )

MARIA – Me su stöfa cha sia sempar me a sbraià,te ‘t sé al padar,cha posa sentat na buna völta,sinò me su mia  . .  ( Viene energicamente interrotta da Mario )

MARIO – Basta! Ades ‘t tasi va ben! Ma se te ‘t sagueti a parlà cuma faghi a parlà me? Ah mal dit?

MARIA – Ma . . .

MARIO – Ma gninte! Ades ‘d  tasi!                                                                                                          

Scena 7

Mario Maria Rina  Camillo Patrizia a seguire Genoveffa

PATRIZIA – ( Entra in scena attirata dalle grida del padre ) Ma cusa ghè?                          17

RINA – Tasi vè! Tasi che tu padar ‘l parla!

PATRIZIA – Al parla?

MARIO – Se a parli, e gh’u da dit cara Maria che se la Genoveffa la völ andà ‘l cine,l’agh va,u gh’èt amö da digh te quel ch’la gh’ha da fa?

MARIA – Ma . . .

MARIO – Tasi! U gnamö fnì! ( Rina si gode tutta la scena ) Ad di sempar ch’at gh’è do fiöli par ‘l dret,do mia öna! Ricordatal d’ora in avanti!

MARIA – Ma . . .

MARIO – Tasi! E guai a te s’at fè amö a dli diferensi.                              

PATRIZIA – Ma alura anca me a vöi andà ‘l cine.

MARIO – Prema bisogna cha t’impara a lavurà,mia a saguità a pütürat!

RINA – Ah la pütüruna! ( E ride )

MARIO - A vöi propria vedar s’at sé buna da fa quèl! Comincia a ciapà ‘n stras e frigà šo!

MARIA – Ma puvrina la sa strösia li man.

MARIO – Ma alura tè capi gninte!

PATRIZIA – Ma incö lè domenica.

MARIO – Ma par te lè sempar domenica,prova in dla tu smana metagh ‘n qual lunedì,’n qual martedì,prova cara la mè pütèla! ( Entra Genoveffa tutta vestita e acconciata bene )

GENOVEFFA – ( Entrando in scena con eleganza ) Alura me a vaghi cun Camillo né.

PATRIZIA – Ma cha’le lè ‘l mè vestì.

GENOVEFFA – Tant te incö th’al drovi mia. Andom Camillo,ciau ‘s vedom.

CAMILLO – Arvedas a töti. ( Il padre e la nonna li salutano e questi poi rentrano nell’altra stanza,mentre in scena rimangono piuttosto allibite Patrizia e la madre Maria )

PATRIZIA – Ma mama alura ades cusa föma?

MARIA – Cusa föma? As resta sul d’andà a fa i mester ‘d sura.

FINE

                                                                                                                                                        

18