Stefano Palmucci (id. SIAE 201804)
(2010)
Commedia brillante in vernacolo sammarinese - numero SIAE id. opera 895040A
2
EDIRETOR D’LA SCOLA
(commedia brillante in vernacolo sammarinese)
Personaggi:
Agostino Battistozzi maestro elementare
Caterina sua moglie
Gemma madre di Agostino
Lorenzo Lorenzoni direttore della scuola
Ermete Zucconi deputato agli studi
Fra Cristoforo priore della scuola
Contessa Eulalia benefattrice dell’istituto scolastico
Ciudèla bidello
Cariola aiuto bidello
Dora madre di Lovigi
Casa Battistozzi, anni 50. Modesta ma dignitosa. Un portone di ingresso sul fondo, una porta a destra (per chi guarda verso il palcoscenico), una in fondo a sini-stra, con qualche scalino di ascesa e una porta sempre a sinistra più verso il prosce-nio. Ancora a sinistra uno scrittoio e a destra un divano. Poggiato sulla parete di de-stra un armadio abbastanza capiente da contenere una persona. In scena Agostino e Caterina. Agostino è intento a correggere i compiti di scuola, Caterina sta spazzan-do.
Caterina: la tu mà du ch’la è?
Agostino: (continuando a correggere) mm?...ah, l’è lè ad fura ch’la ciacra s’la Norina
Caterina: osta, alora og la ha trov pen per i su dint. (dà un’occhiata alla finestra) E bsognarà andei a dì che tra un po’ d’ori e farà scur
Agostino: is n’incurgerà da pri luelti
Caterina: te t’disg? Mah…me a i ho i mi dobbie (depone la scopa)
Agostino: li s’avrà da salutè
Caterina: perché?
Agostino: (sempre correggendo)…ir la m’ha dett che oun ad sti dè l’artorna ma che-
sa sua
Caterina: (scettica) ah, pri dil, l’al disg tent….
Agostino: perché t’disg acsè? L’at da dan?
Caterina: no, no. Snò che la duveva avnì a stè a chè da noun pri Nadel, ormai a sem bela a Pasqua…
Agostino: pureina, ma chesa sua la è sempra da pri sè
3
Caterina: a stè da pri sé un si sta miga mel…sno che se oun un prova mai ….
Gemma: (entrando dal centro con un pacchetto) veh, Gustin, l’è vnud e tu “omoni-mo” a purtè ste pachet, e pustein u s’è sbaied d’l’elt
Agostino: (prendendolo e guardandoci) l’è na bela sgrezia avè oun ch’us ciema c’memè e che sta achè poch d’long
Gemma: l’ha dett ch’u l’ha avert perché enca lò aspiteva un pachetin, mo un’era ad ch’la roba chi lè
Agostino: ai cred. A che te paes ai sò sno me ch'a fac culezioun ad santein. (control-la il contenuto) Uh, guerda quist com chi è bel: u i è San Vincenzo, SanPatrizio, Santa Rita, Sant’Ignazio…
Caterina: Santa Rita t’an l’avevtie già?
Agostino: sé, mo questa la è un’enta. E ad dria u i è un’urazioun piò bela che mai….
Caterina: a n’ho mai capid se sa che Agostino ch’us ciema c’me tè a sì pareint
Gemma: nu dil gnienca pri scherz, Caterina. Is ciema pricis mo i n’è pareint gnienca a la luntena. Totta un’enta raza. Quel l’è un spurcacioun piò sporch canè e bastoun de puler
Caterina: ah, alora, l’è propri l’arvers de mi Gustin
Gemma: t’al po’ dì pien e fort. E dievle e l’acqua senta. Gustin l’è totta chesa, scola e cisa. Quell l’è totta chesa e…casein
Caterina: oh, per carità
Gemma: inveci lò, guerdli lè: l’orgoi d’la su ma. Com ch’ho fat a trè sò un ragaz a-csè brev? un maestri d'la scola che fa la comunioun tott i dè. Bel cum'è u sol, e pudeva avè tott al doni ad ste mond...
Caterina: ...e invece u s'è acuntided ad questa
Gemma: an vleva dì acsè, Caterina. Mo t'al sé: una mà, pri un fiul la vria sempri e
mei. Se foss pri noun an saressmi mai cunteinti...
Caterina: e inveci lò u s'è acuntinted...
Gemma: adès nu fa la modesta, Caterina. Enca te t'an sì proprie da butè via da fat
Caterina: (poco convinta) grazie...
Gemma: ut tocca purtè pacinza, Caterina, sa sta vecia mà, inamureda de su fiul. U t’ha dett Gustin che tra do-tri dè artorni ma chesa mia?
Caterina: (fingendosi sorpresa) davera? E perché po’, Gemma? A vlìd già andè via?
Gemma: sé. Ormai ho prufited enca trop d'la vosta uspitalità
Agostino: mo che scurs t’fè, mà? Lassa andè va là, t’farè a posta….
4
Gemma: no Agostino, a fac davera. Forse a gni avìd fed ches perché me a sò riser-veda – e ne masa – e a ho cerched da fèm sentì mench ch’ho pudù, mo al savì che ormai l’è bela tri mis che a stagh a chè da vuilt?
Caterina: (assentendo tristemente, quasi sovrappensiero) nuventaquatrì dè. (Si ri-prende) Mo quel un vò di gnint…
Agostino: e alora? te mà t’zì ouna ad fameia, ta n’è da cuntè i dè
Gemma: no, mo u i è ches che qualch’d’oun ui counta….
Caterina: per ches l'è suces chicosa? An sì steda bein achè da noun?
Gemma: mo va là! An sò mai steda mei in vita mia. Veh, a sò enca smagrida. Ma chesa mia a sera abitueda a magnè bein, tott robi sufesti, aveva mès sò tre quatri-chel ad piò. Inveci a magnè a chè sa vuilt, robi a la bona, un po' miserin, un po’ sciap…ho fat ‘na dieta che mai
Caterina: forse avrid enca voja da turnè ma chesa vosta, m’al vosti robi….
Gemma: u n'è gnienca quel. Al giva adès s’la vosta vsina, veh. Se foss sno pri me, invece che arturnè t’una chesa granda, totta per me, pulida, tnuda bein…me a staria mei achè da vuilt!
Caterina: (tra sè) …grazie
Gemma: no, me artorni a chesa snò perché l'è ora, ecco e perché. Artunarò quand av decidarid da rigalem un anvod
Agostino: t'zi sigura ma? Te già vòja da dvantè nona?
Gemma: us capess! E saria un pched murtel mandè a moc un patrimoni ad cromo-somi cum'è e tu
Caterina: a duvid pinsè, Gemma, che chicosa e burdel e pudria ciapè enca da me
Gemma: us capess. L'impurtent e saria che e ciapess l'inteligeinza du su bà…e en-ca la blezza. Dop, e rest...pacinza
Caterina: (tra sè) alè…ciapasò
Gemma: beh, adès a vagh ad sora che a cmenz a arcoia i mi bagai
Agostino: t'vò una mena, mà?
Gemma: no grazie. Vuilt fèd po' i vost lavor. Te Gustin cuntenua a guerdè i compiti di tu burdel d'la scola e te Caterina...beh, te cuntenua po' arpunset (ed e-sce salendo le scale)
Caterina: a vagh a fnì i mi lavor, va là, che se no prima d'andè via la trova da dì chi-cosa enca sora ad quei...(esce a destra. Dopo un tempo suonano. Agosti-no va ad aprire, è Dora)
5
Agostino: (è una visita inaspettata. Guarda preoccupato verso la porta di destra) sgnora Dora, cus ch’la fa lia achè? Um pareva de essa stèd cèr
Dora: (sulla porta) ch'un bacila sgnor maestri, a sò vnuda a dmandei scusa
Agostino: l’an duveva avnì finenta achè. Ch’us ch’i girà i vsin?
Dora: lo l'è e maestri de mi Lovigi. U n’è nurmel che una mà la voia szcorra se
maestri de su fiul, pri savè com ch’e và a scola?
Agostino: ch'l'am facia e piaser, sgnora. Emench ch’la lassa ch'l'inuceint fura da sti
scurs (la lascia entrare con qualche titubanza)
Dora: alora um dà l'asoluzioun sé o nà?
Agostino: lia la n'ha da dmandè l'asoluzioun ma me. Semmai una muliga piò in elt...
Dora: e perché po'? In fein di count a n’avem miga fat gnint….ancora
Agostino: ui mancaria elt...la è steda fortuneda da capè un om che e vò bein ma la
su moi, timured de nost Signurein...
Dora: sopratott ch'l'ha dò boni gambi. L'è scap via da chesa mia ad scaraneda,
che e pareva ch'ui brusass e cul....me an giria da essa steda propri fortu-
neda
Agostino: oh insomma, cara la mi sgnora, la è vnuda pri dmandè scusa o pri cunti-nuè s'la su manfrina? Perché me ai degh cèr e tond che se lia la ha d'in-
tenzioun poch pulidi, me a stagh poc a mettla a la porta
Dora: mochè intenzioun? Me an capess ad cus ch'e szcorr..
Agostino: a szcorr ad quel che lia la ha cmenz a dì e a fè ma chesa sua andò che me a sera vnud perché la m'aveva dèd d'intenda che la vleva szcorra de
su fiul
Dora: mo me a vleva szcorra propri ad Lovigi. Ai vleva dì che l'ha un maestri a-
csè brev, acsè fein, acsè bel...(gli si avvicina)
Agostino: (interrompendola, si divincola) aaaahhh...alora! La artaca d'l'elt? L'al sa
che ad là u i è la mi moi? E ad sora u i è la mi ma? La vò ciapè dal boti?
Dora: oh capid. A sò circundeda. Va bein. Pri og a m'arend. Mo lò che sapia po'
che me a gli ho giureda. E quand mè am met t'la testa una roba...
Agostino: e me inveci ai degh ch'la s'ha da metta e cor in pesja, perché "questa" ro-
ba, lia, l'an l'avrà mai. Mai. La ha capìd?
Dora: per adès a fac finta ad sé. Mo ch'un bacila che l'an fness acsè
Agostino: l'an fness acsè perché acsè la n'è mai cmenza, ecco perché
Dora: um manda via acsè arabied? Emench ch'um facia un suris...
6
Agostino: ai farò tott i suris ch'la vò, quand la vrà szcorra de su burdel. E quand la
farà fnida da dì tott ch’al patachedi che s'la scola li gni entra gnint
Dora: com che vò Agostino. Um permèt da ciamel Agostino, emench?
Agostino: e saria mei maestri. Anzi, sgnor maestri, pri essa pricis
Dora: com ch'e vò. Alora me a m'avèi
Agostino: a la salut, sgnora Dora
Dora: a s’avdem prest….molt prest (sulla porta gli butta un languido bacio)
Agostino: (rifiuta il bacio e chiude bruscamente) mo guerda te che raza ad matach'um duveva capitè
Caterina: (entra da destra e va a prendere il soprabito nell’armadio) chi era, Gustin?
Agostino: (evasivo) la è pasa un mumeint la Dora, pri e su fiul Lovigino…
Caterina: me ho d’andè a fè una scapeda t’la butega. Te sintì s’la tua ma se l’ha bsogn ad gnint?
Agostino: aspetà va là, che prima che t’scap, le mei ch’a i e dmanda. (va alla scala) Mà!
Gemma: (si affaccia) sé, Gustin. Ch’us ch’u i è?
Agostino: la Caterina la va t’la butega, te t’è bsogn ad gnint?
Gemma: um pèr ad nò, grazie. (Amorevole) Ch’us t’at t’zì scorda stavolta, Caterina?
Caterina: an mi sò scorda ad gnint, Gemma. Snò che stamateina i aveva fnid u lat, e i m’ha dètt ch’i l’avria port dop mizdè
Gemma: (scendendo) eh, ma chesa mia e lat un mancheva mai. Ta t’arcord, Gu-stin, che pri fè merenda me at pripareva tott i dè un bel biciarot ad lat se miel drenta..
Caterina: vò, Gemma ai avìd dè un po’ trop vizie…
Gemma: (piccata) li n’era vizi. A gli era “sani abitudini”, pri aiutel a studiè mei.Guerda mò du ch’l’è ariv, sa tott quei che te t’ciem vizi…oh piutost, Gustin, un ti sarà vnud fema? E lat u gni è, mo se t’vò at fac una muliga ad tè. E tè ui sarà emench, Caterina?
Caterina: sé, Gemma, ad tè u i n’è quant ch’an vlid….
Agostino: mo nò, mà, avem fnid da magnè adès…
Gemma: oh, te rasoun. L’è vera che ad sta chesa, tra una roba e un’enta, us ma-gna sempri terd…mo te magnè a sà? L’è un po’ d’teimp ch’at vegh un po’ patid
Caterina: (scocciata) me a vagh, va là, che se no e va fnì che….
7
Gemma: sé, Caterina, va po’. Se no e va fnì che i ciud, acsè a n’avrem e lat gnien-ca dmateina….
Caterina: (solo a Agostino) a c’avdem dop (ed esce)
Gemma: ch’la ragaza la è acsè breva e bona, mo l’ha sempra la testa pr’eria
Agostino: um pareva stren ch’l’an tachess s’la su solita tiritera
Gemma: sé, lia l’ai met totta la su bona volontà. Mo, pureina, la ha sno quella…
Agostino: (sarcastico) me am sbaiarò mo um per d’avèl già sintid, ste szcurs chi che
Gemma: pri te ui vleva chicosa ad piò, Gustin. Miga chisachì. Mo ouna s’un po’ piò d’sbozz, s’una muliga piò d’ambizioun…
Agostino: a essa ambizious us fa pched, mà…
Gemma: emench una maestra cumè tè. Di modi che se e duvess avnì qualch’d’oun un po’ sò, ad sta chesa, ch’la savess emench szcorra s’un po’ d’cultura. Quella la è bona sno da pensè mi su lavor d’agocc o ma la stasoun di scarpegn
Agostino: me a fac prima, mà, che a n’invit mai nisoun…
Gemma: pri forza, s’una moj acsè mudesta, t’un po’ fè la vita ad società, l’at faria fè sno dal figuraci…e pinsè che un giovne acsè brilent, acsè studios, e pu-deva arvè sochè in elt…
Agostino: andò? Sora la scarana?
Gemma: emench t’zì sicur ch’la sapia leggia? Me an l’ho mai vesta s’un libre t’al meni
Agostino: t’an m’è dett che ir t’la è vesta sl’”Enciclopedia medica”?
Gemma: sé, u l’ha dovra ad là ma che tevli ch’ui baleva una gamba
Agostino: lassa andè, mà…
Gemma: eh, u gni è gnint da fè, quand ouna la nass cuntadeina…
Agostino: …o prima o dop la trova e su cuntadein. E adès, s’un ti dispisg, t’la vò fè fnida da ufeda la mi moi? Senza cuntè che am pudria ufenda enca me
Gemma: per carità, Gustin. T’la mi vita a n’ho mai critichè ma nisoun, e an cmanza-rò ad sicur adès. An fac cumè lia, ch’la vud adiritura e curag da dì che me a so una “ficcanaso”. Me, una “ficcanaso”: una roba ch’l’an sta né in ciel né in tera
Agostino: la Caterina l’avria dett acsè? Quand?
Gemma: va a veda te dieri che tin drenta e su cumudein, cus ch’la scrett
Agostino: ah, te su dieri? U n’è che alora l’avria enca una muliga ad rasoun, no eh?
8
Gemma: basta, Gustin. Me artorni a priparè i mi bagai, acsè tra do-tri dè a pudì cuntinuè a fè la vosta vita mudesta senza nisoun ch’uv daga dan (sale le scale)
Agostino: (come per rimproverarla) dai mà….
Gemma: (comicamente tragica) senza sta pora vecia, che prima ad murì la s’è sin-tida dì ch’la ha ded trop vizi me su fiul …(scompare)
Agostino: (si rimetta al tavolo) ai la farò a fnì da veda chi compiti? (bussano alla por-ta)…e per ad no (va ad aprire, è il direttore) Signor Direttore! Siete voi?che sorpresa…
Lorenzo: buongiorno caro maestro. Vi disturbo?
Agostino: ma vorrete scherzare, direttore. Niente affatto. Entrate (lo fa entrare)
Lorenzo: passavo per caso da queste parti e mi sono detto: perché non andare a salutare il nostro bravo e valoroso maestro Agostino Battistozzi? C’è un’altra abitazione poco più avanti con il vostro stesso nome, ero indeciso.
Agostino: un omonimo, direttore. Non vi dico i problemi che ci causa. Ma accomoda-tevi. È un onore accogliervi nella mia umile casa
Lorenzo: (che si è tolto il cappotto e non sa a chi darlo) a chi posso lasciare il cap-potto?
Agostino: date pure a me (lo sistema su una sedia), non abbiamo domestici. Posso offrivi qualcosa, un caffè?
Lorenzo: no grazie. Alla mia età, non posso permettermi nulla, fuori dai pasti
Agostino: volete scherzare, direttore. Siete ancora così giovane e gagliardo
Lorenzo: magari, caro maestro, magari. Ormai a sò vec. Sapete che a settembre…
Agostino: l’ho sentito, direttore. Un meritato riposo per voi, e una perdita enorme per l’istituzione scolastica
Lorenzo: vi ringrazio, caro Agostino, ma tutto dipende da chi andrà a sostituirmi
Agostino: chiunque verrà assegnato, direttore, non risulterà mai alla vostra altezza. Di questo ne sono sicuro
Lorenzo: voi dite? io invece sono convinto che il mio successore potrà sostituirmi più che degnamente
Agostino: come potete pensarlo? è già stato individuato un eventuale candidato…?
Lorenzo: (guardandosi in giro) carina la vostra casa
Agostino: grazie direttore. È modesta, ma sufficiente. Ha il vantaggio di essere vici-na alla nostra scuola
9
Lorenzo: voi non avete ancora dei bambini, vero?
Agostino: no, direttore. Diciamo che (con pudore) …ci stiamo lavorando
Lorenzo: quando ne avrete, abbisognerete di una casa più grande
Agostino: probabilmente sì. Al momento ci penseremo
Lorenzo: vi piacerebbe abitare in Città? A settembre potrei lasciarvi la mia abitazio-ne. Io me ne andrò a fare il pensionato in una casetta di campagna
Agostino: oh, molto gentile da parte vostra direttore. Ma come potrei? sapete bene che la casa che abitate è di proprietà dell’istituzione scolastica, e riservata al direttore delle scuole
Lorenzo: appunto
Agostino: (basito, non comprende) come…nel senso che…
Lorenzo: (compiaciuto) mi sono permesso di proporvi come mio successore allacommissione degli studi. Proprio ieri il Deputato che la presiede mi ha convocato e mi ha chiesto di designare un candidato
Agostino: ma signor direttore, io sono…non trovo le parole per…
Lorenzo: andiamo Agostino. Siete un giovane virtuoso, preparato, modesto. La vo-stra condotta morale è irreprensibile, la vostra etica ed il vostro senso del dovere encomiabile. Avete tutte le potenzialità per ottenere quel posto
Agostino: vi ringrazio, direttore. Ma non sò se sarò all’altezza…
Lorenzo: il vostro nome è stato molto bene accolto dalla Commissione. Hanno de-signato tre rappresentanti, il Deputato, il Priore padre Cristoforo e la con-tessa Mengozzi, per esaminare la vostra candidatura
Agostino: (deglutendo) per esaminare….
Lorenzo: sapete bene che la nostra istituzione è retta da sempre da principi saldis-simi di elevatissima morale ed etica indefessa. E’ necessario che il candi-dato sappia incarnare questi principi, soprattutto nella vita privata. Mi sono permesso di invitarli qui domani, per prendere un tè insieme
Agostino: (sudando freddo) qui per prendere….
Lorenzo: un tè. Domani. Ho dato loro appuntamento per le cinque
Agostino: vogliate scusarmi solo un momento, direttore (si fionda alla porta di de-stra)
Gemma: (dopo un poco esce dalla porta delle camere e nota il direttore. Cerimo-niosa) oh, sgnor Diretor, a sìd vò? Che piaser. Vò an v’arcurded ad mè, acsem vest me giurameint d’Agostino. A sò la su mà
10
Lorenzo: piaser da cnossvi, sgnora. A sera achè adès se vost fiul, l’è scap un mu-meint ad là
Gemma: l’è suces chicosa?
Lorenzo: no sgnora, a sò sno pass a fè una visita ma oun di nost maestri più brev e valuros. Avid da essa urguiosa d’avè un fiul acsè
Gemma: oh, grazie, diretor. Se savess che piaser a sintiv szcorra acsè. Ho cerched da fè de mi mei. Specialmeint da quand u gni è piò e su bà
Lorenzo: avid fat un lavor egregio, sgnora. E vost fiul l’è oun di piò stimed da la Cumisioun d’li studi
Gemma: adiritura?!? E pinsè ch’l’è ancora acsè giovne…
Lorenzo: l’è giovne, mo l’ha un futur brilent daventi. A sera avnud achè propri pri szcorra ad quest sa lò
Gemma: de su futur? Perché? U i è chicosa in bal?
Lorenzo: vidiv sgnora, a setembri me andrò in pensioun e a sò cunvint che e vost fiul e pudria essa e candided piò adat a ciapè e mi post
Gemma: e mi fiul? Diretor dal scoli? Odio! Mo a gìd dabon?
Lorenzo: la pusibilità la è seria, sgnora. A geva adès sa Agostino che dmen e vnirà achè un cumited propri pri cnossli mei e fè una valutazioun
Gemma: i vnirà achè? Odio, mo chi?
Lorenzo: ui sarà e Deputed ma l’Istruzioun, il Priore padre Cristoforo e la nobildon-na Mengozzi Visconti della Lanterna
Gemma: totta sta geinta? e che valutazioun chi ha da fè? U n’era mei chi andess ma la scola a veda com che lavora?
Lorenzo: pri quel che riguerda e lavor, me a i ho già asicured che e vost fiul l’è oun di maestri più brev ch’avem. Mo vò a savid che la nostra scola la è sempra steda cnusuda pri la serietà e un rigor murel asolut. E candided l’ha da dimustrè d’avè enca una vita priveda adegueda e consona me lavor ch’andrà a fè
Gemma: oh Signor! E mi fiul, sicur che e farà la su bela figura, mo sa ch’la campa-gnola d’la su moi, com ch’a fem? E bsogna che vò ac dèd una mena, se no e và fnì che da pri noun an cavem un ragn da t’un busg
Lorenzo: nu baciled, sgnora. A sò vnud aposta. Enca me a sò afeziuned me vost Agostino e voi fei fè una bela figura. Senza cuntè che ormai am sò cum-prumes sa totta la cumisioun mi studi
11
Gemma: achè e va urganizeda una roba com ch’us dev. E bsogna che me e vò a ciapèm t’al meni la situazioun
Lorenzo: avid rasoun. E bsogna aprufitè d’l’ucasioun pri fè scapè fura al boni qualità de vost fiul. Dmen us giugarà tott al su possibilità sora e su futur, un s’po’ sbaiè d’un spell
Gemma: odio, mo cus chi girà ad sta chesa acsè mudesta? A n’avem gnienca per-sunel ad servizi. I pinsarà ch’a sem di pori sgrazid
Lorenzo: la chesa sznina l’an vò dì gnint, anzi. L’e segn ch’l’è mudest. L’impurtent l’è ch’la sia tnuda bein
Gemma: pri quel nu baciled, la è tnuda bein dafat. Emench da quand ch’ai stagh me, ho ded una bela mena. Per furtouna ch’i n’è vnud prima d’Nadel…
Lorenzo: ecco inveci la servitù l’ai vria. Miga chisachì, mo qualch’d’oun che e ser-vess e tè, senza duvèl fè fè ma oun d’la fameia. E enca pri dè la dimustra-zioun da campè t’una situazioun già dignitosa
Gemma: osta diretor, e mi fiul u n’ha nisoun. Cum’è ch’us pudria fè? (rientra Ago-stino). Agostino, Cumplimeint!! E diretor u m’ha dètt che prest a sarò la made diretor dal scoli
Agostino: a sé? E u t’ha dètt enca d’la valutazioun che vnirà a fè e la Cumisioun mi studi? Me aspitaria prima da fè i cumplimeint
Gemma: dai dai, sò. U gni è la tu ma achè? E po’ e sgnor diretor u m’ha già asicu-red che uc darà una bona mena a urganizè tott nicosa mei ch’us pò
Agostino: me a gni faria trop afidameint. Te sé che ti mumeint ad tensioun ho sem-pra avud che prublema…
Gemma: te lassa fè ma noun e nu bacila
Lorenzo: ecco Agostino. A gimi adès s’la vosta ma che ui vria qualch’d’oun che e servess e tè
Agostino: u n’el pudria fè la Caterina? la mi moi
Gemma: lassa andè Agostino. T’e mai vest la moi de diretor dal scoli ch’la fa e lavor da serva? L’avria da stè ma la tevla a fè cunversazioun. Mo cunsidered la tu Caterina, pureina…ch’us disg s’a la ciudessmi t’la su cambra e ai des-smi d’intenda ch’la sta mel?
Agostino: (a mo di rimprovero) mà…
Gemma: sno intent che chi sgnor i starà achè, miga per sempri…
Agostino: la Caterina l’è la mi moi, e l’ha e dirett da cundivida sa me tott i mumeint piò impurtent d’la mi vita. Ch’la sapia fè a ste te mond o ch’lan sapia fè. Vala bein?
12
Gemma: va bein, va bein, pacinza. Ad ogni mod ai pensarò me, a tnila da beda e a circhè da metta riper mi sfrundoun da cuntadeina che sicurameint la farà
Lorenzo: ecco inveci per la servitù, cum’è ch’a pudem fè? A n’avid qualch’d’oun che e pudria avnì?
Agostino: acsè in dò e dò quatri l'è fatiga...
Gemma: (ad Agostino) e se a i e dmandessmi ma la bidela d’la scola? A pudressmifèla passè pri la nosta serva
Agostino: mà, cus t’disg? A duvressmi racuntè una busia ma chi sgnur?
Gemma: achè un s'trata ad busii, Gustin. Achè us trata da fè com che fa e cunta-dein quand che và me marched a venda al pesghi. Queli piò beli e piò bo-ni e bsogna mettli sora la cesta, e queli piò sznini o guasti, sotta
Lorenzo: la vosta mà la ha rasoun. Dmen la vosta promuzioun l’as giuga totta sora la bona impresioun ch’a sarem bon da dè
Agostino: beh, comunque la bidela noun an l’avem, avem dò bidel. E diretor ui cnoss, e l’im mi per propri adat pri fè che lavor chi lè
Lorenzo: chi è ch’avem ad servizi t’la vosta scola, già?
Agostino: i nom ad batesmi a gni ho mai dmand. I i disg tott: Ciudèla e Cariola
Lorenzo: alè, ho capid. Alora a sem ti guai. Quei i lavora t’la scola sno pri un’opera ad carità ch’a sem sted custret a fè sotta pressioun d’la curia. Mo da quel ch’a m'arcord, in dà in vell nisoun di dò
Gemma: e alora?
Lorenzo: andei a ciamè totti dò. A pruvarem da insegnei un po’ ad boni manieri. Da dò, an cavarem fura un mez
Gemma: giosta. Pri fè e dumestich un per d’ori u gni vrà tent studi. Ai ciaparem sot-ta me e diretor e t’vidrè che chicosa armidiarem
Agostino: alora ai vagh a ciamè sobte. A fac t’un sbress (ed esce)
Lorenzo: prima a givie che la vosta nuora la po’ essa un prublema?
Gemma: per carità, diretor, l’è acsè bona. Mo l’è snò una pora cuntadeina. An vria che degga o che facia chicosa che possa mandè a mocc tott nicosa
Lorenzo: s’la è mudesta, la po’ fè una bona impressioun
Gemma: la n’è sno mudesta, diretor, mo la szcorr a vanvera, la tira di sfrundoun oun via ch'l'elt ch’l’a per l’ultma sumara d’la scola. Pri dila stcetta e netta: l’an per propri la moi d’un maestri
Lorenzo: avid fat ben a dimle, sgnora. E bsognerà ste ateinti da fela stè zetta o da circhè da mettla t’un cantoun ch’l’an possa dè dan
13
Gemma: giosta, diretor. Sa me e sa vò, e mi Gustin e sarà t’una bota ad fer (entra Caterina) oh Caterina, a szcurimi propri ad te. Quest l’è e sgnor Lorenzoni,e diretor d’la scola ch’ u c’ha port una nutizia da nu stè piò ti pan
Caterina: piaser sgnor diretor. (Poggiando la sporta) Che notizia ch’la saria?
Gemma: e diretor l’andrà in pensioun a setembri. E l’avria prupost Gustin pri ciapè e su post. Dmen i vnirà achè la Cumisioun mi studie a toh un tè, pri cnos-sa mei e nost candided
Caterina: davera?!? A ne pòs creda. Grazie diretor per tott quel ch’l’ha fat e che farà
Lorenzo: ad gnint, sgnora. Me a cnoss e vost marid molt bein, e a sò cunvint che e sarà e diretor piò adat a cuntinuè la tradizioun gluriosa d’la nosta scola
Gemma: naturalmeint Caterina, sa sta geinta che vnirà avem bsogn da fè una bona impresioun. U i è un Deputed, un Priore e una nobildonna, an pudem fè dal figuraci. Giosta diretor?
Lorenzo: davera. U gni vò gnint che s’un sbai o un sfrundoun qualsirsi a pudressmi cumprumetta la prumuzioun de nost Agostino
Gemma: quest pri dì, cara Caterina, che se per ches qualch’d’oun un si sint da stè tramezza sti sgnur, un s’arisga, o che l’ha paura da nu essa all’altezza …
Caterina: no, Gemma, a sò sicura che Gustin l’avrà piaser che enca vò arvanzèd achè sa noun a cnossa sti sgnur e a tòh ste tè insein. Che paura ch’avid? In vi magna miga. E mi bà e giva: “sora l’urinel a sem tott uguel”! giosta di-retor?
Lorenzo: ehm…però quest e sarà mei nu dil daventi ma luilt
Caterina: (a Gemma) sno che Gustin l’ha che prublema, com che farà?
Lorenzo: che prublema?
Caterina: (candida, a Lorenzo) te mumeint ad tensioun ui vin la cagarela
Gemma: (riprendendola) Caterina, se propri ta gni la fè a dì: “dissenteria”, com che
saria giost, emench dì: “diarrea”
Caterina: perché? L’ha n’è sempri cagarela?
Gemma: no. U i è una bela difereinza
Caterina: pinsed sgnor diretor ch'a l'ho duvud aspitè enca ma l'alter, perché lò l’era sora e...(inizia a mimare)
Gemma: (interrompendola) comunque te nu bacila, Caterina. Lassa fè ma noun chea su teimp a pinsarem ma tott
Caterina: s’al gìd vuilt….alora adès s’am vlid scusè a vagh a pugè la sporta e a si-
stemè un po’ ad là. Ac videm dop (prende la sporta ed esce a destra)
14
Gemma: avid sintid diretor? Me a sper ch’am dèd una mena a fela stè zetta
Lorenzo: nu baciled. A circarem da szcorra noun, finenta che luilt i è achè
Gemma: mo i capess e dialet? La nosta Caterina, pureina, la szcorr sno quell
Lorenzo: sé sé, anzi, tra d’noun t’la Cumisioun mi studie, a szcurem sempra dialet. I burdel i ha da imparè l’italian, mo e dialett l’è un patrimoni culturel ch’u n’ha d’andè dispers
(entrano Agostino, Ciudèla e Cariola)
Agostino: (facendo entrare gli ospiti) avanti avanti, avnì po’. Ecco mitiv in fila alè ested da sintì tott quel che e sgnor diretor uv dirà. (lì fa sistemare in riga, come per una ispezione) S’an capid chicosa o s’la n’è cera dmandè po’,perché com ch’a v’ho spighed e sarà impurtent nu fè dal figuraci daventi ma chi sgnur. Avid capid ? (cenni di confuso assenso)
Gemma: Gustin, intent che e diretor e szcorr sa sta geinta, me e te andemma a im-parè chicosa ma qualch’un elt ad là (escono a destra)
Lorenzo: alora, videmma un po’. Ciudèla e Cariola, a fèd propri una bella coppia. E gat e la voipa. E, gìd sò, av ciamed propri acsè o avid enca un nom ad ba-tesmi?
Ciudèla: me am ciem Girolamo. Im disg Ciudèla perché una volta a sera megri c’m’è un ciod
Lorenzo: (gli guarda la pancia) una volta eh? (a Cariola) e te? Perché it disg Cario-la?
Cariola: chi…me?
Lorenzo: sa lò ho già szcors. Te t’vid qualch’d’oun elt, achè d’intonda?
Cariola: (si guarda intorno) no. Um per ad nò (tace)
Ciudèla: (interviene) lò us cema Alberigo e i disg cariola perché da ragazzet e fevada bocia ma un murador che ui feva sempra mandè la cariola. Qualch’d’oun e disg invece ch’l’è perché un dè una cariola la i è casca t’la testa
Lorenzo: (nota lo sguardo assente) um sa ch’la era enca pina, ch’la cariola
Ciudèla: um sa enca mu mè
Lorenzo: alora. Qualch’d’oun l’è mai sted prima d’ora a servizi t’una chesa?
Ciudèla: me da ragazet a sò stèd a servizi dai Manzoni, che po’ l’era l’anvod ad quel ch’l’ha scrett la “divina comedia”
Lorenzo: Manzoni ch’la scrett “la divina commedia”? a vegh che t’è impared una masa ad ch’la chesa. L’an t’avrà fat mel totta sta cultura?
15
Ciudèla: macchè! La ma aiutèd sochè. Dop quand ch’a sò sted t’la fabrica, che l’era ora da szcorra si padroun, i sindached im ciameva sempra ma me
Lorenzo: ai cred
Ciudèla: i nost padroun i feva di gran gir ad parulouni, i crideva da imbarbaiec, mo mè, s’la cultura ch’aveva, an mi sò mai fat frighè
Lorenzo: e com l’è andeda a fnì?
Ciudèla: la fabrica la ha falì e mè ho cmenz a fè e bidel t’al scoli
Lorenzo: che furtouna ch’avem avud, eh?
Ciudèla: egià. Enca perché quand e maestri e sta mel, ai pòs fè scola mè ma chi burdell
Lorenzo: davera? a saria curios da vnì a sintì una lezioun enca me
Ciudèla: a pudid avnì quand ch’uv per. St’elta volta che e maestri e sta mel, av fac un festci
Lorenzo: an vegh agl’ori. (a Cariola) E te?
Cariola: chi…me?
Lorenzo: sè. Enca te t’zì un campioun ad cultura?
Cariola: no. Me purtrop a n’ho putud studiè. Apeina ch’am sò fat ragazett a sò du-vud andè a lavurè. E pensè che, un’ent cinq ann, e avria tolt la licenza e-lementera
Lorenzo: ho capid. Alora t’zì arvenz a livel da savè leggia, scriva e fè un po’ d’count
Ciudèla: (sarcastico) sé, un fa una masa di count. Quand ch’l’ha da cuntè soradisg, us cheva al scherpi…
Lorenzo: a sem a post. Comunque, szcurema un po’ di vistid. Avid ma chesa vosta di pan una muliga più bun ad quei ch’avid m’ados? Magari enca pulid….
Ciudèla: me a i ho la mi muda de matrimonie. Una gabena nira s’una camisa bien-ca
Lorenzo: va bein, mett po’ quella. E te?
Cariola: chi…me?
Lorenzo: eh, chisà
Cariola: enca me a mittrò la muda da spus
Ciudèla: t’zì sigur ch’l'at vaga ancora?
Cariola: ah no, adès ch’ai peins la muda da spus an la pòs metta
Lorenzo: perché? T’ut t’zì ingrased?
16
Cariola: no, l’è che me la moi an l’ho, an mi sò mai spused
Lorenzo: andem bein…alora mett po’ sò i pan più bun che t'è, quei d'la dmenga
Cariola: va bein, a circarò da fè mei ch'a pòs
Lorenzo: e adès pinsemma ma la visita vera e propria. Me an fac gnienca la prova da imparev una muliga d'galateo, che l'am per un'impresa dispereda
Cariola: e gala..chè? galameo?
Lorenzo: (sarcastico) sé, marameo…
Ciudèla: sta zett, ignurent. Galateo. L'ha da essa d'al perti ad Galavot
Lorenzo: sé, l'è un'impresa dispereda in partenza. Vuilt cirched sno d'arcurdev che sa ch'la geinta ch’la vnirà, mench ch'a szcurid e mei e sarà
Ciudèla: sé, va bein
Cariola: zett, zett. Ssstttt...
Lorenzo: naturalmeint s'iv dmanda chicosa a duvid arsponda, an putid passè da i-gnurent o da invurnid. Mo arcurdev che e sarà sempra mei una parola ad mench che ouna ad piò
Ciudèla: va bein, la è cèra
Lorenzo: apeina che sta geinta la ariva, ai duvem fè una avduda si fiocch. Prima ad tott ai duvid fè l'inchino, acsè (glielo mostra. Ciudèla esegue goffamente varie volte, Cariola osserva perplesso) e cirched da nu sbata la testa con-tra chicosa o tra d'vuilt. Te t'an prov?
Cariola: chi…me?
Lorenzo: (sarcastico) no, Garibaldi
Cariola: me, sgnor diretor, s'a prov da fè ch’al mosi chi lè u i è ches ch'arvenz in-crech una stmena. L'an saria la prima volta, ormai am cnoss
Lorenzo: t'zi mess pegg canè e caval ad scaia
Cariola: se no an faria e bidel t'al vosti scoli
Lorenzo: alora a farem acsè. Te Ciudèla t'ui irvi la porta, t'ui fè l'inchin e poi t'uc vin a ciamè. Te inveci, Cariola, t'arvenz achè, fess cumè un bacalà, t'ui ciap i capot, e t'li mett drenta l'armeri. T'zi bon da fè e bacalà ?
Cariola: chi…me?
Lorenzo: eh, bonanota
Cariola: e bacalà un saria e lumbardoun?
Lorenzo: sé, propri quell
17
Cariola: alora u gni è prublema. A i la fac sinz’elt
Lorenzo: scused burdel, (annusa) mo achè un per da sintì una pozza…
(Ciudèla e Cariola si guardano cercando l’origine del fetore)
Ciudèla: eh, l’ha rasoun un per da sintì enca ma me
Lorenzo: un’è che qualch’d’oun per ches l’ha pìsted…?
(Cariola alza un piede e scorge l’origine del fetore)
Ciudèla: Cariola com t’zì mess? e maestri u s‘era enca racmanded da dec una bela
radaneda prima da vnì achè
Lorenzo: andem bein, s’ut suced una cosa acsè dmen, a sem a post. T’zì propri lu-
zos, Cariola
Ciudèla: e maestri u s'era racmanded cum'è un sent. T’fè propri schif mi baghin
Cariola: (guarda entrambi con distacco, poi, come ridestandosi..) chi…me?
FINE PRIMO ATTO
18
SECONDO ATTO
Il giorno dopo alle cinque, stessa scena con qualche accorgimento di arreda-mento, in attesa dei prestigiosi ospiti. Ciudèla sta spazzando, Cariola sistema un ta-volino dietro il divano con alcune bottiglie. Hanno abiti più decenti, ma sempre ridico-li. Suonano alla porta, Ciudèla va ad aprire. E’ il deputato con la contessa e il priore
Ciudèla: avnì, avnì po’ olta (tutti entrano, fa vari e goffi inchini)
Ermete: è questa la casa del maestro Agostino Battistozzi? (ha in mano un mazzo di fiori)
Ciudèla: (si guarda un po’ intorno) ciò, s’l’an casca…
Ermete: avvertite dunque il maestro che sono arrivati il deputato alla pubblica istru-zione, Ermete Zucconi, la contessa Eulalia Mengozzi Visconti della Lan-terna sul Ponte Vecchio e il Priore conventuale padre Cristoforo Cremo-nesi. Andate, lesto
Ciudèla: a vagh sobte. (Ci ripensa facendo confusione) Donca a i ho da dì ch’l’è ar-vat e deputed ma l’Istruzioun, Ermete Cremonesi che la lanterna de cun-vent la è casca sotta e pount perché la era vecia…
Cariola: me una volta aveva una sumara s’un nom acsè long. Quand aveva fnid da ciamela l’era già ariva ma Montmag
Ciudèla: osta alora um faria comdi ma me un nom acsè. T’è da veda che quand la mi moi l’am cema, me a sò già ariv t’l’osteria
Priore: (per risolvere) dite al maestro che sono arrivate le persone che lui aspet-tava. (agli altri) Acsè a la stciantem (Ciudèla esce a sinistra)
Eulalia: i dumestich i per un po’ imbraned…
Ermete: (guardandosi intorno) la casetta invece direi che è graziosa. A parte latappezzeria. Atroce. Sembra gente modesta
Priore: la modestia è una virtù che dobbiamo apprezzare. Altrimenti la responsa-bilità dell’incarico potrebbe indurre il candidato al peccato di superbia
Eulalia: ah sé, a guardè i dumestich, la è geinta mudesta da fat
Cariola: al pudì dì pien e fort ch’a sem geinta mudesta. E un gran bel pò. E mi pori
bà te testameint l’aveva scrett: “Brusim, e scused la poibra”
Lorenzo: (entra da sinistra e li accoglie, Agostino, Caterina e Gemma lo seguono, poi anche Ciudèla) oh carissimi. Bene arrivati. Te, Cariol…Alberigo…scariola i capot…(Cariola prende i cappotti, gliene cade uno, vi inciampa calpestandolo, lo riraccoglie, poi li mette nell'armadio)
Ermete: caro direttore. Eccoci qua! Ne avremo per molto?
19
Lorenzo: il tempo di un tè, deputato. Come state?
Ermete: che domande! Benissimo. Come potrei stare meglio? Non mi manca nulla. A parte il tempo. Mi ci vorrebbero giornate di 36 ore. Anzi 48, o 56. Qui, piuttosto, vediamo di fare il fretta
Lorenzo: (salutando con baciamano) contessina
Eulalia: buongiorno direttore
Lorenzo: signor priore
Priore: pace a voi, fratello mio
Lorenzo: bene, allora, permettetemi di presentarvi il bravo e valoroso maestro di cui
tanto vi ho parlato: Agostino Battistozzi
Ermete: caro maestro. Le porgo i miei complimenti. Un uomo che ha raggiunto una così ampia convergenza di giudizi unanimi ed entusiastici…
Agostino: grazie, deputato, troppo buono
Ermete: parlavo di me, ovviamente
Agostino: ah, chiedo scusa…
Ermete: (riprendendo il discorso) è sceso a conoscervi. Siete contento?
Agostino: lusingato, deputato
Ermete: le presento una delle nostre principali benefattrici, la contessa Eulalia Mengozzi Visconti della Lanterna sul Ponte Vecchio
Agostino: onorato (baciamano)
Ermete: e il nostro padre spirituale, fra Cristoforo Cremonesi
Agostino: molto lieto. Permettetemi di presentarvi mia moglie Caterina (fa un inchi-no) e la mia cara mamma (fa una esagerata riverenza)
Ermete: (a Gemma) enchantè…(poi a Caterina) enchantè
Caterina: (non ha capito, non sa cosa dire)…a sem a chè
Ermete: (mostra i fiori) fiori. Mi sono voluto disturbare. Petunie, credo. O Begonie.Non importa. Tenete
Caterina: oh grazie, sgnor Deputed. Avid vest Gemma che bei fiur? Dmen ai pu-dressmi purtè te camsent, sora la tomba de vost marid…
Gemma: (correggendola) no, Caterina, quist i n’è fiur da camsent. I staria mei t’unves (ricalcando) da tnì sora la tevla, pri fèi veda ma la geinta (li porge a Cariola dando istruzioni. Cariola esce a sinistra)
20
Eulalia: (a Caterina) questo invece è un dolce che ho cucinato con le mie mani.Una cassata
Caterina: (candida) eh? una cazzata?
Lorenzo: (cercando di rimediare) una cassata! Il mio dolce preferito. Grazie contes-sa, non vediamo le ore di assaggiarlo (lo prende e lo consegna a Ciudèla, che poi esce a destra)
Priore: (ad Agostino) me, inveci, sicom che i m’ha dett ch’a sid un culezionesta adsantein, a v’ho port quest. (La tira fuori da un breviario). L’è una Sant’Agata fata a Catania, t’la fin de milotcent. A sper ch’an l’avid già
Agostino: no d’sigur, sgnor Priore. An sò c’sa dì. La è bellessma. U n’era e ches da disturbès acsè. Guerda Caterina (gliela mostra)
Priore: dop avria chera da vedla enca me, sta culezioun
Agostino: la n’è gnint ad chè, sgnor Priore. L’è sno cinq o sì an ch’ai stagh dria s’la grezia
Gemma: Agostino, nu fa sempre e mudest. E mi fiul l’ha una culezioun ad santein da fè invidia me veschvi
Agostino: adès nu esagera, mà
Priore: a sò che vò a sid enca mudest e riserved. A sper che emench am la farèd
veda, sta culezioun
Agostino: us capess. L’è e mench ch’a pudria fè, sgnor Priore
Gemma: mo acumudev, nu fèd di cumplimeint (li fa sedere sul divano)
Da sinistra rientra Cariola
Caterina: intent ch’aspited e tè a vlid un quelch stuzghin? Un bisinin ad furmai, una drugla ad pen, una landa ad murtatèla …(tutti declinano, un po’ schifati)
Gemma: (la distoglie) Caterina, vein sa me, cara. Andem a toh chi biscutin ch’hopripared og s’al mi meni. A i ho mes sora la fnestra d’la mi cambra, a ciapè una muliga d’eria. Scusec un mumeint (prende Caterina e la conduce al piano di sopra)
(durante le seguenti battute, Gemma fa entrare Caterina per prima nella porta delle camere, poi chiude a chiave o vi sistema un bastone e ridiscende)
Ermete: dunque caro maestro, vediamo di sbrigarci. Il direttore vi avrà spiegato che ci siamo voluti abbassare a scendere a casa vostra per un incontro in-formale, giusto per approfondire la conoscenza reciproca
Lorenzo: sé deputed, quest agl’ho dètt
21
Ermete: savid che a setembri e nost diretor Lorenzoni l’andrà in pensioun, e vò a pudressvi essa oun di candided piò adat a ciapè e su post
Agostino: ne sarei onorato, deputato, sperando di esserne all’altezza
Eulalia: naturalmeint e bsogna tnì count che e diretor d’la scola u n’ha da essa sno
un brev maestri. L’ha d’avè enca una vita priveda indefessa e un rigor mu-rel asolut
Priore: tott agl’infurmazioun ch’avem ciap sora ad vò agl’è molt pusitivi. E prit d’la
parocia, per esempi, e dis che vò a sid oun di su parucen piò impegned e
riguros
Ermete: e alora, avem pinsed da cuncedvi l’unor da toh un tè sa vuilt – una roba
ch’l’an suced tott i dè - pri dèv l’ucasioun da cunfermè ad persouna al boni
paroli ch’l’is disg sora ad vò
Agostino: beh, me prima ad tott me av ringrezi ma tott d’la cunsiderazioun e dal boni paroli ch’avid spes. Enca per noun la n’è una roba da tott i dè che d’la geinta acsè impurtenta la venga ad sta chesa acsè mudesta. A sem lusin-ghed e po’…speremma da essa all’altezza dal vosti aspetativi
Lorenzo: sicurameint, Agostino. Sicurameint. Beh, alora forse adès l’è e ches d’acumudèc ad là, t’la “sala da tè”?
Ermete: si. Giusto. Spicciamoci
Eulalia: sa molt piaser…
Priore: a sem avnud a posta, diretor…(si alzano e si dirigono a sinistra)
Lorenzo: me però, se vost permes, avria chera d’arvanzè dò minud se deputed, da pri noun dò. Se intent vuilt avlì andè olta…
Ermete: e basta ch’an v’aprufited. Al savid che tott i smenia pri ste sa me. E me an mi pòs fè in quatri pri acuntintè ma tott
Lorenzo: nu baciled, deputed, giost un minutin. Agostino, t’vò cumpagnè la cuntes-sa e fra Cristoforo ad là, per piaser?
Agostino: vulentier…
Eulalia: intent am pudì fè purtè un bicir d’acqua, per piaser?
Lorenzo: sobte, sgnora cuntessa. Cariola, versa un bicir d’acqua e portli ma la cun-tessina
Priore: s’ui foss un bicir d’acqua enca pri me…
Lorenzo: Cariola, dò bicir…
Ermete: fema tre, dèm ma ste pori sgrazid d’un dumestich l’ucasioun da racuntè mi su anvod che un dè l’ha servid un bicir d’acqua enca ma me
22
Lorenzo: giosta. (A cariola) Cariola, t’po’ servì un bicir d’acqua enca me deputed. T’zì cunteint?
Cariola: (apatico) an stag piò ti pan
(Cariola esegue e porta un vassoio con tre bicchieri d’acqua a sinistra, dove sono en-trati Eulalia, il Priore e Agostino)
Gemma: (che è ridiscesa) me intent, s’am vlid scusè, a vagh a veda a che punt ch’asem si lavor in cusina. Al savid, se persunel ad servizie ch’us trova og, e bsogna sempre stei sora cum’è sa di burdell
Ermete: prego, sgnora, che po’ dop a v’aspitem ad là. Og avid l’ucasioun da fè un po’ d’cunversazioun sa noun. Me av cunsei da nu perda gnienca un mi-nud. U i è di treni ch’in passa dò volti t’la vita
Gemma: an prufittarò senz’elt, deputed. A sarò sobte da vò (esce a destra)
Lorenzo: alora deputed, che impresioun ch’avid avud?
Ermete: ah, una bona impresioun, per ora. L’am per propi una bela famiuleina. Na-turalmeint e bsogna cnossi mei…mo al premessi l'in pudria essa piò boni ad questi
Lorenzo: vò al savid che me an mi saria mai cumprumes acsè s’un candided, s’an foss stèd piò che sigur de mi fat
Ermete: nu baciled. A sò cunvint che an arvazarem delus
Lorenzo: vidred che quand avrid scors un po’ sa Agostino e avid putud cnossli mei, a sarid ancora piò cunvint
(rientra Cariola da sinistra e posa il cabaret vuoto)
Ermete: a sò avnud achè a posta. (a Cariola) Scused bon om
Cariola: (che sta pulendo qualcosa) chi, me?
Ermete: chi è ch’a sid vò? Um per da cnossvi
Lorenzo: (imbarazzato) an cred sgnor deputed, l’è achè a servizi da e nost maestrida tent
Ermete: epur una facia acsè la è fatiga da scurdè. Forse ac sem vest te partid?
Cariola: me an sò mai sted in vell. Se qualch'd'oun l'é partid, quel an s'era me ad sigur
Ermete: (pensoso) e po’ essa ch’am sbai. E bsogna ch’al sègna perché e saria laprima volta t’la mi vita
Lorenzo: (inventando) forse av cunfudid se fradel. E nost Cariola l’ha un fradel chee lavora t’al scoli, e fa e bidel
23
Ermete: (non convinto) e po’ essa. Um pèr stren, mo e po’ essa
Lorenzo: alora deputed, a vlem andè olta? Ormai i cminzarà a pinsè ch’ac sem pers e ic vnirà a circhè
Ermete: sé, andemma po’ a toh ste tè, acsè a pudrem stciantè sta facenda a la svelta (escono a sinistra)
Cariola va a controllare le bottiglie sul tavolino. Da destra entrano Gemma e Ciudèla, con il vassoio del tè. Attraversano la stanza per entrare a sinistra.
Gemma: sta teint, Ciudèla, da nu fa caschè gnint eh? A m’aracmand. E arcorti che la geinta la và sirvida sempra da destra. Te capid? Da destra!
Ciudèla: ho capid, ho capid, am l’avid dèt cinquenta volti, s’andè aventi acsè e va fnì ch’am cunfond (scompare a sinistra)
Cariola: (ha controllato le bottiglie) sgnora….
Gemma: (che non è ancora uscita a sinistra) cus ch’u i è?
Cariola: um sa ch’am sò sbaiè
Gemma: purein…ta n’è sbaiè te, i a sbaiè i tu a fè un fiul
Cariola: a v’arcurded ch’ho pripared tri bicir d’acqua pri chi sgnour? um sa che ma oun, inveci d’l’acqua, a i ho mess e mistrà
Gemma: oh madunina senta…com che po’ essa? Mo t’zì sigur?
Cariola: sé, la bocia de mistrà la era pina e adès ui n’amenca un bel po’. Me ho impinì sno chi tri bicir chi lè
Gemma: brott invurnid, pataca, sgrazid che t’un t’zì elt … I pensarà che ad sta che-sa inveci d’l’acqua a bivem e mistrà. Te t’ac vò arvinè!
Cariola: e mi bà e giva che l’acqua la fa mel. La fa vnì la roggna m’al budeli
Gemma: e tu bà e duveva stè piò ateint ch’la sera che t’zì scap fura te!
Ermete: (si affaccia da sinistra col bicchiere d’acqua in mano) sgnora Gemma, l’anvein a fec cumpagnia? Pacinza ma ch'ilt, mo emench ma me…
Gemma: oh sgnor deputed, a veng olta sobte. (Nota che ha il bicchier in mano) …che gentil, u m’era avnuda una seda che mai (glielo prende e beve tutto d’un fiato)
Ermete: (lievemente sgomento) salute. Alora a l’aspitem ad là (torna dentro)
Gemma: sgrazid, l’era quel! La t’è andeda bein che a l’avem trov sobte. Am sint stremulì tott al budeli
Cariola: (controlla ancora la bottiglia) achè sgnora um sa che i bicir ad mistrà i eradò
24
Gemma: cumè dò? Mo t’zì sicur?
Cariola: no, avid rasoun. L’amenca trop mistà. Sicur che a i ho impinì tott tre!
Gemma: ch’ut ciapass un acideint! Disgrazied che t’un t’ci elt!!
Eulalia: (si affaccia anch’essa con il bicchiere in mano) sgnora Gemma, cus ch’lafa achè? me a vleva ciacarè un po’ sa vò
Gemma: sa molt piaser, sgnora cuntessa. (nota il bicchiere) E fat l’è che u m’ha ciap un’arsura te garnagoz…(le prende il bicchiere) oh grazie, che gintila (beve a garganella). A veng olta sobte
Eulalia: (anche lei lievemente basita) va bein, a l’aspitem ad qua (rientra a sinistra)
Gemma: l’era mistrà enca quell! Sgrazid! Lazaroun! Pataca! Stasera arcordmi da dì me sgnor diretor che u t’ha da licenziè
Cariola: va bein
(Ciudèla entra da sinistra)
Gemma: (cerca di posare il bicchiere sul tavolo ma fatica a centrare il bersaglio) avagh a circhè da bè enca ch’l’elt. Te beda da nu fè d’ilt guai (rientra a sini-stra vacillando e inciampando)
Ciudèla: cus ch’l’è suces?
Cariola: gnint. Inveci da dei l’acqua, ma chi sgnor, ai ho ded e mistrà
Ciudèla: sa vot che sia? I starà un po’ piò alegri (bussano al portone) a vagh a ve-da me (esce dal portone)
Cariola: giosta! L’impurtent l’è che e sia bun. E sarà mei sintil va là, pri essa sicur (se ne versa un bel bicchiere e lo beve)
Ciudèla: (rientra) ciò, Cariola, guerda che giurnel ch’la port e pustein
Cariola: fa veda
Ciudèla: us cema “plaiboi”, e vein da l’America. T’l’è mai sintì dì?
Cariola: a l’ho vest ir sera un cinema ad cauboi
Ciudèla: alora guerda che raza ad mungheni che u i è achè (lo sfogliano insieme)
Cariola: porca boia, mo questa da andò ch’la vein? Uhuhuh…guerda che robi
Ciudèla: achè u i è u lat pri un videl
Cariola: enca pri dò
Ciudèla: di, Cariola, ma questa chi che cus t’ui faress?
Cariola: ma ouna acsè? Me a gni faria gnint. Lia piutost, s’l’am ciapa tra lum e scur, l’am romp tott agl’osi
25
Ciudèla: te mai vest dal robi acsè?
Cariola: mai t’la mi vita. Questi agl’i è piò grosi di mloun d’l’ort de sagresten
Ciudèla: piò che un mloun, ma me l’im per un’inguria
Cariola: dì, Ciudèla, sa questa t’faress a cambi sa la tu moi?
Ciudèla: a gni penseria un sgond: sora e pèt d’la mi moi ui si pudria giughè a bi-glierd
Cariola: sa questa sta po’ sigur che t’an giugh a biglierd. Semai a boci
Ciudèla: inveci s’la mi moi a n’ho ancora capid qual è e pèt e qual è la schina
Cariola: guerda sta bionda, agl’i è acsè grosi ch’li per tre! (bussano al portone, i due si ricompongono)
Ciudèla: l’ariva qualch’d’oun, te và arvì che me a met via
(Ciudèla nasconde il giornale sotto una busta sul tavolino e fa finta di niente, Cariola apre il portone. E’ Dora. Indossa un soprabito)
Dora: oh bondè, cus ch’a fed achè vuilt dò?
Cariola: i c’ha slong e servizie. An duvem badè sno ma la scola, mo enca ma la chesa de sgnor maestri. E la pega la è sempri quella
Dora: lo u i è? Avria bsogn da szcorra de mi Luvigi
Cariola: sé, lè ad là sa di sgnur. Ciudèla, val a ciamè te. Me l’è mei ch’a vagh t’la cusina s’an voi ciapè un’ent cichet
Ciudèla: va bein (esce a sinistra)
Cariola: a c’avdem, sgnora Dora
Dora: a c’avdem Cariola
Cariola: (si sofferma vicino ai liquori, ci pensa un attimo) e cichet e sarà mei ch’ame toga da pri me (prende una bottiglia e un bicchiere ed esce a destra)
Agostino: (dopo un attimo, entrando da sinistra) ancora lia?!? Us po’ savè ch’usch’la vò?
Dora: (entrando decisa) un l’ha ancora capid? a i ho da fè un disegnin?
Agostino: (spazientito) sgnora, ch’l’am facia e piaser: og a n’ho propri el temp da stèdria ma la su matiria. Se lia la ha da sfughè al su voj, ch’la vaga a circhè qualch’un ent
Dora: perché, cus che cred, ch’avria dal dificultà? Se propri ul vò savè, me, dria
la porta, a i ho la fila
26
Agostino: ecco, alora ch’u la irva e ch’la vaga a capè oun di su pretendeint, quel ch’ui per ma lia
Dora: lò ch’un bacila che me l’è un già pezetin ch’ho già caped “la mi preda”. E
an cambiarò idea finenta che an l’avrò avuda
Agostino: sgnora, ch’l’am scusa, ad là a i ho d’la genta molt impurtenta. Adès l’am custreng propri a dmandei d’andè via, e a la svelta
Dora: (incrocia le braccia) e inveci me an mi mov da chè, emench finenta che lòun mi spiega e perché
Agostino: e perché ad cosa, senta pacinza?
Dora: insomma Agostino, me a sò la dona piò bela de paes. Quand a pas pri la
streda i omne is gira tott a guardè e quei chi n’ha la moi dria i festcia an-chè. Us po’ savè perché ma lò a gni fac nisoun efet?
Agostino: perché me a sò spused, cara la mi sgnora, l’al vò capì? E che dè ch’a ho tolt la mi moi ho fat una prumessa daventi ma lia, ma la su fameia, ma la cisa e daventi e nost Signor. E sicom che me a sò religious – e una ma-sa…
Dora: enca me a sò religiosa. Prima d’avnì achè ho prighed che mai
Agostino: ah sé? E cus ch’l’avria prighed?
Dora: ho prighed…da fè un pched sa vò!
Agostino: (indignato) basta, stavolta l’ha a pas e segn! (si dirige verso il portone ed armeggia per aprirlo, mettendoci un po’ dato il nervosismo. Intanto Dora, fronte al portone e spalle al pubblico apre il soprabito lasciando intendere di voler mostrare ad Agostino le proprie nudità) Via! Ch’la vaga fura da stachesa e ch’l’an s’azerda da fès veda piò finenta… (finalmente spalanca il portone, si volta e vede Dora col soprabito aperto, sbianca di botto e stra-mazza al suolo, come se venisse improvvisamente a mancargli sotto i pie-
di. Dora accorre per aiutarlo a rialzarsi) oh madunina senta….
Dora: odio, Agostino, u s’è fat mel?
Agostino: (mezzo svenuto) mata, lia la è mata da lighè…(gli rimane il braccialetto
impigliato nel soprabito di Dora) ch’l’am lassa andè, per piaser….
Dora: u s’è impiglied te su bracialet…che prova acsè…(non riesce a disimpi-
gliarsi, si odono voci da sinistra)
Agostino: odio, i vin ulta. A sò arvined. Che prova da tirè…
Dora: no, un vin…mo guerda te che fil, ciò…
Agostino: com ch’a fem? An pudem scapè ad fura acsè (chiude il portone). Alè dren-ta (indica l’armadio), via, ch’la s’mesa alè drenta (Dora entra nell’armadio,
27
Agostino tiene la mano su un’anta del medesimo come per tenerlo chiuso. Entra il priore)
Priore: carissimo Maestro, ac dmandemie andò ch’a sirvi fnìd…
Agostino: (imbarazzato) la è pasa la mà d’oun di mi burdell e a sò ar-
venz…impiglied… ti su szcurs, a gni la feva a liberem…
Priore: (si siede sul divano) mitiv da seda achè, maestri, che a voi szcorra unmumeint sa vò
Agostino: ah, uv dispisg se me a stagh achè? a sò stèd trop da seda og, um dol una
gamba
Priore: snò dò minud, maestri. Ch’l’armeri e sta sò enca da pri sé
Agostino: (cercando di sorridere) un si sa mai, se duvess caschè propri adès…
Priore: la vosta mà la m’ha dètt ch’a sid abuned ma Fameia cristcena
Agostino: sè, l’è vera. Um la porta e pustein tott i mircli
Priore: um pareva d’avè vest che sta stmena u i era chicosa sora l’insegnameint
d’la religioun t’al scoli
Agostino: sé, l’è vera. Um per d’avè vest un artecli enca mu me
Priore: a l’avid achè e giurnel?
Agostino: sé. L’è lè cima e tavlein, guardei po’…
Priore: (si alza e si dirige al tavolino) an vuria metta al meni t’al vosti robi…
Agostino: no no, fèd po’. A vrid scherzè, nisoun prublema
Priore: achè?
Agostino: sé, guarded po’ (intanto cerca di divincolarsi, finalmente lascia la porta
dell’armadio ma il soprabito di Dora gli rimane in mano)
Priore: (che ha preso Playboy, ha come un mancamento) uh e mi Signor!
Agostino: (accorre) cus ch’u i è?
Priore: che roba ch’avid ad sta chesa?
Agostino: fèm veda…mo…mo quest u n’è Fameia cristcena
Priore: no, cus che sia a ne sò, mo l’è tott fura che Fameia cristcena
Agostino: (sbiancando) av pòs spighè gnicosa, sgnor Priore (entrano Ermete ed Eu-lalia)
Ermete: a sid achè vuilt dò? (notando l’imbarazzo) cus ch’u i è?
28
Priore: e nost maestri l’era dria a spieghem ch’us ch’u i fa ad sta chesa sta pur-chera chi che. E a sper che la spiegazioun la sia piò che bona (porge il giornale ad Ermete)
Ermete: ella peppa! A sò curious enca me da sintì sta spiegazioun. Avanti. Sin-temma. Gìd pò
Eulalia: ad cus ch’us trata, us pole savè?
Priore: sgnora cuntessa, me av sparagn e fastidie da guardè, mo ch’la sapia po’ ch’us trata d’na roba fura d’ogni decenza
Eulalia: am maravei. Com ch’l’è pussebli, sgnor maestri?
Agostino: no, l’è perché….(si contrae, colto da attacco di diarrea) scused un mu-
meint (si fionda ed esce a destra)
Ermete: (agli altri) dò che và?
Priore: l’è un cumpurtameint un po’ fura d’l’ordineri
Eulalia: me an capess. Finenta adès u s'era dimustred un ragaz acsè a modi…
Ermete: sta scapeda l’am per un po’ indelicheda, sopratott cunsiderand ch’la è
steda fata daventi ma me. A capess che a pòs metta la geinta in suge-zioun, mo insomma, finenta ste punt…
Priore: sora e giurnel u i è l’indirezz de nost maestri: Agostino Battistozzi
Eulalia: mo è po’ mai essa? D’la geinta acsè pri bein sa d’la roba acsè scandalosa
ad chesa?
Ermete: questa l’è una facenda ch’la va ciarida. E a la svelta
Priore: an capess perché l’è scap via sa ch’la fuga…
Lorenzo: (entrando da sinistra) oh, a sid achè…
Ermete: sgnor diretor, che guerda achè. A savid chicosa vò, ad sta purchera?
Lorenzo: cus ch’l’è? (si rende conto) oh Signurein!
Eulalia: t’un mod o t’un elt ch’la roba vergugnosa la è entra ad sta chesa
Priore: avid una spiegazioun vò, de perchè ste giurnel e sia indirized propri me
nost maestri? Ma noun l’ac per una roba acsè strena
Lorenzo: un po’ essa. A ne pòs creda. A sò sicur che u i ha da essa un sbai. Avid
pruved da dmandei ma lò?
Ermete: l’è steda la prima roba ch’avem fat: l’ha ciap ch’la porta svelt cumè un gat
e ancora un s’è vest
29
Gemma: (entrando visibilmente alticcia) oh ecco andò ch’a sid, tot quent. Me a seraad là che a szcureva a szcureva, t’un cert mumeint am sò incorta ch’a
szcureva da pri mè. Hi hi hi….
Lorenzo: sgnora. Achè ac truvem in presenza d’un fat d’una gravità fora d’ordineri.
E Priore l’ha trov ste giurnel scandalos ad chesa vosta. E ancora piò
scandalos l’è e fat che sia indirized me vost fiul (glielo porge)
Gemma: ch’us ch’l’è? Uh, mo questi agl’è totti nudi! Hi hi hi, forse l’is vleva fè un bagn, hi hi hi. Questa l’as vleva fè visitè da e dutor, la è vistida da infer-miera. Mo la è a cul nud hi hi hi…questa l’am per la cuntessa, a sìd vò Eu-
lalia?!? Hi hi hi…..
Eulalia: (indignata) diretor!!
Lorenzo: (reggendo Gemma ormai ubriaca) sgnora, mo cus ch’a gid? A sì dventa
mata tott t’un bot? Uv per che la cuntessa l’as possa pristè…?
Gemma: no, avid rasoun. T’la facia l’ai s’asarmeia, mo achè da bas pri gnint, hi hi hi
(esce a destra sempre ridendo, sorretta da Lorenzo)
Lorenzo: (trascinando via Gemma e verso gli altri tre) a sò murtifiched, an sò c’sa
dì, che vargogna…
Eulalia: deputed, un mi per e ches d’arvanzè un minud ad piò ad sta chesa andò
ch’a sò steda ufesa t’una maniera ascè scunvenienta
Priore: avid rasoun, cuntessa. La bona impresioun che sta geinta la c’aveva fat te
prim, ormai l’è andeda a fès benedì. Prima sa che giurnalac, po' s’la fuga de maestri, e adès sa ste cumpurtameint vergugnos d’la sgnora Gemma
Ermete: l’è una roba da nu creda. Imbriaghes acsè sa d’la geinta acsè impurtenta
ad chesa. La prima volta ch’ac cnusem. Um dispisj da dil mo um per che
questa la sia geinta ch’l’an daga in vell
Priore: a sò d’acord sa vò. Purtrop avem vest d'li robi che i c’ha permes da fec
un’idea ben pricisa d’la situazioun. Ch’l’an s’asarmeia pri gnint ma quella
ch’a c’aspatimi. Pri quel ch’um riguerda, a pudem enca mandè a ciamè la
machina
(da sinistra entra Ciudèla)
Ermete: enca e diretor e duvrà renda count. Pacinza ma vuilt, mo andè a fè perda del teimp ma me, ch’ai n’ho acsè poch, la n’è na roba da feglia passè les-sa
(bussano alla porta)
Ciudèla: sted po’ bun. A vagh arvì me
Ermete: già che t’ui si, và enca a ciamè la nosta machina
30
Eulalia: an sera mai steda ufesa acsè t’la mi vita
(rientra Agostino da destra, seguito da Cariola)
Ermete: (sarcastico e con rimprovero) ah, caro Maestro, finalmeint av sì arcurded
ch’avid d’la genta ad chesa? E che geinta! A stemie pri andè via
Agostino: aspitè, per piaser. An pudì andè via senza avèm dèd la pusibilità da ciarì com che sta al robi pri davera
Priore: dop quel ch’avem vest e sintìd, um per che ui sia arvenz poch da dì e poch da veda
Agostino: avid pacinza, sgnor. Al robi l’in sta com ch’al pèr (rientra Ciudèla)
Ciudèla: l’era e pustein. U s’era scord ste pachet. L’è pri vò, maestri
Agostino: grazie Ciudèla, pogia po’ alè sora che ai guerd dop. Alora sgnora cuntes-sa, Deputed e fra Cristoforo, lassem racuntè tott nicosa, a ve dmand per piaser
Ermete: cus ch’a gid vò, Padre?
(intanto Ciudèla guarda il contenuto del pacchetto visibilmente incuriosito)
Priore: la verità la n’è quasi mai t’la superficie. Dal volti e bsogna avè la custenza
e la pacinza da circhela piò a fond. Me a giria da stel da sintì, s’la è d’acord la sgnora cuntessa
Eulalia: am duvrià scurdè da essa steda ufesa, ad sta chesa?
Priore: la bibbia la disg: perdona l’offesa al tuo prossimo e ti saranno rimessi i
peccati
Eulalia: (titubante) a vressvi dì che se me a perduness st’ufesa e saria cumpagn
ma la cunfesioun de vendri?
Priore: sé, pricisameint
Eulalia: alora va bein, emench acsè vendri am sparagn una facenda
(intanto Cariola si accosta a Ciudèla nella visione del contenuto del pacchettino: delle foto pornografiche)
Agostino: grazie, av garantess che tott quel ch’avid vest e sintid l’ha la su bona spiegazioun
Ermete: sintemma po’ alora sta spiegazioun
Agostino: alora, a duvid savè che achè poch d’long, ad sta stessa streda e stà un sgnor ch’us cema ch’me me: Agostino Battistozzi. An vi stagh a dì i pru-blema ch’avem tott dò…
Ermete: (attirato dai mugugni dei due bidelli) us po’ savè cus ch’a guardè, vuilt dò?
31
Ciudèla: eh? No no, gnint…(cerca di ammucchiare le foto)
Ermete: cumè gnint?…tirèd fura quel ch’avid mased
Ciudèla: a gli era drenta che pachet (gliele porge)
Ermete: (mentre le sfoglia) bene sgnor maestri…enca questi agl’era diretti me su“omonimo”?
Agostino: (sbiancando) ad cus ch’us trata?
Ermete: (le mostra al priore) guarded, sgnor Priore, achè a i arsem! Ma vò, sgnoracuntessa, av sparagn l’ufesa. Nu guarded gnienca, per carità, uv pudria avnì fastidie
Cariola: (che ne ha mantenuta una) osta achè i è in tre. Mo com chi è mess? Un sicapess gnint. Guerda quest com ch’l’è nir. Da che perta ch’l’as guerda? (la rigira tra le mani)
Ciudèla: cus ch’l’ha quel t’la meni? E per un mandghi ad badil
Cariola: no, u n’è un badil. Forsi un mazul
Ciudèla: e per oun ad chi quedri…cum’è ch’us cema che pitor…Picazzo!
Eulalia: alora, maestri. Che scusa andred a cavè fura, stavolta?
Ermete: e arcurdev ch’a sid già sora la schina de buratel..
Agostino: me av garantess…(colto da nuovo attacco di diarrea) scused un mumeint, an pòs fè d’mench… (si fionda di nuovo alla porta di destra. Sconcerto dei presenti)
FINE SECONDO ATTO
32
TERZO ATTO
Cinque minuti dopo, in scena Priore, Eulalia, Ermete, Ciudèla e Cariola
Priore: e perdoun l’è un count, e enca la pacinza cristcena, mo me an sò vnud fi-
nenta achè pri fèm ciapè pri e nes da sti sgnor. Vuilt cus ch’a gid?
Eulalia: l’è una roba inaudida! E la nostra scola l’avria d’avè un diretor acsè?
Ermete: a sò d’acord sa vò. A duvressmi enca veda s’l’è e ches da mantnì un ma-
estri acsè scostumed t’una d’al nosti scoli. Me, a giria ad no
Eulalia: an szcurarem tl’a Cumisioun mi studie. E nost riferimeint e sarà pricis e
minuzious. An mancarò da fè sintì la mi voja
Priore: enca la pacinza ad Giobbe la ha un lemit
Cariola: al cnusì enca vò ma Giobbe? Quel e fa di grasul ch’i è la fein de mond.
Cert che ui vò una bela pacinza a fei bulì cinq ori… (sguardi di rimprovero, Cariola capisce di essere intervenuto a sproposito)
Ermete: adès a sintarem ch’us che disg la Cumisioun, mo um per che stavolta e
sarà fatiga fè d’mench da licenziel
Priore: am maravei enca de nost diretor. Andè a spendsi acsè, per una chesa an-
do che regna la purchera e la vergogna
Ermete: e bsogna che enca lò uc dagga dal spiegazioun, stavolta. E boni
(si ode un clacson)
Eulalia: ecco, l’è ariva la machina. L’era ora. Te (a Cariola)
Cariola: chi, me?
Eulalia: sé, i nost capot
Cariola: osta quei i era bei…um piajria enca mu me d’avè un capot acsè, chisà che cheld ch’i tin…
Ermete: (a mò di rimprovero) ut dispig d’andèi a toh e da purtec?
Cariola: ah, no no. Mo andò chi era stèd mes?
Ciudèla: t’an t’arcord piò? T’l’armeri, pataca!
Cariola: ah sé, l’è vera. (si dirige all’armadio e apre l’anta. Vede Dora) oh, ch’um scusa. (chiude l’anta. Poi, agli altri) U i è la Dora
Ciudèla: la Dora? E cus ch’la fa alè drenta?
Cariola: a n’è sò. A gni ho dmand gnint perché la è…poch vistida
Ermete: scused mo… chi ella sta Dora?
33
Ciudèla: l’è una sgnora ch’la stà ad ch’la chesa rossa dria e camsent. L’era achè
prima se sgnor maestri
Priore: e adès la saria t’l’armeri? E enca poch vistida?
Cariola: (annuisce convinto)
Eulalia: a sem capited t’una chesa ad matt
Ermete: a fed aposta o a fed dabon? (va deciso ad aprire l’anta) oh, bondè. (Agli
altri) l’è vera. (a Dora) Ch’l’am scusa, sgnora, l’hai capita spess da sbaiè laporta de gabinett?
Dora: (esce imbarazzatissima, avvolta dal cappotto di Lorenzo) scused vuilt, an
vleva dè tott ste disturb
Priore: cara la mi sgnora, us po’ savè lia cus ch’la feva drenta l’armeri?
Eulalia: e po’, ad giunta, senza i su vistid m’ados?
Ciudèla: forse l’aspiteva la curiera
Dora: no me…odio…an m’arcord piò gnint…duv’è ch’a sò capiteda? E vuilt chi
ch’a sid? L’am gira la testa
Lorenzo: (rientra da destra a testa bassa) a sò desoled, a n’ariv a capì. A sò arvenz
mèl mè piò canè vuilt. Pacinza. A circarem un ent candided …(vede Dora) mo quel l’è e mi capot
Ciudèla: stamateina la sgnora la è scapa da d’chesa e la s’è scorda da toh sò i vi-
stid
Cariola: forse l'aveva vest u sol e la è scapa in belavita
Priore: avem dovri e vost capot pri fè un’opera ad carità: vestire gli ignudi
Lorenzo: (con malcelata prurigine) ah perché, sota e mi capot la sgnora….
Ciudèla: gniente! La è nuda cum’è un lumagoun
Eulalia: un vi per, sgnora, che ac duvid dal spiegazioun?
Dora: avid pacinza, a i ho la testa ch’l’am gira totta, an mi seint bein, lassem an-
dè ma chesa
Ermete: a sid sicura da truvè la streda? Um per ch’an vi sintid trop bein
Priore: forse e saria mei che qualch’d’oun u la cumpagness. A veda una dona a-
csè cumbineda, acsè cunfusa, ch’la fa la gambarela, qualch’d’oun us pu-dress aprufitè
Lorenzo: (si propone subito) ai pensarò me…a acumpagnela. Enca per avè indria e
mi capot. Vuilt a n’avid già duvud supurtè abastenza og
34
Ermete: va bein, diretor. Pinsei vò ma sta pureina. Noun ac vidrem dmen. A du-
vrem szcorra un bel po’ ad quel ch’l’è suces og, pri ciapè tott i pruvedi-
meint de ches
Lorenzo: a sarò a su dispusizioun, deputed, pri metta sobte rimedie ma sta situa-
zioun acsè scabrosa
Eulalia: e che staga ateint, st’elta volta, a dè fiducia e fè afidameint sora certa
geinta
Lorenzo: an mancarò, sgnora cuntessa. Og ho capid una volta ad piò che un bso-
gna mai fidès dagl’apareinzi
Eulalia: forse a duvid enca cunsiderè e fat ch'a l’avid capid trop terd
Ermete: pri colpa vosta, og, avem pers un moc ad teimp
Lorenzo: av dmand scusa, deputed. Me a sò arvenz frighed piò canè vuilt
Priore: andè po’, ades, sgnor diretor. Fèd da pastor ma sta pigurela smarida e ar-
purtela sora e mount, insein sa ch’a gl’elti
Lorenzo: an dubitèd. (galante a Dora) ch’la venga sa me, sgnora, ch’a l’acumpagn
sora e mount. (uscendo) ui dol ancora la testa? l’ha bsogn d’un masag mi pì?
Ermete: alora ades finalmeint a pudrem avè i nost capot? U i sarà ancora
qualch’d’oun ent drenta ch’l’armeri?
Cariola: ades a vagh a veda (apre l’armadio con circospezione e controlla bene)
no, u gni è piò nisoun. Ecco i vost capot (i tre indossano i cappotti)
Ciudèla: alora a sì propri dicis d’andè via? an vlid emench aspitè e sgnor maestri?
Eulalia: propri pri gnint
Ermete: gid po’ ch’l’avrà prest nost nutizi. E l’in sarà beli. A ve degh me!
Eulalia: e vost maestri e sarà licenzied. E vuilt dò a pudè cminzè a circhè un ent
padroun
Ermete: che saria come dì che praticameint a sìd te mez d’una streda. D’la servitù
acsè sgrazida e sparnaceda du ch’ul trova un ent padroun?
Eulalia: forse i turrà me circo, o quelch caciador pri fè da arciem mi barbagian
Cariola: mo sé, andè po’. E bsogna sempri fè com ch’i feva i fiul ad Gamboun
Priore: e com chi feva i fiul ad Gamboun?
Cariola: quand l’era ora l’is tuleva di quaion!
(i tre fanno per uscire borbottando, che geinta…andemma va là…dalla porta delle camere esce Caterina)
35
Caterina: ai l’ho fata finalmeint. Qualch’d’oun, pri sbai, la d’avè cius la porta s’la ce-va. Mo vuilt andè già via?
Eulalia: us capess ch’andem via. Ui mancaria elt. A m’avem intenzioun d’arvanzè ad sta chesa un minud ad piò
Caterina: (sorpresa) cus ch’l’è suces sgnora cuntessa? Me an sò gnint
Ciudèla e Cariola escono verso destra
Ermete: l’è suces che tott al magagni ad sta fameia depraveda agl’è scapi fura a la
lusja du sol
Caterina: mo quali magagni? ad cosa ch’a szcurid?
Eulalia: e vost marid, cara la mi sgnora, l’è un spurcacioun, un lazaroun e un ba-
ghin. Pri nu dì d’la su suocera. A v’avressve da vergugnè
Priore: u s’è perdud te pched murtel e t’un abess ad perdizioun, cara la mi sgnora
Ermete: e vò nu fèd finta da nu savè gnint ad ch’al purcheri che e vost marid us fà
arvè da la posta. Elt che Fameia cristcena, elt che culezioun ad santein…
Eulalia: e po’, ad giunta, u i era una dona nuda, maseda te su armedi. Che vergo-
gna…
Priore: e e vost brev marid u n’avud gnienca mai e curag da afruntè al su respon-
sabilità. Apeina ch’avem prov da dmandei dal spiegazioun, lò l’ha sempre ciap via cumè un rag mat, e un s’è fat piò veda
Ermete: e la su mà, la sgnora Gemma, la ha fat enca peg: daventi ma noun e da-venti ma sti fat acsè scandalous, la s’è imbriagheda cumè una topa. La
pareva una galina sparnaceda….
Eulalia: noun andem, sgnora. A vlem ciuda a la svelta una visita che peg d’acsè
l’an pudeva andè. E vost marid l’è la persouna mench adata pri fè e diretor
dal scoli, e forse enca pri fè e maestri
Priore: apeina ch’a pos, me a szcurarò se vost prit, pri pruvè da circhè una streda
da recuperè un’alma acsè nira e luzosa
Ermete: adio, sgnora! A mai più rivederci!
Caterina: sgnor Deputed, sgnora cuntessa, sgnor Priore. Aspitèd un mumeint
Eulalia: u gni è nisouna rasoun d’aspitè, sgnora. Um dispisg pri vò mo ormai avem
già ciap la nostra decisoun
Caterina: vuilt a pudì ciapè tott al decisioun ch’a vlid, ui mancaria elt. Mo an pudì lassè sta chesa senza avè savud totta la verità
Eulalia: la verità a l’avem vesta si nost occ e sintida s’al nosti urecci, e l’è una veri-tà ch’l’an c’è piasuda propri pri gnint
36
Caterina: quella la n’era la verità, sgnora cuntessa. L’era un lanzul d’aparenza che avem dovri pri circhè da nasconda chicosa ch’l’era sotta, che e mi marid un vleva e un saveva dì. S’avid pacinza ancora cinq minud av spiegh gni-
cosa me. Av dmand snò cinq minud
Priore: (si guarda con gli altri) vuilt cus ch’a gid? ai vlem fè sta grezia?
Eulalia: me a degh che l’ultma volta ch’ac sem fat cunvincia da sta geinta da stèi
da sintì, a sem arvenz s’un pogn ad moschi
Caterina: stavolta l’an andrà acsè, sgnora cuntessa, a ve prumet
Ermete: l’è però vera che daventi ma la nostra seda ad verità, a sem sempre ar-
venz a bocca sciotta. Anzi, s’una bela arsura
Eulalia: tott al volti ch’avem prov da dei fiducia, luilt i s'n'è aprufited
Caterina: e alora una volta ad piò, cus ch'l’av custarà mai? a v’è dmand da sznoc
Eulalia: ciò, sgnora, a vlì smetta da dè sò acsè? un vi per d’avè già trop aprufited
d’la nosta bontà? O av si scorda ad chi ch’avid daventi?
Caterina: a m’avid da scusè, sgnora cuntessa. Cridim, l’ultma roba ch’a voi l’è quella da manchèv ad rispet. Mo vuilt avid da pensè che se me am permet da
essa acsè insistenta l’è perché a sò cunvinta dal mi rasoun
Ermete: (perplesso, agli altri) a vlem stè da sintì sti rasoun?
Priore: u n’è che dop, magari se piò bel, a fugid ad scaraneda enca vò, cumpagn
me vost marid?
Caterina: s’am vlid enca lighè ma la scarana, per me e va bein
Eulalia: però saviv bein, sgnora, che se per ches enca stavolta e scaparà fura che
ac tulìd pri e nes, e vost marid e sarà licenzied già da stasera
Caterina: va bein, sgnora cuntessa. Se quest e sarà e dezi da paghè pri fè scapè fu-
ra la verità, e sarà un dezi ch’a pagarem
Ermete: avanti, alora. Sintemma. E baded da nu trela tenta longa…
Priore: tenimodi ormai avem fat trenta….
Eulalia: sintemma po’ sta nova verità
(si accomodano)
Caterina: la verità la è quella che la vargogna e la disperazioun la c’ha impedì da ti-rè fura sobte
Ermete: che vargogna?
Caterina: la vargogna de mi marid, ch’l’è bela cinq an che e cerca da masè ma tott la malatia d’la su ma
37
Priore: la malatia? Che malatia?
Caterina: lassem spieghè. La sgnora Gemma, la mi suocera, la è steda benessme finenta cinq an fa. E po’, tott d’un bot, la i ha ciap ch’la malatia d’la malora. “Demenza precoce”, i ha dett i dutur. E da lè, l’è cmenz una via crucis d’uspidel, ad dutor, ad specialesta d’ogni raza e culor che però i n’a pudù
fè gnint
Eulalia: (presa dal racconto) oh madunina senta…
Caterina: e mi marid, t’la su bontà, inveci da ciudla t’un manicomie, l’ha decis da tni-la achè sa noun. Me, te prim, an vleva. Mo l’amor d’un fiul pri la su mà l’era trop grand e acsè u m’ha cunvint d’acitè sta situazioun. Dop un po’ d’teimp ch’la pareva abastenza tranquella, la ha cmenz a dè in zampanela ad brot. E ogni volta l’era sempri peg: lia l’as miteva t’la testa chicosa ad sempra più strampaled e Agostino e circheva da asecundela per tott quel
che pudeva
Eulalia: davera? mo peinsa te…
Caterina: un po’ ad teimp fa, la s’è messa t’la testa da fè la pitrice. E Agostino, s’la
su pacinza e sa tott e su amor, u i cumpred i culor e al tavulozi pri piturè,
perché se no lia la giva ch’la s’buteva te poz. Prima la ha cmenz a fè di
scarabocc acsè, mo dop la s’è impunteda da piturè e “corpo umano”
Priore: cumpagn ma chi quedri antigh…
Caterina: quand noun a sirmi fora ad chesa, lia l’andeva in gir pri e paes a circhè dla geinta da fè spuiè e da fei e ritrat. Ui deva cent scud, e u i nì stèd parecc chi ha acited
Ermete: alora ch’la ragaza ch’avem vest t’l’armeri la era ouna ad quelli
Caterina: sé. Enca se Agostino, ultimameint, pri nu fè pinsè ma la geinta ch’la foss mata da fat, ui cumpreva di giurnel o dal fotografei ad doni e di omni nud, da dè ma lia pri fè i su scarabocc
Priore: che infatti avem vest…
Caterina: ecco. Questa la è totta la verità. Vuilt a pudì pinsè quel ch’a vlid. E post da diretor al pudì dè ma chi ch’uv per, mo mè an pudeva supurtè che vuilt andessvi via da sta chesa pinsand che e mi marid l’era propri e cuntreri ad
che sent’om che inveci l’è (sconcerto dei presenti)
Ermete: (dopo un momento di imbarazzo) beh, sgnora Caterina…me an sò c’sa dì.
La situazioun ch’a c’avid prisented l’arbelta tott al cherti ch’agli’era sora la tevla
Priore: u gni è dobbie che se al robi li sta com che gid vò, achè l’è tott un ent pera
ad mandghi
38
Eulalia: mo perché ogni volta ch’ai dmandemie dal spiegazioun, e vost marid e fu-giva via ad scaraneda?
Caterina: l'è un fat nervos. Da un po’ d’teimp la vergogna d’la situazioun d’la su ma ui fa vnì la cagarela...oh, scused la parola. Me an sò acsè feina cumè vuilt
Ermete: figurev...e mi ba e giva: “drenta te bagn a sem tott cumpagn”
Priore: purein…e nuilt a sem anded a pinsè chisa cosa
Eulalia: e ch’la pora dona? La pareva acsè equilibreda. Invece chisa com ch’la pa-tess
Caterina: la colpa la è enca nosta, che an avem avud e curag da dì totta la verità fin da e prim mumeint
Ermete: beh, a pòs capì che u n’è una roba da gnint, andè a tirè fura una magagna acsè
Eulalia: i mi cusin che i sta a Ravenna i ha una zea mata ch’i la tin ad chesa, mo sicur che i ne và a racuntè ma nisoun, li n’è davera robi da stimès
Priore: e adès…cus ch’a fem?
Ermete: beh, forse prima ad tott ac duvressmi scusè daventi me sgnor Agostino, per avè pinsed mel
Eulalia: al degh enca me, quella l’è la prima roba da fè
Priore: e po’, pruvè da fè un bon riferimeint daventi ma la Cumisoun mi studie
Ermete: e circhè da metta una bona parola per dè la prumuzioun ma ste pori ra-gazz, che ma chesa l'ha già tent sacrific da supurtè pri amor d’la su ma
Eulalia: l’an saria propri giosta, fè scuntè ma la cariera de fiul al sgrezi d’la ma. L’avrà già tent da patì ma chesa
Caterina: me an trov al paroli pri ringreziev. Per furtouna ch’avem trov d’la geinta acsè ad cor e inteligeinta
Priore: sò, ch’l’as facia curag, sgnora
Caterina: a pruvarò, sgnor priore
(dal portone principale entra Lorenzo)
Lorenzo: è permes? Oh, a sid ancora achè vuilt? A sò pas a toh la mi borsa…
Ermete: diretor, la moi de maestri la c’ha fnid adès da racuntè totta la verità sora i fat ch’i è capited achè og. Vò a la cnusivi già?
Lorenzo: (non capisce) la verità ...no, um per ad no
Caterina: (subito) sé!
39
Lorenzo: (a Caterina) ah, sé?
Caterina: Agostino u s’è duvud cunfidè sobte se diretor. E lò u s’è sempre dimustred bon e cumprensiv, specialmeint quand avemie bsogn d’andè in gir da tott chi dutor ch’avem vest in sti an
(Lorenzo la guarda stranito)
Ermete: e un cred, sgnor diretor, che e deputed mi studie e duveva essa infurmed
ad ste fat?
Priore: senza cuntè che acsè, og a c’avid fat perda un moc ad teimp e avid procu-
red un mòc ad malintes
Caterina: per piaser, nu ciapela sa lò. A sem sted noun ch’a i avem fat prumetta da
nu dì gnint sa nisoun
Priore: nisoun ui vò fè una colpa. Anzi, ac rendem count ch’avid cmenz un'opra
ad carità, diretor, e sted po' sigur che d'ora in aventi an sarid piò da pri vò
Eulalia: adès ch'a savem com che sta al robi pri davera av darem tott una bona
mena pri fè avè e post ma che pori ragazz
Ermete: e cunsiderand che a sarò enca me d'la partida, l'è cum'è dì che e post e
sarà sicurameint u su. Senza cuntè che me a n’ho vlù dì gnint, mo aveva già capid da un pez totta la situazioun…
Lorenzo: (che non capisce) scused mo...chi giurnel, la sgnora meza nuda, la mà...
Priore: la sgnora Caterina la c'ha racuntè gnicosa, e u n’è e chès d’andè a sfurga-
tè ancora t’una situazioun acsè scabrosa
Eulalia: che sgrezia, che sgrezia…pori sgraziadein…
Lorenzo: alora adès e bsogna licenziè...
Ermete: e bsogna licenziè sta facenda prima ch'us po'. Senza fè tent cias. Una be-
la promuzioun...e via
Lorenzo: s'una bela...? (non gli tornano i conti) sgnora Caterina, l’am po' acumpa-
gnè a toh la mi borsa ch'la da essa arvenza ad là?
Caterina: s'ac vlid scusè, sa molt piaser
Eulalia: prego
(Caterina esce con Lorenzo a sinistra)
Priore: che situazioun…
(da destra entra Agostino trafelato)
Agostino: deputed, a sò murtifiched, an trov al paroli...
40
Ermete: u gni è bsogn che degga gnint, maestri. La vosta sgnora la c'ha spieghed gnicosa. Enca se me, pri dì la verità, aveva già capid tott da pri me
Agostino: a sé?
Eulalia: semmai a sem noun ch’ac duvem scusè, per avè pensè mel
Priore: giuvnot, stèd tranquell. Avem capid la situazioun e a sem prount a fè la nosta perta pri dèv una bona mena, pri tott quel ch'a pudrem
Ermete: adès nu baciled piò, maestri. E fèd po' count d'avè già la prumuzioun t'al sacoci
Agostino: a gid davera? A ne pòs creda! oh grazie deputed, grazie ad cor!! E enca ma vò, cuntessa e ma vò, sgnor Priore. Che e Sgnor uv facia la grezia da tniv in bona saluta pri cent ann. La mi moi la v'ha dètt de mi…prublema?
Eulalia: us capess, e av sem tott te mez de cor
Agostino: (quasi in lacrime) a m'avid da scusè. Ho cirched da risesta piò ch'ho pu-
tud...
Priore: quest uv fa unor. Se savessve quand ch'u i n'è tli vosti cundizioun, che t'la
manifestazioun di prim sintomi i l’avria smuleda acsè, senza stei gnienca a pinsè tent
Eulalia: la vosta forza da tnila acsè tent la è da amirè. Me a i ho di pareint a Ra-
venna se vost stess prublema, mo an cred chi sarà bun da risesta acsè
Priore: a pos imaginè che dal volti la sarà dura…
Agostino: no, se propri al vlid savè, dura la n'è mai, anzi…
Ermete: la vosta moi l’ha c’ha dett di sacrific ch’avid da fè in chi mumeint
Agostino: la v’ha dètt enca quest? U n’era e ches da scenda mi particuler d’la facen-da. E po’ daventi m’una sgnora. A l’avid da scusè
Eulalia: oh, maestri, u n’è davera e chès da scusès ad gnint. L’impurtent l’è che i vost sacrific adès i sarà premied
Agostino: s’l’è pri quell i mi sacrific i è già stèd premied, se no an saria a chè adès
Eulalia: s’a vlid, a pòs dmandè me mi cusin ad Ravenna se luilt i cnoss un dutor in gamba pri e vost ches
Agostino: ch’l’an staga a disturbes, sgnora cuntessa. Am sò già mes e cor in pesja. Per adès s’un po’ d’limoun e ris in biench la pasa. Mo st’elta volta al sò già che ai arsem d’arnuv, u gni è gnint da fè
Eulalia: limoun e ris in biench? A pruverò da dil enca ma luilt, u i è ches ch’i n’apia mai prov
41
Agostino: se e prublema l’è quell, il cnoss ad sigur. L’è l’onica soluzioun pri tampuné una muliga. Cridim ma me, che ormai a sò pradghi
Eulalia: al cred, sgnor maestri
Ermete: beh, adès, nù sted a pinsei piò. Grazie ma mè, prest avrid e vost post da diretor d’li scoli. (quasi declamando) Così un giorno mi potrete ricordare per quello che facetti per le vostre…
Priore: (correggendolo) …feci, deputato
Ermete: (accorgendosi dell’errore)…si, appunto, feci
Agostino: al pudid dì pien e fort ch’am arcurdarò ad vò. Finenta ch’a chemp, a sarid sempra te mez dal mi preghieri
Priore: bene. Alora. Nuilt adès a vlem andè e lassè sta geinta m’al su facendi, che
noun ai n’avem a sà dal nosti?
Ermete: giosta. E po’ u s’è fat terd. Specialmeint pri me che ho sempre da fè piò
canè tott ch’ilt
Agostino: me an sò ancora cumè ringraziev
Eulalia: ch’un bacila. L’è e mench ch’a pudressmi fè, pri dè una mena m’una si-tuazioun acsè sgrazida
Ermete: l’avrà prest nosti nutizi, sgnor maestri. Mo intent sted po’ tranquell e baded me vost prublema
Agostino: grazie deputed, a seguirò senz’elt e vost cunsegli. Av pòs acumpagnè?
Priore: us capess, figliulo. Andemma po’ (si dirigono verso la porta ed escono)
(da sinistra entrano Lorenzo e Caterina)
Lorenzo: a sìd una fitoccia, vò. Chi ch’u l’avria mai dètt?
Caterina: ho duvud lavurè un po’ d’fantasia, e am sò duvuda inventè un mez imbroi, mo achè us trateva da salvè una situazioun ormai dispereda
Lorenzo: s’la vosta fantasia a sì steda bona da sbrujè una madassa da rida…
Caterina: gid po’ che ac la sem sgavagneda pri un busg a gratugia
Lorenzo: t’un bat d’eli d’mosca a sìd steda bona da truvè la soluzioun piò geniela. Cumplimeint
Caterina: cus ch’a vlid? E mi bà e giva: scarpe grosse…
Lorenzo: scarpe grosse…?
Caterina: ..ce ne fosse!
42
Lorenzo: um sa che e vost bà l’ aveva rasoun. Quand ch’a sem ti guai, se inveci d’andè a circhè in gir chisachì, a dessmi la stura ma la birbera di nost cun-tadein, d’la nosta genta, un saria mei?
Caterina: s’al gid vò, me an pòs fè elt che dèv rasoun
Lorenzo: in fond in fond, te mumeint ad bsogn, i è sempri stèd luilt chi ha cavèd al castagni da te fugh
Caterina: a szcurid cumè un libre stamped!
Lorenzo: per forza, a so e diretor! beh, alora adès a pòs andè. Ho vest che achè av la savid cavè bein enca senza ad me
Caterina: me a sper che, se duvess capitè l’ucasioun sa ch’la genta ch’la è steda achè og, am tnirì sò e giugh
Lorenzo: us capess. A farò la mi perta, per e ben de vost Agostino e dal nosti scoli. Enca dop tott quel ch’l’è sucess og, a sò ancora cunvint che e vost marid l’è e mei ch’avem, e piò adat a ciapè e mi post
Caterina: av ringrezi, diretor. Alora ac videm
Lorenzo: ac videm, Caterina (Lorenzo esce),
(Caterina sistema qualcosa, da destra entrano Ciudela e Cariola)
Ciudèla: i è anded via?
Caterina: sé, i è scap adès
Cariola: l’era ora. Me an la supurteva piò, ch’la gintacia
Ciudèla: t’è rasoun, Cariola. Un’è cativeria, mo i sgnur i ha da stè si sgnur e i puret si puret. Se a cmanzem a mistciè al bestci, andò ch’andrem a fnì?
Cariola: giosta. Che roba ch’l’è? Un deputed, una cuntessa, un priore….una volta
l’in si saria mai permès da vnì t’una chesa ad geinta pri bein
Ciudèla: cus t’vù, Cariola. Ormai i teimp i è cambièd. U gni è piò nisoun che e sapia stè te su post
Cariola: a sé sé. Mo se andem aventi acsè, a n’andrem a fnì bein. A te degh me!
Ciudèla: beh, comunque sgnora noun avem dèd una radaneda ad là in cusina, a-vem fat mei ch’avem putud. S’ a n’avid piò bsogn, noun andressmi
Caterina: sé, andè po’. A fness mè da metta a post. Grazie ad tott, burdell. Adès t’un mod o t’un ent a truvarem da fè peri
Cariola: uc dispisg snò pri e vost marid, che al robi li n’è andedi com che e vleva
Caterina: no, Cariola. A la fein di cunt, ai l’avem fata a mett a post gnicosa. E mi ma-rid l’avrà e post da diretor dal scoli
43
Ciudèla: davera? Bene ciò. Alora fèi po’ i nost cumplimeint
Cariola: alora uc dispisg perché st’eltr’an an l’avrem piò t’la nostra scola
Ciudèla: che paura t’è, Cariola? Ai so pù me, ch’a pòs fè scola mi burdell
Cariola: ah, giosta. E me cus ch’a farò?
Ciudèla: te? Adès t’zì e mi aiut. Dop t’dvintarè “bidello capo”
Cariola: ostaciò. Alora am pòs stimè enca me!
Ciudèla: davera! Andemma a bè chicosa
Cariola: giosta! A duvem bè al nosti prumuzioun
Caterina: brev! E bivid chicosa enca pri la prumuzioun de mi marid, che dop a pas mè a paghè
Ciudèla: osta, dai alora Cariola, che stasera a dem fond ma la damigiena
Cariola: grazie, sgnora. Ac videm
Caterina: ac videm burdell (Ciudèla e Cariola escono)
(Caterina sistema un attimo, dall’esterno entra Agostino)
Agostino: la mi Caterina, pu breva! la m’ha caved fura da tott i guai! Mo us po’ savè cus t’u i dètt?
Caterina: cum’è cus ch’a i ho dett? A i ho dett la verità
Agostino: propri totta la verità? Me a n’ho capid bein, mo um pareva che i szuress ad chicos’elt
Caterina: beh, cus t’vù? Pri fè turnè i count, ho duvud armistè un po’ t’la pgnata. E mi bà e giva: se t’vò venda la merda d’vaca, ut tocca dè d’intenda ch’la sia stabie
Agostino: cara e mi stabie. Um pareva piò che t’ui avess vendù d’la cvolla. I è anded via che i steva quasi pri piengia
Cristina: s’i vò piengia, lassa chi facia. L’impurtent l’è che te t’apia avud e tu post, giosta?
Agostino: (la guarda con ammirazione) dò ch’a l’ho trova me una moj acsè?
Caterina: un grand om l’ha d’avè davsin una grand dona. E mi bà e giva: la bona moj la fa un bon marid
Agostino: e tu bà l’era un sent’om, che possa essa te mez de paradis!! (la abbraccia)
Gemma: (esce da destra con un fazzoletto bagnato sulla fronte, ed il cappotto di Dora in mano) ohi ohi ohi…
Agostino: mà! E tu fiul e sarà e nov diretor d’la scola!!
44
Gemma: davera? Beh, a t’l’aveva po’ dett che se t’at mitivi t’al mi meni l’an pudeva andè diversameint. La è steda dura, um per ch’um stciopa la testa da un mumeint a ch’l’elt pri totta la fatiga ch'ho fat, mo a la fein di count e giugh e valeva la candela
Agostino: no, guerda ma che stavolta la nosta furtouna la è steda quella….
Caterina: (lo interrompe) la nosta furtouna, Gustin, l’è steda quella che la tu mà l’eraachè intent che sti sgnor i c’è vnud a fè visita
Gemma: (compiaciuta) av mandarò la fatura, Caterina. Ad là ho trov ste capot, chi-sà ad chi ch’l’è?
Agostino: e sarà d’la sgnora cuntessa, mà. Us ved ch’u la lass achè. Dmen a i e fac avè da Cariola
Gemma: um pareva un po’ trop fein pri essa d’la Caterina. Adès però ho bsogn d’andè arpunsem. Um dol tott agl’osi….am vagh a butè sora e let…ac vi-
dem dop burdel (esce a sinistra verso le camere)
Agostino: questa la n’è giosta però. Lia la ha da savè che stavolta la bugheda t’la è sugheda totta te
Caterina: lassa andè, Agostino. L’è sempre steda acsè. Te sé cus che giva e mi bà?
Agostino: a nu sò, un giva tenti…
Caterina: e giva: la galina la fa l’uv e me gal ui brusa e cul!
Agostino: che moi! a pòs propri dì da essa sted fortuned t’la mi vita
Caterina: enca me. Ho spused e diretor d’al scoli
Agostino: giosta! (la abbraccia di nuovo) dì, Caterina, la mi mà la è andeda a durmì. A vlem andè a festegiè ad sora?
Caterina: birichin! t’at vò metta al lavor pri fabrichè l’erede?
Agostino: sé! Andemma, dai!! (cerca di trascinarla verso le scale)
Caterina: (si arresta) ta m’è da spieghè ancora una roba, però
Agostino: cosa?
Caterina: cus ch’l’ai feva la Dora, meza nuda, te nost armeri?
Agostino: (lievemente imbarazzato, non sa cosa dire, azzarda) l’aspiteva la curiera?
Caterina: (bonaria) dai movte, sciap! (i due salgono le scale di corsa, scherzando)
FINE COMMEDIA
45