Pippo Spampinato
( Non mangiate quel biglietto! )
atto unico
*
1
Personaggi :
Il padre………………………. Paolo
La madre…………………….. Marta
La figlia……………………… Franca
Il fidanzato………………….. Giorgio
Lo zio………………………… Andrea
Il cocchiere…………………... Peppino
LA SCENA :
Un soggiorno di una modesta casa.
La comune in fondo; poi una porta laterale ed una finestra. Delle sedie ed una poltrona. Qualche mobile ed un apparecchio radio-grammofono con il mobile che si eleva dal pavimento. Un telefono.
L’azione si svolge in Sicilia, nei primi anni Cinquanta del ‘900
2
SCENA PRIMA
( la madre, la figlia e poi il padre )
FIGLIA
( Al telefono, dopo aver composto il numero )… Mirella, sei tu?... Ciao!... Senti…Ascoltami bene e preparati a sentire una bella notizia… Meravigliosa!... Sono diventata ricchissima!... Milionaria! ( Pausa ) Sul serio… E’ verissimo!… Ti dico ricchissima! Poi ti spiegherò. Non ho dormito sta notte… e le gambe mi tremano ancora. ( Pausa ) Sì, sì! Hai indovinato! La “Lotteria della Fortuna”… Abbiamo vinto noi!... Un solo biglietto… L’aveva comprato mio padre… ( Pausa ) Certo... certo! Figurati… Mi vene d’impazzire… Vorrei abbracciarti… ( Pausa ) Proprio noi!... Sono cento milioni!... Centooo!... ( Pausa ) Sì, certamente… si festeggerà… Facemu na festa all’ingrande…e mi sposo... Mi sposo! ( Pausa ) No, Giorgio non sapi nenti… E’ fuori città, ma verrà oggi… Certo, sarà unsorpresa. Magnifica… incredibile!... Oh, senti: non dire niente per il momento. Sai, i giornalisti…
PADRE
( Entra dalla porta laterale. E’ in pigiama e pantofole. Alquanto nervoso, intuendo la telefonata della figlia grida ) Non v’ava raccumannàtu di non diri nenti a nuddu? ( Alla figlia ) Vudeddu di pàpira!
MADRE
( Che se n’era stata sdraiata su una poltrona meditando ) Làssila fari… tantu prima o poisi verrà a sapere lo stesso… Sta parrannu cu Mirella.
FIGLIA
( Ancora al telefono ) E’ papà che grida… E’ la gioia… Non si ragiona più in casa…
PADRE
E va bene! Che si sappia! E’ giusto che si sappia! Porca miseria! Siamo milionari… ( Quasi gridando ) Mi-lio-na-ri!
FIGLIA
( C. s. ) Certo che si è emozionati… Sì, sì…
PADRE
( Strappa la cornetta alla figlia ) Pronto? Signorina… Io sono il babbo di lei… No, sopapà… Di lei… mia figlia. ( Pausa ) E sì!... Sa? Cento milioni! ... Comu? Si sugnu cuntentu? Non mi stannu appuggiannu mancu i peri ‘nterra. Ah, senta: veda che si festeggerà… Farò una festa sontuosa… Lei è invitata… Voli purtari a so patri?... Sì, sì… purtassi tutta a famigghia… Grazie!... Arrivederla. ( Passa la comunicazione alla figlia ).
3
FIGLIA
( Al telefono ) Mirella, ciao! Ci vediamo dopo… prima aspetto Giorgio… Ciao… Grazie!( Chiude la comunicazione ).
PADRE
( Rabbuiandosi ) Deve venire Giorgio?
FIGLIA
Sì, papà, oggi! Sarà una bella sorpresa.
PADRE
( Ripete ) ‘Na bella sorpresa… ( Dopo una pausa ) Certu ca ora… dico, vah!... Ora unumegghiu tu putissi pigghiari.
FIGLIA
Papà, cci n’avemu tanti soldi …
PADRE
Sì, va bene!… Ma è ‘n pocu scunchiuruteddu. Fussi almenu laureato…
FIGLIA
Non è necessario. Ora non farà più il rappresentante. Farà il signore e lo avrò sempre vicino.
PADRE
Il signore che nostri soldi?
FIGLIA
Papà, ma pirchì parri accussì? ( Alla madre ) E tu non dici nenti? Mamma…
MADRE
( Come svegliandosi ) Ah?... Ma sì, ma sì! Non ci dari cuntu a to patri… Ora ti sposerai…Con Giorgio!
FIGLIA
( Va ad abbracciare la madre).
4
MADRE
Voglio solo che tu sia felice!
FIGLIA
Papà, io macari soldi non nni vogghiu.
PADRE
( Ritornando allegro ) Basta! Chi è stu chifìu? Bisogna essere allegri. “Li voglio, non livoglio”… I soldi cci sunu e ti l’ha pigghiari, ca supercherìa. E poi Giorgio se li merita. E’ un bravo ragazzo!
FIGLIA
( Va ad abbracciare anche il padre ) Oh, papà! Così mi piaci… Ora sì che sono veramentecontenta. Vado a prepararti un caffè ( va via per la porta laterale ).
SCENA SECONDA
( Detti meno la figlia )
PADRE
( Accendendo una sigaretta ) Senti, n’hamu a ‘nfurmari, ora, ‘nta quali banca…
MADRE
Ancora sigarette? Quantu stai fumannu, oggi?... Vidi ca ti fannu mali!
PADRE
Varda ch’è bella?! Unu vinci centumiliuna e non si po’ fumari mancu na sigaretta. Lassami fumari… accussì mi calmu. ( Pausa ) Ma cchi hai, tu? ( Premuroso ) Ti senti male?
MADRE
( Rassicurandolo ) No, no, bona mi sentu.
PADRE
No, sai?... Può capitàri: ‘n corpu… na paralisi… un infarto… Può capitàri! Assira, appena
‘ntisi a notizia, dissi: ccà semu… ora mi pigghia qualche cosa… Può capitàre! Certu ca di dòrmiri non haiu durmùtu. E cu puteva dòrmiri? Tu mancu ha durmùtu. Si vidi: hai l’occhi a pamminèdda. Non fussi megghiu ca ti vai a riposi?
5
MADRE
( Come continuando un sogno ) Paolo… t’arriordi quantu n’hamu passatu? La vita c’hamufattu?... Li peni…
PADRE
Ora basta! Ora vita nova!
MADRE
( C. s.) Quantu avemu suffrutu?... Sempri chini di debiti… Mai un divertimentu… Mai nafesta… Jù non m’haiu pututu accattàri un abito elegante… Nessun desiderio appagato.
PADRE
E a mia unni mi metti?
MADRE
Macari tu, ‘n vistitu sulu…
PADRE
No, dicu: a mia unni mi metti? Hai avutu l’amore! Tutti cosi non si ponu aviri!
MADRE
Sì, è vero! Ci siamo sempre voluti bene. Anche se poveri…
PADRE
Poveri, ma belli!... Comu u film. Però, belli morti di fami!
MADRE
Ci pensi quannu ti licenziaru?
PADRE
Porca miseria! Si era ora, autru ca seggia ‘nta testa… Da finestra lu jttava. Curnutu!
MADRE
E chistu è statu u to mali. Ca t’hai fattu sempri vìnciri di nervi. Sempri u to principali era!
PADRE
Ora chistu ha diri. Ca è curpa di me nervi. Comu diceva u ziu… Era iddu ca pareva muzzicàtu da tiràntula quasi sempri e mi diceva ca i nervi l’aveva jù. Ti lu ricordi quannu si ‘ncazzàu e si nni vosi jri ppi forza all’ospiziu? Cchi foru i me nervi?
6
MADRE
Jù cci jeva sempri ppu so versu e cci dava sempri ragiuni. Tu, invece, lu contraddicevi ogni minutu…
PADRE
Ppi forza! E’ tistardu comu ‘n mulu calabrisi.
MADRE
Arrivannu a na certa età…
PADRE
Quale età? Ha statu sempri tistardu e gnirriùsu di quannu nascìu. Oh, non ci fu putenza umana di farlu arristàri cu nuautri.
MADRE
Fusti tu, macari, ca cci facisti capiri di essere di peso…
PADRE
Jù? Tu, invece ca ti lamintàvi ppa spisa…
MADRE
Ma cchi voi diri ca fu culpa mia se si nni vosi jri?
PADRE
Senti, cchi n’hamu a sciarriàri macari ora ca vincemu? U ziu ritorna a stari ccà cu nuautri. I soldi ci sunu e si po’ scapricciàri comu voli iddu. Già cci mannai a don Pippinu a pigghiallu ca’ carrozza.
SCENA TERZA
( Detti e la figlia )
FIGLIA
( Rientrando con una tazzina di caffè ) Ecco il caffè, papà... ( glielo porge ).
MADRE
E cchi ti pigghi u cafè?
7
PADRE
Pirchì cchi avi stu cafè?
MADRE
Ti fa smoviri i nervi …
FIGLIA
Papà, me lo posso comprare un bell’abito? Ni visti unu alla Rinascente…
PADRE
Certo! E uno macari ppi to matri. Ma che dico, uno. Cento!... Mille abiti. Tutta a Rinascente. Porca miseria! E jù cu ‘n vistitu sulu!... Havi na vita ca cci l’haiu. Un vestito per tutte le occasioni. L’amici mi sfuttevunu: “Hai messo l’abito da sera”? Certu pirchì erimu di sira. Di mattina: “Abito da mattina”… Sempri chiddu!
FIGLIA
Ci compreremo una villa.
PADRE
Una villa? Na villuna! Una villa magnifica… Bella… Ca’ piscina… Auh, haju a stari tutta a jurnata a moddu… Finu a quannu sponzu…
FIGLIA
E anche una bella automobile.
PADRE
Mi vinnu a bicicletta! L’automobile l’ho sempre desiderata! Deve essere una macchina di lusso… scoperchiabile… ca cappotta ca si rapi ‘nta stati.
FIGLIA
Dapprima può guidarla Giorgio, poi…
PADRE
No, no! Quali Giorgio… Voglio l’autista! Cci accattu a divisa… Porca miseria! M’hannu a vidiri tutti. Farò il signore, porca miseria! Il si-gno-re! E’ finita quella porca vita! Sti mobili, via! I jttamu tutti pari… Sti seggi tutti stranchillàti… Auh, avi na vita ca m’assettu ‘nta sti seggi stranchillàti… senza aviri i soldi ppi putilli fari aggiustare. Na vita ca m’annaculìu tuttu paru quannu m’assettu. M’ha parutu di essiri sempri in alto mare… M’assittava bonu e mi suseva ammaraggiàtu… Che vita, poi amareggiata c’avemu fattu! ( Afferra una sedia e la solleva ) Rapi! Rapi a finestra ca i cuminciu a jttari...
8
MADRE
Fermu!... Ca po’ passari qualcunu e cci spacchi a testa.
PADRE
Nenti ci fa. Cci accattu a testa nova. ( Gridando ed eccitandosi man mano) Sono
milionario!... Milionario!... E sfasciu tutti cosi... Nenti chiù roba vecchia. Tutto nuovo!...
( Scaraventa in aria la sedia che cadendo si sfascia tutta ).
FIGLIA
( Che si era scansata in tempo ) Papà, calmati. Non facemu pazzie.
PADRE
( Guardando stupito i rottami della sedia ) Varda?! E iù mi cci haiu assittàtu... senza èssiriassicuràtu?!... ( Dopo una pausa di riflessione ) Sì, sì! Calma ci voli! Non facciamo pazzie. ‘Nta sti cosi ci voli calma, pirchì po’ succèdiri ca unu perdi i sensi... Può accadere!... Unu ca non c’è abituatu... di colpu ‘mpazzisci, diventa pazzu, non raggiuna...
Ppi daveru! Assira, mintemi, mu puteva mangiari... Tineva u bigliettu ‘nte manu e mi vineva di mangiarimmìllu... Mi vineva l’istintu di masticàri... Mi pareva d’inpazziri e mangiàrimi u bigliettu. E tu desi a tia. Poi pinsai: e si nesci pazza e su magia idda? E tu livài di manu... Poi su pigghiàu Franca...
MADRE
( Che si era portata alla finestra ) Si firmàu na carrozza.
PADRE
U ziu, u ziu è!
FIGLIA
Gli vado incontro ( si avvia per uscire ).
PADRE
No, aspetta! Unni vai? ‘A notizia cci l’haiu a dari jù! ( La figlia si blocca ) Musica! Ci voli della musica! Adduma a radiu... ( la figlia esegue ).
MADRE
Paolo, non ci lu diri tuttu ‘nta na vota.
PADRE
Ti scanti ca cci pigghia ‘n colpu? U vecchiu è duru! Ci lu dicu a picca a picca.
9
SCENA QUARTA
( Detti, lo zio e il cocchiere )
ZIO
( Entra seguito da don Peppino il cocchiere ) Che succede? Che cosa è accaduto?... Macchi è stu ‘nfernu? Astutati stu cosu!
MADRE
( Spegne la radio ).
ZIO
Cchi successi? Pirchì sta chiamata d’urgenza? ( Al nipote ) Mi pareva ca tavìa pigghiatu ‘n corpu.
PADRE
( Si tocca ) Sangu jetta!
MADRE
( Aprendo le braccia allo zio ) Zio Andrea...
PADRE
Muta statti! Jù cci l’haiu a diri. ( Dopo un pausa ) Ziu...
ZIO
( Interrompendolo ) Prima cerca di pavàri a don Pippinu, ca sta aspittannu...
PADRE
Ah, già! Quanto vi devo, don Pippinu?
COCCHIERE
Niente.. cchi m’ha dari? E’ stata una cortesia...
PADRE
Ma no, cchi c’entra... Dicìtimi quantu v’haiu a dari!
COCCHIERE
Nenti... nenti! Salutamu... ( va via per la comune ).
10
ZIO
Ci appizzàu a giacca, poviru don Pippinu! Mentri ca scinneva da carrozza: zac! Si cci spaccàu a mità.
PADRE
Daveru? Aspetta... chiàmulu, chiàmulu... ( si precipita alla comune ). Don Pippinu, ‘n mumentu salite... Viniti ccà, acchianàti!...
ZIO
Ma si può sapìri cchi successi? Cchi fu sta chiamata urgente, urgentissima?
PADRE
Ora... ora tu dicu. Entrate, entrate don Pippinu.
COCCHIERE
( Appare alla comune ).
PADRE
U ziu mi dissi ppa’ giacca. Mi dispiace... Aspittàti!...
COCCHIERE
Non fa nenti, pazienza! cosi ca càpitanu. ( Avviandosi ) Vossìa benedìca...
PADRE
No, no! Aspettate! ( Alla figlia ) Vo’ pigghia di dda banna u me vistitu!
FIGLIA
( Esegue ).
PADRE
‘A curpa è mia, e vui non dovete subire alcun danno.
FIGLIA
( Ritorna col vestito ).
PADRE
( Consegnandolo a don Peppino ) Ecco! Mittìtivi chistu, vi starà bene!
11
COCCHIERE
( Titubante ) Ma jù...
PADRE
Ve lo regalo!... . E non vi offendete. Poi vi pagherò il viaggio.
MADRE
Pigghiativìllu don Pippinu, e guditivìllu!
COCCHIERE
( Accettando ) Grazie... grazie!... Saluti a tutti! ( Va via col vestito ).
SCENA QUINTA
( Detti, meno il cocchiere )
ZIO
Si po’ sapìri finalmenti, cchi sta succidennu?
PADRE
Zio Andrea, prepàrati a sentire la bomba.
ZIO
Avanti, spara! Basta ca ti spicci.
PADRE
Sono milionario!
ZIO
Cchi voli diri?
PADRE
Siamo milionari! Mi-lio-na-ri!
FIGLIA
Abbiamo vinto!...
12
MADRE
La lotteria!...
PADRE
Cento milioni!!
ZIO
( Guarda incredulola madre, che acconsente col capo )
PADRE
U bigliettu ... u vincii jù! Cento milioni... cento milioni!... ( Abbraccia lo zio ed euforico lo fa ballare con lui, canticchiando e parodiando la canzone ) ”Se potessi avere... centomilioni”... ( Comincia a saltellare da solo e gridare in faccia allo zio ) Cci l’haiu! Ce l’ho!... Ce l’ho! ( Coinvolgendo ancora lo zio, riprende a ballare come prima canticchiando la marcia dei bersaglieri ) Parapà... ppa... ppa ... ppappà! Parapà... ppa...ppa... ppappappaaaa... ( Si ferma ) La fortuna mi ha baciato... Accussì! ( Gli dà un sonoro
bacio sulla gota ) Te, dici, cento milioni! Ammuccàmu! ( Saltella ) Semu ricchi...
Ricchissimi!... Mi-lio-na-ri! ( Afferra ancora una volta lo zio e lo fa ballare, questa
volta, parodiando la marcia reale ) Parapà... parapà... parapà! Viva u re cu tutta a càlia...
Parapà... parapà... parapà! U bigliettu u vincii jùùù!
ZIO
( Riesce a svicolarsi ) Va lèvati! Vo’ cuntaccìllu a Tofulu. Non ci cridu!
FIGLIA
Zio. è vero! Cento milioni!
ZIO
Macari a zivìttula?! Livàtivi, ca non ci cridu. Scunchiurùti!
PADRE
Càzzica cchi testa! Si ti dicu ca è veru...
ZIO
E’ impossibile, non cci pozzu crìdiri!
PADRE
( Alla moglie ) U vo’ vìdiri ca lu affùcu?! Appoi dici ca non è tistardu.
13
ZIO
Dimostralo!
PADRE
( Non sa come; si guarda attorno, poi afferra una sedia e la butta in aria. La sedia ricadendo rimane intatta ) ‘Nta chista non mi ci haiu assittàtu mai! ( Subito dopo, prende un vaso e lo scaraventa a terra frantumandolo ) Porca miseria! Ci cridi ora?
ZIO
‘Mpazzìu?!
FIGLIA
Ma no, zio se ti diciamo che è vero, è vero!
ZIO
E’ inùtili, non mi cunvincìti! Non mi impressiona la rottura di un vaso. Fra l’autri cosi era liniàtu.
PADRE
Porca miseria latra! Ma c’haiu a fari ppi fariti cunvintu?
ZIO
‘Mmìschicci na pidata a dda radiu.
PADRE
Mu fai apposta. Siccomu non l’hai sumpurtàtu mai...
MADRE
( Intervenendo ) Zio Andrea... l’ho sentito io ieri sera alla radio. E’ davèru!
ZIO
Pirtàntu, dicu: ci lu po’ dari ‘n cauci si è milionariu...
PADRE
Porca miseria! Cci sfunnassi a testa macari a iddu! Eccoti accontentato!... ( Fa l’atto di assestare una pedata alla radio ).
14
ZIO
Può dàrisi ca strasintìstivu... ( Paolo si blocca ). Cchi è a prima vota ca senti na cosa ppi n’autra?
PADRE
( Rimasto con la gamba a mezz’aria ) Cchi è ca dicisti?
ZIO
Dicu ca putistivu strasèntiri.
PADRE
( Componendosi ) Ma cchi strasèntiri? Si u ‘ntìsimu tutti. Franca unni u scrivisti?
FIGLIA
( Subito va a prendere un foglio e legge ) Numero: ottantasettesettecentottantasette(87.787).
PADRE
U vidi? Confronta! ( Pausa ) U bigliettu... unn’è u bigliettu? ( Alla moglie ) A tia ti lu desi!
MADRE
Sì, ma poi ti lu turnài!
PADRE
Va bene, ma poi mi scantàva di mangiarimmìllu e lu desi... A cui u desi?
ZIO
( Ironico ) L’amu caputu! E si persi u bigliettu!
PADRE
Auh, ma si veru jttatùri! Tornatìnni ‘nta l’ospiziu ammenzu all’autri cucchi!
FIGLIA
Papà, mi pari ca tu visti mèttiri ‘nta sacchetta da giacca...
15
PADRE
( Ricordando ) Veru è!... Don Pippinu!::: Porca miseria! Si lu purtàu don Pippinu!... ( Si precipita per la comune ).
FIGLIA
Papà, no nella tasca del vestito. Nella tasca da giacca du pigiama. Avevi il pigiama ieri sera...
PADRE
Ah già! Sì! Veru! Il pigiama... Avevo il pigiama! Dov’è il pigiama? Circamu u pigiama...
MADRE
Unni u mittisti?
PADRE
‘Nta càmmira di lettu... ( Si avviano entrambi facendo confusione ).
FIGLIA
( Fermandoli ) Ma papà... ce l’hai addosso.
PADRE
Già!... ( Trova il biglietto ) Ccà è!... Eccolo! ( Lo bacia ) Beddu! Duci! Zuccaràtu! Vita della mia vita!...
ZIO
Mi stati parennu tanti pazzi!
PADRE
( Ad Andrea ) Varda: ccà è! Questo è il biglietto vincente! Serie “O” numero:
ottantasettesettecentottantasette (87.787) ( Gielo mette sotto gli occhi ).
ZIO
Quantu vidu. ( Dopo aver letto ) Va bene! Chistu è u bigliettu. U bigliettu da lotteria... ( Pausa ) Ma cu mu dici ca niscìu propriu chistu?
PADRE
Oh vicchiània maliditta! Ma si u ‘ntisi jù, porca miseria! Ha detto così: numero “O” serie
87.787... ( Si corregge ) Cioè: serie “O” numero 87.787.
16
ZIO
U vidi? U vidi ca no sai mancu tu?! La serie è “O” o non è “O”?
PADRE
Franca, facci vidiri comu scrivisti. ( Allo zio ) Abbiamo scritto tutto, noi: non si scappa!
FIGLIA
Papà, ma jù la seie non l’ho scritta. Scrissi sulu u nùmmiru.
PADRE
Comu non la scrivisti?
MADRE
Ppa serie, ma ricordu jù!
PADRE
( Quasi gridando ) ‘Nsumma! A scrivìstiru o non la scrivìstiru?
ZIO
U sapeva, jù! Tutto scritto... Tutto scritto... E non aviti scrittu ‘n càvulu. Cci l’havi sta serie o non cci l’havi? E’ scritta o non è scritta?
PADRE
Ma che importanza havi? L’ha detto chiarissimo: “O”, beddu chiaru! “O”, “O”, capisci? “O” come... come... “ O sole mio”...
ZIO
( Ironico ) “ Sta in fronte a te!”...
FIGLIA
Come Ostia.
PADRE
Sì, come un’ostia. Bello rotondo e leggibile. Varda: accussì! ( Con le mani gli descrive un largo cerchio, tenendo aperti solo le dita indice e pollice ).
ZIO
( Interpretando offensivo il gesto ) Accussì, ci lu fai a to soru. Bestia! To figghia voli diri:
“O” comu Ostia città.
17
PADRE
Cchi c’entra la città?
FIGLIA
Sì, papà: “O” come l’iniziale del nome della città di Ostia.
PADRE
Oh, sì, sì! Certo! Ostia come città... Cioè Ostia come “O”... Vogghiu diri: “O” comu...
ZIO
Ho capito! Ho capito! “O” vocale.
PADRE
Ecco! La vocale! Oh, binidìttu u Bamminu! Ora u capìsti.
ZIO
Jù l’aveva già capùtu. Tu si u bestia. E va bene! Va bene ppa serie. E u nùmmiru?
PADRE
U scrissimu! ( Alla figlia ) Pìgghilu! ( Franca cerca il foglio di prima ) U truvasti?
FIGLIA
Io l’ho messo qui sopra...
PADRE
Cchi facemu, ora, a storia du bigliettu? ( Istintivamente cerca di prendere il biglietto dalla tasca del pigiama, non ricordando di averlo dato allo zio. Allora non trovandolo si agita ) U bigliettu... Unn’è u bigliettu?
ZIO
Jù cci l’haiu, pazzu!
MADRE
( Aiutando la figlia a cercare il foglio ) unni u lassasti?
FIGLIA
Ma... jù ccà u misi!...
18
PADRE
Circati bonu. ‘Nto casciòlu, allivòti...
ZIO
( Con naturalezza si porta il biglietto alle labbra e lo tiene in bocca per liberare entrambe le mani, che gli servono per occuparle in qualcosa da fare, come alzarsi o aggiustarsi i pantaloni, stringere la cintura, o altro ).
PADRE
( Temendo che il biglietto possa essere inghiottito, accorre subito e va a battere la schiena allo zio ) Sputa!... Sputa!... ( Con mossa fulminea gli toglie il biglietto dalla bocca ).
ZIO
Cchi ti pari ca mu mangiava?
PADRE
( Con sincerità ) Sì!
ZIO
Cretinu!
PADRE
E’ megghiu ca u sarvàmu... ( lo mette in tasca ).
FIGLIA
Papà, l’ho trovato! ( Mostra il foglio ).
PADRE
( Allo zio ) Vedi?... U stai vidennu?... ( Prende il foglio) Ccà!... E’ scritto! ( Legge ) Ottantasettece... ( Si blocca. Poi rivolto alla figlia ) Ma cchi scrivisti?
FIGLIA
Pirchì, comu fa?
PADRE
Ottomilasettecento. Ccà manca na cifra! Chistu è: ottumilasetticentusittantotto (8.778). Cchi fini fici l’ultimu sette? Porca miseria! Dopu vint’anni ca ti mannu a scola, non sai scrìviri mancu ‘n nùmmiru.
19
FIGLIA
Papà, io ho scritto come ha detto la radio.
PADRE
( Gridando ) Nooo! Ccà ci manca na cifra! U setti. L’ultimu! Chiddu d’arredi. E sugnusicuru ca era setti. Porca miseria! Ottantasettemilasettecentottantasette (87.787)! E no comu scrissi sta giuranti: ottumilasettecentosettantotto (8.778). ( Dopo una pausa, rivolto alla figlia ) Ma allura antùra cchi liggisti?
FIGLIA
No leggii, mu riurdava a mimoria.
ZIO
Accuntu putissi essiri benissimo ottumilasetticentusittantottu (8.778), comu scrissi Franca...
FIGLIA
No, ha ragione papà! Ho dimenticato di scrivere l’ultimo sette. Sì, credo proprio che fosse sette.
PADRE
Ma si sugnu sicuru... Si u ‘ntisi jù!
MADRE
Si avissimu avutu a televisione... l’avissimu liggiutu...
PADRE
Ma pirchì, cchi si surda? Non è u stissu quannu unu u senti?!
FIGLIA
Però in quel modo l’avremmo copiato.
PADRE
Porca miseria! Ppi scriviri ‘n nummiru, ora l’hamu a copiari. O annunca non sapemu scriviri. Figghia bestia! ‘Ngnuranti!... ( Si accascia sulla poltrona ).
FIGLIA
Ma l’avremmo non solo sentito, ma anche visto!
20
PADRE
( Gridando sempre più ) U ‘ntisi jù! U ‘ntisi jù! Jù... jù! ( Senza gridare e quasi preoccupato) Staiu murennu!...
ZIO
Non essiri cucciutu! Na cosa è sèntiri, n’autra cosa è vìdiri!
MADRE
( Dopo una lunga pausa ) Prima di fari tanti progetti evevumu ad essiri sicuri.
FIGLIA
Ora verrà Giorgio e ve lo dirà lui. L’avrà visto certamente alla televisione... ‘Nta l’albergo ce l’hanno. Forse l’avrà scritto... Anche noi abbiamo comprato un biglietto.
PADRE
( Di colpo si alza e, col il capo abbassato, cerca di voler sbattere la testa contro qualcosa) Unni ma sbattu?...
MADRE
Paolo! Cchi ti pigghiàu?
FIGLIA
( Implorante ) Papà, perdonami, no fazzu chiù!
ZIO
U diceva jù: niscìu pazzu!
MADRE
( Al marito che in fretta sta per uscire dalla comune ) Unni stai jennu, ora?
PADRE
Bestia!... Cretinu ca sugnu!... U giurnali! ( Esce).
FIGLIA
Già!... Vero!... Come mai non ci abbiamo pensato prima?
MADRE
Sicuro!... A quest’ora l’avranno pubblicato!
21
ZIO
E cchi niscìu cu pigiama? Pazzu!
MADRE
( Rincorrendo il marito ) Paolo, Paolo! ... Sei in pigiama...
PADRE
( Ritorna con furia quasi ad investire la moglie ) U vistitu ... Vo’ pigghimi u vistitu!
MADRE
( Sta per avviarsi, ma si blocca ) Cci l’havi don Pippinu.
ZIO
Pazzi!... Pazzi!...
MADRE
Vacci tu, Franca!
PADRE
Sì! Annàchiti, spicciti!
FIGLIA
( Si avvia, poi si ferma ) I soldi?
PADRE
Vo’ pìgghili da me giacca... Cioè... Cci dici ca poi cci pavu iù... Aspetta... Accatta tutti i giurnali.
FIGLIA
Va bene!... ( Va via di corsa dalla comune ).
SCENA SESTA
( Detti meno la figlia )
ZIO
Pazzi, siti! Pazzi! Cci voli calma ‘nta sti cosi. U vidi? Già cci appizzasti u vistitu!
22
PADRE
A don Pippinu vistiti cci n’accattu centu, no unu! E cci accattu macari n’autra carrozza! E n’autru cavaddu! Non mi piaci ddu cavaddu fraccu! Ora u vidi... comu porta u giurnali! Cucca ca non si autru! ( Dopo una brave pausa ) Ma cchi fa no porta? Unni ‘mpicàu?...
ZIO
Cci la vuoi metti la ‘mprisa ca u giurnali porta n’autru nummiru?
MADRE
Ma cchi lu fai apposta? Pari ca cci la stai jttannu.
PADRE
Ha mòriri, spirami a Diu! Dda ‘nta l’ospiziu ha mòriri, sulu e minnìcu! Appena porta u giurnali cci lu fazzu mangiari. It-ta-tu-ri!
ZIO
Non si tratta di essiri jttaturi. Bisogna essere càuti, senza precipitarisi. Oh! Videmu cchi porta u giurnali.
MADRE
Spirami ca u Signuri n’aiuta!
ZIO
Ma... arragiunamu: siddu avissivu vinciutu ppi daveru, a st’ura no vavìssiru avvertito? Chissacciu, un telegramma...un colpu di telefunu...
PADRE
‘Nta testa a tia! Cu mi l’aveva a dari stu colpu di telefunu?
ZIO
Ca chiddi da lotteria. Oppuri du Ministeru del Tesoro...
PADRE
Cretinu! Ziu cretinu!... Ziu haiu, ed è cretinu! Bestia, comu u sannu ca u bigliettu l’haiu jù? Cchi c’è u nomu e cugnomu? Ziu bestia! Arruvina famigghi!
MADRE
E bonu... non t’agitàri, ora! Làssilu perdiri!
23
PADRE
Apposta u fa, ppi fàrimi mòriri.
ZIO
Ma sapranno il tuo numero...
PADRE
Cui? Cu’ sapi? Non sannu nenti! Si u bigliettu cci l’haiu jù?... Iddi a stentu hannu a matri...
ZIO
Quali matri?
PADRE
‘A matri... Jù haiu a figghia e iddi hannu a matri.
ZIO
( A Marta ) Ma cchi fa sta sparrannu?
MADRE
Non ti agitare, Paolo. Calmati! Tutti l’hannu a matri.
PADRE
( Gridando ) Non tutti, iddi suli l’hannu! E jù haiu a figghia!
ZIO
( Lo asseconda per calmarlo ) Va bene! Tu hai a figghia e iù haiu a niputi.
PADRE
Quali niputi?
ZIO
( C. s. ) A figghia da figghia.
24
PADRE
A to soru, hai tu! A to soru a monica, cretinu! U bigliettu si compone di due metà: a matri e a figghia. A figghia, anzi a matri, è a mità ca hannu iddi; a figghia è a mità ca haiu jù... A figghia si stacca da matri...
MADRE
Paolo, càlmati! Ppi opira ddi carità, càlmati!
PADRE
( Continuando ) Insomma la figlia è figlia di so matri... e a matri è figghia di so figghia...
ZIO
( A sé, forte ) Scemunìu a completu!
SCENA SETTIMA
( Detti e la figlia )
FIGLIA
( Entra di corsa giuliva portando alcuni giornali ) Il numero è giusto! E’ giusto!
Corrisponde! E’ il nostro biglietto! Qua, leggete!
PADRE
( Strappandole di mano il giornale e dopo aver letto, lo mostra allo zio ) Ecco! Cci vidi?Serie “O” numero 87.787! ( Gli getta in faccia il gionale ).
MADRE
( Quasi piangendo ) Signuri, ti ringraziu!
PADRE
Parola d’onore... cci dassi na pirata ca u facissi nèsciri da finestra!
ZIO
( Inforca gli occhiali e legge ) Uum... Uum... “Lotteria della Fortuna” Questo il bigliettovincente: serie uumm.. numero uumm... il fortunato vincitore... ( senza leggere ) ‘N mumentu, aspetta, aspetta... ( Legge ) Il fortunato vincitore dei cento milioni è il signor Antonino Montuori di Roma, il quale... eccetera, eccetera.
PADRE
Ora ti metti a schirzari, averu? Porca miseria! N’ava fattu scantàri.
25
ZIO
( Serio ) No, no! Non staiu schirzannu. Ccà, c’è scrittu... ( Porgendogli il giornale ) Lèggilu, tu!
FIGLIA
( Nel frattempo aveva sfogliato un altro giornale ) Papà, qua la serie è giusta, ma c’èriportato un altro numero.
PADRE
( Non sa dove mettere gli occhi prima, se in quello dello zio o in quello della figlia ) Macchi è ca scrìvunu sti giurnali?
FIGLIA
Papà, qualche errore di stampa...
MADRE
Sì,sì... càpita qualchi vota...
PADRE
Accattàsti i giurnali chiù bestia ca esistono!
ZIO
( Sfogliando un altro giornale ) Ma ccà non è u sulu nummiru, macari a serie è diversa.
FIGLIA
( Guardando il giornale che ha in mano lo zio ) No, zio, la serie è giusta: serie “O”! E’così chiaro!
ZIO
Chistu “O” è? Chistu è zero!
FIGLIA
Serie “O”, zio!
ZIO
Serie zero! ( A Paolo ) Ccà, leggi tu, è zeru o non è zeru?
26
PADRE
( Senza guardare il giornale, fissa in faccia lo zio ).
ZIO
Pirchì non parri?
PADRE
Pirchì scoppiano guerri... affunnunu navi... cascunu apparecchi... succedunu terremoti... alluvioni... maremoti... trombe d’aria... E tu sempri cci campi!
FIGLIA
Zio, la serie è di lettere, non di numeri.
ZIO
Pirchì, u zeru cchi è nummiru?
MADRE
Ragiuni havi u ziu, si è zeru non è nummuru.
ZIO
Oh binidittu Diu! Jù sacciu ca i nummira sunu: unu, dui, tri, quattro... (Pausa ).
PADRE
Pirchì ti firmasti?
ZIO
Dico: quattro... e via di seguito.
PADRE
No, no, cunta! Cunta: quattro, cincu, sei... Cunta! Appena arrivi a deci, ti jettu da finestra! Bestia! Giuranti! Analfabeta!... Ziu sceccu! Ziu scunchiurutu! Ziu...
SCENA OTTAVA
( Detti e il cocchiere )
COCCHIERE
( Appare dalla comune ) Chiedo scusa...
27
ZIO
( Notando il vestito del nipote indossato dal cocchiere ) Oh, verdati a don Pippinu quant’èelegante. Mi pari l’ultima furma di Parigi.
COCCHIERE
Daveru, mi sta magnificu. Grazi di cori! ( Mostrando delle carte ) Signor Paolo, trovai sti carti ‘nta sacchetta. Dissi: alli voti cci sèrvunu?
PADRE
( Amaro ) No, no! Potete tenerle. I carti non mi sèrvunu, E’ u vistitu, ora, ca mi servi.
COCCHIERE
( Accenna ad un sorriso ) Appuntu, dicenu jù... Però un bellu scherzu!
PADRE
Ve lo darò, poi. Ve lo prometto! Parola mia d’onore!
COCCHIERE
Non fa niente! A finta ca fu veru e no scherzu. Mi l’haiu a livari ccà?
MADRE
No, no! Non c’è primmura. U mannati chiu tardu.
FIGLIA
Sì, sì! Con comodo.
COCCHIERE
‘U portu sùbbitu, cchi voli diri? U tempu ca mu levu. ( Va via ).
ZIO
Bella figura, ah?!
FIGLIA
Zio, cci manchi anche tu, adesso.
MADRE
( Accostandosi al marito ) Non essere così... e non fare quella faccia. E’ stato un bruttoscherzo... ma pazienza!... Non ti pigghiari di collira...
28
PADRE
No, no, quali collira? Cuntentu sugnu! ( Isterico ) Cuntentu! Sugnu cuntintuni!... Ora mi mettu a ballari!
ZIO
Bravo! Pensa a distrarti. Ti fai na bella ballata cu to muggheri... qualche giru di valzer... un bellissinu tango argentino... e non ci pensi chiù! Hai a fortuna dìaviri stu bellissimu radiugrammofunu... ( Dopo un pausa, guarda l’orologio ) Tardu si fici. Vah, mi nni vaiu...
PADRE
( Scattando ) Cchi ura è?
ZIO
I dudici menu cincu. Pirchì?
PADRE
La radiu! U giurnaliradiu!... A minzijornu c’è u giurnaliradiu. Adduma!
MADRE
( Esegue ).
SI SENTE L’UCCELLINO DELLA RAI
PADRE
( Quasi gridando ) Muti, ca ccà semu!... ( Pausa ) Cchi ura è?
ZIO
Menu tri...
PADRE
Siiittt! Mutu!
ZIO
‘U voi sapìri o non lu voi sapìri cchi ura è?
PADRE
Morti subitània! E quantu parri?! Siiittt!... Ccà semu!... Prima c’è u signali orario...
Siiittt!...
29
SI ODE IL SUONO DI UN CLACSON
PADRE
( Scambiandolo per il segnale orario della radio ) E cchi cangiàu sonu?
FIGLIA
( Che si era portata alla finestra ) E’ Giorgio con la macchina nuova. Me lo aveva dettoche dovevano consegnargliela oggi... ( esce per la comune ).
MADRE
Paolo, c’è Giorgio ca machina...
PADRE
Mi nni staiu futtennu!
ZIO
Cu cci la passa a ditta?
PADRE
Mutu!... Per ora haiu autri pinseri, iù! ( Pausa ) Ma cchi sunu addurmisciuti? Cchi ura è?
ZIO
I dudici. Ma forsi sugnu avanti di na para di minuti... Sta matina, mi susii a l’ottu e cu raloggiu faceva l’ottu e vinti.
PADRE
Comu? ... E mu dici ora? Vai avanti di vinti minuti e mi dici ca sunu i dudici? Vo’ jettulu sutta u trammi stu raloggiu. Auh, e a modu so, mi dava l’ora esatta. Vo’ a buàttiti, tu e u raloggiu.
ZIO
Ma poi, a sta matina, l’aggiustài...
PADRE
‘A testa t’ha giustari!
30
SCENA NONA
( Detti e il fidanzato )
FIDANZATO
( Entra con Franca dalla comune ) Buongiorno papà. Buongiorno mamma.
FIGLIA
( Presentandolo allo zio ) Zio, questo è Giorgio! ( A Giorgio ) E questo è lo zio Andrea!
FIDANZATO
Piacere! Volevo da tempo conoscerlo.
ZIO
Anch’io, figliolo. Piacere ed auguri!
FIDANZATO
Papà, Franca mi ha detto... Ma non bisogna disperare... Bisogna informarsi meglio.
MADRE
Stiamo aspettando il giornaleradio.
FIDANZATO
Sarebbe troppo bello!
PADRE
Già, sarebbe troppo bello... Ora sentirete. Porca miseria! Comu parra u giurnaliradiu! ( Pausa ) E’ ca cu sta cucca... ( indica lo zio ).
FIDANZATO
( a Franca ) E del nostro biglietto? Me n’ero completamente dimenticato. Tanto, non hofortuna al giuoco.
FIGLIA
Già, il nostro biglietto... Ce l’hai qua?
FIDANZATO
Io? Non lo hai conservato tu?!
31
FIGLIA
No. L’ho dato a te, ricordi? Vi abbiamo scritto il nostro nome e poi...
FIDANZATO
E poi lo mettesti nella borsetta.
FIGLIA
Già, è vero! Vado a prenderlo ( scappa via per la porta interna ).
PADRE
Muti, muti ca ccà semu! A pinna... A carta...
ZIO
Ma sei sicuro ca u dici?
PADRE
( Turandogli la bocca )Siiittt!
VOCE DELLA RADIO
“Siamo in attesa del segnale orario. Frattando trasmettiamo musica da ballo.”
SI SENTE UNA MUSICA
PADRE
Cchi ura è?
ZIO
( Quardando subito l’orologio ) Sunu i...
PADRE
Mutu statti, tu! Vo jèttila sta trancascia! ( A Giorgio ) Cchi ura fai?
FIDANZATO
Le undici e cinquantotto.
PADRE
Cioè?
32
FIDANZATO
Mancano ancora due minuti.
PADRE
N’eternità! Mi stanu facennu mòriri!...
VOCE DELLA RADIO
“Trasmettiamo alcune notizie in breve”
PADRE
Menu mali ca sunu brevi.
VOCE DELLA RADIO
“Non si conosce ancora il fortunato proprietario del biglietto vincente i cento milioni della Lotteria della Fortuna.
Il biglietto estratto è stato venduto a Catania.
Biglietto Serie “O” Numero ottantasette ottocento ottantasette ( 87.887 ).
Ripetiamo: Serie “O” Numero ottantasette ottocento ottantasette ( 87.887 ).
Il biglietto è stato venduto a...
PADRE
( Dà un potente calcio alla radio interrompendo la comunicazione ).
FIGLIA
( Accorrendo con il suo biglietto ) Come ha detto?
PADRE
( Mentre con rabbia guarda il suo biglietto ) Ppi ‘n setti... Ppi ‘n setti miserabili!... ( Con uno scatto si porta il biglietto in bocca e lo mastica ).
FIDANZATO
( Che aveva preso il suo dalle mani della fidanzata ) Come? Ma... ma è questo! ( Legge ) Ottantasette ottocento ottantasette ( 87.887 ) ( Saltando dalla gioia ) E’ questo! E’ questo!
33
PADRE
( Si soffoca, poi sputa come meglio può il suo biglietto ).
FIGLIA
( Guardando il biglietto ) Sì, sì! e’ questo! E’ questo! Come nel giornale!... Serie “O”87.887!
MADRE
( Si era accostata per guardare il biglietto ) Gesù!... Gesù!... ( Piange dalla gioia ).
PADRE
( Cerca di avvicinarsi anche lui ma, poichè ha il piede impigliato nei rottami della radio, lo trascina con sé ) Facitimi vìdiri!... Facitimi vìdiri!... ( Prende in mano il biglietto e si muove per la stanza ).
ZIO
( Alla madre ) Pirhì cianci, babba? Jù sugnu cuntintùni! Oh, finalmente!
FIGLIA
Certo, contentissimi! Siamo milionari!
ZIO
No. Jù sugnu cuntentu ca finalmente si sfasciàu ddu malidittu radiu!
FIDANZATO
( Cerca di riprendere il biglietto ) Dammelo papà, lo depositiamo in banca.
PADRE
E aspetta ca non mu mangiu.
FIDANZATO
Non si sa mai!...
PADRE
( Con un nodo alla gola, non sapendo se piangere di rabbia o di gioia ) Fammillu tèniritanticchèdda... Fammillu tèniri!... ( Lo bacia lasciando per un poco la bocca poggiata sul biglietto. Poi, ad un tratto, temendo d’impazzire e mangiarlo, lo stacca di colpo e con mano tremante lo porge al fidanzato ) Teni!... Teni!...
34
FIDANZATO
( Rifiutandolo ) Lo tenga!... Tanto resta in famiglia! ( Guarda la fidanzata che annuisce col capo. Le si avvicina e si abbracciano felici, mentre...
SI CHIUDE IL SIPARIO
F I N E
Pippo Spampinato
Via 18^ Traversa, 46 – 95032 – BELPASSO (CT)
Tel. 095/ 91 20 24 – Cell. 347 14 93 411 –
EMAIL pippo.spampinato@ tele2.it