La vita l’è una roda che gira

Stampa questo copione

“LA VITA L'E' UNA RÖDA CHE GIRA”

di Alfredo Caprani

  personaggi e interpreti:

GILDA POLETTI   (pescivendola)

ALICE  (sua figlia) 

UBALDO BELLOTTI  (pellicciaio)

ITALO (suo figlio)  

NATALINO   (commesso)

GINETTO  (garzone)

 

 

 

 

 

 

 

Ufficio nel retro del negozio di pescheria di Gilda Poletti. La titolare dirige la fiorente attività dalla scrivania colma di scartoffie, di appunti e circondata da scaffali con registri, poster di pesci e casse vuote ammucchiate.

GILDA       (risponde al telefono) pronto? Oh, sciura Barindelli buongiorno...sì...che la dica...come sempre...freschissimo! Ci sono arrivate delle orate che parlavano ancora e dei polpi che caminavan de parluur...bene quattro orate e un polpo de circa un chilo...sarà fatto, entro un'ureta ce l'avrà a casa...saluti, neh! Grazie e buongiorno...(chiama ad alta voce) Natalino! Oh, Natalino...

NATALINO      (da fuori scena) gh'ù cliéént

GILDA              (c.s.)  ga n 'è ancamò de orate e polpi?

NATALINO      (c.s.)  polpi sì, ma le orate ìnn finii

GILDA              porca bestia, ìnn già finii! (forte) mandum chì ul Ginetto

NATALINO      (c.s.)  l'è dréé andà a fa i cunsegn

GILDA              e mandumàl chì sübit che 'l gh'à de fa un'altra cunsegna. (tra sé) propi incöö ga vegn in meent de mangià le orate a quel cadenàzz d'una Barindelli

GINETTO         (entra) la m'à ciamaa, sciura?

GILDA               vànn nela cela frigurifera e tira fö quatar uraat bej gròss cungelaa, pö và nel retrobutega e facch un bel bagn de acqua calda e scungelaj; quand ìnn scungelaa ta i metatt in una casseta cunt un puu de giàzz insema a un polpo e ta i portat ala sciura Barindelli...(gli consegna un foglietto) tò, questa l'è la cumanda, dagala al Natalino

GINETTO          va bèn (esce)

GILDA               (squilla il telefono) pronto! Oh, carissimo maresciallo...sì, per domani...cosa ci diamo di buono a questi soldati? Nasello? Ma no, sempar ul nasello; ga vegnaràn ul naas lung cumè ul Pinocchio a füria de dacch nasèll! Maresciallo, c'ho un affare che non può perdere...si fidi...c'ho una trentina di chili di sardine che devo farle fuori in giornata...no, spüzza propi no ma se aspettiamo ancora un paio di giorni...ma certo, in caserma sono tutti giovani e sani con lo stomaco robusto...ma sì, ìnn trii dì che ci buttiamo sopra acqua salata e ghiaccio...tranquillo...e per lei e la sua famiglia, ci metto a parte, cume al solit, quattro belle spigole freschissime...ah! Anche delle vongole veraci...e un po' di pesce spada...sì, ci sono...anche dei moscardini...va bene, tutto nella fattura del comando...ma certo, specifichiamo solo le sardine nella fattura...a presto e grazie signor maresciallo...sì domani mattina consegneremo il tutto...a presto neh! (appende) Bestia se 'l magna questchì!  

                                 1    

UBALDO           (entra) L'è permèss?

GILDA               oh, sciur Ubaldo, che 'l vegna avanti

UBALDO           vurevi un para de oratine belle fresche e 'l Natalino 'l m'à dii che ìnn finii. Cosa c'è in alternativa?

GILDA               a parte mì, chì tütt l'è fresch. Che 'l tira sü un branzino o una bela cernia. Tüta roba pescada iéér sira

UBALDO           ma se tütt l'è fresch, cume mai gh'è sempar quèla spüzza süla strada?

GILDA                che spüzza?

UBALDO            de pèss

GILDA                se vendum i pèss ga sarà spüzza de pèss; a 'l po' minga sentì prufümm de Chanèl numero 5. föra dal prestinéé a 'l séént prufümm de pàn, fö dal fiurista, prufümm de fiuur e fö dala pescheria prufümm de pèss

UBALDO          diseria spüzza de pèss

GILDA               punti di vista

UBALDO          föra dal me negozi, ga n'è minga de uduur

GILDA               per forza, l'è una peliceria. Credi minga che 'l gh'abbia i animaj  tacaa sü a stagiunà

UBALDO          ma léé, de fö, sül marciapè, la gh'à i pèss in espusiziùn, merlüzz tacaa sü, e un pila de cassètt vöj pièn de musch e gatt randagi

GILDA               podaruu minga sta lì tütt ul dì a scascià via i musch e i gàtt

UBALDO          sì, ma scasciàn via tütt i me cliéént. Ma la sa quanta géént a vegn pü nel me negozi per culpa sua?

GILDA              ìnn vint'ànn che 'l ma cünta sü la stassa storia. Il decoro della strada, la clientela di “classe”, “raffinata” e “esclusiva” infastidida dai “miasmi”, il marciapiede scivoloso e appiccicaticcio, ul disordine esterno e chi più ne ha, più ne metta. Se tütt i spitinfi dei so cliéént, a gh'ànn tütt 'sti prublemi che 'l sa cerca un altar post. L'è vint'ànn che ga 'l disi

UBALDO            e l'è vint'ànn che ga disi de vendum i lucaj e léé la ceed minga

GILDA                ah, sì? E se l' cedèss adèss?

UBALDO            (sorpreso e spiazzato) cume...cum'è adèss!?

GILDA                sì. Se adèss decideria de véénd ul negozi e trasferìmm, cussè che 'l ma dìss?

UBALDO            ma léé...ma léé la véénd minga

GILDA                perchè? Stanòtt ù decidüü de vendàl

UBALDO            dopu vint'ànn l'à deciis propi stanòtt?                                            

2

 

GILDA               già! Alura, fèmm l'afari?

UBALDO           veraméént, l'è minga ul muméént...

GILDA             ecu, cume imaginavi, a 'l sa tira indréé? Vint'ànn che 'l ma ruump i bàll per ul negozi e adèss che decidi de vendall a 'l sa tira indréé

UBALDO          beh...i afari vànn minga tant bén...a giran pooch danéé

GILDA              che 'l sa preocupa minga, gh'ù minga intenziùn de véénd nagòtt. Ceert, la géént la cumpra sempar mén pelizz e vàn de moda le pelliccie sintetiche

UBALDO         la gh'à resùn. I téémp ìnn sempar püsséé dificil

GILDA              l'è già un para d'ànn che i ròbb giran minga per ul vèèrs giüst. Ma lüü a 'l crééd che mì a vedi minga cume la gira. Nel so negozi entran sempar püsséé disperaa che cumpran pelizz a rat e anca roba de segunda màn. Imaginàss se fànn prublemi per la spüzza de pèss. Sciuur Ubaldo, che 'l m'asculta a mì, a 'l sera sü la peliceria e 'l verda una bela pescheria

UBALDO        che la disa minga stüpidaat. Il mio casato ha una tradizione e le nostre frequentazioni sono di un certo livello; io e mio figlio abbiamo l'onorabilità della famiglia da mantenere e, cara la mia sciura, in certi ambienti il decoro e l'immagine ìnn ala base de ogni rapoort

GILDA            quèll che cünta, incöö, ìnn i danéé, altar che l'mmagine

UBALDO       che la pensa cume la vöör.

GILDA           sono i fatti, cara ul me sciuur Bellotti. Vureria vedè, se nel Club del bridge o altar ambiéént esclüsiiv che 'l frequenta tirànn dentar géént a bulèta

UBALDO        po' dàss, ma cünta sempar l'etichèta; nela sucietà che frequeenti mì, a gh'è minga certaméént macelààr,  trumbéé o mecanich

GILDA            perchè gh'ànn pooch de spartì cun vialtar e gh'ànn de tirà la lima...ma 'l sa regorda che la vita l'è una röda. Ul me poor pà l'era in giir cunt un carètt a véénd alburèll e ul so a 'l girava cunt i “spaider” e l'era tütt ul dì al bar... (squilla il telefono) che 'l ma scüsa...sì, pronto? Oh, Madre Superiora, buongiorno...sì, l'è venerdì...allora per domani mattina...(annota) venti filetti di sogliola e una cinquantina di trote piccole per le ragazze interne...freschissime, mando adesso a pescarle nel vivaio! Non si preoccupi sorella...sarà fatto...sempre sia lodato. (appende) Amen! (scrive) … convitto di Santa Lucia...

UBALDO          (sbirciando)   ah, ul Santa Lucia. Buon istituto gh'è là anca la mia nevudina, la tusa dela mia surèla

GILDA                    l'à frequentaa anca la mia tusa

UBALDO             a pruposit dela sua tusa, la sa che la frequenta ul Centro sociale de San Palmiro?

3

GILDA               certo. Ogni muméént liber la va là. Tütt bravi fiöö; fànn volontariato, sa trövann in cumpagnia e aiutan tanta géént in dificultà                    

UBALDO              l'è vera...propi bravi fiöö che fàn del bén

GILDA                   almèn stànn föra di straad

UBALDO              e la sa che 'l va anca ul me fiöö?

GILDA                   ah, sì!?

UBALDO               sì! E l'à tiraa déént la sua tusa

GILDA                   ma và!?

UBALDO               già! E sa vedan tütt i dì

GILDA                    (evasiva) la m'à dii un quajcòss

UBALDO              alura la sa

GILDA                  cussé?

UBALDO              che sa frequentan

GILDA                   (sempre evasiva) beh, sa incuntravan sempar sül trenu per andà a l'università e avrànn faa amicizia

UBALDO              ma l'è un'amicizia sempar püsséé frequente e assidua. Almén da parte dela sua tusa

GILDA                      cussè che 'l vöör dì?

UBALDO                 vöri dì che sùmm preocupaa

GILDA                      de cussè?

UBALDO                 ul me fiöö, l'è ancamò giuvin e ingenuo e...

GILDA                      “e” cussé?

UBALDO                 e la sua tusa, segund a mì, la ga sta un puu tròpp adòss

GILDA                      e, segund a mì, lü l'è un puu rimbambii

UBALDO                 ma sciura Gilda! Cume la sa permètt?

GILDA                     cume a 'l sa permètt lüü de fa certi insinuaziùn. La mia tusa l'è minga una maniaca assatanata che la cuur adréé ai oman, neh!

UBALDO                no, ma vöri dì che podaria diventà una roba seria

GILDA                     e alura? Inn magiorenni e sànn luur cussé che gh'ànn de fa

UBALDO                ma gh'ànn minga esperienza e sa fa svéélt a fa passi falsi...hanno estrazioni troppo differenti, abitüdin e frequentaziùn diveers

GILDA                     a 'l vöör dì che ul fiöö de un pelizzéé a 'l po' minga frequentà la tusa de una pescivendola?

UBALDO                 no...ma...                                                                                     

4

GILDA                    ma che 'l vaga a ciapà i ràtt! E 'l guarda la sua miéé che l'è          scapada de cà cunt un camiunista                                                                               

UBALDO             no, veraméént! A 'l gh'aveva una impresa de trasporti

GILDA                 bela sudisfaziùn! Adèss capissi perchè l'è andada föra di bàll. E a 'l sa cussé che ga disi mì? Ga disi che sùmm mì che vöri minga che la mia tusa la sa cumprumeta cunt un pelizzéé in decadenza sfrenata che 'l viif dumà de esteriorità e baüsciaad

UBALDO             e alura la ga disa ala sua tusa de sta ala larga del me Italo e de minga ciamàll tütt i muméént al telefono

GILDA                    se l'è per quèll, l'è lüü che la ciama sempar

UBALDO                lüü o léé, l'è mej che la roba la sa faga minga tròpp spèssa e diventi irreversibile

GILDA                   cussé che ìl vurarja dì?

UBALDO               che sa po' minga pensà a un futuro insema de quii dü fiöö. Saruu ciaar sciura Gilda, ul mé Italo sarà un ingegnéér infurmatich, a 'l frequenterà tütt i ambiéént indua l'ù cressüü, indüstraj, prufesiunisti, altolocati, ul Rotary club, tüta géént cun certi abitüdin e, la capirà, un legàmm cun la sua tusa...la tusa de una...de una pescivendola l'è pooch decuruus. Tütt i mè amiis cussé che podan dì?

GILDA            ma lüü l'è fö de cò! Che 'l guarda che sèmm nel dümila e certi cretinaat esistan pü

UBALDO             la dìss léé. I livelli sociali e le caste esistan sempar e la mia famiglia l'à sempar mantegnuu un alto decoro

GILDA                  ga regordi che la mia tusa, tra un ànn la sarà avucàtt

UBALDO              ma léé, l'è sempar una pesata!

GILDA                  e lüü, sempar un pirla!

UBALDO              la vééd? Propi un linguaggio da pescivendola. E ga permeti minga de usà cun mì certi termini

GILDA                   e mì ga permeti minga de vegnì chì, in cà mia a cüntà sü scemaat e ümilià la géént che lavura unestaméént...(tra sé) o quasi

UBALDO              e perché la sa altera inscì? Mì ù dìì dumà la mia manéra de pensà e ciarì una sitüaziùn

GILDA                 ma lüü, l'è vegnüü chì a cumprà ul pèss o ruvinàmm la giurnada?

UBALDO             mì a vöri minga ruvinà la giurnada a nissùn

GILDA                  alura che 'l tira sü ul so pèss e 'l vaga a lavurà nel so negozi che ga sarà la fila a spetàll. (maliziosa) A pruposit, quanti cumèss a 'l gh'à là?

UBALDO             vüna, perché?

5

GILDA                 inscì! Ma regordi quand gh'era ul so poor pà che ga n'aveva ciinq o séés

UBALDO            beh, ìnn i tempi...cume disevum prima, in tempi un puu dificil... i cliéént ìnn diminüii         

GILDA               e invece ìnn aümentaa chi mangia pèss. E 'l sa perchè?

UBALDO           no

GILDA               perchè ul pèss a 'l gh'à ul fosforo e 'l fa crèss ul cervèll

UBALDO           e alura?

GILDA               alura ga cunsigli de mangiàn de püsséé

UBALDO          non cedo alle provocazioni

GILDA              (squilla il telefono) un muméént che rispundi...intaant che 'l vaga dal Natalino a fàss dà un para de branzìn...

UBALDO            e ma i fuu netà?

GILDA               sa i a faga netà dal garzùn, dal Tonino....(risponde al telefono) sì, pronto?  ah, signora Bossi buongiorno...

UBALDO          ma l'altra volta ma l'à minga netaa bén ul so garzùn

GILDA               (alternando l'attenzione e il dialogo) e sa la faga nétà bén...no, no non dicevo a lei signora...

UBALDO          a 'l m'à lassaa déént tütt l'amaar

GILDA               (c.s.) e 'l ga méta sü un puu de zücàr...no scusi, signora Bossi...

UBALDO          ga méti ul zücar dentar al pèss?

GILDA               e ga la méta föra...come? No, scusi non fuori, dicevo...

UBALDO          preferissi che ma la neta ul Natalino...

GILDA              ...e che 'l vaga dal Natalino e 'l ma lassa parlà! Dica signora...

UBALDO          ...ma l'è sicüra che l'è fresch?

GILDA              sì, l'è fresch! Ma 'l ma lassa parlà, o no!?

UBALDO          alura vuu

GILDA              che 'l vaga a fàss benedì! No, non a lei...mi scusi ancora signora...

UBALDO          ci vediamo dopo

GILDA              sü, che 'l ma fa péérd i cliéént! Dica tutto signora Bossi...

UBALDO          vado di là, neh! (esce)

GILDA              eccomi a lei. Che la ma scüsa ma gh'era chì un merlùzz che 'l nava pü via...mi dica signora...come? Cussè che 'l gh'à purtaa? Le cicale di mare al posto dei gamberoni? Pussibil? Cum'èla sta storia? Un muméént, sciura Bossi...(chiama) Natalino!                                                                                                                      6

NATALINO         (da fuori) sì!?

GILDA                vegn chì un muméént!                                                                        

UBALDO            (facendo capolino dalla porta) l'è dréé a netàmm le spigole           

GILDA             ancamò lüü? Che sa i a faga netà dal garzùn, dal Tonino, ù dii. Natalino vegn de chì!

UBALDO            ma ul Tonino i a neta minga bén

GILDA                 che sa i a nèta lüü! Natalino, vegn chì!

UBALDO             Natalino che 'l vaga de là, mi aspeti (esce)

NATALINO         (entra) se gh'è sciura?

GILDA                 ma ala sciura Bossi, cussé che ta gh'éét daa?

NATALINO          dü chili de gamberoni

GILDA                  e cume mai a 'l gh'à purtaa le cicale di mare?

NATALINO          le cicale de mare eran per ul ristorante  del sciuur Rossi

GILDA                  ù capii. Indua l'è ul Ginetto?

NATALINO         l'è dréé ancamò a lavà le orate

GILDA                 mandumàl chì sübit

NATALINO          va bén (esce)

GILDA                (riprendendo la conversazione) sciura Bossi, ho scoperto l'inghippo. Quel ciucatéé del Ginetto l'à sbagliaa cunsegna. Che la scüsa e la gh'abbia pazienza; adèss a 'l mandi là a purtacch i so gamberoni...va bene...grazie e saluti, neh (appende)

GINETTO             (entra)  la m'à ciamaa?

GILDA                  sì. Cussè che ta gh'éét cunsegnaa ala sciura Bossi'

GINETTO             ul so pachètt

GILDA                  e cussè che gh'era déntar?

GINETTO             cussè che 'n suu mì. L'era seraa

GILDA            te cunsegnaa ul pachètt del ristorante “Posta” del sciuur Rossi alla sciura Bossi e l'incuntrari

GINETTO            avruu sbagliaa a leng, tra una “R” e una “B” la diferenza l'è poca

GILDA                 ta l'ù dii mila voolt de minga fermàtt in di ustrii e béév. Adèss, vànn dal Rossi, portacch via ul so pachétt e portal dala sciura Bossi e pö, portacch ul pachètt dela Bossi al Rossi, te capii?

GINETTO            sperèmm

GILDA                 cumbina minga altar casòtt e vàn, senza fermàss ancamò a béév

GINETTO            ma sùmm dréé a decungelà i pèss dela sciura Barindelli  

            7

GILDA                 e lassai stà che ura che ta turnat indéé sarànn decungelaa deparluur

GINETTO            va bén. Alura a vuu (esce)                                                             

GILDA               intaant quèl fürbastru del Rossi a 'l m'à minga ciamaa per dìmm che ìnn staa cunsegnaa i gamberoni al post delle cicale de mare. Per forza, a custan déés voolt de püsséé...tütt istèss...tütt ladar...(compone un numero telefonico) pronto!  Sciuur Rossi? Buongiorno, sono la Gilda...ah, l'era dréé per ciamàm...eh, sì, ul Ginetto l'à sbagliaa...sì, adèss a 'l riva a tö ul pachètt e 'l ga purterà le sue cicale...che 'l scüsa e grazie, neh...sì a rivederla... (appende – tra sè) e se la 'ndava la gh'èra i gaamb!

UBALDO         (entra) le mie spigole sono pronte. Ma vurevi dumandà, i missultìtt cume ìnn?

GILDA               cume vöör che sian, ìnn sècch

UBALDO           intendevi, ìnn nustrànn?

GILDA               rivàn da Dumaas

UBALDO           ma paran un puu tròpp striminzii

GILDA              ìnn i prìmm, agùnn pescaa in primavera, per quèll, ìnn piutòst magar

UBALDO         a mì ma piasan püsséé in carne

GILDA              alura che a 'l spèta un quaj méés

UBALDO          sì, perchè a mì ma piasan bej sustanziuus

GILDA               püsséé de mì?

UBALDO          cussè che la centra léé?

GILDA               cume se 'l savèss minga che lüü, cunt la géént, a 'l ma ciama “missultìn secch”

UBALDO           mì!?

GILDA               sì, propi lüü

UBALDO           se l'è per quèll, anca léé, m'ànn dii che la ma ciama cunt un supranòmm

GILDA                sì? E quale?

UBALDO           “pèll de tambùr”

GILDA                ecu, inscì sèmm ala pari

ALICE                 (entra) buongiorno signor Bellotti, ciao mamma

UBALDO            buongiorno signorina. Beh, allora io vado in negozio. La saluto signora Gilda

GILDA                  saluti!

UBALDO             e che si ricordi, neh!                                                                    

GILDA                  de cussè?                                                                                        8

UBALDO              di quello che ci siamo detti. Arrivederci (esce)                            

ALICE                   cosa vi siete detti?                                                                         

GILDA                ma nagòtt. Tütt stüpidaat de quèla Pèll de tambùr. Induè che ta véét?

ALICE           al centro sociale. Abbiamo un  incontro per organizzare le attività invernali

GILDA                ma cussè che ta segütat andà in stu centro sociale in mezz dumà ai préét e ai monich! Mì, ala tua età, quand a lavuravi minga a seri sempar in giir a divertìmm, fa fest, balà, cunt i murusi

ALICE              che ragionamenti. Io mi sento utile e mi realizzo aiutando gli altri e aggregando gente più bisognosa di noi

GILDA               sì, va bèn; ma cara tusa, ta stüdiat tütt ul dì, a ta gh'éét una certa età e, credi, che bisögneria divertìss un puu

ALICE                 ma io mi diverto collaborando con gli altri

GILDA                 ma ta ga l'éét ul muruus?

ALICE                 cosa c'entra il fidanzato?

GILDA                 mì, ala tua età a s'eri già spusada con il tuo povero papà

ALICE                 e io ho altri interessi

GILDA                 ta vöreréét minga restà zitèla tüta la vita

ALICE                  adesso non ho tempo per pensare a certe cose

GILDA                 speta ancamò un puu, che ta véét in menopausa

ALICE                  ma che ragionamenti fai?

GILDA                 ragiunaméént giüst! Una dona, la gh'à de truvàss un marì, furmà una sua famiglia e creàss un futuro. Minga truvàss lì cunt un pügn de mosch

ALICE                  te l'ho già detto,  per ora i miei interessi sono altri

GILDA                 pussibil che ta interessa minga un quaj fiöö?

ALICE                  cosa c'entra?

GILDA                 ga sarà un quajvün che ta piààs, no?

ALICE                  beh...

GILDA                  ah! Alura ta séét minga propi intranada del tütt! E chi l'è?

ALICE                  ma mamma...

GILDA                  sü, sü, cunfidass e fidat de mì

ALICE                   ma...non so...

GILDA                   sü, sputa il rospo                                                                        

ALICE                   beh, veramente avrei una certa simpatia per un ragazzo

9

GILDA                  per chi?                                                                                                        

ALICE                 ho l'appuntamento qui per andare al centro sociale

GILDA                anca lüü?

ALICE                 sì, anche lui è un collaboratore. E' Italo, il figlio del signor Bellotti

GILDA                (fingendo sorpresa) ma va! E corrisponde?

ALICE                 non saprei

GILDA                quèll lì a l'è püsséé intranaa de tì! A sèmm scià bej

ALICE                 perché?

GILDA                ma dico... c'è già qualcosa?

ALICE                 qualcosa di che?

GILDA                 non so...un legame...un quajcòss del gener

ALICE                 c'è simpatia

GILDA                 e basta?

ALICE                 cosa ci dovrebbe essere?

GILDA                beh...savaria minga...un qualche bacetto

ALICE                  no

GILDA                 e cussè che speciuff? Che 'l fiocca?

ALICE                  come?

GILDA                 no, dico...vi vedete spesso?

ALICE                  sul treno quando andiamo all'università, con gli amici o al centro sociale; però ci sentiamo spesso al telefono

GILDA                 sì! Ta feréét taant cunt ul telefono e in mezzo agli amici! Cara la mia tusa bisogna  darsi una mossa

ALICE                  che mossa?

GILDA                  oh, Santa Madona! Ma andii al cinema, a balà, cercà fuung, una gita in barca, un quajcòss sücederà

ALICE                sssst! Sta arrivando

ITALO                (entra timidamente) è permesso?

ALICE                ciao Italo

ITALO                ciao. Buongiorno signora

GILDA                buongiorno Italo. Cosa fai in giro di bello?

ITALO                 dovrei trovarmi con Alice                                                            

GILDA                ecco. Adesso vi siete trovati                                                         

ITALO                ho visto sul banco che sono 7 euro al chilo                                    10

GILDA               che cosa?                                                                                         

ITALO               le alici. Ma io ne voglio solo una (ridacchia)

GILDA               ah! L'è anca spirituus. Se l'è dumà vüna ta la regali

ITALO                che cosa?

GILDA               l'Alice, no!

ITALO               ah! (ridacchia ancora)

GILDA              l'ha capida anca lüü. E indove andate di bello?

ITALO                al centro sociale

GILDA               e perchè non andate alle giostre?

ITALO                a fare?

GILDA                a divertirvi un po'

ITALO                 ma è mattina, le giostre sono chiuse

GILDA                andate oggi pomeriggio

ITALO                 ma devo studiare

GILDA                cerchéé de stüdià de mèn e divertìss de püsséé. Per stüdià gh'è sempar téémp

ALICE                mamma, non dire stupidaggini

ITALO              lunedi prossimo avrò un esame di autonomia e organizzazione aziendale e dovrei prepararmi

GILDA               gh'è sempar tèèmp per stüdià. E quand gh'è la méént püsséé libera sa stüdia mej

ALICE                tutti i genitori incitano i figli allo studio e tu fai il contrario

GILDA                gh'è sempar un limit a tütt. Mì a cunussevi vün che, a füria de stüdià, l'à ciapaa l'esauriméént e l'è restaa rimbambii tüta la vita

ITALO                ma signora, per prendersi la laurea bisognerà pur studiare

GILDA                cun parsimonia. Vialtar sii giuvìn e 'l saria giüst che dedicuff ul téémp anca al divertiméént

ALICE               noi ci divertiamo e ci realizziamo anche al centro sociale

GILDA               chissà che divertiméént! Sentii, dumeniga gh'è la fera dei üsèj a Caanz e va porti mì a passà una bela giurnada

ALICE              fiera degli uccelli?

GILDA              perchè, te mai vist i üsèj?                                                                 

 

ITALO               però, per lei sarebbe più adatta la fiera dei pesci (risolino sciocco)

GILDA              hueilà! Cume 'l sa büta                                                                     11

ALICE               su, andiamo Italo che si fa tardi                                                       

ITALO              hai ragione, andiamo

GILDA              se non volete andare alla fiera degli uccelli, sa podaria andà a mangià una bela pulenta vuncia ala baita

ALICE              ci penseremo, neh!

ITALO               sì, ci metteremo d'accordo

ALICE               adesso andiamo, ciao mamma

ITALO               arrivederci, signora

GILDA               sì, arrivederci...(i due escono) poor tapìn. Na ciapan pü de ràtt...(squilla il telefono) pronto! Mi dica tutto signor Valsecchi...cumè!?...Ma l'è roba de màtt...trii chili de sardìn...düü de calamari e vün e mèzz de gamberetti...e cussé che gh'hann purtaa?...tri chili de gamberetti, vün e mèzz de sardìn e trii de calamari...cume l'è pussibil? Adèss ga pensi mì...sì, va ben...a 'l riciami dopu...cussè che avrànn cumbinàà....

UBALDO           (entra) l'è permèss?

GILDA                 ancamò! Cussè che 'l fa in giir ancamò?

UBALDO             ù vist ul me fiöö che l'è vegnii föra dal negozi cun la sua tusa

GILDA                ah, sì! Andavan al centro sociale

UBALDO         la vééd che ìnn sempar insèma? Ga l'ù dii mì...e l'è la sua tusa che l'inzinga

GILDA                veraméént l'è rivaa lüü a cercala

UBALDO            e cüssè che disevan?

GILDA                nagòtt...disevan che gh'ànn de stüdià

UBALDO            insèma?

GILDA                 no. Ognün per cüünt sò

UBALDO            menu maa...e léé che ga dia minga corda, neh!

GILDA               ga mancaria altar. Che 'l pensa che dumeniga, vurevan andà ala féra di üsej a Caanz

UBALDO            cussè! Ala fera di üsèj insema? E léé cussè che l'à dìì?

GILDA                se eran matt! Inscì giuvìn andà in giir per i féér deparluur

UBALDO            brava!

GILDA                 e pö. Che 'l pensa, vurevan perfina andà ai giustri                         

UBALDO             cussé? Ai giustri?                                                                           

GILDA                 certo!

UBALDO             e léé?                                                                                            12

GILDA                 gh'ù dii che i giustri ìnn ròbb per i fiulètt                                      

UBALDO            bene, brava!

GILDA                 e ala fìn, a 'l sa minga cussè che m'ànn cercaa?

UBALDO             cussè?

GILDA                 m'ànn dìì se un quai dì i purtavi a mangià la pulenta vuncia in baita

UBALDO            nooo!

GILDA                 sì!

UBALDO             e léé?

GILDA                 mì gh'ù dii de minga dì stüpidaat! E de pensà a stüdià

UBALDO             ga mancheria anca de andà in baita a mangià la pulenta vuncia; in quii ambiéént lì spurch, in mèzz ai vacch e ai purcèj

GILDA                a 'l gh'à resùn. Ma la mia tusa la vureva minga andà, l'era ul so fiöö che l'insisteva

UBALDO           ul me fiöö? Oh, Santa Madona! Ga credi minga, sarà ul cuntrari. Ul me fiöö l'à mai frequntaa quii post lì

GILDA                 e la mia tusa, invece, l'è cressüda in mèzz

UBALDO            la vééd? Anca léé la capìss che ìnn minga dela stessa risma

GILDA                 cèèrt! Lontani anni luce

UBALDO             comunque cerchèmm de tegnii luntàn vün da l'altra

GILDA          senz'altro. Adèss, che 'l ma lassa lavurà perchè gh'ù una rogna de sbrigà

UBALDO            va bèn, a vuu...ma racumandi, sciura Gilda

GILDA                che 'l lassa fa de mì

UBALDO            alura la salüdi (esce)

GILDA                 saluti! (tre sé) rimbambii! (chiama) Natalino!

NATALINO         (fuori scena) se gh'è?

GILDA                 vegn chì un muméént!

NATALINO         (entra) che la disa

GILDA                cussè che ì cumbinaa cunt la traturia del Valsecch?

NATALINO         cussè gh'è sucedüü?

GILDA                 l'à urdinaa trii chili de sardìn, düü de calamari e vün e mèzz de gamberetti                                                                                                                  

NATALINO         e alura?                                                                                      

GILDA                 alura ta gh'éét mandàà tütt ul cuntrari e, la cumanda che t'ù passaa l'era giüsta...(mostrandogli un foglietto) tela chì                                                        13

NATALINO        savaria minga. Mì ù preparaa l'urdin e la cumanda ma la lengeva sü ul Ginetto

GILDA                eccula! Ma pareva de savèll. Quanti voolt t'ù dii de leeng tì, i urdin. Sa po' minga fidàss de quèl ciucatéé che ma na cumbina vuna püsséé del diavul. E anca tì. Pö, l'è un puu de teemp che ta gh'éét sempar ul cò in di nivuj

NATALINO         summ un puu stracch

GILDA                 riposa, alura. Ta dormatt minga de nott?

NATALINO          minga taant

GILDA                  ma ta gh'éét un quaj prublema?

NATALINO          beh...veraméént...

GILDA                 la miéé?

NATALINO          beh...insomma...

GILDA                 te l'avevi dii mì, de minga spusàss

NATALINO         ma mì ga vurevi bèn

GILDA                 ma chi ta l'à faa fà? Ta stavat inscì bèn departì. Andà a tö una extracomunitaria de vint'ànn de mén

NATALINO         sì, ma l'è una brava dona...

GILDA                 alura, che prublema gh'è?

NATALINO         l'è che mì a riessi minga a stacch adréé

GILDA                perchè, induè che la và?

NATALINO         a léé ga piaas a nà a balà, andà per negozi, giügà al bingo, andà nei risturaant

GILDA                  ciola! Anca a mì ma piaas

NATALINO           e l'è in giir tütt ul dì

GILDA                  a fà?

NATALINO          léé la dìss con le amiche e pö, quand riva sira l'è straca

GILDA                  ah! l'è anca straca?

NATALINO          e, quand a rivi a cà, se vöri mangià un quajcòss, ma toca famal deparmì, perchè la dìss, che ga piaas minga cüsinà

GILDA                  e la fa nanca i mestéé de cà?

NATALINO           per quèll sì. La cà la tegn neta, la lava, la stira                            

GILDA                   beh, almèn un quajcòss a la servìss. Ma vii d'acordi?

NATALINO           per quell, sì! la ma dìss che la ma vöör bèn                                

GILDA                  e alura, indua l'è ul prublema?                                                     

NATALINO         l'è che da un puu de téémp la và fö anca ala sira                         14

GILDA                 e indua la và?

NATALINO         a balà. Ma i primm voolt la rientrava a cà ai déés uur, pö ai vündas e pö a mezzanòtt...adèss a la riva anca ai do o ai tré...mì a cuminci a preocupàss

GILDA                 saria ura!

NATALINO         ma gh'ìnn certi ròbb che capissi minga

GILDA                 esempi?

NATALINO       ogni taant la riva cunt di bursètt nööv, scarp ala moda, sciarp...e capissi minga indua la va a tö i danéé

GILDA                 e ta séét minga bùn de dumandagal?

NATALINO         certo, che ga 'l dumandi

GILDA                 e léé cussè che la dìss?

NATALINO          che i danéé ga i a manda la sua mama e ul so pà

GILDA                 facil! E ti ta i cunòssat?

NATALINO          mai vist! Nanca quand sèmm spusaa ìnn vegnüü chì

GILDA                 oh, poor fiöö! Ma sa che ta cunvegn dacch ul benservito e mandala fö di bàll

NATALINO             già! Inscì a resti deparmì e ma toca dacch ul menteniméént

GILDA                    aluura dacch corda e tegnela. Urmai la fritada ta l'éét fada

NATALINO            ma léé, la pensa che la ma fa i corni?

GILDA                   (ironica) nooo! Sa vééd che stà a cà tütt ul dì la sa stüfìss, pora dona. Pö, se la ta porta a cà bursètt, scaarp e altar ròbb senza cercàt danéé l'è tütt guadagn

NATALINO          per quèll la ma cerca nagòtt. Anzi, un dì, l'a m'à purtaa a cà anca un bel majùn de lana

GILDA                alura, mej de inscì! Tì, fa finta de nagòtt e lassa andà i ròbb cumè vöran. L'impurtaant l'è che la porta in cà un quajcòss

NATALINO           la dìss?

GILDA                   ceert!

GINETTO              (entra cin un pacchetto) sciura Gilda...

GILDA                   cussè che ta féét in giir ancamò?                                                

GINETTO              ù ritiraa ul pachètt dal sciur Rossi ma ma regordi pü a chi ma toca purtàll

GILDA                   oh, Santu Ciéél! Ala sciura Bossi, quela de via Roma

GINETTO                e ul pachètt dela sciura Bossi a chi ga 'l duu?

15

GILDA              Natalino, tegnum perchè mì a questchì a ga spachi la crapa! (sempre più alterata) al sciuur Rossi! Quèll del ristorante “Posta”

GINETTO            e pudeva minga dimàl prima che l'era per ul risturaant “Posta”?

GILDA                 (c.s.) ma ul Rossi l'è vint'ànn che l'è cliéént

GINETTO             sul pachètt sa pudeva scriiv “ristorante Posta” e minga dumà Rossi

GILDA                  (a Natalino) tirumal via dai öcc, se no a s'ciopi!

NATALINO           sü, andèmm Ginetto, che ta 'l spieghi mì

GINETTO              andèmm, andèmm (escono)

GILDA                  (sola) mì a 'l suu minga cume ù faa a tirà innanz la butega fina adèss cunt quii düü interdètt chì...(squilla il telefono) ah, sciuur Rossi...sì, sì a 'l riva sübit...ma, ma racumandi neh, che 'l ga dia nagòtt de beev che per incöö l'à già faa ul pieno! (commento musicale)

FINE PRIMO ATTO

16

SECONDO ATTO

Medesimo ufficio del primo atto. E' passato un anno, quindi qualche elemento scenografico sarà modificato. In scena Gilda, come sempre, indaffarata. Squilla il telefono.

GILDA             sì?  Buongiorno sciura Carla...che dica...cussè? Düü chili al posto di due trote salmonate...ma l'è roba de màtt...anche!? Un polpo al post de düü...a 'l suu pü indua sbàtt ul cò cun quii düü disgraziaa che gh'ù chì...va beh, ga mandi sübit a cambiaj...ah, va bèn inscì?...No, no, l'à faa bén a telefunàmm...va ben, che la ma scüsa, neh...grazie, sciura Carla...che la vegna a truvàmm che bevum un caferino insèma...grazie e che la scüsa ancamò. (appende e chiama forte) Gineeetto!

GINETTO       (da fuori scena) 'sse gh'è?

GILDA            vegn chì!

GINETTO       (entra) che la disa

GILDA            cussè che ta gh'éét purtaa ala sciura Carla?

GINETTO       ul pèss

GILDA            ma va!? Pensavi che ta gh'avevat purtaa un pulaster

GINETTO       mì gh'ù purtaa ul pachètt che a 'l m'à preparaa ul Natalino

GILDA            mandum chì ul Natalino

GINETTO       va bèn (esce)

GILDA            (tra sé) se duu minga fö de màtt mì, va pü nessün

NATALINO    (entra) la gh'à bisögn?

GILDA            se ta ciami l'è perchè gh'ù bisögn

NATALINO    che la disa

GILDA              cussè che ta gh'ét mandaa ala sciura Carla

NATALINO      quèll che la m'à scrivüü léé

GILDA            e ta séét bùn de leeng? T'ù scrivüü due trote e tì a ta ga n'éét metüü düü chili

NATALINO       eran pinìn e ga n'ù metüü quatar

GILDA               e pö ù scrivüü düü polpi e  taga n'éét daa vün

NATALINO       l'era gròss e n'ù metüü dumà vün

GILDA            gròss e pinìn!  Insomma ta gh'éét sempar resùn tì. Guarda che l'è un puu de méés che anca tì a ta batat la fiacca e che ta ma na cumbinat de tütt i culuur, neh!

NATALINO        verameent l'è un periodo un puu muvimentaa                                  

GILDA                se féét cussè?                                                                               17

NATALINO        per ul trasloco. Ga l'ù dii che gh'èmm cumpraa un apartamentìn

GILDA                te faa bèn. E chi l'à intestaa?

NATALINO        a tütt e düü. Léé l'à metüü l'anticip e mì ù faa ul mutuo

GILDA                ma se la lavura minga, indua l'è andada a tö i danéé?

NATALINO        ga i ànn daa i so paréént

GILDA               mah! Misteri della vita

NATALINO      e adèss, a sùmm là a mètt a post la cà e pö, apena podum sèmm in giir a cumprà l'aredaméént

GILDA                anca l'aredaméént! Tütt nööf?

NATALINO         ceert! La vurüü cambià tütt; divan, pultron, lett, cüsina

GILDA                heilà! Tütt alla grande, è?

NATALINO         anca la lavatrice e la televisiùn gh'èmm cambiaa

GILDA                anche? Ma la và ancamò in giir?

NATALINO        ceert. Lè sempar in giir a fare compere, a guardà i negozi, a fa la spesa, truvà una quaj amiisa...

GILDA                ah! Una quaj amiisa!? E ala sira?

NATALINO         cumè prima. La porti de chì, de là e pö, tanti voolt a vuu a töla in cà de una sua amisa del so paéés...perchè léé, la gh'à minga la patente

GILDA                  per quèll, la t'à cumpraa anca la machina növa?

NATALINO          già. Inscì, mì la scarozzi in giir

GILDA                  anca de nòtt?

NATALINO          anca de nòtt

GILDA                  ah! Beh, alura, anca ti a ta féét una bela vita?

NATALINO       podi minga lamentàmm; summ un puuu stracch ma stuu mej de prima

GILDA                  e ta sa vestissat anca mej; a ta vedi püsséé cüraa

NATALINO         l'è vera. La ma cumpra sempar camiis, majuni, calzùn, scaarp...a léé ga piaas vedèm in urdin

GILDA                  ma disi...Natalino...ma, ogni taant...ta vegn minga un quaj suspètt?

NATALINO           de cussè?

GILDA                  de cussè, de cussè! Ma indua la va a tö tütt sti danéé?

NATALINO           l'è vera. Ogni taant ma 'l dumandi ancamì

GILDA                  e perchè ta ga 'l dumandat minga a léé?                                      

NATALINO           ga l'ù dumandaa                                                                          18                                                                                                              

GILDA                   e léé cusse che la t'à dii?                                                              

NATALINO          che l'à vendüü di terén nel so paéés e che l'à ereditaa da un so ziu una barca de danéé

GILDA                  alura l'è un'ereditiera?

NATALINO           inscì la dìss

GILDA                  e un'ereditiera, la vegn chì in Italia e la ta spusa tì?

NATALINO           perchè, a 'l po' minga vèss?

GILDA                  beh, ga sarja anca de mej. Se füss in tì, a staria un puu atéént

NATALINO          a cussè? A mì ma va bén inscì. Inn düü ànn che summ spusaa e la mia vita l'è sempar migliurada

GILDA                   sì, però ta séét sempar stracch, cun la crapa pel'aria e anca püsséé nervusètt. Guarda che un quaj cliéént ma l'à già dii, neh!

NATALINO          la gh'a resùn ma, cume ù già dii, ìnn cambiaa tanti ròbb

GILDA                  beh, cerca de minga esagerà e sta atéént a quèll che ta féét e supratütt a quèll che la fa léé

NATALINO           léé chi?

GILDA                   oh, cara Madona, ta séét propi düür de cumprendonio

UBALDO              (facendo capolino) l'è permèss?

GILDA                   (tra sé) ecu, mancava anca quastchì! (forte) che 'l vegna avanti, sciuur Ubaldo. (a Natalino) Tì va püür de là

UBALDO               (entra) sì, anca perchè gh'è géént che fa la fila e ul Ginetto cunt ul garzun ìnn dréé a fa un casòtt dela malura

NATALINO           alura vuu (esce)

GILDA                   oh, sciuur Ubaldo, cussè che gh'è de nööf?

UBALDO               de nööf a gh'è nagòtt. Tütt de vècc

GILDA                   ma cussè che gh'è capitaa, che l'è un quindass dì che 'l vedi minga

UBALDO               che ma na parla minga, de tütt i culuur!

GILDA                   m'ànn dìì che 'l stava minga bén

UBALDO               altroché! U' ciapaa una broncopolmonite

GILDA                   adiritüra!

UBALDO               e tüta colpa dela sua tusa

GILDA                   dela mia tusa!? Ma cussè che 'l dìss?

UBALDO               certo. Colpa del pianta che la gh'à regalaa al me fiöö                 

GILDA                    che pianta?

UBALDO               una pianta: quii cunt i ramm e i föj, ì à mai vist?                        19

GILDA               si che ì ù vist. Ma ù mai savüü che i piaant fànn vegnì la broncopolmonite

UBALDO            düü méés fa, al cumpleànn de l'Italo, sona ul campanèll, vuu a dervì e vegn dentar vün cunt una pianta che a momenti a 'l ma cascia un ràmm in di öcc; una pianta che la sarà stada alta düü metar. Mì a ga dumandi: “ma indua a 'l và cun quela pianta, lì?” e lüü a 'l ma dìss: “L'è chì che 'l sta ul sciuur Bellotti Italo?”. “L'è ul me fiöö.” ga disi. “E alura l'è per ul sò fiöö!” E ma la pianta lì. “Ma ul me fiöö a'l m'à minga dìì che l'à cumpraa una pianta” e quell là 'l ma dìss: “Infati, l'à minga cumprada, ga l'ànn regalada”. “E chi ga l'à regalada?”. “Cara ul me sciuur, la nòssa l'è una ditta seria e podumm minga fà nòmm”. “ma che pianta l'è?” Ga dumandi. “L'è un filodendro, una pianta trupicaal americana. Bonasira” E 'l va via. Püsséé tardi, quand gh'è rivaa a cà l'Italo e 'l vééd la pianta, a 'l dava fö de màtt dala cuntentézza e mì ga dumandi: “Ma chi l'è che t'à mandaa sta pianta da l'America?”. “Alice, per il mio compleanno

GILDA             la mia tusa!?

UBALDO         esattamente!

GILDA             che bel pensiéér

UBALDO         propi un bel pensiéér! Da quèll muméént ù finii de viif

GILDA             adiritüra!?

UBALDO         ma meteva a fümà una sigarèta e lüü, a 'l saltava sü: “ma papà, lo sai che il fumo fa male al filodendro?”. “Fa male al filodendro? E chi è che l'à dìì?”. “l'ò letto sul libro del “Pollice verde”: blocca il processo di formazione della clorofilla!” Inscì, per fümà, ma tucava andà al cèss. Pö, ù cuminciaa cun l'insonnia.

GILDA               perchè, la pianta la faseva minga durmì?

UBALDO         sa pudeva minga serà sü i gelusìì perchè il filodendro, all'alba, a 'l duveva prendere il primo sole; e mì, che sùmm abitüaa a durmì al scüür a reüssivi pü a ciapà sogn! Pö l'à cuminciaa a rivà ul frècc e l'Italo cussè che l'à faa? L'à seràà sü i caluriféér perchè: “Il caldo secco fa male al filodendro”. Un frècc dela malura e ma tucava tegnì sü ul paltò in cà e andà avanti e indréé a pestà i pè per minga faj cungelà. E ga disi minga quand al filodendro a ga vegniva una quaj föja gialda; l'Italo a 'l sa incazzava cun mì e 'l ma diseva: “Tu l'hai toccato! Tu c'hai fatto qualcosa! Tu hai fumato mentre ero fuori! Insomma, una vita de ladar

GILDA              e cussè che l'à faa?

UBALDO         cussè che ù faa? Un bèl dì, ma summ rott i bàll e invece de inafià ul filodendro cun l'acqua, l'ù inafiaa cun la candegina

GILDA               oh, bestia!                                                                                       

UBALDO          ul dì dopu, l'era bel e moort e mì, ù cuminciaa a viif

GILDA              chissà ul sò fiöö?

UBALDO          l'era disperaa; ma mì pudevi durmì, fumà e pizzà i caluriféér         20

GILDA                a savevi nagòtt, mì

UBALDO            ma la sua tusa, sì

GILDA                e cussè che c'entra la broncopolmonite cunt ul “filodidentro”?

UBALDO           una matina, apena finii de fa una bela docia calda, a vegni föra dal bagn e cussè che vedi?

GILDA               un altar “filodidentro”?

UBALDO            no, un abete rosso. E tütt i finestar spalancaa cunt un'aria curéént che la faseva dundulà tütt i lampadari. E ul me fiöö che 'l vusava cuntéént: “Hai visto che bello? Alice ha saputo che è morto il filodendro e mi ha regalato un abete rosso. E pensa che potrai fumare perchè ho letto sull'enciclopedia che la clorofilla dell'abete si produce lo stesso! Solo che bisogna sempre tenere aperte le finestre perchè l'abete ha bisogno di molta aria!” Uhé, mì seri lì tütt caald per la doccia, cunt indòss dumà un sügamàn, in mèzz ala curéént gelada a m'è vegnüü una brocopolmonite che se riva minga sübit ul dutuur Pertusini a fàmm i puntuur, a fasevi la fìn del filodendro

GILDA                 l'à passada propi bela. Mì a savevi nagòtt

UBALDO          ecco, adèss la sà! Ma saria ura che la sua tusa la sa tira fö dal cò ul me fiöö. Ghe l'ù già dìì mila voolt che vöri minga vedèla in giir e che tra i due non potrà esserci futuro

GILDA              e cussè che c'entri mì? Che ga la disa lüü

UBALDO          al me fiöö ga l'ù già dìì

GILDA              e cussè che 'l gh'à rispundüü?

UBALDO          che è solo un'amica. Ma amisa incöö, amisa dumàn, i ròbb diventan tròpp spèss e sa fa svéélt a fa ul patatràch!

GILDA               per quèll, ancamì ga l'ù dìì ala mia tusa de lassà péérd st'amicizia ma léé la dìss de minga preucupàss che intaant l'è intranàà cumè una càvera

UBALDO          chi?

GILDA               ul so fiöö

UBALDO          cume la sa permètt? La sa che il me fiöö c'à un fior fiore di pretendenti?

GILDA                (si accendono gli animi in crescendo)  ma paar minga a mì

UBALDO           gh'è la tusa de l'avucàtt Bassi che la ma dumanda de lüü tütt i dì

GILDA                la vanzerà un quajcòss

UBALDO           e anca la tusa del conte Prosdocimi la telefuna ogni muméént

GILDA                la vörerà una quaj pelizza gratis

UBALDO           e che la sa regorda che il me fiöö l'è....

GILDA                l'è ingegnéér! Urmai la sàn tütt i sàss! e la mia tusa l'è avucàtt      21

UBALDO            ma lè tusa de una pessàta!

GILDA                e 'l so fiöö, de un pelizzéé falìì!...O quasi!

UBALDO            l'è inütil che la insista. Questo matrimonio non s'à da fare!

GILDA                 sùmm mì che a 'l disi. Misc'àss cunt géént cumè vialtar gh'è dumà de pèèrd. E adèss che 'l ma faga ul piasè de andà nela sua butega che mì devi lavurà

UBALDO            che la guarda che la mia l'è minga una “butega” l'è una pellicceria; la pellicceria più signorile della città

GILDA                 Una volta! Adèss, da ànn, l'è in discesa libera. L'è sempar là, deparlüü a guardà fö dala porta a vedé se vegn un quaj cliéént. E l'è inütìl che la mètt giò düra, perché mì a vedi tütt

UBALDO              cussè che la vöör vedé léé? Che l'è sempar chì a fa cüünt in mèzz ala spüzza de pèss

GILDA             una spüzza de pèss che réénd e aumenta ul fatturato. E lüü, ìnn vint'ànn  che 'l cambia pü la machina e l'è sempar in giir cun quèla carèta 

UBALDO                l'è una Jaguar, neh!

GILDA              bela roba! Tüta rügina e piena de gibòj del teemp de “Carlo Cudiga”!E pö, a 'l gh'à sü sempar i stèss vestii e, se una volta al cumprava aragoste e orate, adèss a 'l mangia dumà sgombri e sardìn e, ul so fiöö, a 'l m'à dii che 'l mangia anca la crapa e la cùa di pèss

UBALDO             sono le parti più saporite

GILDA              ga l'ù sempar dii ancamì che ìnn i paart püsséé bòn ma lüü, a 'l sa regorda cussè che a 'l ma diseva? “Tutta roba rozza, rozza! Mangiare da contadini!” e adèss, l'à cambiaa idea?

UBALDO             (stizzito) sì! U' cambiaa idea. E aluura?

GILDA                 e alura che 'l vaga fö di bàll che ma tuca lavurà

UBALDO             ecco, proprio un linguaggio da scaricatrice di porto

GILDA                 mej che vèss cunt i pèzz nel cü

UBALDO             ecco, bel linguaggio! Ma si ricordi che la signorilità e la classe non si comprano

GILDA                  che 'l sa tegna la sua signorilità e 'l sparissa

UBALDO              mì sparissi, ma la sa regorda che vöri pü vedé in giir la sua tusa

GILDA                  sarà fatto!

UBALDO              e che ga vegna minga in méént de ragalà ancamò una quai pianta

GILDA                   ga mancheria anca quèla

UBALDO        e che la distürba pü ul me fiöö perché l'è dréé a dà la tesi a l'università

GILDA                se 'l và minga via a ciapi un merlüzz e ga 'l duu süla crapa           22

UBALDO           a vuu, a vuu

GILDA                e alura che 'l vaga

UBALDO           e che la sa regorda quèll che gh'ù dìì, neh!

GILDA                (urlando) che 'l vaga però!

UBALDO            prima, però, a cumpri un chilu de sardìn

GILDA                che 'l cumpra quèll che 'l vöör ma che 'l sa tira via dai öcc!

UBALDO            alura a vuu! (esce)

GILDA                 (sola) Santo Cielo, che piöda! A 'l m'à faa vegnì un blòcch al stomich...(da uno scaffale prende una bottiglia di grappa) m'è restaa chì ul cafélàtt e  la briosc...(tracanna qualche sorso) un bèll grapìn a 'l fa digerì...disgraziaa...ma ga la fuu vedé mì “la signorilità” e “la classe”... (digerisce) ecu, sa vééd già l'efètt...(beve ancora) vegnì chì ala matina a fàmm ciapà rabbia...

ALICE               (entra)  ciao mamma

GILDA               (sorpresa cerca di nascondere la bottiglia) cussè che féét in giir?

ALICE               cos'è quella bottiglia?

GILDA               che butiglia?

ALICE               quella che hai lì dietro

GILDA               ah, questa! L'è una medisina

ALICE                medicina!? Sembra una bottiglia di grappa

GILDA               (riponendo la bottiglia nello scaffale) sembra! Ma l'è un sciròpp per la tòss...ma cussè che ta féét in giir?

ALICE              passavo e sono entrata a trovarti. Ma ho visto di là, in negozio, il signor Ubaldo

GILDA                bèla roba!

ALICE                mi sembrava imbronciato

GILDA                che 'l vaga al diavùl

ALICE                 perché, cosa t'ha detto?

GILDA            l'è vegnüü a menamela cunt la storia dei piaant e dela broncopolmonite. Ta l'avevi dìì mì de minga regalacch nagòtt

ALICE                ma se sei stata tu a consigliarmi di regalare a Italo quelle piante

GILDA                mì!?

ALICE                già! Non ti ricordi? Hai detto che una pianta sarebbe stato un regalo duraturo e sarebbe senz'altro piaciuto

GILDA               cun quèll che ìnn custaa. Ma almén ìnn servii a un quajcòss

ALICE                a cosa?                                                                                             23

GILDA               a facch vegnì una bela broncopolmonite a quèll rimbambii del so pà. A ma vegn perfina vöja de regalacch una bela pianta carnivora che 'l ga magna un quaj brasc

ALICE              ma perché ce l'hai così con lui?

GILDA              l'è lüü, che ga l'ha cun mì. Tütt i voolt l'è scià cunt la solita menada che 'l vöör minga che il suo Italo frequenti te, che la sua famiglia l'è di nobili origini,  che noi siamo “pervegnüü”

ALICE             cosa?

GILDA             eh, insomma, quii che vegnan sü dal nagòtt

ALICE             “parvenu”

GILDA             quèll che l'è! Ma tì, ala fìn, cunt stù fiöö, cussè che ta gh'éét intenziùn de fa? L'è püsséé de un ànn che giruff in giir e cumbinuff mai nagòtt

ALICE              beh, sai...

GILDA              sai un bèl nagòtt! Saria ura de svegliàss o se no, lassa pèèrd

ALICE              come, lascia perdere?

GILDA              ma ta séét sicüra che 'l vaga bén per tì?

ALICE              perché?

GILDA             a mì, a 'l ma paar un puu indurmentaa. Ti, cara tusa, a ta gh'avariat bisogn de vün un puu svegliu, che 'l ta faga pruvà un puu de...cume sa dìss...un puu de emuziùn. Minga stà lì tütt ul dì a l'uratori, al centru suciaal, davanti al compiuter o indurmetàss a sentì müsica classica

ALICE                 ma non capisco

GILDA               non capisco, non capisco! A 'l paar un bambulòtt che 'l parla dumà de libar, de interdètt...

ALICE               “interdètt”!?

GILDA               quèll del cumpiuter

ALICE               internet!

GILDA               internet o spuurch, ìnn tütt bàll che capissi nagòtt. Mì a 'suu dumà che tì, ala tua età, a ta gh'éét bisogn de un òmm

ALICE                 perchè, Italo, non è un uomo?

GILDA                 per l'anagrafe sì. Ma mì intendi vün che...che a slunga un puu i màn, che ti faccia sentire donna, che 'l ta desidera

ALICE                ma cosa dici?

GILDA                cosa dico? Ma mì, a va vedi lì sempar cun la manina nella manina, un qualche bacetto, una carezzina ogni taant                                                            

ALICE                è un po' timido                                                                               24

GILDA               timido, timido! Intaant ul teemp a 'l passa

ALICE                ma io, mamma, volevo dirti che...

GILDA                tusa mia...dovreste essere più...cume dì...più intraprendenti...

ALICE                ma veramente...

GILDA                insomma, ma a 'l ta mai saltaa adòss?

ALICE                e perchè dovrebbe saltarmi addosso?

GILDA               ma sai che ul tuo povero papà, mi strappava i vestiti

ALICE               che violento! E perché?

GILDA               per il desiderio! Ma ta capissat minga? Stavum minga lì a durmì cume vialtar

ALICE              veramente, mamma, io arrivo dal medico

GILDA              dal medico!? Perchè, ta stéét minga bèn?

ALICE               no!

GILDA              cussè che ta gh'èèt?

ALICE               ho un senso di nausea

GILDA               sarà un puu de influenza

ALICE               no! Sono incinta

GILDA               (basita, frastornata, interdetta, confusa, dopo una lunga pausa) cu...cussè che te dìì?

ALICE              hai capito bene; sono incinta

GILDA              de chi?

ALICE              di Italo

GILDA              (prende la bottiglia di grappa e tracanna) ma cum'è che l'à faa?

ALICE              come?

GILDA              no, disi...a 'l pareva minga...ma ta séét sicüra?

ALICE              me l'ha detto il medico (squilla il telefono)

GILDA              (risponde) no, niente pesce! Siamo chiusi. (appende e si rivolge ad Alice) ma...ma Alice, mì a credevi minga

ALICE               eppure è successo

GILDA              alura l'è minga inscì indurmentaa

ALICE               no, proprio no

GILDA               ma lüü, lo sa?

ALICE               gli ho telefonato

GILDA               e adèss?                                                                                         25

ALICE              adesso, cosa?

GILDA             chi ga la dìss al so pà?

ALICE             questo è il problema

GILDA             che prublema e prublema. Ga 'l disi mì; e vöri vedè se a 'l gh'à ul curàgg de dìmm un quajcòss

ITALO             (entra trafelato) Alice!

GILDA             t'el chì ul mandrillo!

ITALO             (ad Alice) ma è sicuro?

GILDA             certo che è sicuro! Altar che andà al centro sociale e a l'uratori. Chissa indua sa imbuscavuff vialtar düü

ITALO              (ad Alice prendendole le mani) sei contenta?

ALICE              sì!

ITALO              anch'io!

GILDA             anca mì! Ma ga sarà un quajvün che 'l sarà minga taant cuntéént

ITALO              ha ragione! Chissà che tragedia

GILDA             non preoccupatevi che ga pensi mì. Piütòst cussè che farii adèss?

ALICE             in che senso?

GILDA             nel senso che sii tütt e düü disucupaa e senza cà

ITALO             casa mia è grande e ci staremo

GILDA             e la mia l'è püsséé granda dela tua. Quindi starii a cà mia; vurerii minga stà in cà cun quèll tossich del tò pà?

ALICE              vedremo di trovare un accordo

ITALO               io cercherò un lavoro come ingegnere, nel frattempo, potrò stare in negozio con mio padre

GILDA             inscì a ta crepat de fàmm cun tüta la famiglia

ALICE              anch'io cercherò di fare praticantato in qualche studio d'avvocati

GILDA             sì, cun quèll che pagàn quii lì! A ta gh'éét de dagan tì a luur per fa esperienza e pö, chi l'è che ta ciapa incinta? (squilla il telefono, risponde velocemente e riappende) Siamo chiusi per malattia! (rivolta ai ragazzi) sü, adèss fasemàss minga la crapa e cerchèmm de risoolv la sitüaziun...dunca, a gh'èmm téémp almèn sètt o vòtt méés per urganizzàs e sistemà i ròbb. Primo passo lè avisà ul tò pà

ITALO            possiamo aspettare un po' di tempo

ALICE            con calma e tatto potremo farglielo sapere

GILDA           tolto il dente, tolto il dolore! L'è inütil péérd téémp

ITALO            potrei prepararlo io                                                                              26

GILDA           no! Ga pensi mì. Adesso andate là in negozio e me lo mandate qui che ci parlo io

ALICE            mi raccomando, cerca di usare i toni giusti

ITALO            signora, sa come la pensa mio padre

GILDA           non preoccupatevi, saruu diplumatica

ALICE            conoscendoti...

GILDA           cussè che ta vött cunòss, tì. Mì a saruu calmissima

ITALO            ma lui no

GILDA            a 'l faruu ragiunà mì. Adèss andii, andate a ditegli che ci devo parlare

ALICE            va beh! Allora andiamo

ITALO            andiamo. Arrivederci signora

GILDA            sì, sì, arrivederci! (spingendoli fuori) andéé, andéé...(i due escono. Sola) ga mancava anca questa...ma l'è mej inscì, se no a sa disciulavan pü...sarà bèn tirà giò un puu de ricostituéént... (tracanna un un po' di grappa)

GINETTO       (entra all'improvviso facendo sussultare Gilda mentre sta bevendo) sciura Gilda!

GILDA              (spruzzando la grappa) cussè che gh'è?

GINETTO          s'è sbüsaa la biciclèta

GILDA              (infuriata ripone la bottiglia ) l'è la manéra de entrà, senza picà la porta?

GINETTO          l'è verta

GILDA               la sa pica stèss, quand sa entra in ufizi. Pudevi vèss chì in müdanda! Cussè che ta vörat?

GINETTO          gh'è la biciclèta sbüsada

GILDA               e alura? Ta vöreréét minga che vegna là a cambiàtt la goma

GINETTO          devi andà a fa i cunsègn

GILDA               vàn a pè

GINETTO          ul giir l'è luung

GILDA               alura vàn dal ciclista a fala giüstà e rumpum minga i bàll che a gh'ù altar prublemi de risoolv

GINETTO          aluura a vuu (esce)

GILDA             và a fàss benedì! (rivolgendosi fuori scena)   e fermàss minga cunt ul ciclista a l'usteria, che quèll lì l'è peeg de tì...(scartabellando delle pratiche sulla scrivania) vardéé chì i ròbb che gh'ù de fa...ga mancava anca la biciclèta sbüsada...e quéla là incinta...a 'n vedarèmm di bej...

27

UBALDO         l'è permèss?

GILDA             (forzatamente gentile e mielosa) oh, sciuur Ubaldo! Che 'l vegna, che entri pure...che 'l sa comuda (gli porge una sedia accanto alla scrivania)

UBALDO         (stranito si accomoda) grazie

GILDA              cumè che a 'l stà?

UBALDO          (c.s.) mì a stuu bèn ma...sèmm apena vist

GILDA               ha, sì!? Ma paar passàà inscì tantu téémp

UBALDO          ma sciura Gilda, l'è sicüra de sta bén?

GILDA               mì, sì! Perchè?

UBALDO          la ma paar un puu strana

GILDA              a 'l bééf un quajcòss?

UBALDO          mah! Cussè che la gh'à chì?

GILDA               nagòtt!

UBALDO          e alura cussè che la vöör bééf?

GILDA              gh'è ul bar visìn, no!

UBALDO         ah, sì! Alura bevi un bèl cafferino

GILDA              sarja mej una camamèla

UBALDO          perchè? A mì ma piààs ul cafè

GILDA              ma ul cafè a 'l fa vegnì ul nervuus

UBALDO          a mì no

GILDA              va beh! Vada per il caffè...(chiama forte) Ginetto!

NATALINO      (da fuori) l'è andaa dal ciclista

GILDA              alura vegn tì! (a Ubaldo) quèl Ginetto lì, a l'è sempar in giir

UBALDO          se 'l gh'à de fa i cunsegn

NATALINO       (entra) la gh'à bisogn?

GILDA              và al bar e porta chì du camamèll

UBALDO          ma mì vöri un cafè

GILDA               l'è sicüür?

UBALDO           sì! U' mai bevüü una camamèla in vita mia

GILDA              (a Natalino) alura porta chì düü cafè

NATALINO       ma gh'è là di cliéént

GILDA               alura manda ul garzùn

NATALINO        va bén (esce)                                                                                  28

GILDA              alura, sciuur Ubaldo...cussè gh'è de nööf?

UBALDO          cussè la vöör che ga sia, nagòtt

GILDA              e alura perchè l'è vegnüü chì?

UBALDO          ma se l'è stada léé a ciamàmm

GILDA              ah, sì!?

UBALDO         ul me fiöö, (rimarcando) che l'era insema ala sua tusa, a 'l ma dìì che la duveva parlàmm

GILDA               già!

UBALDO         a quanto pare, ìnn ancamò insema. Speri che la gh'abbia dìì un quajcòss

GILDA                altroché! Ga n'ù dii de tütt i culuur

UBALDO           brava!

GILDA                gh'ù dii che l'era ura de mucala lì

UBALDO            bene!

GILDA                ...che ul so fiöö a 'l gh'à de pensà ala sua carriera...

UBALDO            giusto!

GILDA               ...che la mia tusa la po' minga pretéénd de frequentà ambiéént diveers da cume l'è cressüda...

UBALDO            esatto!

GILDA                 ...che ul so fiöö a 'l gh'à tante pretendenti in giir...

UBALDO            precisamente!

GILDA                ...e che luur...

NATALINO        (entra) permèès!?

GILDA                ah, ecco i caffè! Metai chì

NATALINO         (posa le tazzine sulla scrivania ed esce) ecco fatto!

GILDA                 (a Ubaldo alzandosi a prendere la bottiglia della grappa) a ga metùm una cureziùn?

UBALDO           de cussè?

GILDA               de grapa! Gh'ù chì una butiglia che ù sequestraa al Ginetto

UBALDO           no, grazie. A mì a 'l và bèn inscì

GILDA               mì invece, un gòtt a ga 'l mèti... (corregge il caffè e lascia la bottiglia sulla scrivania) aiuta la digestione

UBALDO           ma l'è matina

GILDA               sì, ma gh'ù un quajcòss sül stomich che ma tuca mandà giò...(tra se) o mej...tirà sü                                                                                                              29

UBALDO          (che ha sentito) oh, bestia! La vörerà minga stà màà chì?

GILDA               ma no...stuu benissim

UBALDO           e cussè che la gh'à? La ma paar un puu strana

GILDA               sa trata de i nòss fiöö

UBALDO           perchè, cussè che gh'ànn? Ga l'à minga dìì anca léé de pü frequentàss?

GILDA                sì, ma...

UBALDO           “ma” cussè!? Che la tira minga scià bàll, neh! U' dii che l'è una storia che la gh'à de finì e basta!

GILDA                per lüü l'è facil

UBALDO           basta che sa vedan pü

GILDA                mì ù tentaa de dìgal...ma luur...

UBALDO            luur, luur! Luur a gh'ann de fà quèll che disum nümm

GILDA                ma ìnn magiorenni

UBALDO           (scaldando gli animi, sempre in crescendo nelle prossime battute) tirèmm minga scià bàll! Non transigo!

GILDA               (idem) a 'l pò minga ubligà düü fiöö che gh'ànn quasi trent'ànn a fà quèll che 'l vöör lüü

UBALDO           ecu! La vééd che léé la ga tegn la corda!

GILDA                mì a tegni nessüna corda. Cerchi de vèss ragiunevula

UBALDO            l'à mai ragiunàà in tüta la vita e la vöör ragiunà adèss?

GILDA                séént chi parla! Cussè che 'l gh'à dééntar in quela crapa lì?

UBALDO           quii fiöö lì vànn fermaa, prima che süceda un patatràch!

GILDA                ul patatràch l'ànn già faa. L'è incinta!

UBALDO            (bloccato) chi?

GILDA                cumè chi!?

UBALDO            (confuso) ul me Italo?

GILDA                (veemente) la mia tusa la 'speta un fiöö!

UBALDO            (interdetto s'accascia sulla sedia) da chi?

GILDA                dal so fiöö!

UBALDO          (come in trance prende la bottiglia di grappa e ne trangugia qualche sorso) po' minga vèss...

GILDA                  perchè?

UBALDO             (c.s.) l'Italo a 'l fa minga certi ròbb                                               30

GILDA             quèll disgraziaa lì, a 'l gh'è saltaa adòss. Mì a ga 'l disevi sempar de stà luntàn dala mia tusa, ma lüü, niente. L'è tüta colpa sua!

UBALDO            (tra sé) sùmm ruvinaa

GILDA                per quèll a l'è un pèzz che l'è in ruvina

UBALDO            (c.s.) cussè che fuu, adèss?

GILDA                cussè che 'l vöör fa? I fèmm spusà e basta

UBALDO            mai! Cussè che diserà la géént? I mè amììs...i mè cliéént...

GILDA                 e lüü, a 'l sa preocupa ancamò de quèll che dìss la géént? Che 'l faga minga riid! I so cliéént e i so amììs “dell'alta società”, ìnn già ànn che ga fànn la bela facia davanti e, ai spàll, sa la rìdan. Da quaand i so afari vàn màà la suportan e, la vuus che gira in cità, l'è quèla che l'è in ruvina e gh'ànn cumpassiùn. E, i so, disèmm amiis, ìnn tütt lì cumè scurbàtt a spetà ul culp de grazia

UBALDO          (vinto) e questu l'è ul culp de grazia!

GILDA               se füssan dumà questi i prublemi. Una nuova vita darà vita nuova anca a nümm. Ga sarànn tanti prublemi, ma i problemi darànn nuovi interessi e sudisfaziùn a tütt; basta minga lassàss andà e cumbàtt. Combattere cume l'à fàà la Gilda fina adèss. Sü, mò brindèmm cunt un bel grapìn a andèmm dai nostar fiöö (versa della grappa nelle tazzine del caffè)

UBALDO         ma mì ù mai bevüü la grapa! Solo  whisky, champagne o armagnac

GILDA             sarà mej che a 'l sa abitua ala grapa, roba genüina, sana e la custa de mén. Alla salute!

UBALDO         alla salute! (bevono).

FINE SECONDO ATTO

                                                                                                                                  31

TERZO ATTO

Stesso ufficio un anno dopo. L'ambiente è più ordinato, pulito, modernizzato cin un computer e, alla scrivania, indaffarato al telefono, elegante e spigliato c'è Italo.

ITALO              ...ma certo caro amministratore, come sempre pensiamo noi alla distribuzione nelle varie sedi...sì, mi mandi una mail con le quantità ed il luogo di ogni consegna...ma sì, il nostro furgone sarà puntuale...dunque: (annota) un quintale di trote salmonate...sessanta  chili di frittura mista...una trentina di chili di merluzzo in tranci...per questa settimana basta così...va bene...sì, solito pagamento a trenta giorni data fattura...d'accordo dottor Angeletti, ci sentiremo giovedì prossimo...grazie... e saluti la sua signora (appende e chiama)...papà!

UBALDO        (entra abbigliato con il grembiulone sopra una pesante maglia dolcevita, dei guanti di plastica e gli stivali gialli di Natalino) mi hai chiamato?

ITALO             sì! Prepara questa consegna...(gli passa un foglio) più tardi arriverà la mail dove indicherà la distribuzione

UBALDO         sto preparando ancora la consegna dell'ospedale

ITALO              quando avrai finito quella, prepara anche questa

UBALDO         ma devo fare ancora quella della Casa di riposo

ITALO              ancora!? Cerchiamo di darci una mossa

UBALDO         huè! Guarda che mì a sùmm già esaürii, neh! U' mai lavuraa inscì in tüta la mia vita

ITALO              (ironico) ci credo

UBALDO         cumincia minga anca tì cumè la tua suocera

ITALO              avrà le sue ragioni

UBALDO         ecu! Anca tì, cuntra de mì. Ta regordi che mì ù tiraa innanz un fior di pellicceria per trent'ànn

ITALO              ma abbiamo dovuto chiuderla per fallimento

UBALDO     l'è minga culpa mia, se sa vendàn pü de pelìzz e tütt metan sü la plastica

ITALO              ma si vende più pesce, per fortuna

UBALDO         e intaant mì sùmm chì che spüzzi cumè un merlüzz. L'altra sera, seri a fa una partida de bridge cunt di amiis che sa guardavan in giir e tirà sü cunt ul nààs; pö, ul Carlotti a 'l dìss: “ma non sentite uno strano odore?”...”sì” a 'l dìss ul Balzaretti: “sembra odore di mare, di salsedine” e ul Carlotti a 'l rispunnd: “vagamente, salsedine e ammoniaca”...insomma tüta la sira cun tütt i vari alüsiùn

ITALO            e tu?

32

UBALDO         fasevi finta de nagòtt

ITALO              ma l'avrai fatta la doccia

UBALDO         altroché! Tütt i siir fùù un'ura de bagn e ma mèti un litar de prufùmm ma l'è un uduur che ta và déént nela pèll

ITALO              è solo un'idea. Quelli ti prendevano in giro

UBALDO         ta disat?

ITALO             ma certo! I tuoi vecchi, chiamiamoli amici, fanno di tutto per umiliarti. Ormai non fai più parte del loro mondo

UBALDO         che sa la tegnan, alura! Vörarà dì che andrùù a giügà a scopa cunt ul Ginetto a l'usteria

ITALO         sarà meglio. (risponde al telefono che squilla. Nel contempo Ubaldo si avvicina ad uno scaffale alle spalle di Italo e prende una bottiglia di grappa nascosta accuratamente; ne beve un paio di sorsi e la ripone) sì. Pronto!? Oh, buongiorno ragioniere...sì, per la mensa...dica...(prende nota) centoventi fette di platessa per domani e centoventi trote per martedì...OK, sarà fatto...a presto ragioniere...(appende e passa il foglio delle ordinazioni a Ubaldo) ecco, prepara anche questa consegna per la mensa della tessitura Stecchini

UBALDO           ma vuoi vedermi morto? Mì, da solo non ce la faccio a fare tutto questo lavoro

ITALO                  come, da solo? Abbiamo assunto due nuovi banconieri, inoltre ci sono il garzone e il Ginetto, un autista per il furgone nuovo e mia suocera che sta alla cassa

UBALDO              ecco! La po' minga stà léé a pesà ul pèss e lassàm mì ala cassa?

ITALO                   lo sai come la pensa

UBALDO              già, la sa fida minga a fàmm manegià i danéé. E adiritüra, adèss che la gh'è minga, la fa fà i scuntrìn al cumèss nööf. A pruposit, quand l'è che la riva? Gh'è de là ul Natalino che l'aspeta e che 'l vöör parlach

UBALDO               arriverà a momenti

GINETTO              (entra) sciur Ubaldo. Gh'è rivaa ul camion del grossista

UBALDO               cumincia a scargàll

GINETTO              deparmì?

UBALDO               mì a gh'ù un puu de sciatalgia e ma fa maa la schèna

GINETTO              caneta de vedàr! (esce)

UBALDO               huej! Un puu de rispètt, neh! (a Italo) guarda tì, se l'è la manera de rispuund; ciapà dala caneta de vedàr da un ciucatéé simil

ITALO                   beh, è anziano. Non farci caso. Su, vai a dargli una mano e prepara le ordinazioni                                                                                                            33

UBALDO              volete tutti il mio sangue! 

                                                                                                                                                                                                                          GILDA          (entra con Alice ed una vistosa carrozzina “inglesina” addobbata con pupazzi, uccellini appesi, fronzoli vari e diversi pacchetti reduci da shopping) eccoci arrivate! 

UBALDO      (mieloso con voce estasiata s'avvicina alla carrozzina) oh, ecco il nostro erede

GILDA             erede de chi? A gh'è pooch de eredità da lüü

ALICE              mamma! Non cominciare

UBALDO         (senza reazione guarda nella carrozzina) ma cume l'è bèll

GILDA             ceert che 'l sumea minga a lüü

UBALDO         (c.s. con versetti infantili) picci, picccci, picci!

GILDA             ma 'l vééd minga che 'l dorma? Che la lassa stà se no a 'l sa sveglia

UBALDO         l'è tüta facia dei Bellotti

GILDA             ga mancaria anca quèla!

UBALDO         ma che la guarda ul nasìn, l'è tütt nòss. Ma paar dee vedé ul me Italo quand l'è nassüü

GILDA            quand  ìnn inscì pinìn ìnn tütt i stèss, tütt a gh'ànn ul “nasìn”. Ma che 'l guarda la buca, ul taj di öcc, tütt dei Poletti

UBALDO        e i urècc!? Bej piscinìn e piàtt cume i mè

GILDA            che 'l sa tegna i urècc ma, tütt ul rest l'è nòss

UBALDO        e i cavèj!? Negar cumè un scurbàtt. Cume il me Italo

GILDA            e adèss che la pianta lì cunt ul sò Italo e 'l vaga de là a servì

UBALDO        (avvicinandosi ancora alla carrozzina) picci, picci, piccci!

GILDA            ancamò! Che la lassa stà stu fiöö

ITALO              su, papà, vai a preparare le consegne

GILDA             ecu! Che 'l vaga a preparà i cunsègn

UBALDO         vado, vado. (ancora rivolto al neonato in falsetto) ciau, belo, belo, bello del tuo nonnino

GILDA            (sempre più seccata) e 'l và avanti! La tira sü già rimbambii, quèll pòòr  disgraziaa de un fiulètt. Che 'l vaga de là!

UBALDO            a vuu, a vuu

GILDA                 e alura che 'l vaga!

UBALDO            vado! Però, prima ga porti un bèl regalìn

34

GILDA             che regalìn?

UBALDO         c'ho comprato un  bèl  balocco. Incöö a 'l cumpìss quatar méés

GILDA              e cun che danéé, l'à cumpraa ul regalìn??

UBALDO         li ho presi in prestito dalla cassa

GILDA              questchì a 'l ma fà falì anca la pescheria

UBALDO          per ul nevudìn sa po' fa una spesuccia, no?

GILDA              cunt i so danéé sì, cunt i mè, no!

UBALDO          che piöcc! (esce)

GILDA                piöcc a mì?! Quèll lì, bisögna tegnìll luntàn dala cassa e dal fiöö, se no a 'l crèss rintrunaa cume lüü e restum anca a bulèta                                                                                                

ALICE             mamma, smettila di trattarlo in quèl modo

GILDA            a mì, ma fa vegnì ul nervuus

ITALO             bisogna aver pazienza, signora Gilda. E' il primo nipotino

GILDA            anca per mì, l'è ul primo nipotino ma fuu minga tütt quii scènn lì

UBALDO        (entra con un enorme peluche) ecco il giochino per il mio bambino!

GILDA             (dopo uno scambio di sguardi esterrefatti) questchì l'è màtt?

UBALDO        (avvicinandosi alla carrozzina) quarda che bello ti da il nonnino

GILDA             ma 'l vééd minga che l'è püsséé grand dela caruzzela?

ITALO              papà, non esagerare

GILDA             solit manìì de grandezza

ALICE             si sta svegliando

GILDA             (a Ubaldo) sü, sü, che 'l vaga de là che 'l stremìss anca ul fiöö

ITALO             sì papà, vai a preparare le consegne

UBALDO         adesso vado...(ancora con il bambino) picci...picci.. guarda l'animalone grosso grosso...

GILDA             (spingendolo) alura, a 'l và a preparà i cunsegn, o no?

UBALDO         a vu, a vu

GILDA             alura che 'l vaga che l'à svegliaa anca ul fiöö

UBALDO         vado (esce)

ALICE              ecco, s'è svegliato

GILDA             a 'l gh'avrà fàmm. Portàll a cà

ALICE             sì, andrò a casa. Italo, mi accompagni?

ITALO             va bene. Ti porto a casa e poi torno in ufficio                                     35

GILDA             per adèss, stuu chì mì. Andate pure

ITALO              a proposito, c'è di là Natalino che le vuole parlare

GILDA             l'ù vist. Mandamal chì

ITALO             va bene. Andiamo Alice

GILDA             (avvicinandosi alla carrozzina. Molto tenera ed anche lei modificando la voce) ciao bello...vai a mangiare la pappa...tanta pappa buona...ghiri, ghiri, ghiri! Vardéé cume a 'l rììd...mangia tutta la pappona, neh! Così diventi bello e intelligente come la nonna...ghiri, ghiri, ghiri!

ALICE           e poi hai da dire del signor Ubaldo

GILDA           mì sùmm una dona!

ALICE           e che differenza fa?

GILDA           che a vedé i oman a fa certi smancerii ma fànn vegnì ul fùmm ai öcc

ALICE           (a Italo) ha sempre ragione lei. Andiamo Italo

ITALO           sì, andiamo. A più tardi, signora

GILDA           va bèn! (rimboccando la copertina) e tiracch sü la querta prima che 'l ciapa un culp de frècc...ciao neh, piccolino...biri, biri, biri! Guarda cume a 'l rììd

UBALDO      (sulla porta) sciura Gilda

GILDA           (seccamente) cussè gh'è, ancamò?

UBALDO       gh'è chì ul Natalino

GILDA           (c.s.) l'ù capìì! Che la faga vegnì avanti stu Natalino

UBALDO       ga 'l mandi sübit (esce)

ALICE            allora andiamo. Ciao

GILDA           ciau. Sta atenta al basèll

ALICE           va bene. (i due escono salutando a soggetto)                                      

GILDA           (sulla porta) e regordass de metacch dentar ala pappa almèn setanta gràmm di pesce liofilizzato. (vede Natalino) vegn, vegn avanti Natalino            

NATALINO     (entra con piglio sicuro, estremamente e pacchianamente elegante con abito scuro, esagerato nodo di una cravatta sgargiante, fiore all'occhiello, cappello tipo Borsalino, scarpe bianco-nere, occhiali da sole, guanti) l'è permèss?

GILDA              bestia! Quasi a ta cunussevi nanca. Ta ma parat l'Al Capone (si siede) alura, cussè che ta ma cüntat sü?

NATALINO      vurevi salüdala e ritirà i mè caart

GILDA              ah, sì! (prende una busta e gliela porge) Ecu, chì gh'è déntar tütt quèll che m'à preparaa ul cumercialista

NATALINO       grazie                                                                                            36

GILDA              però, ma dispiaas che ta sa siat licenziaa

NATALINO      a mì no!

GILDA              ma, disi, ta stéét bèn a cà?

NATALINO       benissim! U' cambiaa tütt i mè abitudin

GILDA              e cussè che ta féét tütt ul dì?

NATALINO      ala matina, prima di déés, vundass uur, ma svegli minga

GILDA              hueilà! Ta sa la ciapàt comuda

NATALINO      altroché. Pö, andèmm a fa la spesa e cumprà un quajcòss in di negozi; pö, e turnumm a cà a mangià

GILDA              e al dopumesdì?

NATALINO      al dopumesdì, porti la mia miéé a lavurà

GILDA              ah! A lavurà! E cussé che la fà de bèll?

NATALINO       massaggi

GILDA               ah! La fà massagg?

NATALINO        sì. Ul mestéé che la faseva prima al sò paéés

GILDA               ah, sì? La faseva la massaggiatrice?

NATALINO        e la gh'à tanti cliéént

GILDA                ga credi! Tütt òmm imagini?

NATALINO        a 'l suu minga. Mì cunossi nessùn

GILDA               e la guadagna una barca de danéé?

NATALINO       podumm minga lamentàss

GILDA               e tì, cussé che ta féét

NATALINO       mì stuu al bar. U' cunussüü tanti amììs e giügum a caart. Pö ala sira andèm in traturia a mangià e pö la và ancamò a fà un quaj servizi                            

GILDA               bestia! La fà anca I straurdinari?

NATALINO        finché gh'è de lavurà

GILDA                e tì?

NATALINO        mì vuu ancamò al bar o al cinema; ma tanti voolt a stuu a cà a guardà la televisiùn finché la ma ciama per andà a töla

GILDA               beh, gh'è minga de lamentàss...ma, a disi...te mai aprufundii, cussè che la fà, cume mai la guadagna inscì tanti danéé...

NATALINO         mì no! Cussè che ma interessa a mì, quèll che la fà? L'impurtaant l'è che la porta in cà danéé. Mì, cara sciura, ù lavuraa una vita cumè un àsan senza vanzà un ghèll; levà sü ai séés uur dela matina e stà de dréé un bancùn in mèzz ai

37

pèss fina ai vòtt e, ala sira, stracch moort indurmetàss davanti ala televisiùn ai nööv uur. Che vita l'era? Senza un amììs, senza ul téémp de andà a l'usteria per un bianchìn. Adèss, l'è tüta un'altra vita e ma la godi

GILDA                ma sì! Ala fìn ta féét bén anca tì. In fuund a ta vedi püsséé tranquìll, cuntéént, alegar. Ta ma parat ringiuvanii

NATALINO         la gh'à resùn. La vita l'è una röda che gira. E, per mì, l'è girada dala paart giüsta

GILDA                  una röda che gira!? L'è vera. Ma minga per tütt la gira dala paart giüsta...va ben! Summ cuntenta per tì

NATALINO           grazie. Adèss ma toca andà perché la mia miéé la ma speta in machina e gh'èmm de andà dal fiurista a tö una pianta de mètt in cà

GILDA                  cumpra minga il “rododidentro” o l'abete rosso, neh!

NATALINO          cussè che ìnn?

GILDA                  piaant che fànn màà. Fànn vegnì la broncopolmonite

NATALINO          adiritüra!?

GILDA                  altroché! Anca de péég

NATALINO          terrò presente il consiglio. Che la stia bén sciura Gilda

GILDA                  anca tì

NATALINO          grazie e arrivederci (esce)

GILDA                  (sola) mah! Sa na vedan de tütt i culuur...i massagg...(s'avvcina al nascondiglio della bottiglia di grappa e la prende)...sarà mej bévan un gòtt...(la bottiglia è vuota) oh, bestia! Ga n'è pü! Pussibil? L'ù apena cumprada...sarà minga staa quèl ciula de l'Italo? No, a 'l bééf nanca ul vìn a tavula...ta vörat vedé che quèl disgrazia d'un ciucatéé...(chiama forte) Ginetto! Ginetto, vegn chì!

UBALDO           (affacciandosi alla porta) l'è andaa a fà i cunsègn

GILDA                ma lüü, che l'è chì tütt ul dì, l'à vist per caas ul Ginetto entrà nel mè ufizi?                                                                                                                        

UBALDO            mì no! Perchè?

GILDA                perchè...perchè...ìnn afari mè

UBALDO            gh'è sparii un quajcòss?

GILDA                (sospettosa) cume 'l fà a savèll?

UBALDO           la vedi inscì preucupada

GILDA                gh'è sparii ul me ricostituente (mostrandogli la bottiglia)

UBALDO            ma quela l'è grapa

GILDA                chi ga l'à dìì?

UBALDO           vedi la butiglia. L'è una butiglia de grapa                                        38

GILDA                la tegni chì per i cliéént de riguaard. L'ù cumprada l'altar dì e l'è già vöja..e mì, a 'n meti dumà un gutìn nel cafè

UBALDO            aluura l'è senz'altar lüü! Adèss che ga pensi, un para de voolt ma paar de avèll vist andà dentar in ufizi

GILDA                 disgraziàà! Apena a 'l riva a ga dùù mì una bela sturgiüda. (squilla il telefono) Pronto!...

UBALDO           mì vuu de là e apena a riva ul Ginetto ce lo mado (esce)

GILDA                sì? Dimmi Alice...come, non mangia il pesce liofilizzato?...lo sputa...e 'l piaang...ga mancaria che ul mè nevuud a 'l mangiàss minga ul pèss...messedalo con un po' di miele...ma sì, ul pèss cunt ul miéél ai fiöö a 'l ga piààs...magari metacch dentar anca un puu de furmagg de grana gratügiàà...ma cussè vött che 'l capissa? L'è tüta roba genüina...sì, va ben...dopo vengo io...ciau! (appende. Sente le voci concitate da fuori scena di Ubaldo e Ginetto che discutono animatamente) Cussè che sücééd? Vialtar düü, muchéla de litigà...e tì, Ginetto, vegn chì...cussè che gh'è de vusà?

GINETTO           (entra seguito da Ubaldo) mì, l'ù minga bevüda la grapa!

UBALDO            e alura, chi l'è staa?

GINETTO            a 'l suu minga, mì!

GILDA           (a Ubaldo) ma lü, chi l'è che ga dìì de parlà dela grapa cunt ul Ginetto?

UBALDO                léé! L'à dìì che il Ginetto a 'l gh'à svujaa la butiglia de grapa che la tegneva nascunduda de dréé al scafààl

GILDA               mì ù dìì de mandàmall chì quand a 'l rivava e che ga pensavi mì a dìgall

UBALDO             e  invece ga l'ù dumandàà mì

GILDA                 e lüü, chi l'è, per ciapà l'iniziativa?

UBALDO             sùmm ul respunsabìl del negozi

GILDA                 che 'l cerca de minga slargàss tròpp, neh! Ma...(ripensandoci alle parole precedentemente dette) cumè a 'l savéva che la butiglia l'era de dréé al scafààl?

UBALDO             (preso in contropiede) scafààl!? Che scafààl?

GILDA                  l'à dìì lüü prima! L'à dìì che ul Ginetto l'à svujaa “la butiglia nascundüda de dréé al scafààl” e mì, avevi minga dìì indua l'era

UBALDO               mì!?

GILDA                   sì, lüü!

GINETTO              sì! U' sentii anca mì

UBALDO               mì ù dìì nagòtt

GILDA                   a 'l nega anca l'evidenza. Adèss ù capìì chi l'è ul ciuchetùnn dentar chì. Altar che champagne, armagnach e whisky; adèss va bén anca la grapa            39

ITALO                   (entra) ma cosa succede?

GILDA                   succede che ul tò pà l'à tracanàà tüta la grapa dei cliéént

ITALO                    grappa...clienti...non capisco

GILDA                   sü, Ginetto, vàn de là

GINETTO              va bén (esce)

ITALO                   volete spiegarvi meglio

GILDA                   ta spieghi mì. Qui dietro, (indica lo scaffale) io tengo sempre della grappa per i clienti...

UBALDO            sì, “per i clienti”! La béév dumà léé!

GILDA                 tààs!...e il tuo papà, quand ga seri minga, a 'l vegniva déént in ufizi e 'l m'à sciüsciàà una butiglia intrega in trii dì

UBALDO              esagerata!

ITALO                   è vero?

UBALDO              ma sì...un cichètt ogni taant

GILDA                   visto? L'à cunfessàà

ITALO                   papà, certe cose non si devono fare

UBALDO            (sbotta)  non si devono fare, non si devono fare! Mì, sùmm stüff! Podi fà nagòtt. Sùmm stùff de stà chì a fa l'òmm de fadiga in mèzz ala spüzza de pèss, stà chì a sentì cichètt e umiliaziùn perfina dal Ginetto, sùmm stùff de lavurà dala matina ala sira a cargà e scargà cassètt, sùmm stùff de dacch a reta a cliéént che rumpan i bàll...ga la fuu pù! Mì ma licenzi!

GILDA                bestia! A 'l s'è incazzaa!

UBALDO           io, cara la mia sciura, vengo da altri ambienti, altra educazione. Che se lo ricordi

GILDA                ma regordi, ma regordi. Ma, anca per lüü, la röda l'è girada...e l'è girada dala paart sbagliada. Nela vita certi ròbb vànn preventivaa. Sa po' minga sta sempar sü a un piedistàll

UBALDO           ma gh'è anca la dignità

GILDA                ecu, bravu! La dignità. E la dignità l'è minga custruida sü l'esteriorità e sü quèll che vün a 'l vöör fa vedé o a 'l crééd de vèss. La dignità l'è avé rispètt per se stessi e per gli altri e capì che tütt a po' cambià e gh'èmm de mantegnì la cuerenza. E che 'l sa regorda che la dignità, la gh'à minga livelli sociali

UBALDO         sarà! Ma mì a ga la fuu pü a stà chì. Ma piààs minga véénd i pèss

GILDA             perchè? A 'l crééd che ai spazzìn ga piasa stà lì tütt ul dì in mèzz ala rüdera; ai bancari, stà de dréé a una scrivania e rumpass ul cò cunt inumar, ai camiunisti stà in giir tütt ul dì in mèzz al trafich? Ogni mestéé a 'l gh'à i sò pro e contro. Bisögna adeguàss                                                                                          40

UBALDO        e mì, a ma adegui minga

GILDA            (a Italo) che crapa düra

ITALO            mi sa che non c'è niente da fare

UBALDO       senza pensare alla salute. Stà in pè tütt ul dì, m'è vegnüda la tallonite e la gotta; i mànn tütt screpulaa e i ung che sa spacan. Mì ga la fùù pü!

ITALO            (a Gilda) sarà meglio parlargli del nostro progetto

UBALDO       che progetto?

GILDA            nagòtt, nagòtt!

UBALDO        cussè che ma nascunduff?

GILDA            lassa pèèrd

UBALDO        no! Mì vöri savé cussé che gh'ì in méént

GILDA             l'è una roba ancamò prematura

UBALDO        de cussè che sa trata?

GILDA            (evasiva) ma l'è un'idea che gh'avevi in méént

UBALDO        che la disa, che la disa

ITALO             su, signora, glielo dica

GILDA              beh...iéér...

UBALDO         (incalzante) iéér?

GILDA             iéér...

UBALDO         (c.s.) e cussé che l'à fàà?

GILDA              iéér, l'era martedì!

UBALDO         e aluura?                                                                                        

GILDA            gh'era l'asta

UBALDO       che asta?

GILDA            ànn metüü a l'asta i lucaj dela pelizzeria falida

UBALDO        i mè lucaj?

GILDA            una volta! Adèss ìnn mè

UBALDO        ìnn so!?

GILDA            sì! Li ho comprati io

UBALDO        (con slancio entusiatico) alura, podumm véérd ancamò la pelizzeria?

GILDA            ga mangharia anca quèla. Inscì a saltumm in aria un'altra volta

UBALDO        alura i à cumpràà per fà?

GILDA            apriremo un ristorante                                                                    41

UBALDO        ristorante!?

GILDA             già! Un ristorante di solo pesce fresco

UBALDO         ancamò pèss?

GILDA             certo. Ul pèss a 'l và föra de chì e 'l và in padèla de là

ITALO              bella idea, no?

UBALDO         po' vess...e mì?

ITALO              e tu...potrai gestire il locale

UBALDO         ristoratore?

GILDA             perchè, va minga bén nanca quèll?

UBALDO         sì...certo...sempar mej che scargà cassètt. Però faremo un ristorante d'elite. Bancone di pesce fresco, acquario con aragoste, crudité, filetto di pesce spada,   ostriche...

GILDA             ecu, adèss a 'l cumincia a vulà

UBALDO         io accoglierò i clienti in completo nero, darò disposizioni in cucina, farò i conti...

GILDA             questchì a 'l ga fa saltà pel'aria ancamò

ITALO              papà, cerca di limitarti ed essere realista

UBALDO         tutta la crème della città sarà la nostra clientela

GILDA             lassa stà la crema e cerchèmm de sta cunt i pè per tera. La röda, per lüü, l'è già girada una volta, adèss, gh'è l'ucasiùn de fala girà ancamò nela manéra giüsta cumè l'è girada la mia...e che 'l cerca de minga fàmm girà un quajcòss d'altar. Capìì, sciuur Ubaldo?

                                                               FINE                                                              

 

   42