“LA VITA L'E' UNA RÖDA CHE GIRA”
di Alfredo Caprani
personaggi e interpreti:
GILDA POLETTI (pescivendola)
ALICE (sua figlia)
UBALDO BELLOTTI (pellicciaio)
ITALO (suo figlio)
NATALINO (commesso)
GINETTO (garzone)
Ufficio nel retro del negozio di pescheria di Gilda Poletti. La titolare dirige la fiorente attività dalla scrivania colma di scartoffie, di appunti e circondata da scaffali con registri, poster di pesci e casse vuote ammucchiate.
GILDA (risponde al telefono) pronto? Oh, sciura Barindelli buongiorno...sì...che la dica...come sempre...freschissimo! Ci sono arrivate delle orate che parlavano ancora e dei polpi che caminavan de parluur...bene quattro orate e un polpo de circa un chilo...sarà fatto, entro un'ureta ce l'avrà a casa...saluti, neh! Grazie e buongiorno...(chiama ad alta voce) Natalino! Oh, Natalino...
NATALINO (da fuori scena) gh'ù cliéént
GILDA (c.s.) ga n 'è ancamò de orate e polpi?
NATALINO (c.s.) polpi sì, ma le orate ìnn finii
GILDA porca bestia, ìnn già finii! (forte) mandum chì ul Ginetto
NATALINO (c.s.) l'è dréé andà a fa i cunsegn
GILDA e mandumàl chì sübit che 'l gh'à de fa un'altra cunsegna. (tra sé) propi incöö ga vegn in meent de mangià le orate a quel cadenàzz d'una Barindelli
GINETTO (entra) la m'à ciamaa, sciura?
GILDA vànn nela cela frigurifera e tira fö quatar uraat bej gròss cungelaa, pö và nel retrobutega e facch un bel bagn de acqua calda e scungelaj; quand ìnn scungelaa ta i metatt in una casseta cunt un puu de giàzz insema a un polpo e ta i portat ala sciura Barindelli...(gli consegna un foglietto) tò, questa l'è la cumanda, dagala al Natalino
GINETTO va bèn (esce)
GILDA (squilla il telefono) pronto! Oh, carissimo maresciallo...sì, per domani...cosa ci diamo di buono a questi soldati? Nasello? Ma no, sempar ul nasello; ga vegnaràn ul naas lung cumè ul Pinocchio a füria de dacch nasèll! Maresciallo, c'ho un affare che non può perdere...si fidi...c'ho una trentina di chili di sardine che devo farle fuori in giornata...no, spüzza propi no ma se aspettiamo ancora un paio di giorni...ma certo, in caserma sono tutti giovani e sani con lo stomaco robusto...ma sì, ìnn trii dì che ci buttiamo sopra acqua salata e ghiaccio...tranquillo...e per lei e la sua famiglia, ci metto a parte, cume al solit, quattro belle spigole freschissime...ah! Anche delle vongole veraci...e un po' di pesce spada...sì, ci sono...anche dei moscardini...va bene, tutto nella fattura del comando...ma certo, specifichiamo solo le sardine nella fattura...a presto e grazie signor maresciallo...sì domani mattina consegneremo il tutto...a presto neh! (appende) Bestia se 'l magna questchì!
1
UBALDO (entra) L'è permèss?
GILDA oh, sciur Ubaldo, che 'l vegna avanti
UBALDO vurevi un para de oratine belle fresche e 'l Natalino 'l m'à dii che ìnn finii. Cosa c'è in alternativa?
GILDA a parte mì, chì tütt l'è fresch. Che 'l tira sü un branzino o una bela cernia. Tüta roba pescada iéér sira
UBALDO ma se tütt l'è fresch, cume mai gh'è sempar quèla spüzza süla strada?
GILDA che spüzza?
UBALDO de pèss
GILDA se vendum i pèss ga sarà spüzza de pèss; a 'l po' minga sentì prufümm de Chanèl numero 5. föra dal prestinéé a 'l séént prufümm de pàn, fö dal fiurista, prufümm de fiuur e fö dala pescheria prufümm de pèss
UBALDO diseria spüzza de pèss
GILDA punti di vista
UBALDO föra dal me negozi, ga n'è minga de uduur
GILDA per forza, l'è una peliceria. Credi minga che 'l gh'abbia i animaj tacaa sü a stagiunà
UBALDO ma léé, de fö, sül marciapè, la gh'à i pèss in espusiziùn, merlüzz tacaa sü, e un pila de cassètt vöj pièn de musch e gatt randagi
GILDA podaruu minga sta lì tütt ul dì a scascià via i musch e i gàtt
UBALDO sì, ma scasciàn via tütt i me cliéént. Ma la sa quanta géént a vegn pü nel me negozi per culpa sua?
GILDA ìnn vint'ànn che 'l ma cünta sü la stassa storia. Il decoro della strada, la clientela di “classe”, “raffinata” e “esclusiva” infastidida dai “miasmi”, il marciapiede scivoloso e appiccicaticcio, ul disordine esterno e chi più ne ha, più ne metta. Se tütt i spitinfi dei so cliéént, a gh'ànn tütt 'sti prublemi che 'l sa cerca un altar post. L'è vint'ànn che ga 'l disi
UBALDO e l'è vint'ànn che ga disi de vendum i lucaj e léé la ceed minga
GILDA ah, sì? E se l' cedèss adèss?
UBALDO (sorpreso e spiazzato) cume...cum'è adèss!?
GILDA sì. Se adèss decideria de véénd ul negozi e trasferìmm, cussè che 'l ma dìss?
UBALDO ma léé...ma léé la véénd minga
GILDA perchè? Stanòtt ù decidüü de vendàl
UBALDO dopu vint'ànn l'à deciis propi stanòtt?
2
GILDA già! Alura, fèmm l'afari?
UBALDO veraméént, l'è minga ul muméént...
GILDA ecu, cume imaginavi, a 'l sa tira indréé? Vint'ànn che 'l ma ruump i bàll per ul negozi e adèss che decidi de vendall a 'l sa tira indréé
UBALDO beh...i afari vànn minga tant bén...a giran pooch danéé
GILDA che 'l sa preocupa minga, gh'ù minga intenziùn de véénd nagòtt. Ceert, la géént la cumpra sempar mén pelizz e vàn de moda le pelliccie sintetiche
UBALDO la gh'à resùn. I téémp ìnn sempar püsséé dificil
GILDA l'è già un para d'ànn che i ròbb giran minga per ul vèèrs giüst. Ma lüü a 'l crééd che mì a vedi minga cume la gira. Nel so negozi entran sempar püsséé disperaa che cumpran pelizz a rat e anca roba de segunda màn. Imaginàss se fànn prublemi per la spüzza de pèss. Sciuur Ubaldo, che 'l m'asculta a mì, a 'l sera sü la peliceria e 'l verda una bela pescheria
UBALDO che la disa minga stüpidaat. Il mio casato ha una tradizione e le nostre frequentazioni sono di un certo livello; io e mio figlio abbiamo l'onorabilità della famiglia da mantenere e, cara la mia sciura, in certi ambienti il decoro e l'immagine ìnn ala base de ogni rapoort
GILDA quèll che cünta, incöö, ìnn i danéé, altar che l'mmagine
UBALDO che la pensa cume la vöör.
GILDA sono i fatti, cara ul me sciuur Bellotti. Vureria vedè, se nel Club del bridge o altar ambiéént esclüsiiv che 'l frequenta tirànn dentar géént a bulèta
UBALDO po' dàss, ma cünta sempar l'etichèta; nela sucietà che frequeenti mì, a gh'è minga certaméént macelààr, trumbéé o mecanich
GILDA perchè gh'ànn pooch de spartì cun vialtar e gh'ànn de tirà la lima...ma 'l sa regorda che la vita l'è una röda. Ul me poor pà l'era in giir cunt un carètt a véénd alburèll e ul so a 'l girava cunt i “spaider” e l'era tütt ul dì al bar... (squilla il telefono) che 'l ma scüsa...sì, pronto? Oh, Madre Superiora, buongiorno...sì, l'è venerdì...allora per domani mattina...(annota) venti filetti di sogliola e una cinquantina di trote piccole per le ragazze interne...freschissime, mando adesso a pescarle nel vivaio! Non si preoccupi sorella...sarà fatto...sempre sia lodato. (appende) Amen! (scrive) … convitto di Santa Lucia...
UBALDO (sbirciando) ah, ul Santa Lucia. Buon istituto gh'è là anca la mia nevudina, la tusa dela mia surèla
GILDA l'à frequentaa anca la mia tusa
UBALDO a pruposit dela sua tusa, la sa che la frequenta ul Centro sociale de San Palmiro?
3
GILDA certo. Ogni muméént liber la va là. Tütt bravi fiöö; fànn volontariato, sa trövann in cumpagnia e aiutan tanta géént in dificultà
UBALDO l'è vera...propi bravi fiöö che fàn del bén
GILDA almèn stànn föra di straad
UBALDO e la sa che 'l va anca ul me fiöö?
GILDA ah, sì!?
UBALDO sì! E l'à tiraa déént la sua tusa
GILDA ma và!?
UBALDO già! E sa vedan tütt i dì
GILDA (evasiva) la m'à dii un quajcòss
UBALDO alura la sa
GILDA cussé?
UBALDO che sa frequentan
GILDA (sempre evasiva) beh, sa incuntravan sempar sül trenu per andà a l'università e avrànn faa amicizia
UBALDO ma l'è un'amicizia sempar püsséé frequente e assidua. Almén da parte dela sua tusa
GILDA cussè che 'l vöör dì?
UBALDO vöri dì che sùmm preocupaa
GILDA de cussè?
UBALDO ul me fiöö, l'è ancamò giuvin e ingenuo e...
GILDA “e” cussé?
UBALDO e la sua tusa, segund a mì, la ga sta un puu tròpp adòss
GILDA e, segund a mì, lü l'è un puu rimbambii
UBALDO ma sciura Gilda! Cume la sa permètt?
GILDA cume a 'l sa permètt lüü de fa certi insinuaziùn. La mia tusa l'è minga una maniaca assatanata che la cuur adréé ai oman, neh!
UBALDO no, ma vöri dì che podaria diventà una roba seria
GILDA e alura? Inn magiorenni e sànn luur cussé che gh'ànn de fa
UBALDO ma gh'ànn minga esperienza e sa fa svéélt a fa passi falsi...hanno estrazioni troppo differenti, abitüdin e frequentaziùn diveers
GILDA a 'l vöör dì che ul fiöö de un pelizzéé a 'l po' minga frequentà la tusa de una pescivendola?
UBALDO no...ma...
4
GILDA ma che 'l vaga a ciapà i ràtt! E 'l guarda la sua miéé che l'è scapada de cà cunt un camiunista
UBALDO no, veraméént! A 'l gh'aveva una impresa de trasporti
GILDA bela sudisfaziùn! Adèss capissi perchè l'è andada föra di bàll. E a 'l sa cussé che ga disi mì? Ga disi che sùmm mì che vöri minga che la mia tusa la sa cumprumeta cunt un pelizzéé in decadenza sfrenata che 'l viif dumà de esteriorità e baüsciaad
UBALDO e alura la ga disa ala sua tusa de sta ala larga del me Italo e de minga ciamàll tütt i muméént al telefono
GILDA se l'è per quèll, l'è lüü che la ciama sempar
UBALDO lüü o léé, l'è mej che la roba la sa faga minga tròpp spèssa e diventi irreversibile
GILDA cussé che ìl vurarja dì?
UBALDO che sa po' minga pensà a un futuro insema de quii dü fiöö. Saruu ciaar sciura Gilda, ul mé Italo sarà un ingegnéér infurmatich, a 'l frequenterà tütt i ambiéént indua l'ù cressüü, indüstraj, prufesiunisti, altolocati, ul Rotary club, tüta géént cun certi abitüdin e, la capirà, un legàmm cun la sua tusa...la tusa de una...de una pescivendola l'è pooch decuruus. Tütt i mè amiis cussé che podan dì?
GILDA ma lüü l'è fö de cò! Che 'l guarda che sèmm nel dümila e certi cretinaat esistan pü
UBALDO la dìss léé. I livelli sociali e le caste esistan sempar e la mia famiglia l'à sempar mantegnuu un alto decoro
GILDA ga regordi che la mia tusa, tra un ànn la sarà avucàtt
UBALDO ma léé, l'è sempar una pesata!
GILDA e lüü, sempar un pirla!
UBALDO la vééd? Propi un linguaggio da pescivendola. E ga permeti minga de usà cun mì certi termini
GILDA e mì ga permeti minga de vegnì chì, in cà mia a cüntà sü scemaat e ümilià la géént che lavura unestaméént...(tra sé) o quasi
UBALDO e perché la sa altera inscì? Mì ù dìì dumà la mia manéra de pensà e ciarì una sitüaziùn
GILDA ma lüü, l'è vegnüü chì a cumprà ul pèss o ruvinàmm la giurnada?
UBALDO mì a vöri minga ruvinà la giurnada a nissùn
GILDA alura che 'l tira sü ul so pèss e 'l vaga a lavurà nel so negozi che ga sarà la fila a spetàll. (maliziosa) A pruposit, quanti cumèss a 'l gh'à là?
UBALDO vüna, perché?
5
GILDA inscì! Ma regordi quand gh'era ul so poor pà che ga n'aveva ciinq o séés
UBALDO beh, ìnn i tempi...cume disevum prima, in tempi un puu dificil... i cliéént ìnn diminüii
GILDA e invece ìnn aümentaa chi mangia pèss. E 'l sa perchè?
UBALDO no
GILDA perchè ul pèss a 'l gh'à ul fosforo e 'l fa crèss ul cervèll
UBALDO e alura?
GILDA alura ga cunsigli de mangiàn de püsséé
UBALDO non cedo alle provocazioni
GILDA (squilla il telefono) un muméént che rispundi...intaant che 'l vaga dal Natalino a fàss dà un para de branzìn...
UBALDO e ma i fuu netà?
GILDA sa i a faga netà dal garzùn, dal Tonino....(risponde al telefono) sì, pronto? ah, signora Bossi buongiorno...
UBALDO ma l'altra volta ma l'à minga netaa bén ul so garzùn
GILDA (alternando l'attenzione e il dialogo) e sa la faga nétà bén...no, no non dicevo a lei signora...
UBALDO a 'l m'à lassaa déént tütt l'amaar
GILDA (c.s.) e 'l ga méta sü un puu de zücàr...no scusi, signora Bossi...
UBALDO ga méti ul zücar dentar al pèss?
GILDA e ga la méta föra...come? No, scusi non fuori, dicevo...
UBALDO preferissi che ma la neta ul Natalino...
GILDA ...e che 'l vaga dal Natalino e 'l ma lassa parlà! Dica signora...
UBALDO ...ma l'è sicüra che l'è fresch?
GILDA sì, l'è fresch! Ma 'l ma lassa parlà, o no!?
UBALDO alura vuu
GILDA che 'l vaga a fàss benedì! No, non a lei...mi scusi ancora signora...
UBALDO ci vediamo dopo
GILDA sü, che 'l ma fa péérd i cliéént! Dica tutto signora Bossi...
UBALDO vado di là, neh! (esce)
GILDA eccomi a lei. Che la ma scüsa ma gh'era chì un merlùzz che 'l nava pü via...mi dica signora...come? Cussè che 'l gh'à purtaa? Le cicale di mare al posto dei gamberoni? Pussibil? Cum'èla sta storia? Un muméént, sciura Bossi...(chiama) Natalino! 6
NATALINO (da fuori) sì!?
GILDA vegn chì un muméént!
UBALDO (facendo capolino dalla porta) l'è dréé a netàmm le spigole
GILDA ancamò lüü? Che sa i a faga netà dal garzùn, dal Tonino, ù dii. Natalino vegn de chì!
UBALDO ma ul Tonino i a neta minga bén
GILDA che sa i a nèta lüü! Natalino, vegn chì!
UBALDO Natalino che 'l vaga de là, mi aspeti (esce)
NATALINO (entra) se gh'è sciura?
GILDA ma ala sciura Bossi, cussé che ta gh'éét daa?
NATALINO dü chili de gamberoni
GILDA e cume mai a 'l gh'à purtaa le cicale di mare?
NATALINO le cicale de mare eran per ul ristorante del sciuur Rossi
GILDA ù capii. Indua l'è ul Ginetto?
NATALINO l'è dréé ancamò a lavà le orate
GILDA mandumàl chì sübit
NATALINO va bén (esce)
GILDA (riprendendo la conversazione) sciura Bossi, ho scoperto l'inghippo. Quel ciucatéé del Ginetto l'à sbagliaa cunsegna. Che la scüsa e la gh'abbia pazienza; adèss a 'l mandi là a purtacch i so gamberoni...va bene...grazie e saluti, neh (appende)
GINETTO (entra) la m'à ciamaa?
GILDA sì. Cussè che ta gh'éét cunsegnaa ala sciura Bossi'
GINETTO ul so pachètt
GILDA e cussè che gh'era déntar?
GINETTO cussè che 'n suu mì. L'era seraa
GILDA te cunsegnaa ul pachètt del ristorante “Posta” del sciuur Rossi alla sciura Bossi e l'incuntrari
GINETTO avruu sbagliaa a leng, tra una “R” e una “B” la diferenza l'è poca
GILDA ta l'ù dii mila voolt de minga fermàtt in di ustrii e béév. Adèss, vànn dal Rossi, portacch via ul so pachétt e portal dala sciura Bossi e pö, portacch ul pachètt dela Bossi al Rossi, te capii?
GINETTO sperèmm
GILDA cumbina minga altar casòtt e vàn, senza fermàss ancamò a béév
GINETTO ma sùmm dréé a decungelà i pèss dela sciura Barindelli
7
GILDA e lassai stà che ura che ta turnat indéé sarànn decungelaa deparluur
GINETTO va bén. Alura a vuu (esce)
GILDA intaant quèl fürbastru del Rossi a 'l m'à minga ciamaa per dìmm che ìnn staa cunsegnaa i gamberoni al post delle cicale de mare. Per forza, a custan déés voolt de püsséé...tütt istèss...tütt ladar...(compone un numero telefonico) pronto! Sciuur Rossi? Buongiorno, sono la Gilda...ah, l'era dréé per ciamàm...eh, sì, ul Ginetto l'à sbagliaa...sì, adèss a 'l riva a tö ul pachètt e 'l ga purterà le sue cicale...che 'l scüsa e grazie, neh...sì a rivederla... (appende – tra sè) e se la 'ndava la gh'èra i gaamb!
UBALDO (entra) le mie spigole sono pronte. Ma vurevi dumandà, i missultìtt cume ìnn?
GILDA cume vöör che sian, ìnn sècch
UBALDO intendevi, ìnn nustrànn?
GILDA rivàn da Dumaas
UBALDO ma paran un puu tròpp striminzii
GILDA ìnn i prìmm, agùnn pescaa in primavera, per quèll, ìnn piutòst magar
UBALDO a mì ma piasan püsséé in carne
GILDA alura che a 'l spèta un quaj méés
UBALDO sì, perchè a mì ma piasan bej sustanziuus
GILDA püsséé de mì?
UBALDO cussè che la centra léé?
GILDA cume se 'l savèss minga che lüü, cunt la géént, a 'l ma ciama “missultìn secch”
UBALDO mì!?
GILDA sì, propi lüü
UBALDO se l'è per quèll, anca léé, m'ànn dii che la ma ciama cunt un supranòmm
GILDA sì? E quale?
UBALDO “pèll de tambùr”
GILDA ecu, inscì sèmm ala pari
ALICE (entra) buongiorno signor Bellotti, ciao mamma
UBALDO buongiorno signorina. Beh, allora io vado in negozio. La saluto signora Gilda
GILDA saluti!
UBALDO e che si ricordi, neh!
GILDA de cussè? 8
UBALDO di quello che ci siamo detti. Arrivederci (esce)
ALICE cosa vi siete detti?
GILDA ma nagòtt. Tütt stüpidaat de quèla Pèll de tambùr. Induè che ta véét?
ALICE al centro sociale. Abbiamo un incontro per organizzare le attività invernali
GILDA ma cussè che ta segütat andà in stu centro sociale in mezz dumà ai préét e ai monich! Mì, ala tua età, quand a lavuravi minga a seri sempar in giir a divertìmm, fa fest, balà, cunt i murusi
ALICE che ragionamenti. Io mi sento utile e mi realizzo aiutando gli altri e aggregando gente più bisognosa di noi
GILDA sì, va bèn; ma cara tusa, ta stüdiat tütt ul dì, a ta gh'éét una certa età e, credi, che bisögneria divertìss un puu
ALICE ma io mi diverto collaborando con gli altri
GILDA ma ta ga l'éét ul muruus?
ALICE cosa c'entra il fidanzato?
GILDA mì, ala tua età a s'eri già spusada con il tuo povero papà
ALICE e io ho altri interessi
GILDA ta vöreréét minga restà zitèla tüta la vita
ALICE adesso non ho tempo per pensare a certe cose
GILDA speta ancamò un puu, che ta véét in menopausa
ALICE ma che ragionamenti fai?
GILDA ragiunaméént giüst! Una dona, la gh'à de truvàss un marì, furmà una sua famiglia e creàss un futuro. Minga truvàss lì cunt un pügn de mosch
ALICE te l'ho già detto, per ora i miei interessi sono altri
GILDA pussibil che ta interessa minga un quaj fiöö?
ALICE cosa c'entra?
GILDA ga sarà un quajvün che ta piààs, no?
ALICE beh...
GILDA ah! Alura ta séét minga propi intranada del tütt! E chi l'è?
ALICE ma mamma...
GILDA sü, sü, cunfidass e fidat de mì
ALICE ma...non so...
GILDA sü, sputa il rospo
ALICE beh, veramente avrei una certa simpatia per un ragazzo
9
GILDA per chi?
ALICE ho l'appuntamento qui per andare al centro sociale
GILDA anca lüü?
ALICE sì, anche lui è un collaboratore. E' Italo, il figlio del signor Bellotti
GILDA (fingendo sorpresa) ma va! E corrisponde?
ALICE non saprei
GILDA quèll lì a l'è püsséé intranaa de tì! A sèmm scià bej
ALICE perché?
GILDA ma dico... c'è già qualcosa?
ALICE qualcosa di che?
GILDA non so...un legame...un quajcòss del gener
ALICE c'è simpatia
GILDA e basta?
ALICE cosa ci dovrebbe essere?
GILDA beh...savaria minga...un qualche bacetto
ALICE no
GILDA e cussè che speciuff? Che 'l fiocca?
ALICE come?
GILDA no, dico...vi vedete spesso?
ALICE sul treno quando andiamo all'università, con gli amici o al centro sociale; però ci sentiamo spesso al telefono
GILDA sì! Ta feréét taant cunt ul telefono e in mezzo agli amici! Cara la mia tusa bisogna darsi una mossa
ALICE che mossa?
GILDA oh, Santa Madona! Ma andii al cinema, a balà, cercà fuung, una gita in barca, un quajcòss sücederà
ALICE sssst! Sta arrivando
ITALO (entra timidamente) è permesso?
ALICE ciao Italo
ITALO ciao. Buongiorno signora
GILDA buongiorno Italo. Cosa fai in giro di bello?
ITALO dovrei trovarmi con Alice
GILDA ecco. Adesso vi siete trovati
ITALO ho visto sul banco che sono 7 euro al chilo 10
GILDA che cosa?
ITALO le alici. Ma io ne voglio solo una (ridacchia)
GILDA ah! L'è anca spirituus. Se l'è dumà vüna ta la regali
ITALO che cosa?
GILDA l'Alice, no!
ITALO ah! (ridacchia ancora)
GILDA l'ha capida anca lüü. E indove andate di bello?
ITALO al centro sociale
GILDA e perchè non andate alle giostre?
ITALO a fare?
GILDA a divertirvi un po'
ITALO ma è mattina, le giostre sono chiuse
GILDA andate oggi pomeriggio
ITALO ma devo studiare
GILDA cerchéé de stüdià de mèn e divertìss de püsséé. Per stüdià gh'è sempar téémp
ALICE mamma, non dire stupidaggini
ITALO lunedi prossimo avrò un esame di autonomia e organizzazione aziendale e dovrei prepararmi
GILDA gh'è sempar tèèmp per stüdià. E quand gh'è la méént püsséé libera sa stüdia mej
ALICE tutti i genitori incitano i figli allo studio e tu fai il contrario
GILDA gh'è sempar un limit a tütt. Mì a cunussevi vün che, a füria de stüdià, l'à ciapaa l'esauriméént e l'è restaa rimbambii tüta la vita
ITALO ma signora, per prendersi la laurea bisognerà pur studiare
GILDA cun parsimonia. Vialtar sii giuvìn e 'l saria giüst che dedicuff ul téémp anca al divertiméént
ALICE noi ci divertiamo e ci realizziamo anche al centro sociale
GILDA chissà che divertiméént! Sentii, dumeniga gh'è la fera dei üsèj a Caanz e va porti mì a passà una bela giurnada
ALICE fiera degli uccelli?
GILDA perchè, te mai vist i üsèj?
ITALO però, per lei sarebbe più adatta la fiera dei pesci (risolino sciocco)
GILDA hueilà! Cume 'l sa büta 11
ALICE su, andiamo Italo che si fa tardi
ITALO hai ragione, andiamo
GILDA se non volete andare alla fiera degli uccelli, sa podaria andà a mangià una bela pulenta vuncia ala baita
ALICE ci penseremo, neh!
ITALO sì, ci metteremo d'accordo
ALICE adesso andiamo, ciao mamma
ITALO arrivederci, signora
GILDA sì, arrivederci...(i due escono) poor tapìn. Na ciapan pü de ràtt...(squilla il telefono) pronto! Mi dica tutto signor Valsecchi...cumè!?...Ma l'è roba de màtt...trii chili de sardìn...düü de calamari e vün e mèzz de gamberetti...e cussé che gh'hann purtaa?...tri chili de gamberetti, vün e mèzz de sardìn e trii de calamari...cume l'è pussibil? Adèss ga pensi mì...sì, va ben...a 'l riciami dopu...cussè che avrànn cumbinàà....
UBALDO (entra) l'è permèss?
GILDA ancamò! Cussè che 'l fa in giir ancamò?
UBALDO ù vist ul me fiöö che l'è vegnii föra dal negozi cun la sua tusa
GILDA ah, sì! Andavan al centro sociale
UBALDO la vééd che ìnn sempar insèma? Ga l'ù dii mì...e l'è la sua tusa che l'inzinga
GILDA veraméént l'è rivaa lüü a cercala
UBALDO e cüssè che disevan?
GILDA nagòtt...disevan che gh'ànn de stüdià
UBALDO insèma?
GILDA no. Ognün per cüünt sò
UBALDO menu maa...e léé che ga dia minga corda, neh!
GILDA ga mancaria altar. Che 'l pensa che dumeniga, vurevan andà ala féra di üsej a Caanz
UBALDO cussè! Ala fera di üsèj insema? E léé cussè che l'à dìì?
GILDA se eran matt! Inscì giuvìn andà in giir per i féér deparluur
UBALDO brava!
GILDA e pö. Che 'l pensa, vurevan perfina andà ai giustri
UBALDO cussé? Ai giustri?
GILDA certo!
UBALDO e léé? 12
GILDA gh'ù dii che i giustri ìnn ròbb per i fiulètt
UBALDO bene, brava!
GILDA e ala fìn, a 'l sa minga cussè che m'ànn cercaa?
UBALDO cussè?
GILDA m'ànn dìì se un quai dì i purtavi a mangià la pulenta vuncia in baita
UBALDO nooo!
GILDA sì!
UBALDO e léé?
GILDA mì gh'ù dii de minga dì stüpidaat! E de pensà a stüdià
UBALDO ga mancheria anca de andà in baita a mangià la pulenta vuncia; in quii ambiéént lì spurch, in mèzz ai vacch e ai purcèj
GILDA a 'l gh'à resùn. Ma la mia tusa la vureva minga andà, l'era ul so fiöö che l'insisteva
UBALDO ul me fiöö? Oh, Santa Madona! Ga credi minga, sarà ul cuntrari. Ul me fiöö l'à mai frequntaa quii post lì
GILDA e la mia tusa, invece, l'è cressüda in mèzz
UBALDO la vééd? Anca léé la capìss che ìnn minga dela stessa risma
GILDA cèèrt! Lontani anni luce
UBALDO comunque cerchèmm de tegnii luntàn vün da l'altra
GILDA senz'altro. Adèss, che 'l ma lassa lavurà perchè gh'ù una rogna de sbrigà
UBALDO va bèn, a vuu...ma racumandi, sciura Gilda
GILDA che 'l lassa fa de mì
UBALDO alura la salüdi (esce)
GILDA saluti! (tre sé) rimbambii! (chiama) Natalino!
NATALINO (fuori scena) se gh'è?
GILDA vegn chì un muméént!
NATALINO (entra) che la disa
GILDA cussè che ì cumbinaa cunt la traturia del Valsecch?
NATALINO cussè gh'è sucedüü?
GILDA l'à urdinaa trii chili de sardìn, düü de calamari e vün e mèzz de gamberetti
NATALINO e alura?
GILDA alura ta gh'éét mandàà tütt ul cuntrari e, la cumanda che t'ù passaa l'era giüsta...(mostrandogli un foglietto) tela chì 13
NATALINO savaria minga. Mì ù preparaa l'urdin e la cumanda ma la lengeva sü ul Ginetto
GILDA eccula! Ma pareva de savèll. Quanti voolt t'ù dii de leeng tì, i urdin. Sa po' minga fidàss de quèl ciucatéé che ma na cumbina vuna püsséé del diavul. E anca tì. Pö, l'è un puu de teemp che ta gh'éét sempar ul cò in di nivuj
NATALINO summ un puu stracch
GILDA riposa, alura. Ta dormatt minga de nott?
NATALINO minga taant
GILDA ma ta gh'éét un quaj prublema?
NATALINO beh...veraméént...
GILDA la miéé?
NATALINO beh...insomma...
GILDA te l'avevi dii mì, de minga spusàss
NATALINO ma mì ga vurevi bèn
GILDA ma chi ta l'à faa fà? Ta stavat inscì bèn departì. Andà a tö una extracomunitaria de vint'ànn de mén
NATALINO sì, ma l'è una brava dona...
GILDA alura, che prublema gh'è?
NATALINO l'è che mì a riessi minga a stacch adréé
GILDA perchè, induè che la và?
NATALINO a léé ga piaas a nà a balà, andà per negozi, giügà al bingo, andà nei risturaant
GILDA ciola! Anca a mì ma piaas
NATALINO e l'è in giir tütt ul dì
GILDA a fà?
NATALINO léé la dìss con le amiche e pö, quand riva sira l'è straca
GILDA ah! l'è anca straca?
NATALINO e, quand a rivi a cà, se vöri mangià un quajcòss, ma toca famal deparmì, perchè la dìss, che ga piaas minga cüsinà
GILDA e la fa nanca i mestéé de cà?
NATALINO per quèll sì. La cà la tegn neta, la lava, la stira
GILDA beh, almèn un quajcòss a la servìss. Ma vii d'acordi?
NATALINO per quell, sì! la ma dìss che la ma vöör bèn
GILDA e alura, indua l'è ul prublema?
NATALINO l'è che da un puu de téémp la và fö anca ala sira 14
GILDA e indua la và?
NATALINO a balà. Ma i primm voolt la rientrava a cà ai déés uur, pö ai vündas e pö a mezzanòtt...adèss a la riva anca ai do o ai tré...mì a cuminci a preocupàss
GILDA saria ura!
NATALINO ma gh'ìnn certi ròbb che capissi minga
GILDA esempi?
NATALINO ogni taant la riva cunt di bursètt nööv, scarp ala moda, sciarp...e capissi minga indua la va a tö i danéé
GILDA e ta séét minga bùn de dumandagal?
NATALINO certo, che ga 'l dumandi
GILDA e léé cussè che la dìss?
NATALINO che i danéé ga i a manda la sua mama e ul so pà
GILDA facil! E ti ta i cunòssat?
NATALINO mai vist! Nanca quand sèmm spusaa ìnn vegnüü chì
GILDA oh, poor fiöö! Ma sa che ta cunvegn dacch ul benservito e mandala fö di bàll
NATALINO già! Inscì a resti deparmì e ma toca dacch ul menteniméént
GILDA aluura dacch corda e tegnela. Urmai la fritada ta l'éét fada
NATALINO ma léé, la pensa che la ma fa i corni?
GILDA (ironica) nooo! Sa vééd che stà a cà tütt ul dì la sa stüfìss, pora dona. Pö, se la ta porta a cà bursètt, scaarp e altar ròbb senza cercàt danéé l'è tütt guadagn
NATALINO per quèll la ma cerca nagòtt. Anzi, un dì, l'a m'à purtaa a cà anca un bel majùn de lana
GILDA alura, mej de inscì! Tì, fa finta de nagòtt e lassa andà i ròbb cumè vöran. L'impurtaant l'è che la porta in cà un quajcòss
NATALINO la dìss?
GILDA ceert!
GINETTO (entra cin un pacchetto) sciura Gilda...
GILDA cussè che ta féét in giir ancamò?
GINETTO ù ritiraa ul pachètt dal sciur Rossi ma ma regordi pü a chi ma toca purtàll
GILDA oh, Santu Ciéél! Ala sciura Bossi, quela de via Roma
GINETTO e ul pachètt dela sciura Bossi a chi ga 'l duu?
15
GILDA Natalino, tegnum perchè mì a questchì a ga spachi la crapa! (sempre più alterata) al sciuur Rossi! Quèll del ristorante “Posta”
GINETTO e pudeva minga dimàl prima che l'era per ul risturaant “Posta”?
GILDA (c.s.) ma ul Rossi l'è vint'ànn che l'è cliéént
GINETTO sul pachètt sa pudeva scriiv “ristorante Posta” e minga dumà Rossi
GILDA (a Natalino) tirumal via dai öcc, se no a s'ciopi!
NATALINO sü, andèmm Ginetto, che ta 'l spieghi mì
GINETTO andèmm, andèmm (escono)
GILDA (sola) mì a 'l suu minga cume ù faa a tirà innanz la butega fina adèss cunt quii düü interdètt chì...(squilla il telefono) ah, sciuur Rossi...sì, sì a 'l riva sübit...ma, ma racumandi neh, che 'l ga dia nagòtt de beev che per incöö l'à già faa ul pieno! (commento musicale)
FINE PRIMO ATTO
16
SECONDO ATTO
Medesimo ufficio del primo atto. E' passato un anno, quindi qualche elemento scenografico sarà modificato. In scena Gilda, come sempre, indaffarata. Squilla il telefono.
GILDA sì? Buongiorno sciura Carla...che dica...cussè? Düü chili al posto di due trote salmonate...ma l'è roba de màtt...anche!? Un polpo al post de düü...a 'l suu pü indua sbàtt ul cò cun quii düü disgraziaa che gh'ù chì...va beh, ga mandi sübit a cambiaj...ah, va bèn inscì?...No, no, l'à faa bén a telefunàmm...va ben, che la ma scüsa, neh...grazie, sciura Carla...che la vegna a truvàmm che bevum un caferino insèma...grazie e che la scüsa ancamò. (appende e chiama forte) Gineeetto!
GINETTO (da fuori scena) 'sse gh'è?
GILDA vegn chì!
GINETTO (entra) che la disa
GILDA cussè che ta gh'éét purtaa ala sciura Carla?
GINETTO ul pèss
GILDA ma va!? Pensavi che ta gh'avevat purtaa un pulaster
GINETTO mì gh'ù purtaa ul pachètt che a 'l m'à preparaa ul Natalino
GILDA mandum chì ul Natalino
GINETTO va bèn (esce)
GILDA (tra sé) se duu minga fö de màtt mì, va pü nessün
NATALINO (entra) la gh'à bisögn?
GILDA se ta ciami l'è perchè gh'ù bisögn
NATALINO che la disa
GILDA cussè che ta gh'ét mandaa ala sciura Carla
NATALINO quèll che la m'à scrivüü léé
GILDA e ta séét bùn de leeng? T'ù scrivüü due trote e tì a ta ga n'éét metüü düü chili
NATALINO eran pinìn e ga n'ù metüü quatar
GILDA e pö ù scrivüü düü polpi e taga n'éét daa vün
NATALINO l'era gròss e n'ù metüü dumà vün
GILDA gròss e pinìn! Insomma ta gh'éét sempar resùn tì. Guarda che l'è un puu de méés che anca tì a ta batat la fiacca e che ta ma na cumbinat de tütt i culuur, neh!
NATALINO verameent l'è un periodo un puu muvimentaa
GILDA se féét cussè? 17
NATALINO per ul trasloco. Ga l'ù dii che gh'èmm cumpraa un apartamentìn
GILDA te faa bèn. E chi l'à intestaa?
NATALINO a tütt e düü. Léé l'à metüü l'anticip e mì ù faa ul mutuo
GILDA ma se la lavura minga, indua l'è andada a tö i danéé?
NATALINO ga i ànn daa i so paréént
GILDA mah! Misteri della vita
NATALINO e adèss, a sùmm là a mètt a post la cà e pö, apena podum sèmm in giir a cumprà l'aredaméént
GILDA anca l'aredaméént! Tütt nööf?
NATALINO ceert! La vurüü cambià tütt; divan, pultron, lett, cüsina
GILDA heilà! Tütt alla grande, è?
NATALINO anca la lavatrice e la televisiùn gh'èmm cambiaa
GILDA anche? Ma la và ancamò in giir?
NATALINO ceert. Lè sempar in giir a fare compere, a guardà i negozi, a fa la spesa, truvà una quaj amiisa...
GILDA ah! Una quaj amiisa!? E ala sira?
NATALINO cumè prima. La porti de chì, de là e pö, tanti voolt a vuu a töla in cà de una sua amisa del so paéés...perchè léé, la gh'à minga la patente
GILDA per quèll, la t'à cumpraa anca la machina növa?
NATALINO già. Inscì, mì la scarozzi in giir
GILDA anca de nòtt?
NATALINO anca de nòtt
GILDA ah! Beh, alura, anca ti a ta féét una bela vita?
NATALINO podi minga lamentàmm; summ un puuu stracch ma stuu mej de prima
GILDA e ta sa vestissat anca mej; a ta vedi püsséé cüraa
NATALINO l'è vera. La ma cumpra sempar camiis, majuni, calzùn, scaarp...a léé ga piaas vedèm in urdin
GILDA ma disi...Natalino...ma, ogni taant...ta vegn minga un quaj suspètt?
NATALINO de cussè?
GILDA de cussè, de cussè! Ma indua la va a tö tütt sti danéé?
NATALINO l'è vera. Ogni taant ma 'l dumandi ancamì
GILDA e perchè ta ga 'l dumandat minga a léé?
NATALINO ga l'ù dumandaa 18
GILDA e léé cusse che la t'à dii?
NATALINO che l'à vendüü di terén nel so paéés e che l'à ereditaa da un so ziu una barca de danéé
GILDA alura l'è un'ereditiera?
NATALINO inscì la dìss
GILDA e un'ereditiera, la vegn chì in Italia e la ta spusa tì?
NATALINO perchè, a 'l po' minga vèss?
GILDA beh, ga sarja anca de mej. Se füss in tì, a staria un puu atéént
NATALINO a cussè? A mì ma va bén inscì. Inn düü ànn che summ spusaa e la mia vita l'è sempar migliurada
GILDA sì, però ta séét sempar stracch, cun la crapa pel'aria e anca püsséé nervusètt. Guarda che un quaj cliéént ma l'à già dii, neh!
NATALINO la gh'a resùn ma, cume ù già dii, ìnn cambiaa tanti ròbb
GILDA beh, cerca de minga esagerà e sta atéént a quèll che ta féét e supratütt a quèll che la fa léé
NATALINO léé chi?
GILDA oh, cara Madona, ta séét propi düür de cumprendonio
UBALDO (facendo capolino) l'è permèss?
GILDA (tra sé) ecu, mancava anca quastchì! (forte) che 'l vegna avanti, sciuur Ubaldo. (a Natalino) Tì va püür de là
UBALDO (entra) sì, anca perchè gh'è géént che fa la fila e ul Ginetto cunt ul garzun ìnn dréé a fa un casòtt dela malura
NATALINO alura vuu (esce)
GILDA oh, sciuur Ubaldo, cussè che gh'è de nööf?
UBALDO de nööf a gh'è nagòtt. Tütt de vècc
GILDA ma cussè che gh'è capitaa, che l'è un quindass dì che 'l vedi minga
UBALDO che ma na parla minga, de tütt i culuur!
GILDA m'ànn dìì che 'l stava minga bén
UBALDO altroché! U' ciapaa una broncopolmonite
GILDA adiritüra!
UBALDO e tüta colpa dela sua tusa
GILDA dela mia tusa!? Ma cussè che 'l dìss?
UBALDO certo. Colpa del pianta che la gh'à regalaa al me fiöö
GILDA che pianta?
UBALDO una pianta: quii cunt i ramm e i föj, ì à mai vist? 19
GILDA si che ì ù vist. Ma ù mai savüü che i piaant fànn vegnì la broncopolmonite
UBALDO düü méés fa, al cumpleànn de l'Italo, sona ul campanèll, vuu a dervì e vegn dentar vün cunt una pianta che a momenti a 'l ma cascia un ràmm in di öcc; una pianta che la sarà stada alta düü metar. Mì a ga dumandi: “ma indua a 'l và cun quela pianta, lì?” e lüü a 'l ma dìss: “L'è chì che 'l sta ul sciuur Bellotti Italo?”. “L'è ul me fiöö.” ga disi. “E alura l'è per ul sò fiöö!” E ma la pianta lì. “Ma ul me fiöö a'l m'à minga dìì che l'à cumpraa una pianta” e quell là 'l ma dìss: “Infati, l'à minga cumprada, ga l'ànn regalada”. “E chi ga l'à regalada?”. “Cara ul me sciuur, la nòssa l'è una ditta seria e podumm minga fà nòmm”. “ma che pianta l'è?” Ga dumandi. “L'è un filodendro, una pianta trupicaal americana. Bonasira” E 'l va via. Püsséé tardi, quand gh'è rivaa a cà l'Italo e 'l vééd la pianta, a 'l dava fö de màtt dala cuntentézza e mì ga dumandi: “Ma chi l'è che t'à mandaa sta pianta da l'America?”. “Alice, per il mio compleanno
GILDA la mia tusa!?
UBALDO esattamente!
GILDA che bel pensiéér
UBALDO propi un bel pensiéér! Da quèll muméént ù finii de viif
GILDA adiritüra!?
UBALDO ma meteva a fümà una sigarèta e lüü, a 'l saltava sü: “ma papà, lo sai che il fumo fa male al filodendro?”. “Fa male al filodendro? E chi è che l'à dìì?”. “l'ò letto sul libro del “Pollice verde”: blocca il processo di formazione della clorofilla!” Inscì, per fümà, ma tucava andà al cèss. Pö, ù cuminciaa cun l'insonnia.
GILDA perchè, la pianta la faseva minga durmì?
UBALDO sa pudeva minga serà sü i gelusìì perchè il filodendro, all'alba, a 'l duveva prendere il primo sole; e mì, che sùmm abitüaa a durmì al scüür a reüssivi pü a ciapà sogn! Pö l'à cuminciaa a rivà ul frècc e l'Italo cussè che l'à faa? L'à seràà sü i caluriféér perchè: “Il caldo secco fa male al filodendro”. Un frècc dela malura e ma tucava tegnì sü ul paltò in cà e andà avanti e indréé a pestà i pè per minga faj cungelà. E ga disi minga quand al filodendro a ga vegniva una quaj föja gialda; l'Italo a 'l sa incazzava cun mì e 'l ma diseva: “Tu l'hai toccato! Tu c'hai fatto qualcosa! Tu hai fumato mentre ero fuori! Insomma, una vita de ladar
GILDA e cussè che l'à faa?
UBALDO cussè che ù faa? Un bèl dì, ma summ rott i bàll e invece de inafià ul filodendro cun l'acqua, l'ù inafiaa cun la candegina
GILDA oh, bestia!
UBALDO ul dì dopu, l'era bel e moort e mì, ù cuminciaa a viif
GILDA chissà ul sò fiöö?
UBALDO l'era disperaa; ma mì pudevi durmì, fumà e pizzà i caluriféér 20
GILDA a savevi nagòtt, mì
UBALDO ma la sua tusa, sì
GILDA e cussè che c'entra la broncopolmonite cunt ul “filodidentro”?
UBALDO una matina, apena finii de fa una bela docia calda, a vegni föra dal bagn e cussè che vedi?
GILDA un altar “filodidentro”?
UBALDO no, un abete rosso. E tütt i finestar spalancaa cunt un'aria curéént che la faseva dundulà tütt i lampadari. E ul me fiöö che 'l vusava cuntéént: “Hai visto che bello? Alice ha saputo che è morto il filodendro e mi ha regalato un abete rosso. E pensa che potrai fumare perchè ho letto sull'enciclopedia che la clorofilla dell'abete si produce lo stesso! Solo che bisogna sempre tenere aperte le finestre perchè l'abete ha bisogno di molta aria!” Uhé, mì seri lì tütt caald per la doccia, cunt indòss dumà un sügamàn, in mèzz ala curéént gelada a m'è vegnüü una brocopolmonite che se riva minga sübit ul dutuur Pertusini a fàmm i puntuur, a fasevi la fìn del filodendro
GILDA l'à passada propi bela. Mì a savevi nagòtt
UBALDO ecco, adèss la sà! Ma saria ura che la sua tusa la sa tira fö dal cò ul me fiöö. Ghe l'ù già dìì mila voolt che vöri minga vedèla in giir e che tra i due non potrà esserci futuro
GILDA e cussè che c'entri mì? Che ga la disa lüü
UBALDO al me fiöö ga l'ù già dìì
GILDA e cussè che 'l gh'à rispundüü?
UBALDO che è solo un'amica. Ma amisa incöö, amisa dumàn, i ròbb diventan tròpp spèss e sa fa svéélt a fa ul patatràch!
GILDA per quèll, ancamì ga l'ù dìì ala mia tusa de lassà péérd st'amicizia ma léé la dìss de minga preucupàss che intaant l'è intranàà cumè una càvera
UBALDO chi?
GILDA ul so fiöö
UBALDO cume la sa permètt? La sa che il me fiöö c'à un fior fiore di pretendenti?
GILDA (si accendono gli animi in crescendo) ma paar minga a mì
UBALDO gh'è la tusa de l'avucàtt Bassi che la ma dumanda de lüü tütt i dì
GILDA la vanzerà un quajcòss
UBALDO e anca la tusa del conte Prosdocimi la telefuna ogni muméént
GILDA la vörerà una quaj pelizza gratis
UBALDO e che la sa regorda che il me fiöö l'è....
GILDA l'è ingegnéér! Urmai la sàn tütt i sàss! e la mia tusa l'è avucàtt 21
UBALDO ma lè tusa de una pessàta!
GILDA e 'l so fiöö, de un pelizzéé falìì!...O quasi!
UBALDO l'è inütil che la insista. Questo matrimonio non s'à da fare!
GILDA sùmm mì che a 'l disi. Misc'àss cunt géént cumè vialtar gh'è dumà de pèèrd. E adèss che 'l ma faga ul piasè de andà nela sua butega che mì devi lavurà
UBALDO che la guarda che la mia l'è minga una “butega” l'è una pellicceria; la pellicceria più signorile della città
GILDA Una volta! Adèss, da ànn, l'è in discesa libera. L'è sempar là, deparlüü a guardà fö dala porta a vedé se vegn un quaj cliéént. E l'è inütìl che la mètt giò düra, perché mì a vedi tütt
UBALDO cussè che la vöör vedé léé? Che l'è sempar chì a fa cüünt in mèzz ala spüzza de pèss
GILDA una spüzza de pèss che réénd e aumenta ul fatturato. E lüü, ìnn vint'ànn che 'l cambia pü la machina e l'è sempar in giir cun quèla carèta
UBALDO l'è una Jaguar, neh!
GILDA bela roba! Tüta rügina e piena de gibòj del teemp de “Carlo Cudiga”!E pö, a 'l gh'à sü sempar i stèss vestii e, se una volta al cumprava aragoste e orate, adèss a 'l mangia dumà sgombri e sardìn e, ul so fiöö, a 'l m'à dii che 'l mangia anca la crapa e la cùa di pèss
UBALDO sono le parti più saporite
GILDA ga l'ù sempar dii ancamì che ìnn i paart püsséé bòn ma lüü, a 'l sa regorda cussè che a 'l ma diseva? “Tutta roba rozza, rozza! Mangiare da contadini!” e adèss, l'à cambiaa idea?
UBALDO (stizzito) sì! U' cambiaa idea. E aluura?
GILDA e alura che 'l vaga fö di bàll che ma tuca lavurà
UBALDO ecco, proprio un linguaggio da scaricatrice di porto
GILDA mej che vèss cunt i pèzz nel cü
UBALDO ecco, bel linguaggio! Ma si ricordi che la signorilità e la classe non si comprano
GILDA che 'l sa tegna la sua signorilità e 'l sparissa
UBALDO mì sparissi, ma la sa regorda che vöri pü vedé in giir la sua tusa
GILDA sarà fatto!
UBALDO e che ga vegna minga in méént de ragalà ancamò una quai pianta
GILDA ga mancheria anca quèla
UBALDO e che la distürba pü ul me fiöö perché l'è dréé a dà la tesi a l'università
GILDA se 'l và minga via a ciapi un merlüzz e ga 'l duu süla crapa 22
UBALDO a vuu, a vuu
GILDA e alura che 'l vaga
UBALDO e che la sa regorda quèll che gh'ù dìì, neh!
GILDA (urlando) che 'l vaga però!
UBALDO prima, però, a cumpri un chilu de sardìn
GILDA che 'l cumpra quèll che 'l vöör ma che 'l sa tira via dai öcc!
UBALDO alura a vuu! (esce)
GILDA (sola) Santo Cielo, che piöda! A 'l m'à faa vegnì un blòcch al stomich...(da uno scaffale prende una bottiglia di grappa) m'è restaa chì ul cafélàtt e la briosc...(tracanna qualche sorso) un bèll grapìn a 'l fa digerì...disgraziaa...ma ga la fuu vedé mì “la signorilità” e “la classe”... (digerisce) ecu, sa vééd già l'efètt...(beve ancora) vegnì chì ala matina a fàmm ciapà rabbia...
ALICE (entra) ciao mamma
GILDA (sorpresa cerca di nascondere la bottiglia) cussè che féét in giir?
ALICE cos'è quella bottiglia?
GILDA che butiglia?
ALICE quella che hai lì dietro
GILDA ah, questa! L'è una medisina
ALICE medicina!? Sembra una bottiglia di grappa
GILDA (riponendo la bottiglia nello scaffale) sembra! Ma l'è un sciròpp per la tòss...ma cussè che ta féét in giir?
ALICE passavo e sono entrata a trovarti. Ma ho visto di là, in negozio, il signor Ubaldo
GILDA bèla roba!
ALICE mi sembrava imbronciato
GILDA che 'l vaga al diavùl
ALICE perché, cosa t'ha detto?
GILDA l'è vegnüü a menamela cunt la storia dei piaant e dela broncopolmonite. Ta l'avevi dìì mì de minga regalacch nagòtt
ALICE ma se sei stata tu a consigliarmi di regalare a Italo quelle piante
GILDA mì!?
ALICE già! Non ti ricordi? Hai detto che una pianta sarebbe stato un regalo duraturo e sarebbe senz'altro piaciuto
GILDA cun quèll che ìnn custaa. Ma almén ìnn servii a un quajcòss
ALICE a cosa? 23
GILDA a facch vegnì una bela broncopolmonite a quèll rimbambii del so pà. A ma vegn perfina vöja de regalacch una bela pianta carnivora che 'l ga magna un quaj brasc
ALICE ma perché ce l'hai così con lui?
GILDA l'è lüü, che ga l'ha cun mì. Tütt i voolt l'è scià cunt la solita menada che 'l vöör minga che il suo Italo frequenti te, che la sua famiglia l'è di nobili origini, che noi siamo “pervegnüü”
ALICE cosa?
GILDA eh, insomma, quii che vegnan sü dal nagòtt
ALICE “parvenu”
GILDA quèll che l'è! Ma tì, ala fìn, cunt stù fiöö, cussè che ta gh'éét intenziùn de fa? L'è püsséé de un ànn che giruff in giir e cumbinuff mai nagòtt
ALICE beh, sai...
GILDA sai un bèl nagòtt! Saria ura de svegliàss o se no, lassa pèèrd
ALICE come, lascia perdere?
GILDA ma ta séét sicüra che 'l vaga bén per tì?
ALICE perché?
GILDA a mì, a 'l ma paar un puu indurmentaa. Ti, cara tusa, a ta gh'avariat bisogn de vün un puu svegliu, che 'l ta faga pruvà un puu de...cume sa dìss...un puu de emuziùn. Minga stà lì tütt ul dì a l'uratori, al centru suciaal, davanti al compiuter o indurmetàss a sentì müsica classica
ALICE ma non capisco
GILDA non capisco, non capisco! A 'l paar un bambulòtt che 'l parla dumà de libar, de interdètt...
ALICE “interdètt”!?
GILDA quèll del cumpiuter
ALICE internet!
GILDA internet o spuurch, ìnn tütt bàll che capissi nagòtt. Mì a 'suu dumà che tì, ala tua età, a ta gh'éét bisogn de un òmm
ALICE perchè, Italo, non è un uomo?
GILDA per l'anagrafe sì. Ma mì intendi vün che...che a slunga un puu i màn, che ti faccia sentire donna, che 'l ta desidera
ALICE ma cosa dici?
GILDA cosa dico? Ma mì, a va vedi lì sempar cun la manina nella manina, un qualche bacetto, una carezzina ogni taant
ALICE è un po' timido 24
GILDA timido, timido! Intaant ul teemp a 'l passa
ALICE ma io, mamma, volevo dirti che...
GILDA tusa mia...dovreste essere più...cume dì...più intraprendenti...
ALICE ma veramente...
GILDA insomma, ma a 'l ta mai saltaa adòss?
ALICE e perchè dovrebbe saltarmi addosso?
GILDA ma sai che ul tuo povero papà, mi strappava i vestiti
ALICE che violento! E perché?
GILDA per il desiderio! Ma ta capissat minga? Stavum minga lì a durmì cume vialtar
ALICE veramente, mamma, io arrivo dal medico
GILDA dal medico!? Perchè, ta stéét minga bèn?
ALICE no!
GILDA cussè che ta gh'èèt?
ALICE ho un senso di nausea
GILDA sarà un puu de influenza
ALICE no! Sono incinta
GILDA (basita, frastornata, interdetta, confusa, dopo una lunga pausa) cu...cussè che te dìì?
ALICE hai capito bene; sono incinta
GILDA de chi?
ALICE di Italo
GILDA (prende la bottiglia di grappa e tracanna) ma cum'è che l'à faa?
ALICE come?
GILDA no, disi...a 'l pareva minga...ma ta séét sicüra?
ALICE me l'ha detto il medico (squilla il telefono)
GILDA (risponde) no, niente pesce! Siamo chiusi. (appende e si rivolge ad Alice) ma...ma Alice, mì a credevi minga
ALICE eppure è successo
GILDA alura l'è minga inscì indurmentaa
ALICE no, proprio no
GILDA ma lüü, lo sa?
ALICE gli ho telefonato
GILDA e adèss? 25
ALICE adesso, cosa?
GILDA chi ga la dìss al so pà?
ALICE questo è il problema
GILDA che prublema e prublema. Ga 'l disi mì; e vöri vedè se a 'l gh'à ul curàgg de dìmm un quajcòss
ITALO (entra trafelato) Alice!
GILDA t'el chì ul mandrillo!
ITALO (ad Alice) ma è sicuro?
GILDA certo che è sicuro! Altar che andà al centro sociale e a l'uratori. Chissa indua sa imbuscavuff vialtar düü
ITALO (ad Alice prendendole le mani) sei contenta?
ALICE sì!
ITALO anch'io!
GILDA anca mì! Ma ga sarà un quajvün che 'l sarà minga taant cuntéént
ITALO ha ragione! Chissà che tragedia
GILDA non preoccupatevi che ga pensi mì. Piütòst cussè che farii adèss?
ALICE in che senso?
GILDA nel senso che sii tütt e düü disucupaa e senza cà
ITALO casa mia è grande e ci staremo
GILDA e la mia l'è püsséé granda dela tua. Quindi starii a cà mia; vurerii minga stà in cà cun quèll tossich del tò pà?
ALICE vedremo di trovare un accordo
ITALO io cercherò un lavoro come ingegnere, nel frattempo, potrò stare in negozio con mio padre
GILDA inscì a ta crepat de fàmm cun tüta la famiglia
ALICE anch'io cercherò di fare praticantato in qualche studio d'avvocati
GILDA sì, cun quèll che pagàn quii lì! A ta gh'éét de dagan tì a luur per fa esperienza e pö, chi l'è che ta ciapa incinta? (squilla il telefono, risponde velocemente e riappende) Siamo chiusi per malattia! (rivolta ai ragazzi) sü, adèss fasemàss minga la crapa e cerchèmm de risoolv la sitüaziun...dunca, a gh'èmm téémp almèn sètt o vòtt méés per urganizzàs e sistemà i ròbb. Primo passo lè avisà ul tò pà
ITALO possiamo aspettare un po' di tempo
ALICE con calma e tatto potremo farglielo sapere
GILDA tolto il dente, tolto il dolore! L'è inütil péérd téémp
ITALO potrei prepararlo io 26
GILDA no! Ga pensi mì. Adesso andate là in negozio e me lo mandate qui che ci parlo io
ALICE mi raccomando, cerca di usare i toni giusti
ITALO signora, sa come la pensa mio padre
GILDA non preoccupatevi, saruu diplumatica
ALICE conoscendoti...
GILDA cussè che ta vött cunòss, tì. Mì a saruu calmissima
ITALO ma lui no
GILDA a 'l faruu ragiunà mì. Adèss andii, andate a ditegli che ci devo parlare
ALICE va beh! Allora andiamo
ITALO andiamo. Arrivederci signora
GILDA sì, sì, arrivederci! (spingendoli fuori) andéé, andéé...(i due escono. Sola) ga mancava anca questa...ma l'è mej inscì, se no a sa disciulavan pü...sarà bèn tirà giò un puu de ricostituéént... (tracanna un un po' di grappa)
GINETTO (entra all'improvviso facendo sussultare Gilda mentre sta bevendo) sciura Gilda!
GILDA (spruzzando la grappa) cussè che gh'è?
GINETTO s'è sbüsaa la biciclèta
GILDA (infuriata ripone la bottiglia ) l'è la manéra de entrà, senza picà la porta?
GINETTO l'è verta
GILDA la sa pica stèss, quand sa entra in ufizi. Pudevi vèss chì in müdanda! Cussè che ta vörat?
GINETTO gh'è la biciclèta sbüsada
GILDA e alura? Ta vöreréét minga che vegna là a cambiàtt la goma
GINETTO devi andà a fa i cunsègn
GILDA vàn a pè
GINETTO ul giir l'è luung
GILDA alura vàn dal ciclista a fala giüstà e rumpum minga i bàll che a gh'ù altar prublemi de risoolv
GINETTO aluura a vuu (esce)
GILDA và a fàss benedì! (rivolgendosi fuori scena) e fermàss minga cunt ul ciclista a l'usteria, che quèll lì l'è peeg de tì...(scartabellando delle pratiche sulla scrivania) vardéé chì i ròbb che gh'ù de fa...ga mancava anca la biciclèta sbüsada...e quéla là incinta...a 'n vedarèmm di bej...
27
UBALDO l'è permèss?
GILDA (forzatamente gentile e mielosa) oh, sciuur Ubaldo! Che 'l vegna, che entri pure...che 'l sa comuda (gli porge una sedia accanto alla scrivania)
UBALDO (stranito si accomoda) grazie
GILDA cumè che a 'l stà?
UBALDO (c.s.) mì a stuu bèn ma...sèmm apena vist
GILDA ha, sì!? Ma paar passàà inscì tantu téémp
UBALDO ma sciura Gilda, l'è sicüra de sta bén?
GILDA mì, sì! Perchè?
UBALDO la ma paar un puu strana
GILDA a 'l bééf un quajcòss?
UBALDO mah! Cussè che la gh'à chì?
GILDA nagòtt!
UBALDO e alura cussè che la vöör bééf?
GILDA gh'è ul bar visìn, no!
UBALDO ah, sì! Alura bevi un bèl cafferino
GILDA sarja mej una camamèla
UBALDO perchè? A mì ma piààs ul cafè
GILDA ma ul cafè a 'l fa vegnì ul nervuus
UBALDO a mì no
GILDA va beh! Vada per il caffè...(chiama forte) Ginetto!
NATALINO (da fuori) l'è andaa dal ciclista
GILDA alura vegn tì! (a Ubaldo) quèl Ginetto lì, a l'è sempar in giir
UBALDO se 'l gh'à de fa i cunsegn
NATALINO (entra) la gh'à bisogn?
GILDA và al bar e porta chì du camamèll
UBALDO ma mì vöri un cafè
GILDA l'è sicüür?
UBALDO sì! U' mai bevüü una camamèla in vita mia
GILDA (a Natalino) alura porta chì düü cafè
NATALINO ma gh'è là di cliéént
GILDA alura manda ul garzùn
NATALINO va bén (esce) 28
GILDA alura, sciuur Ubaldo...cussè gh'è de nööf?
UBALDO cussè la vöör che ga sia, nagòtt
GILDA e alura perchè l'è vegnüü chì?
UBALDO ma se l'è stada léé a ciamàmm
GILDA ah, sì!?
UBALDO ul me fiöö, (rimarcando) che l'era insema ala sua tusa, a 'l ma dìì che la duveva parlàmm
GILDA già!
UBALDO a quanto pare, ìnn ancamò insema. Speri che la gh'abbia dìì un quajcòss
GILDA altroché! Ga n'ù dii de tütt i culuur
UBALDO brava!
GILDA gh'ù dii che l'era ura de mucala lì
UBALDO bene!
GILDA ...che ul so fiöö a 'l gh'à de pensà ala sua carriera...
UBALDO giusto!
GILDA ...che la mia tusa la po' minga pretéénd de frequentà ambiéént diveers da cume l'è cressüda...
UBALDO esatto!
GILDA ...che ul so fiöö a 'l gh'à tante pretendenti in giir...
UBALDO precisamente!
GILDA ...e che luur...
NATALINO (entra) permèès!?
GILDA ah, ecco i caffè! Metai chì
NATALINO (posa le tazzine sulla scrivania ed esce) ecco fatto!
GILDA (a Ubaldo alzandosi a prendere la bottiglia della grappa) a ga metùm una cureziùn?
UBALDO de cussè?
GILDA de grapa! Gh'ù chì una butiglia che ù sequestraa al Ginetto
UBALDO no, grazie. A mì a 'l và bèn inscì
GILDA mì invece, un gòtt a ga 'l mèti... (corregge il caffè e lascia la bottiglia sulla scrivania) aiuta la digestione
UBALDO ma l'è matina
GILDA sì, ma gh'ù un quajcòss sül stomich che ma tuca mandà giò...(tra se) o mej...tirà sü 29
UBALDO (che ha sentito) oh, bestia! La vörerà minga stà màà chì?
GILDA ma no...stuu benissim
UBALDO e cussè che la gh'à? La ma paar un puu strana
GILDA sa trata de i nòss fiöö
UBALDO perchè, cussè che gh'ànn? Ga l'à minga dìì anca léé de pü frequentàss?
GILDA sì, ma...
UBALDO “ma” cussè!? Che la tira minga scià bàll, neh! U' dii che l'è una storia che la gh'à de finì e basta!
GILDA per lüü l'è facil
UBALDO basta che sa vedan pü
GILDA mì ù tentaa de dìgal...ma luur...
UBALDO luur, luur! Luur a gh'ann de fà quèll che disum nümm
GILDA ma ìnn magiorenni
UBALDO (scaldando gli animi, sempre in crescendo nelle prossime battute) tirèmm minga scià bàll! Non transigo!
GILDA (idem) a 'l pò minga ubligà düü fiöö che gh'ànn quasi trent'ànn a fà quèll che 'l vöör lüü
UBALDO ecu! La vééd che léé la ga tegn la corda!
GILDA mì a tegni nessüna corda. Cerchi de vèss ragiunevula
UBALDO l'à mai ragiunàà in tüta la vita e la vöör ragiunà adèss?
GILDA séént chi parla! Cussè che 'l gh'à dééntar in quela crapa lì?
UBALDO quii fiöö lì vànn fermaa, prima che süceda un patatràch!
GILDA ul patatràch l'ànn già faa. L'è incinta!
UBALDO (bloccato) chi?
GILDA cumè chi!?
UBALDO (confuso) ul me Italo?
GILDA (veemente) la mia tusa la 'speta un fiöö!
UBALDO (interdetto s'accascia sulla sedia) da chi?
GILDA dal so fiöö!
UBALDO (come in trance prende la bottiglia di grappa e ne trangugia qualche sorso) po' minga vèss...
GILDA perchè?
UBALDO (c.s.) l'Italo a 'l fa minga certi ròbb 30
GILDA quèll disgraziaa lì, a 'l gh'è saltaa adòss. Mì a ga 'l disevi sempar de stà luntàn dala mia tusa, ma lüü, niente. L'è tüta colpa sua!
UBALDO (tra sé) sùmm ruvinaa
GILDA per quèll a l'è un pèzz che l'è in ruvina
UBALDO (c.s.) cussè che fuu, adèss?
GILDA cussè che 'l vöör fa? I fèmm spusà e basta
UBALDO mai! Cussè che diserà la géént? I mè amììs...i mè cliéént...
GILDA e lüü, a 'l sa preocupa ancamò de quèll che dìss la géént? Che 'l faga minga riid! I so cliéént e i so amììs “dell'alta società”, ìnn già ànn che ga fànn la bela facia davanti e, ai spàll, sa la rìdan. Da quaand i so afari vàn màà la suportan e, la vuus che gira in cità, l'è quèla che l'è in ruvina e gh'ànn cumpassiùn. E, i so, disèmm amiis, ìnn tütt lì cumè scurbàtt a spetà ul culp de grazia
UBALDO (vinto) e questu l'è ul culp de grazia!
GILDA se füssan dumà questi i prublemi. Una nuova vita darà vita nuova anca a nümm. Ga sarànn tanti prublemi, ma i problemi darànn nuovi interessi e sudisfaziùn a tütt; basta minga lassàss andà e cumbàtt. Combattere cume l'à fàà la Gilda fina adèss. Sü, mò brindèmm cunt un bel grapìn a andèmm dai nostar fiöö (versa della grappa nelle tazzine del caffè)
UBALDO ma mì ù mai bevüü la grapa! Solo whisky, champagne o armagnac
GILDA sarà mej che a 'l sa abitua ala grapa, roba genüina, sana e la custa de mén. Alla salute!
UBALDO alla salute! (bevono).
FINE SECONDO ATTO
31
TERZO ATTO
Stesso ufficio un anno dopo. L'ambiente è più ordinato, pulito, modernizzato cin un computer e, alla scrivania, indaffarato al telefono, elegante e spigliato c'è Italo.
ITALO ...ma certo caro amministratore, come sempre pensiamo noi alla distribuzione nelle varie sedi...sì, mi mandi una mail con le quantità ed il luogo di ogni consegna...ma sì, il nostro furgone sarà puntuale...dunque: (annota) un quintale di trote salmonate...sessanta chili di frittura mista...una trentina di chili di merluzzo in tranci...per questa settimana basta così...va bene...sì, solito pagamento a trenta giorni data fattura...d'accordo dottor Angeletti, ci sentiremo giovedì prossimo...grazie... e saluti la sua signora (appende e chiama)...papà!
UBALDO (entra abbigliato con il grembiulone sopra una pesante maglia dolcevita, dei guanti di plastica e gli stivali gialli di Natalino) mi hai chiamato?
ITALO sì! Prepara questa consegna...(gli passa un foglio) più tardi arriverà la mail dove indicherà la distribuzione
UBALDO sto preparando ancora la consegna dell'ospedale
ITALO quando avrai finito quella, prepara anche questa
UBALDO ma devo fare ancora quella della Casa di riposo
ITALO ancora!? Cerchiamo di darci una mossa
UBALDO huè! Guarda che mì a sùmm già esaürii, neh! U' mai lavuraa inscì in tüta la mia vita
ITALO (ironico) ci credo
UBALDO cumincia minga anca tì cumè la tua suocera
ITALO avrà le sue ragioni
UBALDO ecu! Anca tì, cuntra de mì. Ta regordi che mì ù tiraa innanz un fior di pellicceria per trent'ànn
ITALO ma abbiamo dovuto chiuderla per fallimento
UBALDO l'è minga culpa mia, se sa vendàn pü de pelìzz e tütt metan sü la plastica
ITALO ma si vende più pesce, per fortuna
UBALDO e intaant mì sùmm chì che spüzzi cumè un merlüzz. L'altra sera, seri a fa una partida de bridge cunt di amiis che sa guardavan in giir e tirà sü cunt ul nààs; pö, ul Carlotti a 'l dìss: “ma non sentite uno strano odore?”...”sì” a 'l dìss ul Balzaretti: “sembra odore di mare, di salsedine” e ul Carlotti a 'l rispunnd: “vagamente, salsedine e ammoniaca”...insomma tüta la sira cun tütt i vari alüsiùn
ITALO e tu?
32
UBALDO fasevi finta de nagòtt
ITALO ma l'avrai fatta la doccia
UBALDO altroché! Tütt i siir fùù un'ura de bagn e ma mèti un litar de prufùmm ma l'è un uduur che ta và déént nela pèll
ITALO è solo un'idea. Quelli ti prendevano in giro
UBALDO ta disat?
ITALO ma certo! I tuoi vecchi, chiamiamoli amici, fanno di tutto per umiliarti. Ormai non fai più parte del loro mondo
UBALDO che sa la tegnan, alura! Vörarà dì che andrùù a giügà a scopa cunt ul Ginetto a l'usteria
ITALO sarà meglio. (risponde al telefono che squilla. Nel contempo Ubaldo si avvicina ad uno scaffale alle spalle di Italo e prende una bottiglia di grappa nascosta accuratamente; ne beve un paio di sorsi e la ripone) sì. Pronto!? Oh, buongiorno ragioniere...sì, per la mensa...dica...(prende nota) centoventi fette di platessa per domani e centoventi trote per martedì...OK, sarà fatto...a presto ragioniere...(appende e passa il foglio delle ordinazioni a Ubaldo) ecco, prepara anche questa consegna per la mensa della tessitura Stecchini
UBALDO ma vuoi vedermi morto? Mì, da solo non ce la faccio a fare tutto questo lavoro
ITALO come, da solo? Abbiamo assunto due nuovi banconieri, inoltre ci sono il garzone e il Ginetto, un autista per il furgone nuovo e mia suocera che sta alla cassa
UBALDO ecco! La po' minga stà léé a pesà ul pèss e lassàm mì ala cassa?
ITALO lo sai come la pensa
UBALDO già, la sa fida minga a fàmm manegià i danéé. E adiritüra, adèss che la gh'è minga, la fa fà i scuntrìn al cumèss nööf. A pruposit, quand l'è che la riva? Gh'è de là ul Natalino che l'aspeta e che 'l vöör parlach
UBALDO arriverà a momenti
GINETTO (entra) sciur Ubaldo. Gh'è rivaa ul camion del grossista
UBALDO cumincia a scargàll
GINETTO deparmì?
UBALDO mì a gh'ù un puu de sciatalgia e ma fa maa la schèna
GINETTO caneta de vedàr! (esce)
UBALDO huej! Un puu de rispètt, neh! (a Italo) guarda tì, se l'è la manera de rispuund; ciapà dala caneta de vedàr da un ciucatéé simil
ITALO beh, è anziano. Non farci caso. Su, vai a dargli una mano e prepara le ordinazioni 33
UBALDO volete tutti il mio sangue!
GILDA (entra con Alice ed una vistosa carrozzina “inglesina” addobbata con pupazzi, uccellini appesi, fronzoli vari e diversi pacchetti reduci da shopping) eccoci arrivate!
UBALDO (mieloso con voce estasiata s'avvicina alla carrozzina) oh, ecco il nostro erede
GILDA erede de chi? A gh'è pooch de eredità da lüü
ALICE mamma! Non cominciare
UBALDO (senza reazione guarda nella carrozzina) ma cume l'è bèll
GILDA ceert che 'l sumea minga a lüü
UBALDO (c.s. con versetti infantili) picci, picccci, picci!
GILDA ma 'l vééd minga che 'l dorma? Che la lassa stà se no a 'l sa sveglia
UBALDO l'è tüta facia dei Bellotti
GILDA ga mancaria anca quèla!
UBALDO ma che la guarda ul nasìn, l'è tütt nòss. Ma paar dee vedé ul me Italo quand l'è nassüü
GILDA quand ìnn inscì pinìn ìnn tütt i stèss, tütt a gh'ànn ul “nasìn”. Ma che 'l guarda la buca, ul taj di öcc, tütt dei Poletti
UBALDO e i urècc!? Bej piscinìn e piàtt cume i mè
GILDA che 'l sa tegna i urècc ma, tütt ul rest l'è nòss
UBALDO e i cavèj!? Negar cumè un scurbàtt. Cume il me Italo
GILDA e adèss che la pianta lì cunt ul sò Italo e 'l vaga de là a servì
UBALDO (avvicinandosi ancora alla carrozzina) picci, picci, piccci!
GILDA ancamò! Che la lassa stà stu fiöö
ITALO su, papà, vai a preparare le consegne
GILDA ecu! Che 'l vaga a preparà i cunsègn
UBALDO vado, vado. (ancora rivolto al neonato in falsetto) ciau, belo, belo, bello del tuo nonnino
GILDA (sempre più seccata) e 'l và avanti! La tira sü già rimbambii, quèll pòòr disgraziaa de un fiulètt. Che 'l vaga de là!
UBALDO a vuu, a vuu
GILDA e alura che 'l vaga!
UBALDO vado! Però, prima ga porti un bèl regalìn
34
GILDA che regalìn?
UBALDO c'ho comprato un bèl balocco. Incöö a 'l cumpìss quatar méés
GILDA e cun che danéé, l'à cumpraa ul regalìn??
UBALDO li ho presi in prestito dalla cassa
GILDA questchì a 'l ma fà falì anca la pescheria
UBALDO per ul nevudìn sa po' fa una spesuccia, no?
GILDA cunt i so danéé sì, cunt i mè, no!
UBALDO che piöcc! (esce)
GILDA piöcc a mì?! Quèll lì, bisögna tegnìll luntàn dala cassa e dal fiöö, se no a 'l crèss rintrunaa cume lüü e restum anca a bulèta
ALICE mamma, smettila di trattarlo in quèl modo
GILDA a mì, ma fa vegnì ul nervuus
ITALO bisogna aver pazienza, signora Gilda. E' il primo nipotino
GILDA anca per mì, l'è ul primo nipotino ma fuu minga tütt quii scènn lì
UBALDO (entra con un enorme peluche) ecco il giochino per il mio bambino!
GILDA (dopo uno scambio di sguardi esterrefatti) questchì l'è màtt?
UBALDO (avvicinandosi alla carrozzina) quarda che bello ti da il nonnino
GILDA ma 'l vééd minga che l'è püsséé grand dela caruzzela?
ITALO papà, non esagerare
GILDA solit manìì de grandezza
ALICE si sta svegliando
GILDA (a Ubaldo) sü, sü, che 'l vaga de là che 'l stremìss anca ul fiöö
ITALO sì papà, vai a preparare le consegne
UBALDO adesso vado...(ancora con il bambino) picci...picci.. guarda l'animalone grosso grosso...
GILDA (spingendolo) alura, a 'l và a preparà i cunsegn, o no?
UBALDO a vu, a vu
GILDA alura che 'l vaga che l'à svegliaa anca ul fiöö
UBALDO vado (esce)
ALICE ecco, s'è svegliato
GILDA a 'l gh'avrà fàmm. Portàll a cà
ALICE sì, andrò a casa. Italo, mi accompagni?
ITALO va bene. Ti porto a casa e poi torno in ufficio 35
GILDA per adèss, stuu chì mì. Andate pure
ITALO a proposito, c'è di là Natalino che le vuole parlare
GILDA l'ù vist. Mandamal chì
ITALO va bene. Andiamo Alice
GILDA (avvicinandosi alla carrozzina. Molto tenera ed anche lei modificando la voce) ciao bello...vai a mangiare la pappa...tanta pappa buona...ghiri, ghiri, ghiri! Vardéé cume a 'l rììd...mangia tutta la pappona, neh! Così diventi bello e intelligente come la nonna...ghiri, ghiri, ghiri!
ALICE e poi hai da dire del signor Ubaldo
GILDA mì sùmm una dona!
ALICE e che differenza fa?
GILDA che a vedé i oman a fa certi smancerii ma fànn vegnì ul fùmm ai öcc
ALICE (a Italo) ha sempre ragione lei. Andiamo Italo
ITALO sì, andiamo. A più tardi, signora
GILDA va bèn! (rimboccando la copertina) e tiracch sü la querta prima che 'l ciapa un culp de frècc...ciao neh, piccolino...biri, biri, biri! Guarda cume a 'l rììd
UBALDO (sulla porta) sciura Gilda
GILDA (seccamente) cussè gh'è, ancamò?
UBALDO gh'è chì ul Natalino
GILDA (c.s.) l'ù capìì! Che la faga vegnì avanti stu Natalino
UBALDO ga 'l mandi sübit (esce)
ALICE allora andiamo. Ciao
GILDA ciau. Sta atenta al basèll
ALICE va bene. (i due escono salutando a soggetto)
GILDA (sulla porta) e regordass de metacch dentar ala pappa almèn setanta gràmm di pesce liofilizzato. (vede Natalino) vegn, vegn avanti Natalino
NATALINO (entra con piglio sicuro, estremamente e pacchianamente elegante con abito scuro, esagerato nodo di una cravatta sgargiante, fiore all'occhiello, cappello tipo Borsalino, scarpe bianco-nere, occhiali da sole, guanti) l'è permèss?
GILDA bestia! Quasi a ta cunussevi nanca. Ta ma parat l'Al Capone (si siede) alura, cussè che ta ma cüntat sü?
NATALINO vurevi salüdala e ritirà i mè caart
GILDA ah, sì! (prende una busta e gliela porge) Ecu, chì gh'è déntar tütt quèll che m'à preparaa ul cumercialista
NATALINO grazie 36
GILDA però, ma dispiaas che ta sa siat licenziaa
NATALINO a mì no!
GILDA ma, disi, ta stéét bèn a cà?
NATALINO benissim! U' cambiaa tütt i mè abitudin
GILDA e cussè che ta féét tütt ul dì?
NATALINO ala matina, prima di déés, vundass uur, ma svegli minga
GILDA hueilà! Ta sa la ciapàt comuda
NATALINO altroché. Pö, andèmm a fa la spesa e cumprà un quajcòss in di negozi; pö, e turnumm a cà a mangià
GILDA e al dopumesdì?
NATALINO al dopumesdì, porti la mia miéé a lavurà
GILDA ah! A lavurà! E cussé che la fà de bèll?
NATALINO massaggi
GILDA ah! La fà massagg?
NATALINO sì. Ul mestéé che la faseva prima al sò paéés
GILDA ah, sì? La faseva la massaggiatrice?
NATALINO e la gh'à tanti cliéént
GILDA ga credi! Tütt òmm imagini?
NATALINO a 'l suu minga. Mì cunossi nessùn
GILDA e la guadagna una barca de danéé?
NATALINO podumm minga lamentàss
GILDA e tì, cussé che ta féét
NATALINO mì stuu al bar. U' cunussüü tanti amììs e giügum a caart. Pö ala sira andèm in traturia a mangià e pö la và ancamò a fà un quaj servizi
GILDA bestia! La fà anca I straurdinari?
NATALINO finché gh'è de lavurà
GILDA e tì?
NATALINO mì vuu ancamò al bar o al cinema; ma tanti voolt a stuu a cà a guardà la televisiùn finché la ma ciama per andà a töla
GILDA beh, gh'è minga de lamentàss...ma, a disi...te mai aprufundii, cussè che la fà, cume mai la guadagna inscì tanti danéé...
NATALINO mì no! Cussè che ma interessa a mì, quèll che la fà? L'impurtaant l'è che la porta in cà danéé. Mì, cara sciura, ù lavuraa una vita cumè un àsan senza vanzà un ghèll; levà sü ai séés uur dela matina e stà de dréé un bancùn in mèzz ai
37
pèss fina ai vòtt e, ala sira, stracch moort indurmetàss davanti ala televisiùn ai nööv uur. Che vita l'era? Senza un amììs, senza ul téémp de andà a l'usteria per un bianchìn. Adèss, l'è tüta un'altra vita e ma la godi
GILDA ma sì! Ala fìn ta féét bén anca tì. In fuund a ta vedi püsséé tranquìll, cuntéént, alegar. Ta ma parat ringiuvanii
NATALINO la gh'à resùn. La vita l'è una röda che gira. E, per mì, l'è girada dala paart giüsta
GILDA una röda che gira!? L'è vera. Ma minga per tütt la gira dala paart giüsta...va ben! Summ cuntenta per tì
NATALINO grazie. Adèss ma toca andà perché la mia miéé la ma speta in machina e gh'èmm de andà dal fiurista a tö una pianta de mètt in cà
GILDA cumpra minga il “rododidentro” o l'abete rosso, neh!
NATALINO cussè che ìnn?
GILDA piaant che fànn màà. Fànn vegnì la broncopolmonite
NATALINO adiritüra!?
GILDA altroché! Anca de péég
NATALINO terrò presente il consiglio. Che la stia bén sciura Gilda
GILDA anca tì
NATALINO grazie e arrivederci (esce)
GILDA (sola) mah! Sa na vedan de tütt i culuur...i massagg...(s'avvcina al nascondiglio della bottiglia di grappa e la prende)...sarà mej bévan un gòtt...(la bottiglia è vuota) oh, bestia! Ga n'è pü! Pussibil? L'ù apena cumprada...sarà minga staa quèl ciula de l'Italo? No, a 'l bééf nanca ul vìn a tavula...ta vörat vedé che quèl disgrazia d'un ciucatéé...(chiama forte) Ginetto! Ginetto, vegn chì!
UBALDO (affacciandosi alla porta) l'è andaa a fà i cunsègn
GILDA ma lüü, che l'è chì tütt ul dì, l'à vist per caas ul Ginetto entrà nel mè ufizi?
UBALDO mì no! Perchè?
GILDA perchè...perchè...ìnn afari mè
UBALDO gh'è sparii un quajcòss?
GILDA (sospettosa) cume 'l fà a savèll?
UBALDO la vedi inscì preucupada
GILDA gh'è sparii ul me ricostituente (mostrandogli la bottiglia)
UBALDO ma quela l'è grapa
GILDA chi ga l'à dìì?
UBALDO vedi la butiglia. L'è una butiglia de grapa 38
GILDA la tegni chì per i cliéént de riguaard. L'ù cumprada l'altar dì e l'è già vöja..e mì, a 'n meti dumà un gutìn nel cafè
UBALDO aluura l'è senz'altar lüü! Adèss che ga pensi, un para de voolt ma paar de avèll vist andà dentar in ufizi
GILDA disgraziàà! Apena a 'l riva a ga dùù mì una bela sturgiüda. (squilla il telefono) Pronto!...
UBALDO mì vuu de là e apena a riva ul Ginetto ce lo mado (esce)
GILDA sì? Dimmi Alice...come, non mangia il pesce liofilizzato?...lo sputa...e 'l piaang...ga mancaria che ul mè nevuud a 'l mangiàss minga ul pèss...messedalo con un po' di miele...ma sì, ul pèss cunt ul miéél ai fiöö a 'l ga piààs...magari metacch dentar anca un puu de furmagg de grana gratügiàà...ma cussè vött che 'l capissa? L'è tüta roba genüina...sì, va ben...dopo vengo io...ciau! (appende. Sente le voci concitate da fuori scena di Ubaldo e Ginetto che discutono animatamente) Cussè che sücééd? Vialtar düü, muchéla de litigà...e tì, Ginetto, vegn chì...cussè che gh'è de vusà?
GINETTO (entra seguito da Ubaldo) mì, l'ù minga bevüda la grapa!
UBALDO e alura, chi l'è staa?
GINETTO a 'l suu minga, mì!
GILDA (a Ubaldo) ma lü, chi l'è che ga dìì de parlà dela grapa cunt ul Ginetto?
UBALDO léé! L'à dìì che il Ginetto a 'l gh'à svujaa la butiglia de grapa che la tegneva nascunduda de dréé al scafààl
GILDA mì ù dìì de mandàmall chì quand a 'l rivava e che ga pensavi mì a dìgall
UBALDO e invece ga l'ù dumandàà mì
GILDA e lüü, chi l'è, per ciapà l'iniziativa?
UBALDO sùmm ul respunsabìl del negozi
GILDA che 'l cerca de minga slargàss tròpp, neh! Ma...(ripensandoci alle parole precedentemente dette) cumè a 'l savéva che la butiglia l'era de dréé al scafààl?
UBALDO (preso in contropiede) scafààl!? Che scafààl?
GILDA l'à dìì lüü prima! L'à dìì che ul Ginetto l'à svujaa “la butiglia nascundüda de dréé al scafààl” e mì, avevi minga dìì indua l'era
UBALDO mì!?
GILDA sì, lüü!
GINETTO sì! U' sentii anca mì
UBALDO mì ù dìì nagòtt
GILDA a 'l nega anca l'evidenza. Adèss ù capìì chi l'è ul ciuchetùnn dentar chì. Altar che champagne, armagnach e whisky; adèss va bén anca la grapa 39
ITALO (entra) ma cosa succede?
GILDA succede che ul tò pà l'à tracanàà tüta la grapa dei cliéént
ITALO grappa...clienti...non capisco
GILDA sü, Ginetto, vàn de là
GINETTO va bén (esce)
ITALO volete spiegarvi meglio
GILDA ta spieghi mì. Qui dietro, (indica lo scaffale) io tengo sempre della grappa per i clienti...
UBALDO sì, “per i clienti”! La béév dumà léé!
GILDA tààs!...e il tuo papà, quand ga seri minga, a 'l vegniva déént in ufizi e 'l m'à sciüsciàà una butiglia intrega in trii dì
UBALDO esagerata!
ITALO è vero?
UBALDO ma sì...un cichètt ogni taant
GILDA visto? L'à cunfessàà
ITALO papà, certe cose non si devono fare
UBALDO (sbotta) non si devono fare, non si devono fare! Mì, sùmm stüff! Podi fà nagòtt. Sùmm stùff de stà chì a fa l'òmm de fadiga in mèzz ala spüzza de pèss, stà chì a sentì cichètt e umiliaziùn perfina dal Ginetto, sùmm stùff de lavurà dala matina ala sira a cargà e scargà cassètt, sùmm stùff de dacch a reta a cliéént che rumpan i bàll...ga la fuu pù! Mì ma licenzi!
GILDA bestia! A 'l s'è incazzaa!
UBALDO io, cara la mia sciura, vengo da altri ambienti, altra educazione. Che se lo ricordi
GILDA ma regordi, ma regordi. Ma, anca per lüü, la röda l'è girada...e l'è girada dala paart sbagliada. Nela vita certi ròbb vànn preventivaa. Sa po' minga sta sempar sü a un piedistàll
UBALDO ma gh'è anca la dignità
GILDA ecu, bravu! La dignità. E la dignità l'è minga custruida sü l'esteriorità e sü quèll che vün a 'l vöör fa vedé o a 'l crééd de vèss. La dignità l'è avé rispètt per se stessi e per gli altri e capì che tütt a po' cambià e gh'èmm de mantegnì la cuerenza. E che 'l sa regorda che la dignità, la gh'à minga livelli sociali
UBALDO sarà! Ma mì a ga la fuu pü a stà chì. Ma piààs minga véénd i pèss
GILDA perchè? A 'l crééd che ai spazzìn ga piasa stà lì tütt ul dì in mèzz ala rüdera; ai bancari, stà de dréé a una scrivania e rumpass ul cò cunt inumar, ai camiunisti stà in giir tütt ul dì in mèzz al trafich? Ogni mestéé a 'l gh'à i sò pro e contro. Bisögna adeguàss 40
UBALDO e mì, a ma adegui minga
GILDA (a Italo) che crapa düra
ITALO mi sa che non c'è niente da fare
UBALDO senza pensare alla salute. Stà in pè tütt ul dì, m'è vegnüda la tallonite e la gotta; i mànn tütt screpulaa e i ung che sa spacan. Mì ga la fùù pü!
ITALO (a Gilda) sarà meglio parlargli del nostro progetto
UBALDO che progetto?
GILDA nagòtt, nagòtt!
UBALDO cussè che ma nascunduff?
GILDA lassa pèèrd
UBALDO no! Mì vöri savé cussé che gh'ì in méént
GILDA l'è una roba ancamò prematura
UBALDO de cussè che sa trata?
GILDA (evasiva) ma l'è un'idea che gh'avevi in méént
UBALDO che la disa, che la disa
ITALO su, signora, glielo dica
GILDA beh...iéér...
UBALDO (incalzante) iéér?
GILDA iéér...
UBALDO (c.s.) e cussé che l'à fàà?
GILDA iéér, l'era martedì!
UBALDO e aluura?
GILDA gh'era l'asta
UBALDO che asta?
GILDA ànn metüü a l'asta i lucaj dela pelizzeria falida
UBALDO i mè lucaj?
GILDA una volta! Adèss ìnn mè
UBALDO ìnn so!?
GILDA sì! Li ho comprati io
UBALDO (con slancio entusiatico) alura, podumm véérd ancamò la pelizzeria?
GILDA ga mangharia anca quèla. Inscì a saltumm in aria un'altra volta
UBALDO alura i à cumpràà per fà?
GILDA apriremo un ristorante 41
UBALDO ristorante!?
GILDA già! Un ristorante di solo pesce fresco
UBALDO ancamò pèss?
GILDA certo. Ul pèss a 'l và föra de chì e 'l và in padèla de là
ITALO bella idea, no?
UBALDO po' vess...e mì?
ITALO e tu...potrai gestire il locale
UBALDO ristoratore?
GILDA perchè, va minga bén nanca quèll?
UBALDO sì...certo...sempar mej che scargà cassètt. Però faremo un ristorante d'elite. Bancone di pesce fresco, acquario con aragoste, crudité, filetto di pesce spada, ostriche...
GILDA ecu, adèss a 'l cumincia a vulà
UBALDO io accoglierò i clienti in completo nero, darò disposizioni in cucina, farò i conti...
GILDA questchì a 'l ga fa saltà pel'aria ancamò
ITALO papà, cerca di limitarti ed essere realista
UBALDO tutta la crème della città sarà la nostra clientela
GILDA lassa stà la crema e cerchèmm de sta cunt i pè per tera. La röda, per lüü, l'è già girada una volta, adèss, gh'è l'ucasiùn de fala girà ancamò nela manéra giüsta cumè l'è girada la mia...e che 'l cerca de minga fàmm girà un quajcòss d'altar. Capìì, sciuur Ubaldo?
FINE
42