Le mutuate

Stampa questo copione

Con mio grande dispiacere desidero considerare chiusa la mia bellissima e per certi versi esaltante esperienza con TaliAnxa e

Le Mutuate

Atto unico di

R. Protopapa

Personaggi

Tora

Chicca

Nzinu

Roccu

(la scena si svolge in una strada di Gallipoli, davanti ad una porta chiusa su cui c’è attaccato un cartello)

Tora                            (entra da uno dei lati della scena, s’avvicina alla porta e la spinge per accertarsi che è veramente chiusa. Guarda l’orologio, poi, rassegnata, si mette da un lato della porta, in paziente attesa)

Chicca             (entra dal lato opposto, s’avvicina alla porta e la spinge come ha fatto Tora) Chiusu stae?

Tora                A te comu te pare ca stae?

Chicca             Chiusu.

Tora                E ole dica ca nu’ stae ‘pertu.

Chicca             E com’è ca stae ‘ncora chiusu?

Tora                Ca ‘ncora ane aprire ‘a porta.

Chicca             ‘U meutcu nu’ è bbanutu ‘ncora?

Tora                Ca ci era vanutu nu’ l’era ‘perta ‘a porta?

Chicca             Nu’ suntu le nove?

Tora                ‘U tarloce meu face le nove e quartu. ‘U toi cci ora face?

Chicca             ‘U meu nu’ bae filu bbonu.

Tora                Nu’ camina ?

Chicca             Ppe’ caminare camina… parcè lu tegnu sempre allu razzu e quanta strata fazzu jeu tanta nde face iddhu.

Tora                E allora c’ave?

Chicca             Me face sulamente li minuti. L’ore nu’ le face e nu’ le face.

Tora                Stiticu vae ?

Chicca             None!!! Ave persu ‘a sfera te l’ore; è ‘rrumasta sulamente quiddha te ‘i minuti e me face sulamente li minuti. ‘U toi face tuttu?

Tora                Tuttu ! ‘U meu ete giappunese. Me face ore, minuti, giurni, misi, anni.

Chicca             Nientitemenu! E ci ora ai tittu ca face?

Tora                Iddhu segna le ottu menu ‘nu quartu, ma tatuse ca se pija menz’ora allu giurnu e ave tre giurni ca nu’ lu mintu a segnu… suntu le nove menu ‘nu quartu. Minutu cchiui… minutu menu.

Chicca             Te osci?

Tora                Meh… meh… mo’ oi nde sai mute…

Chicca             Nu’ ai tittu ca face puru lu giurnu, lu mese e l’annu?

Tora                Si… ma tatuse ca se pija menz’ora ‘rretu allu giurnu…

Chicca             Cci giurnu ete osci?

Tora                Lu ottu dicembre 1960… minutu cchiu… minutu menu…

Chicca             Minutu cchiui… minutu menu… Quiddhu vae rretu te 60 anni mmenu… Speriamu ca ‘u metucu nu’ tene ‘nu tarloce comu ‘u tou ca sanò assioja ‘spattamu!

Tora                Oi dici ca ‘u tarloce meu ete fiaccu ? Ete unu te ‘i meju tarluci ca ane mai fattu. Lu cuai sai qual’ete? Ca ete ‘nu picca ‘mbrujusu. Ccu’ me ‘mparu llu fazzu funziunare ttocca me piju ‘a patente. Però è comutu; nu’ nde tau mai corda.

Chicca             E nu’ se ferma mai?

Tora                E ci lu ferma? Mancu ‘i carbunieri lu fermene!

Chicca             E comu camina?

Tora                Ccu’ lu quarzu… ‘U tou puru?

Chicca             No !!! ‘U meu nu’ nde tene cuazzu. Ci me rascordu nde tau corda se ferma. Comu s’ave bbutu farmare quiddhu te ‘u metucu, stammatina.

Tora                Te pressa vai?

Chicca             Si, vau te pressa.

Tora                Nu’ criu ca ddamura ‘ncora, mo’ viti ca ‘rriva.

Chicca             Era bbonu! Ca poi nu’ sai com’ete? Mentru vene, apre, se ‘nfila ‘u camusu e me visita se nde vae menz’ora bbona.

Tora                Menz’ora? Se nde vae mutu te cchiu ca prima ave visitare meve. Teve si’ bbanuta topu te meve!

Chicca             Coccia!

Tora                Coccia a cite?

Chicca             Alle file, alli ritardi, alli metici! Sienti, te nde curi ci passu nnanti?

Tora                Me nde curu… me nde curu si! Nu’ pot’essere!

Chicca             Ca jeu ppe’ favore staci te la cercu. Fallu ppe’ l’anima te li morti toi e mei!

Tora                Nu’ lu fazzu né ppe’ li morti mei, né ppe’ li morti toi. ‘Stu favore nu’ te lu pozzu fare.

Chicca             Fammulu, mena! Ca ci nu’ me scerru… nui nu’ nde canuscimu? Ma te nu’ sinti a Tora Furcina?

Tora                Ah… te ‘a Chicca sinti?

Chicca             Si, a Chicca Gallina. Ai vistu ca nde canuscimu. Meh, bbenumale… bbenumale… Su’ stata propiu furtunata ccu’ te àcchiu teve… stammatina. Crazzie… sai! (passa avanti)

Tora                (la rimette in fila) T’aggiu tittu ca nu’ pot’essere! Jeu vau  cchiù  de pressa te teve.

Chicca             Cumpatisci cummare… ma jeu t’era già ringrazziata!

Tora                Oi ccu’ te lu tornu rretu… lu ringrazziamentu?

Chicca             Lu ringrazziamentu te lu poti puru tanire! Basta ca moci trasi te sprichi!

Tora                Nu’ tipende te meve!

Chicca             E te cci tipende?

Tora                Te ‘a ‘nzilla.

Chicca             Comu… nu’ t’ave visitare teve?

Tora                Ca cite ‘llora?

Chicca             E cci c’entra ‘a ‘nzilla?

Tora                ‘A ‘nzilla… a ‘nzilla mia!

Chicca             E ‘sta ‘nzilla c’ete? Fijata?

Tora                ‘A ‘nzilla… ddha purpetta ca tanìmu ‘ncanna… intra ‘llu cannaozzu!

Chicca             Uh… Tora mia… timore tieni? Uh… cci me dispiace… sia… meh… meh… curaggiu… beddha mia… cci bboi faci… nah… cci staci me sentu fiacca… (parla senza soluzione di continuità)

Tora                (interrompendola) Eh… cci ai capitu? Sanametoccu! Nu’ tegnu nuddha cosa fiacca! ‘A ‘nzilla… ete ddha  cosa ca pende ccu’ doi palle… (indica la gola)

Chicca             Ah… ‘e toi tonsille!

Tora                Parcè toi? Jeu una sula nd’aggiu!

Chicca             Allora se tratta te ‘na fesseria. Quantu pare ca te ficca ‘na cucchiara a ‘mbucca, faci “aaaahhhhh” e gghè fattu!

Tora                Già… ma mentruttantu me spoju… e me vestu…

Chicca             Nu’ criu ca ccu’ te cuarda a ‘ncanna te face spujare.

Tora                Iddhu nu’ me lu tice… ma jeu me spoju listessu.

Chicca             E parcè ?

Tora                Parcè quandu se tratta te beddhe caruse le face spujare, puru ci nd’ave visitare ‘a punta te ‘u nasu. A nui te ‘na certa età mai! Te pare ggiustu? Allora jeu, ppe’ strìtiu, ‘mpena trasu me spoju.

Chicca             Allora si’ ca se nde vae cchiu te menz’ora! Sorta mia! E a marituma quandu nde le tau ‘e medicine?

Tora                Ca ‘e medicine a maritùta te nde le faci pijare?

Chicca             Ca cite allora? ‘U malatu iddhu ete! Jeu stau tanta beddha!

Tora                E ci ‘u malatu ete marituta parcè te faci visitare teve ?

Chicca             Ca ete listessu! Jeu nde ticu tuttu quiddhu ca se sente… tulùri a ‘mpiettu… alla spaddha, criceti… polistirolu… toje te capu… te culu…

Tora                E nde li tici ggiusti?

Chicca             Nu’ sempre… a fiate me mbroju e nde cuntu ‘nu saccu te fesserie.

Tora                E ci te tae ‘e medicine sciarrate?

Chicca             Nu’ nc’è pariculu! Nu’ scerra mai! Ave sette anni ca nde tae sempre ‘e stesse supposte.

Tora                Sarà! Però nu’ capiscu parcè nu’ bbene marituta ccu’ se fazza visitare.

Chicca             Ca nde ‘ncrisce! Nu’ poti critìre cci gghè ‘ncrisciusu! T’ai figurare ca ccu’ nu’ se chica nu’ se  minte mai ‘e supposte allu puntu ggiustu!

Tora                E addhu se le minte?

Chicca             Sullu pane… usu formaggini!

Tora                E sàpene bbone?

Chicca             Jeu nu’ l’aggiu pruvate. Iddhu tice ca su’ speciali parcè susu se minte sale, pepe e rienu! E dice  ca ‘u vinu scinde ca è ‘na bellezza!

Tora                Cosicché quandu te faci visitare teve nu’ te spoji mai?

Chicca             Mai! Mancu ci m’ave visitare ‘u vaddhicu!

Tora                Tinne ‘u ggiustu! Cci tieni… l’anche torte?

Chicca             Volevi tu! A tiempi mei… t’ai figurare ca me fìciara “Miss Puritate” ppe’ quantu era beddha!

Tora                Si? Allora sacci ca puru meve me fìciara  miss: “Miss Scalenove”.

Chicca             L’anche mei su’ taritte puru moi! E poi jeu ccu’ nu’ perdu tiempu nu’ me spoju mancu ci me lu tice iddhu!

Tora                Jeu ‘mbe nde mprufittu sempre te la ‘ncasione ccu’ nde fazzu vitire comu su’ fatta intra!

Chicca             A quantu pare, stammatina poti fare a menu te ‘u spogliarellu. ‘U metucu sacchiarà ca nu’ nci vene filu!

Tora                Tici ca ave cangiatu orariu? A ‘nfacce alla porta nc’ete ‘nu mataffiu!

Chicca             Cci dice?

Tora                E ci vite? Nu’ tegnu ‘i ‘nchiali. Jeu suntu astitica matica.   

Chicca             E jeu suntu presbitisica… però ‘i ‘nchiali li tegnu! Ili, nah!

Tora                Viti cci dice! Cci dice… cci dice?

Chicca             Ah… ah…e…pu… gi… nu’ se capisce nienti!

Tora                ‘Sti metici suntu ‘na cosa seria! Nu’ resci mai ccu’ capisci quiddhu ca scrivene. Certe ote perdu ore e ore ccu capiscu quiddhu ca scrivene sulla rizzetta.

Chicca             E si’ teve! Ficurete ci pozzu capire jeu ca nu’ sacciu leggu!

Tora                Ci sape ci se fita legga ddhu cristianu.

Chicca             Cumpatisci… nunnu…

Tora                Nunnu… signuru…

Nzinu              Ah ? Ccu’ meve l’ai? Cci cumandi?

Tora                Ppe’ l’anima te li morti… nde leggi cci nc’è scrittu su’ ddha carta?

Nzinu              ‘A sarta? Quale sarta?

Tora                None… none… ddha carta… ddhu foju…

Nzinu              Ah... si! Si!  Lu porta puru ‘u giurnale: ave ‘ncarutu.

Tora                Ccite?

Nzinu              ‘U petroju.

Chicca             Nu’ ave capitu.

Nzinu              Nu’ aggiu capitu? Nah! Leggi te stessa.

Tora                A quantu pare quistu ‘e ricche le tene sulamente ppe’ ornamentu!

Nzinu              Me lamentu si… me lamentu… Sta’ ‘ncarisce tuttu… ‘a pasta… ‘u pane… l’oju… ‘u casu… puru ‘u giurnale.

Chicca             Jeu ‘ste cose nu’ le oju sapire.

Nzinu              Ah… ‘e pire? A domila lire allu chilu!

Chicca             Cci c’entrene ‘e pire!

Tora                Nui ulìmu sulamente ccu’ nde ‘mpresti n’occhiu… e ccu’…

Nzinu              ‘I pasuli ccu’ l’occhiu? A tremila lire.

Chicca             E quiddhi ciacati a quantu vane?

Tora                Sai cci fanne? Lassulu perdere… quistu nu’ sente e nu’ capisce nienti! E mo’ cci bbole? Ccu’ nde futte ‘u postu? Ehi... beddhu... me tispiace.... ma ‘a prima su’ jeu…

Chicca             …e la seconda jeu!

Nzinu              Mbè? E quistu cci ballu ete? ‘A quatrija!

Chicca             No!  La polka… te mammata!

Tora                Cci filibustieri ah? Facendu finta ca legge ‘u giurnale ulìa nde futte ‘u postu.

Chicca             Già… quiddhu ave vistu ca simu femmene e ave pansatu: “ccu ‘ste toi fessa jeu pozzu fare ‘u furbu”. E nu’ sape ca ‘ncora ave nascìre quiddhu ca nde pija ppe’ fessa nui!

Tora                Si, però me pare ca cinca sta’ nde pija ppe’ fessa stammatina ete propiu ‘u metucu.

Chicca             Moci ‘rriva nde cantu quattru! E motu quistu? E’ motu? Sape Ddiu quantu tegnu te fare a casa!

Tora                Ca jeu no?

Roccu             (entra, piuttosto agitato, dirigendosi verso la porta e girandosi in tasca in cerca della chiave. Trovatala la estrae)

Chicca             E quistu mo’ cci bb’ole?

Tora                Ehi… nunnu… llevete te nanti ddha porta.

Roccu             Parcè?

Chicca             Ca nu’ ggh’è lu postu tou!

Roccu             Nu’ ggh’è lu postu meu? Ci bboi dici?

Tora                Oju dicu ca te ttocca topu iddha!

Roccu             E jeu bbe ticu ca lu postu meu ete propiu quistu!

Tora                O nu’ ai capitu o nu’ m’aggiu spiecata: la prima suntu jeu!

Chicca             E la seconda jeu!

Roccu             ‘A prima… ‘a seconda… ma se po’ sapire cci gghè ca sciati cchiandu?

Tora                Puru quist’addhu sta’ face lu fessa a ‘nforza!

Chicca             Cusì pare. T’ai mintire ‘rretu quiddhu (indica Nzinu)

Roccu             Cumpatiti… ppe’ nu’ sapire ‘i fatti osci: parcè m’aggiu mintire  a rretu quiddhu?

Tora                Parcè lu prujerbiu ‘nticu tice: ci tardu rriva male lloggia.

Chicca             Essete zzatu cchiù prima stammatina!

Roccu             Jeu me azzu quandu oju! Aggiu dare cuntu a bbui?

Tora                A nui? E cci nde futtimu nui!

Chicca             Ppe’ cuntu nosciu poti stare curcatu puru ppe’ l’eternità!

Roccu             Assa toccu fierru (si avvicina alla maniglia di ferro della porta)

Tora                (gli si para davanti)

Roccu             Famme tuccare ddha manija!

Tora                La sai longa te. Tocca farci addha cosa contru ‘u malocchiu… crattete sotta!

Roccu             Llevete te nanti e famme tuccare fierru! (spinge Tora)

Tora                Nu’ fare ‘u capuzziellu ccu’ me, ai capitu?

Roccu             Ahi… cci duluri… cci toja te ventre! (si piega premendosi le mani sulla pancia)

Chicca             Ma comu la sape fare, ah? Ole ttocca fierru. E al chiave ca tieni a manu nu’ gghè fierru?

Roccu             Ca ci quandu m’iti rebbambitu! Ppe’ l’anima te ‘i morti osci: faciteme passare ca tegnu cacareddhe!

Tora                O tieni frusciu o tieni cacareddhe, teve trasi topu te nui, oh!

Roccu             Ma nu’ l’iti capita ca jeu a cquai su’ de casa?

Chicca             Ca nui nu’ simu te casa?

Tora                Ave ‘na vita ca vanìmu a cquai!

Roccu             Si? E allora parcè nu’ trasìti?

Chicca             Ca nu’ tanìmu ‘a chiave.

Roccu             Jeu ‘mbece la tegnu (la mostra)

Tora                Quiddha ‘a chiave te ‘sta porta ete?

Roccu             Si.

Chicca             Nu’ lu critìre! (con mossa rapida strappa la chiave di mano a Rocco) Famme vitìre ‘sta chiave. (la osserva e poi la passa a Tora) Comu te pare ‘sta chiave?

Tora                (dopo averla osservata) A me me pare ‘na chiave suspetta.

Chicca             Comu la facce sua.

Tora                Si, secondu me nu’ gghè ‘a chiave te ‘sta porta. A cci l’ai rrubbata ‘sta chiave?

Roccu             Rrubbata? Quista ete la chiave te casa mia (pesta i piedi) Ahi, ahi, la ventre mia!

Chicca             Allora parcè oi apri ‘sta porta?

Roccu             Ca è la porta te casa mia! (si lamenta per i dolori) Ahi… ahi… ahi…

Tora                Casa tua quista?

Chicca             Uhè… ma nc’ole ‘na beddha facce tosta ccu’ dica ca quista ete casa sua!

Roccu             Ci nu’ critìti ‘nfilati ‘a chiave intra la ‘nsarraja e bbititi ci apre!

Tora                Cci dici, Chicca, prou e bbitimu ci trase?

Chicca             Nu’ te permettere ccu’ apri. Ci quistu ete ‘nu latru, comu pare te la facce, ddaventi complice sou, parcè nd’ai ‘pertu ‘a porta.

Tora                Ai raggione, nu’ nc’era pansatu.

Roccu             Mannangia a bbui! Apriti ddha porta ca aggiu scire allu cessu.

Chicca             Nui aprimu ddha porta? Ma ppe’ ci nd’ai pijate?

Roccu             Allora tàteme ‘a chiave ca la apru jeu!

Tora                No! Ddha porta nu’ se apre!

Roccu             Faciteme trasu te pressa ca mo’ me cacu intra ‘lli cazzi!

Tora                Ehi, nunnu… nu’ fare tante mosse ca a nui nu’ nde ‘mpapocchi!

Roccu             ma cuarda e bbiti cci aggiu ccappatu  stammatina… (tenendosi le mani sulla pancia, fa una piroetta pestando i piedi) Ma ci bb’ave mandate a cquai… stammatina?

Chicca             La mutua.

Tora                Già… nui simu mutuate comu te. O te si’ speciale?

Roccu             (minaccioso) Santiti: o me tati ‘a chiave o sanò nde fazzu una te le mei e sia ca me màndene a S. Frangiscu!

Chicca             Eccu: quista l’ai pansata bbona. Ci oi ‘nu maraculu bbasogna te raccumandi a S. Frangiscu: nui osci nu’ nde facimu maraculi!

Roccu             (lamentandosi e torcendosi) Osci jeu bbe cciu tutte toi!!!

Insieme           E nu’ faci la prova! (si mettono una di fianco all’altra)

Roccu             Ah, si? E allora priati Ddiu ccu’ bbe sparagna lu ‘nfiernu moci bbe cciu! (rimboccandosi le maniche fa qualche passo indietro per prendere la rincorsa)

Tora e Chicca  (si rimboccano anch’esse le maniche e attendono Rocco a pugni stretti)

Rocco             (si scaglia contro di loro)

(zuffa e botte varie. A un certo punto Rocco  riesce a liberarsi delle due donne)

Roccu             Assassine! Pacce!!! Spanate!!! Alli carbunieri vau! Bbe mandu ‘ngalera… zzinghere!

                        (si avvicina a Nzinu, che continuando a leggere il giornale, non ha visto né sentito nulla) Scusa… nunnu… teve ai vistu e ‘ntisu tuttu, no? Moci tornu ccu’ li carbunieri me faci te testimonia contro ddhe toi femmene ca nu’ m’ane fattu trasire a casa mia!

Nzinu              Cci dici… cci dici… nu’ se tratta te carestia. ‘A rrobba nc’ete… ma è mutu cara, nu’ se po’ ccattare nienti! Bbasogna nde llavamu puru lu vizziu ccu’ mangiamu primu e secondu piattu: lu primu e basta!

Roccu             Si… si… va bbonu! Jeu però… (si tiene la pancia dal dolore)

Nzinu              Teve puru pensionatu comu meve sinti?

Roccu             (gridando) None! Sta’ dicìa ca moci tornu…

Nzinu              Lu contornu? Ca ci nu’ mangi ‘u primu a cci te serve lu contornu?

Roccu             Surdu sinti? Allora è inutile ccu’ cuntu ccu’ teve. A quantu pare nu’ ave capitu nienti te quiddhu ca… ca.. ca… Sta’ me cacu intra ‘lli cazzi (se ne va con le gambe divaricate)

Tora                Chicca!

Chicca             Tora!

Tora                M’ave vanutu ‘nu picculu tubbu.

Chicca             A meve me nd’ave vanutu unu cchiù crossu te ‘u tou.

Tora                Matonna ca ddhu cristianu abbita taveru a cquai.

Chicca             Giacca tieni ‘a chiave, apri ‘a porta e spia intra casa.

Tora                (apre la porta e  guarda dentro casa)

Chicca             Cci nc’ete?

Tora                ‘Nu jettu, ‘na culunnetta, ‘nu cummò  e doi segge.

Chicca             Prima nc’erene sulamente segge… Sorta noscia! Tici ca imu sciarratu?

Tora                Tuttu ppe’ ddhu mataffiu ca nu’ nd’imu fitàte laggimu.

Chicca             Ddhu nunnu stae ‘ncora a cqua nanti. Sciamu e bbitimu ci rascìmu ccu’ nde facìmu capire.

Tora                (si avvicina a ‘Nzinu e a voce alta) Ppe’ favore nde leggi ddhu cartellu?

Nzinu              Cci bellu e bellu! Te pare bellu ccu’ stae ‘mpetucunatu  cquai  ‘spettu mujerama  ccu’ esse te ‘u parrucchieri?

Tora                Nu’ nc’è nienti te fare sai, Chicca!

Chicca             Però ‘nu rametiu l’imu truvare. Sai cci facìmu? Nde lu caracamu a mbrazze e lu purtamu a nnanti la porta.

Tora                Tici bbonu! Ttocca facìmu cusine. (afferrano Nzinu, e facendolo sedere sulle loro braccia lo conducono presso la porta)

Nzinu              Jutu! Rapimentu!!!

Tora                (gridando) Quetu! Nd’ai leggere ddhu cartellu.

Chicca             (gridando) Leggi cci nc’è scrittu!

Nzinu              Ah, ulìti bbe leggu ddhu cartellu? E nc’era basognu ccu’ critati tantu? (legge) “dal 20 novembre l’ambulatorio del dott. Liviani si è trasferito in via Patitari n° 13”

Tora                Cci giurnu ete osci?

Chicca             ‘U 12 dicembre!

Tora                Ave vinti giurni ca s’ave trasferitu!

Insieme           Coccia! (lasciano cadere Nzinu a terra)

Tora                Fusci, Chicca (via di corsa)

Chicca             Fusci, Tora (segue Tora)

Sipario