L’ombra dij falò

Stampa questo copione

L’OMBRA 

DIJ  FALÒ

(L’uomo che veniva da lontano)

SECONDO PREMIO AL CONCORSO  “LANGA ASTIGIANA 2012”

COMMEDIA IN TRE ATTI

DI  FRANCO  ROGGERO

Posizione SIAE   n.18.29.90

L’OMBRA DIJ FALÒ

( Cola pianta ’d fì darè ’l casòt)

PERSONAGGI

GIOAN                El garson neuv

TONI                   L’àutr garson

ELVIRA              La serventa

PIERIN                Ël  padron  dla  cassin-a

OLGA                 Sua fomna

MARTA               La fija

SEVERIN            Ël nòno

ADELE                L’amisa d’ Olga

MARIO               L’annamorà  ’dla fija

DON TOMÁ       Ël parco

CAVAGNERO   Ël marescial dij carabinié

CENSIN              Ël bateur

TRAMA      

L’azione si svolge negli anni ’50  nella cascina in un piccolo paese di campagna.

La vita di una famiglia i contadini viene turbata dall’arrivo del nuovo garzone

raccomandato dal vescovo. Un tipo un po’ misterioso,dai modi spicci,di poche parole che suscita subito l’invidia dell’altro garzone,da anni al servizio della famiglia.C’è poi la giovane serventa,la  vicina di casa un po’ impicciona,l’innamorato della figlia,il parroco sempre alla ricerca di un buon  bicchiere di vino,il  simpatico venditore ambulante  ecc...Ma improvvisamente nel paese succedono cose strane. L’arrivo del maresciallo dei carabinieri farà luce attorno  ai fatti misteriosi. e la commedia termina con un finale a sorpresa.

ATTO  PRIMO

LA SCENA           (L’ampia cucina di una cascina del basso Piemonte,anni ’50.

                            L’arredamento semplice ed essenziale tipico di quegl’ anni.

Al centro un tavolo,qualche sedia impagliata,alle pareti pentole di rame ecc...Elvira la giovane e bella serventa è sola in casa,sta impastando  e canterella)

Toni                     ( il garzone,entrando) A l’è përmess ? 

Elvira                   Oh,salve Toni,come a l’è ?

Toni                     I l’hai finì ’d deje da mangè a le bestie,e alora a l’è mnùme sej e

parej i son dime “ Vado a salutè Elvira “ e... parej mi i sarìa an bele  qui ...

Elvira                   Vëddo,vëddo che i seve si,ma iv ricòrdi ’d mi mach quandi i l’eve veuja’d cirinè ?

Toni                     No,pà vera,ma datosi che i padron a son via i l’hai pensà che forse

’n bicer ëd col bon magari da quei part as treuva,nen vera ?         

Elvira                   Ah,si,si  ...un biceròt ’d  vin bon a fa pà mal,ma  a l’han dime che a l’autra seira a la festa ’d San Pio  i l’eve beivù quei biceròt ëd pì e  mentre  i cantavi “ Sotto i tigli in fiore”  i seve finì con la bici ant’ël fossàl e peui i seve ’ndurmive  bele lì ... a l’è vera ?

Toni                     Si,ma a l’è pà colpa mia...a i-era la musica ,a-i era Chelo col clarin e Vigiu  con la fisa...na meravija ....a l’è pròpe piasùme ,

                            i l’hai fin-a balan-e doe con la Chinota,cola dla Cassin-a  dij Frà

Elvira                   Ma... a bala bin ?

Toni                     Ah,si,si... a bala pro bin ,ma a fa n pò tròp  àut e bas come ch’ a veul

Elvira                   Come a sarìa a dì che  a fa àut e bas come ch’ a veul ?

Toni                     Eh, già,përchè a sòpia un pò da na piòta

Elvira                   Come , a sòpia  da na da na piòta ? Ma a a l’è pà na galin-a !

Toni                     No,vorìa dì  che a sòpia un pò da na gamba e alora quandi i baloma la masurca chila a va un pò su un pò giù , a fa come a veul  e a l’è pà facil steje darera

Elvira                   A va nen a temp ?

Toni                     No,no a va pro a temp ma deuvo fè tension a nen pisteje i pè ... a

l’ha due flute parej ( fa cenno con la mano)

Elvira         Ma che numer a porta?

Toni             Ël  43 bondos...

Elvira           Ma alora a deuv esse bin granda për avej doi pè long parej !

Toni             Si..nsoma...a sarà 1,50 d’aotëssa ,ma ’n compens a l’è un po’

bondosa un po’ straripanta ...si ...’nsoma ...a l’è bin piantà..

Elvira           Ah,certo che con doi pè parej a l’è bin piantà,a cròla nen

Toni            No,son nen spiegame da bin,vorìa dì che a l’è un pò grassòta..ecco...

 a l’è sij 90 chilo ,ma a l’ha na bela faciòta  

Elvira         Pròpe na bela dòna,alora stavòlta i foma l’afè ,a l’è la vòlta bon-a

Toni          Sai nen...a la mia età ormai ...sposeme ...

Elvira         Ma cò i disi  ,i seve ancora giovo.Vaire ani i l’eve ?   

Toni                     I son sota i sent ! I n’hai 55 bele passà...i son pì nen giovo,a vòlte in sento già i ciò dla cassia che an foro...

Elvira        Ma ste mach ciuto,dì nen tante tavanade che i seve pì fort d’un tòr, e peui seve ancora un bel òm,la Chinòta a farìa n’afè se a vë sposèissa 

Toni            Ah chila si,ma mi i sai pà,a-i è queicòs che an convinch nen                  

Elvira         Bè forse a l’è un po’ grassòta,nen tant granda ,però

                   a sarà brava e peui  se i dise che a l’ha un bel faciòt,i seve a pòst cò i veuli ’d pì !? A venta nen avej tante preteise ,a venta cò savèisse contenté  ’nt’la vita

Toni           Si,ma...

Elvira         Ma cosa ?

Toni           A l’ha i barbis !

Elvira         ( Stizzita) Oh,come i sevi sufistich ! Vojautri òmo i seve mach bon a trovè ’d difet a le fomne,mai gnente che a vada bin ! Seve mach bon

a critichè !

Toni           Ma mi i critico pà,i diso  che le ròbe come che a son ,ecco,la Chinòta  a l’è un pò pelosa e mi sòn an va nen tant....A dì la verità a fòrsa ’d parlè a l’è mnùme sej...

Elvira         Alora fe pura ,fòra a-i è ’l poss, ecco piè ’l sigilìn  e ’l cassùl ,

servive pure

Toni           No,forse i son nen spiegame da bin,a mi l’eva an fa nen  bin,i la digerisso nen,sai pà përchè, ma an gira slë stòmi e an va nen giù...pitòst se a-i fussa un bon bicer ëd cola freisa che a mossa e  che ël padron a ten

ant l’infernòt  son sicur che an farìa passè la sej

Elvira         Sa,sa...i l’hai capì ( prende un bicchiere ed una bottiglia dalla credenza)

                   ecco...piè,feve passè la sej,costa a l’è barbera ma a va bin l’istèss

( Gli porge il bicchiere)

Toni           ( beve) Bon,grassie,susì a-j’indasìa pròpi..in sento già mej ...bon  

                   Eh sì, a volte mi i penso ...

Elvira                   Ah përchè i pensi ’d cò ? I l’avrìa mai pì  dilo

Toni           Certo che i penso,son nen andaita a scòla,ma mi i penso,i rason-o,

                   i l’hai d’idee, oh già,a smìa nen ma a smìa

Elvira         E cò i pensi ?

Toni                     ( sorseggiando il vino) Antant che sì a -j’andarìa n’autr bon biceròt e peui i penso  che cò a sarìa mai la vita sensa na bon-a  bota ëd freisa veja magari anche doe...si cò a sarìa mai la vita sensa tute ste vigne che a fan

                   bele le nòstre colin-e. Ël vin a l’è ’l sangh dla tera e alora mia bela mariòira fame ’l piesì,dame ancora ’n bicer,che ’l dotor a l’ha dime che mi i son un pò anemich

Elvira         Anemich  !? Ma se doi meis fa quandi che i j’eri rubatà da lë scalòt  i l’oma portave a l’ospidal e a l’han fave l’esame dël sangh  ël dotor a l’ha dit che ant’le vòstre ven-e a-i era pì ’d vin che ’d sangh !       

Toni                     No,a l’è pà che i beiva tròp, a l ’è pròpe che dòp an pòch che i ciaciàro i l’hai la boca mpastà ,sai nen përchè e peui a l’è cò che  mi i sudo tròp e alora  mi im më dësratisso...no,i më disrattasso..in detartrasso..’nsoma ,

i l’hai pì nen ëd bensin-a e alora a venta che i beiva ’n biceròt,scapìs  a l’è pà për  caprissi , a l’è  mach  perché a l’ha ordinamlo ël dotor 

Elvira         Ma da che dotor  ’ndevi ?

Toni           Dal dotor  Bertero

Elvira         Alora i seve a pòst,seve bin cobià. Al dotor Bertero a lo san tuti che a-i piass cirinè,si aussè ’l ghëmmo,che invece d’andè a fè ’l gir dij malavi chiel a fa ’l gir  dle piòle !

Toni           Pà vera ,tute busìe,  ma come dotor a l’è an gamba e ades a fa anche ’l dentista

Elvira         Ël dentista ?

Toni                     Si,un meis fa a l’è mòrtije  la suocera ’d Flipòt ,a l’avija 95 ani,ma a l’avija la dentera bele neuva e alora vist che a Don Pipeta ’l parco  Sant’Anna a-i servia na dentera ,chiel a l’ha gavàila a la suocera ’d Flipòt,tant  a l’era mòrta e a-servija pì nen e a l’ha butàila al parco

Elvira         Costa l’avìa peui mai sentùla ...e ’l parco cò  a dis ?

Toni           Oh,chiel a rij sempre

Elviira        Forsa che a l’è content

Toni           No,a l’è che a rièss pì nen a sarè la boca e alora a rij,a rij...

Elvira         Ma piantèla  lì ’d dì tante  tavanade !

Toni           A son nen tavanade , a l’è la verità 

(Entra tòta Adele, una vicina di casa sulla sessantina,detta anche  madama Canapia)

Adele          A l’è përmess ? (Entra) Oh,salve Toni,ciao Elvira,a-i è nen la padron-a ?

Elvira         No,a l’è surtìa col padron

Adele          Surtìa col padron ? Oh Madonna santa,cò a l’è capitaie ?

Elvira         Gnente ,a son andaita a fè na comission a Ast ,a më smìa che  a sia andà dal nodar

Adele          Dal nodar ? Ma a l’è mòrtie queidun ? Oh,Maria Vergine e Olga a l’ha pà dime gnente ,mi i sai gnente ...

Elvira         Përchè.cò a duvrìa savej ?

Adele          Tut...nen për savej j’afè ’d j’ àutri,né, che a mi a interesso pròpe nen,ma Olga a mi an dis tut e treuvo strano che a sia andaita ad Ast sensa dime gnente

Toni           Ch’a senta madama Canapia,nen per savej o i sòi afè,ma chila cò  a-i

                   na frega ’d savej andova  a son andà i padron ?

Adele          Mi per tua norma e regola in ciamo nen madama Canapia,ma tòta  Delina,prima còsa e peui  mi veuj nen savej j’afè d’autri,mi i  ciamava mach perché gnun a l’ha dime gnente e alora ...

Toni           E alora ?

Adele          Alora gnente...pitòst quandi che a-i riveran i padron,deme na vos,che parej i ven-o a salutè Olga

Elvira         Ch’a  staga tranquila,che  pen-a cà rivo i mando subit Toni a ciamèla

Toni           Oh,scapìss,come se mi i l’aveissa gnente da fè..no.no...mia

cara Elvira,va pure ti a ciamè madama Canapia,che mi i l’hai d’autr da fè

Adele          Ah,ma che insolent ! L’hai già ditlo,che mi in ciamo nen madama Canapia ,’l me nòm a l’è Adele,për j’amis ..tòta Delina !

( Entra appoggiandosi ad un bastone  Severin ël parìn d’80  ani,suocero di Olga)

Severin       Oh,salve madama Canapia,come a sta ?

Adele          Oh,salve  Severin ,come a l’è ? Vëddo che as ricòrda pì nen me nòm,

                   a sarà l’età...varie  ani chi i l’evi ?

Severin                I vado për j’otanta ...   i son dël secol passà,mia cara Delina ,ma come mai da ste part ?

Adele          Passava da sì e son dime,vado a salutè Olga

Severin                Ma Olga a-i è pà a son andaita   dal nodar ad Ast ,perché a l’han comprà doe vigne e un camp  da un che a sta a  Costiòle

Toni           Due vigne e un camp ?

Severin       A më smìa che a l’abbia dit parej  me fieul...chiel a l’è ancora giovo e

                   vist che j’afè a van bin a  veul slarghèsse,anche për lasseje na bela dòte

                   a  sua fija

Adele          Ah,certo che Marta,la fija a l’è bin fortunà, as troverà na bela dòte ,certo

                   a dovrà trovesse anche ’n bel moros,nen come col ganimede che

a-i gira d’antorn...

Elvira         Ma cò a dis,tòta Delina, Cesco a l’è nen un ganimede a l’è ’l fieul dla tabachìn-a   e peui a l’è un bel fieul

Adele                   Ah,si,si a sarà pro un bel fieul,ma veuja ’d travajè, gnente ! Scapa travaj che mi i rivo !

Elvira         Ch’a disa nen parej tòta  Delina ,che Cesco  a-i giùta ai sòi e peui a studia da geometra

Adele          Për l’òn che i na sai mi,chiel a studia i numer bon për nen travajè, a l’ha prest 24 ani e a va ancora a scòla,peuli capì che inteligensa! Nen vera Parìn ?

Severin                Mi a scòla i son andaita mach fin-a a 8 ani,peui la crava a l’ha mangiame i liber e i mej a l’han mandame ’n pastura.Però la vita a l’ha mostrame tante còse che a s’amparo nen a scòla.

Toni                     I l’eve rason,Parìn,ant’la vita a-i è sempre da amparè,as finis mai d’amparè,nen vera madama Canapia ?

Adele          Pròpe vera,as finis mai d’amparè e ti me car Toni,a me smija che it l’has amparà an bel gnente da la vita,se it continui a ciamème madama Canapia che a l’è nen me nòm.Ricòrte che mi i son tòta Delina e se  is son nen sposame a l’è mach përchè i l’hai nen trovà gnun parpagnaco che an meriteissa !

Severin       Ma j’eri nen ’mparolà con Vigiu ’l sotror dël camposanto ?

Toni           Chi  ? Vigiu col che a sonava  con Giusèp dle Pompe Funebri e Giaco

                   ël guardian del simiteri ant’orchestra “Allegria” ?

Adele          Si,perché ?

Toni            L’orchestrin-a   a-i era po’ mal, e andasìio fin-a sij bal a sonè e peui coma a l’è che i seve nen sposave ?

Adele          El trombon...si chiel a sonava ’l trombon ,ma a batia anche un pò le querce . Na seira a l’è mnùita a cà mia a conòssi i mej e a l’ha cò portà el trombon e parej quandi me pari a l’ha ciamaje ’d sonè queicòs ,chiel a l’ha fan-e senti ’na sua composission che a l’avìa scrivò con Giusep dle Pompe Funebri për l’Orchestra Allegria. Ël titol a l’era  “Tutti dobbiamo morire” Na goduria !A l’è andaita avanti due ore,peui me pari a l’è stofiasse e a l’ha sbatulo fòra chiel e sò trombon e parej  la mia stòria d’amor a l’è finìa. ..

Elvira         Oh,am dispiass...che bela stòria ,a l’ha fin-a comuvome .Mi ste stòrie  an fan piorè .Dominica i soma andaita al cinèma dla Parocchia a veddi un bel  film  ”Catene” con Amedeo Nazzari,brav né,che ator e peui a l’è cò bel.E bin mi e la mia amisa Cecilia  i l’oma sempre piorà,a dì la verità a pioravo tuti. I  soma pròpe divertisse,a l’è pròpe piasùme.Duminica a lo dan torna e parej ì vado torna a vëddlo       

Adele          A mi,no,mi podrìa pà vëddi ste cose,an fan ste tròp mal ...bin se a l’è parej mi iv saluto,steme bin e feme savej quaicòsa .Arvëdse a tuti

                   (ESCE)

Toni           Arvëdse madama Canapia che an saluta i sòi  che mi i saluto i mei !

Elvira         Ma Toni, di nen parej,che i la feve anrabiè

Toni                     No,ma tant a l’ha pà sentù

Adele          ( Affacciandosi alla porta) E ’nvece i l’hai pròpe sentù e i la passi nen lissia sta vòlta,mi i riferirai a chi di dovere . A finiss nen parej !Cerea Severin ,steme bin,ciao Elvira

                   ( Esce sdegnosa)

Severin       A l’è un pò  ’nrabià, a smìa che a l’abbia i giv 

Elvira         A l’è Toni che  a lo fa apòsta a ciamèla parej ,diao là ,a venta fe un po’ d’atension !

Toni           Ma cò i l’hai dit ëd mal ? Anche Parìn a l’ha ciamàla për nom

Elvira         Sa,lassoma perdi...adès a sarà mej che iv don-i da fè,che  da sì un pòch

a-i riva ’l padron e lo seve che a veul nen vëddve sì ’n cusin-a

Severin                Ah,si,ades che an ricòrdo , me fieul a l’ha dime “ Dissie a Tòni che a don-a  ’na polidà al granè,na bela ramassà e che a gava un pò ’d ragnatele”

Toni           Polidè ’l granè ? Diav,ma a l’è pà ancora ora d’andè a fè i gran,

a-i manco  ancora  doi o tre  tre meis për andè a  mëssonè

Severin       Ma a smija che a veussa butè na pajassa për fè deurmi ’l garson neuv

Toni                     El garson neuv ! Ma come ?! I basto nen mi,a l’è pì ’d des  ani che i son si da garson e i l’hai sempre fait tut da mi,pà damanca d’autra gent an bele sì

Elvira         Eh ma se ’l padron a l’ha compra d’autre vigne a-i sarà pro damanca

                   ëd n’autr garson che av don-a na man

Toni                     Mi i l’hai pà damanca ’d gnun,i basto mi...e peui chi a l’è sto garson neuv,da andova a riva ?

Severin       Sai nen,ma a më smija che a sia nen un da le nòstre part,a smija che a

                   l’abbia mandàilo ’l parco Don Tomà

Toni                     Se a  l’ha mandàilo ’l parco ,i soma a pòst.E peui perché  a va a piè ’d gent che a l’è nen da le nòstre part,gent forëstera che magari a l’è gnanca bon a ten-i ’n trent an man

Severin                Ma ’l parco don Tomà a dis che a l’è na brava përson-a.a l’è fin-a staita përsonnè ’n Russia

Elvira         Se a lo dis ël parco alora a sarà sens’autr na brava përson-a e peui a basta che a l’abbia veuja ’d travajè e che a s’anciùca nen come a fa queidun che i conòsso mi ...

Toni                     Mi m’anciùco mach a la festa dël pais,se no mi beivo al massim un bicer o doi ,pà ’d pì e mach an mangiand

Elvira         Si,ma ’l fatto a l’è che i mangi tre o quat vòlte al dì e...

Toni                     E alora gnente,serchè gnun-e scuse ,cominso a pensè che ’l padron a veussa licensieme për piè un badòla che a ven da fòra e che magari a l’è gnanca bon a poè le vis o a bati ’l fer dla mëssòira .E peui veuj vëddi quandi andaroma a tajè ‘l gran se a l’è bon a steme da près !

Elvira         Ma no,Toni,fe nen  parej,magari a l’è un brav fieul che a l’ha damaca ’d travajè..Se ’l parco Don Tomà  a dis che a l’è fin-a staita përsonnè an Russia,a veul dì che a l’ha vist le sue !

Toni                     E mi i son nen staita përsonnè !? Quandi a l’è staije ’l rastrelament dij tedesch  e dij republichìn  si ant’ël pais  a l’han piame cò mi e a l’han portame an caserma a Ast e  peui a vorìo fin-a mandeme ’n Germania .A l’han tenume quasi un meis an përson ,ma mi i l’avja pà fait gnente,j’era pà un partigian .Ma lor  a parlavo come ’d croco,a criavo come ’d sassìn, a -j’ero sempre ’nrabià,a smiava che tute le matin a magèisso mes chilo dë spagnolìn ! Oh,già,.Un meis an  përson,pa stòrie  !

Elvira          Ma peui coma a l’è che seve nen finì ’n Germania ?

Toni           A l’è staita Don  Lorens,ël parco che a j’era prima,che a l’è ofrisse

chiel a nòs pòst. A l’avìo già butan-e contra la muraje a vorìo fusiliene j’ero na desen-a ,peui l’è rivaje Don Lorens a  e a l’ha salvan-e.Chiel a conossià un tedesch, e anche n’ufissail  dla Republica,si,ansoma  a l’ha fait finchè a l’han liberan-e noi che i ero pì nen tant giovo.Ma doi fiolìn ’d vint’ani a l’han spedije an Germania

Elvira         Chissà che paura che i seve piave !

Toni           Pì che paura a-i era na fifa neira , i tedesch a criavo “ Kaputt,kaputt” e

an possavo contra la cinta dël simiteri.Peui Berto,col che a l’ha le vigne

         sij brich ëd Santa Maria  a l’è svenù.Un  tedesch a vorìa spareje a la testa ,ma peui a l’è rivaje Don Lorens e a l’ha parlà pì ’d mes’ora con i repubblichìn e noi sempe  lì con i bras aossà...Mi i l’hai paura ’d gnente ,

         ma cola vòlta lì i l’hai pròpe vistla bruta,i son nen famla a còl për miracol .

Elvira         Ah che ròbe brute ! Mi i era cita ma in mnà ricòrdo dla guera, na vòlta i l’hai fin-a vist un tedesch col fusil ,che paura ! A sarà staita àut doi meter

Severin       Ti it l’has vistie,ma mi i l’hai combatuje ant’la prima guera mondial.

Che ’d mòrt, tuti fieul ëd vint ani,da na part e da l’autra.Ricòrdo sempre la bataja dla  Bainsizza, a l’ durà na sman-a....pì ’d 150  mòrt sensa contè i ferì e tut për piè na montagnòla che a valìa pà due lire.Peui dòp na sman-a che i combatijo  j’austriaci a son ritirasse e noi l’oma conquistà la Bainsizza. E bin,sevi cò a l’è rivaje ? Dòp gnanca un dì che i j’ero lì a l’è rivan-e l’ordin ëd ritirèsse cò noi...parej a son staje 150  mòrt për gnente e mi i son piame na scheggia ant’ij polmon  e për 7 ani i l’hai passà da n’ospidal a l’autr.

Elvira         Ma sòn i l’avij mai contàmlo , certo che i l’eve vistla bin bruta

Severin                Eh,mia cara mariòira ,la guera a l’è na còsa spòrca ! A-i è gnente ’d pì brut che vëddi meuiri la gioventù e peui për còsa ? Për gnente ...ma ades lassoma perdi ste còse,che an fan mach stè mal,pitòst Elvira dame na vòlta da beive,fame ’l piasì

Elvira         Ma certo,parìn,piè un bicèr che mi i pijo la bota

Toni           Pijo cò mi un bicer ,mi a senti ste còse an ven na sej dël bòja        

Elvira         Toni,feme ’l piesì andeme a piè doi euv ant’ël giùch dle galin-e,che

i deuvo ancora finì d’ampasté                                                       

Toni           Si,ma...e ’l vin?                                                                              

Elvira         Su,su andé ...andé...dòp  iv don an bel biceròt ëd barbera

Toni                    A toca sempre a mi ,i veuj pròpe vëddi se ’l  garson neuv  a cor a piève doi euv come fasso mi,veuj pròpe vëddi ! ( ESCE  brontolando)

Severin        Toni  a brontola sempre,ma a l’è brav come ’l sol,a farìa pà d’mal a na

                    mosca, a crìa ma a mòrd nen

Elvira         L’è pròpe vera,ma l’hai nen capì përchè a veul nen n’autr garson sì a la

                   Cà Rossa .Ël  travaj a manca nen, a-i n’ha  j’è për tuti

Severin                Si ma chiel an bele sì as sent cò ’n pò padron e a l’ha paura che l’àutr

a-i pija ’l pòst

Elvira         I penso pròpe pà che sò fieul a veussa madelo via.Toni a l’è ’n  travaieur,

                   as tira mai ’ndarera

Severin       Lo sai pro,ma chiel a l’è fait parej ...oh varda chi a-i riva,sor prevòst,

                   ël parco

(ENTRA IL PARROCO DON TOMÁ  con una lunga veste un po’ logora,il fazzoletto al collo ,due scarpe vecchie e malandate)

Elvira         Oh salve Don  Tomà ,come mai sì da ste part ?

Don Tomà Eh, i son mnùita a vëddi se a l’era già rivà ’l garson neuv                 Elvira     No,i l’oma pà ancora vist gnun ...ma coma a l’è sto garson neuv         

Don Tomà  Na brava përsona, a l’ha racomandamlo ’l vësco

Severin       Ël vësco ’n përson-a ?

Don Tomà  Si,pròpe ’l vesco ’n persona...e mi alora l’hai dijlo a sò fieul përché a

l’avjio dime che a sercava un garson

Elvira         Ma che tipo a l’è ?  Da andova a riva ?

Don Tomà Ëd precìs  lo sai nen,ma a smìa che a riva da lontan

Elvira                   Ma da lontan ...’ndova ?

Don Tomà Oh,che ’d domande ! Ciamèje peui a chiel a duvrìa rivé ancheuj

Severin                Për mi mach che a l’abbia veuja ’d travajè,peui da ’ndova ch’a riva a m’nterèssa nen

Don Tomà  I disi bin , Severin ,l’òm as giudica nen d’andova a riva,ma da la veuja

ëd travajè  e ’l vësco a l’ha assicurame che a l’è un brav òm,che a l’ha avù na vita dificila  e che a l’è staita përsonnè ’n Russia

( RIENTRA  TONI con due o  tre uova in mano)

Toni            Oh,bondì don Tomà,coma a l’è ?

Don Tomà Oh,salve Toni, oh grassie,grassie  a son për mi ? I l’avja pròpe veuja ’d cuchè doi euv ,ma duvij  pà disturbeve parej 

                            ( Gli prende le uova e se le mette in tasca)

Toni            Ma ...a-i pija tuti , ma mi ...

Severin       Ma si ,ch’a pija don Tomà che  i vëddo che l’aptit  av manca nen

Don Tomà Si,l’aptit a-i è pro,ma a l’è la materia prima che a manca.La curia an passa na miseria al meis e i parochian a son pì verd che ’l vërdaram.

                   Andova che i j’era prima stasìa bin, i parochian j’ero generos,ma peui a l’ è capitame na disgrassia

Elvira         Na disgrassia ...e cò a l’è capitaje ?

Don Tomà  Bè, a l’è capità che i l’hai fait n’eror dë sbaglio...si...ansoma...i son sbagliame ...ecco,al matrimoni del sindich dël pais ’nvece ’d tachè ’l Kirie Eleisson i l’hai tacà ’l De Profundis ora pro nobis

Toni            Ma a l’ha cò contame che n’autra vòlta al funeral ëd Cecu ’nvece ’d benedì la salma i l’eve bendì la suocera

Don Tomà  Cose ch’a capito ai viv

Elvira         Ma a l’è vera che na vòlta  al matrimòni nvece ’d benedì ij sposs i l’eve daje l’estrema unzione ?

Don Tomà  Si ,purtròp a son còse che a capito

Elvira         I seve pròpi simpatich ,Don  Tomà ,sa beive na vòlta ,che mi i vado

                   a serchè doi euv per fini d’ampastè i tajarin

(ESCE)

Don Tomà  I tajarin ? A  l’è na vita che i sagio pì nen

Severin       E alora fermeve si con noi,che dasì ’n pòch a-i riva la padron-a  con me  fieul e mangioma na vòlta ’nsema

Don Tomà  Bè,se pròpe insisti ...i l’hai gnanca tanta fam...però vorerìa nen ofendve...

Severin       Ma no,che i m’ofèndo nen ...Un ’d pì un ’d meno si a-i è pòst për tuti

Don Tomà           E bin,alora i n’aprofito  ( si siede a tavola) A l’han dime che i leve massà ël crin...l’eve cò fait un pò ’d sautisëtta ? Përchè mi i vado mat për la sautisëtta

Severin       Ma si, i l’oma fin-a fait i bodìn da mangè con la polenta ,av piaso ?

Don Tomà  Ah,për piaseime am piaso pro,ma se pròpe insisti i tasto  cò i budìn,  

                            ma  mach për feve piesì,né,che mi i mangio pòch

Toni            Eh,doi grissìn e n’oca ...        

Don Tomà  Ma cò it dise ,Toni,politte  la boca prima ’d parlè,che id vëddo mai a mëssa la dominica e vaire a l’è che it confesse pì nen ?

Toni          Mi a mëssa a sarà  pì ’d trant’ani che i vado pì nen,  e peui mi vado pà

a confesseme da chiel,diao,che peui a lo sa tut ’l pais

Don Tomà  Ma cò it  disi,che mi i son na tomba,i diso gnente a gnun

Toni            Chiel pì che na tomba a l’è na tromba ! No,no,mi i vado pà a confesseme da chiel e peui mi i l’hai pà gnun pecà da confessè

Don Tomà  Lassoma perdi,che i l’hai sentù come che it bëstëmmie,e a dì ’d bëstëmmie as fa pecà,it lo sas nen ?

Toni            Lo savja pà...anche përchè cola vòlta che i l’hai giutaje a tirè via la fiòca dal teit dal paròcchia,a l’è rivaje un cop an testa e se më sbaglio nen chiel a l’ha distacan-e due  che së Gesù Crist a l’aveissa sentù a sarìa calà giù  da la cros !

Don Tomà  Na ricòrdo nen....ma a l’è quasi mesdì,ma i padron a rivo ’ncora nen ? Diav  là ,  a l’è quasi ora ’d mangè e la cusinera a l’è ancor nen rivà...i lo diso për vojautri,né,che mi basta un pò ’d sautissa e un bicerot ëd col bon e i son bele servì...si magari anche doi tajarìn e na fëtta ’d  col salam dla grassa,che a l’han dime che i ten-giù an cròta ...ma a l’han cò dime che ’l marghè  a l’ha portave le robiòle ’d Rocaveran, a l’è vera ?

Severin       Ma come feve a savèìlo ? I seve pròpe tut,a vë scapa gnente

          Don Tomà Eh,la gent a parla, a-i son tante canapie  ant’ël pais,la gente bësbìa, mi i don pà da ment,però i peuss cò pà stopème j’orje

Toni            Ah,i na conòsso cò una che a l’ha ’l nas longh...tòta Delina,

                   a la conòss ?

Don Tomà  Na santa dòna,tute le  matìn a mëssa prima,as confessa e  a fa sempre la comunion ,a-ì na fusso ’d brave fomne come Delina

Toni            No,no,una a basta e a vansa ...ma che an disa un pò sto garson neuv a riva i o a riva nen

Don Tomà  L’hai già divlo,a dovrìa rivè ancheuj, ma mi i lo conòsso nen,sai mach

                   che a l’è na brava përson-a

(ENTRA ELVIRA piuttosto spaventata col alcune uova nel grembiule che tiene sollevato con na mano)

Elvira         Severin,Severin fòra a-i è un un che an pias gnente

Severin       E chi a l’è ?

Elvira         A l’è setà sël balòt ’d paja davanti a la stala,sai pà...mi i l’hai pà parlaje

Toni            Ma com’a l’è ?

Elvira         A l’ha la barba lunga ,a l’è tut malvesti ...

Toni            A sarà ’n pòver che a gira për  i brich  a ciamè l’elemòsna,a-i  na son tanti ’n gir

Severìn       Magari a l’avrà fam ,felo intré che i doma queicòs  da mangè

Don Tomà No,no, a l’è mej nen felo intrè,soma pà chi a l’è,al di d’ancheuj a l’è mej nen fidese

Toni            Sa i vado mi a vëddi cò a veul

(ESCE)

Don Tomà  A venta fè tension,a son temp gram,na sma-a fa a l’han fin-a robà an paroccchia         

Severin       Diav ,e cò a l’han robave ?

Don Tomà  Gnente ...ma son piame na paura ! A l’ha forsà la pòrta dla sacrestia,

                   e a son intrà ’n cèsa.A l’han forsà anche  la cassiëtta dl’ elemòsne

Severin       Scomëtto che a l’era veuida  

Don Tomà A l’è sempre veuida,ansi për feje piesì a San Gregori  che a l’è ’l patrono dël pais,quei vòlta i fico mi queicòs andrinta,an fa pen-a

a vëddi  sempre la cassiëtta veuida...e peui scapìs che San Gregori 

’d grassie a na fa gnun-e, se gnun  a-i  dà pà  na lira...për cheuje a venta cò sëmné,nen vera Severin ?

Severin       I l’eve rason,Don Tomà,ma si la gent a l’ha pà da spendi,a-i è n a granda abondansa dë scarsità ’d moneda circolanta , a-i è d gent che a l’ha gnanca i sòld da fè balè na summia

Don Tomà Seve cò i l’hai trovà ant’ël sachèt dla mëssa dominica ? Doi boton  e n’argalissia già rusià ! A saran cò pòver,ma certo che i pitòch si a manco nen ,a dovrìo vërgognesse

Severin       Pièvla  pà Don Tomà,che sòn a l’è gnente.Deuvi savej che ’n pòchi d’ ani fa si a nòs pais,prima che a- i riveissa chiel,a-i ’era  un che a lo ciamavo “ el puj” fòrsa che a l’era avar...eh bin... un dì a l’ha trovà për tera un boton da preive e seve l’òn che a l’ha fait ?

Don Tomà Cò a l’ha fait ?

Severin       Për nen sgheirèlo a l’ha fait studiè ël fieul da preive !

Don Tomà Costa a l’è gròssa !

( Entra Toni)

Toni            A veul pà gnente, a dis che a l’ha damanca ’d gnente .A l’ha tirà fòra na tabachera e a l’è fasse su na cica e a l’ha ciamàme se i l’avìa da vischè.

                   Ma mi i tòrcio pà , Elvira pòrtie ’n brichèt !

Elvira         Mi no,l’eve  vist che facia...no,no...mi i l’hai paura

(Improvvisamente appare sulla soglia il misterioso individuo)

Gioan         Paura ’d chi ?     

Elvira         Paura ...

Gioan         I l’eve da vischè ?

Severin       Don Tomà, i fumi nen la sigala ?

Don Tomà Mi no,mi i fumo pì nen,anche perché le sigale a costo

Severin       Su,Elvira ,daje  un  brichèt a col monsù

( Elvira si avvicina tremante e accende un fiammifero)

Gioan         Se i tramoli parej , i peuss pà vischè

( Le afferra il braccio mentre Toni sta per intervenire ma Severin lo ferma.Il poveraccio si accende la sigaretta ) Grassie...

Disie al padron che i son rivà

( ESCE)

SIPARIO

ATTO  SECONDO

SCENA      (L’aia della cascina . Sulla destra  la porta cucina,al centro la porta della  stalla ,sulla sinistra il portone che dà sulla strada.       Accanto alla porta della stalla  una scala a pioli che porta al  granaio. 

                   Seduto per terra Toni col martello batte il ferro della falce)

Adele          (Entrando) Salve Toni, bati ’l fer ?

Toni            No, bato le querce !

Adele          Sempre gentil nè ...pròpe la gentilëssa ’n përson-a !

(Dalla cucina asciugandosi le mani col grembiule esce Olga la padrona di casa)

Olga            Oh,ciao Delina,cò it l’ha da brontolè parej

Toni            Gnente,a l’ha le bòje ...

Adele          Maleducà ! Ah,mi cossì i lo sopòrto nen, sai nen come it fassi ti Olga

a soportelo

Olga            Fass  finta ’d nen senti e peui l’hai già me  òm da soportè

Adele          Pròpe vera che se i të sposi  nen it n’has  una, e  se it marie it n’as doe

Olga            Ò anche tre, a-i è cò ’l garson neuv ades

Adele          Ël garson neuv ? E come a l’è ? A l’è giovo ? A travaje e mangè a mangia ,a bev ?

Toni            Si,e a va fin-a al cess a posè na braja       

Adele          Che vilan !

Olga            Eh,mia cara Delina,j’òm a son fait parej,a l’han sempre rason lor e ti

                   Toni ,piàntla lì ’d bati un moment che i sentoma gnente !

Toni           I deuvo andè  a fè un po’ d’erba për i cunij,se ’l fer a taja nen ,con cò

                   i tajo l’erba  con le bale  ’d Menelik !?              

Adele          Ammi,an ciàpa  fin-a mal,an ven-o le caudan-e a sente ’d parolasse parej

Olga            It përmëtto nen ëd parlè ’n cola manera lì a tòta  Delina ,staseira i rangeroma i cont con Pierin me òmo

Toni            Ecco,rangioma pure i cont,che Pierin an deuv ancora pagheme tre  meis

Adele          Ammi,an ciàpa n’autra caudan-a ....dime nen che i l’evi pì nen i sòld da paghè ’l garson !

Olga            Ma cò it dise ! Se  i l’oma pen-a comprà due vigne e un camp che a son na meravija ! E peui come i l’hai già dite i l’oma un garson neuv

Adele          I l’hai ancora nen avù ’l piasì ’d conòsslo...a l’han dime  però che a l’è un tipo un pò strano  

Olga            Ma no,a l’è nen ëd tante paròle,a parla pòch a venta tireje via le paròle

da ’n boca con le pinse

Toni            ’Nvece për  Madama Canapia  a- i è pà damanca dle pinse

Adele          Impertinent ! Andoma,Olga,andoma a cantè  n’autra cort,che si as peul gnanca parlèsse da cristian con collì che bat ël fer,a batèissa na vira  andova i diso mi!

Toni            Scomodève pura nen,che mi i l’hai finì e i vado mi a cantè an n’àutra cort....( Si alza) A propòsit , Olga,prima a l’è passà da si ’l parco Don Tomà,a dis che a vorìa parleje dla Madòna

Adele          Dla Madòna ? Ma it l’has fait un vot a la Madòna ?

Olga            Ma no,ma it lo sas nen ? I soma ant’ël 1950  l’Anno Santo ! E alora an tute le paròchie d’Italia as pòrta la statua dla Madòna benedìa an tute le cà,ant’le cort dle cassin-e , e  la statua a resta lì  tuta la neuit   e alora a venta preparè da bin ,perché peui a la seira a ven-o tuti  a dì ’l rosari da noi .Soma già d’acòrdi con ël parco.

Adele          Oh,Maria santa ,sòn i lo savìa ancora nen ,  i son nen stà bin e a l’è na

sman-a che i von nen a mëssa prima. Ades dovrai subit andèilo  dì a Maria la frutassèra,chila a sa cò  gnente .Pensè che a sa sempre tut,

epura a l’ha pà dime gnente !

Olga            Ma don Tomà a l’ha dime che a sarìa passà për avisè.Chi a veul che la Madòna as fërma na neuit  a sua cà, a lo dis al parco e a-i fa n’oferta

Adele          A la Madòna ?

Olga            No,al parco,ma a l’è l’istessa còsa

Toni            A si,si...peui a-i pensa chiel a fè j’oferte  a la Madòna

Adele          Come a sarìa dì ?

Toni            A sarìa dì che av pija tuti an gir,i l’eve ancor nen capì ?

Olga            Toni, bëstëmmia nen,fame ’l piasì !

Adele          Ah si,si..Nosgor a paga tard,ma a paga largh ...

Toni            Ma l’important a l’è che a paga,nen come a fa certa gent che a paga nen

(ENTRA PIERIN il padrone della cascina)

Pierin          Cò it l’has dit ?

Toni            Mi,gnente ,gnente …

Pierin          Ma it ses ancora sì ? L ‘avìa dite d’andè a fè un pò d’erba për i cunij e ti te stass si a ciaramlé con ste due befane ch’a son mach bon-e a fe perdi temp

Adele          Noi me car Pierin i soma nen si a fe perdi temp,noi l’oma da organissé per l’anno Santo ,perché a Roma ’l Papa a piora per tuti i pecà

         che j’anticrist come ti a fan tuti i dì e  a fan fin-a sagnè ’l cheur a la pòvra Madòna

Pierin                   La Madòna a l’ha d’autr da fè...a l’ha pà temp ’d vardé l’òn che

i fon mi

Olga           Si,però a sent l’òn che it disi

Adele          E anche le bëstëmmie che it dëstachi quandi it vas a caussè le baragne,che col pòvr caval an fa fin-a pen-a

Olga           Come cola vòlta che it portave doe damigiane ’d vin a  Flipòt dla

cassin-a dle Scòle, che ’l caval a l’ha dait ël gir e ’l carton a l’è finì

ant’ël garòss,le  damigiane a son rompùsse   e ’l vin a l’è spataràsse ant’ël fossàl e ti it l’has cominsà a dëstachene che...

Pierin           E cò duvìa dì,dovìa forse  ringrassiè la Madòna ? L’hai dëstacan-e doe al Padreterno,doe damigiane ’d barbera,ròbe da  mortze l’ cul con i dent ëd goma ,come a disìa sempre barba Carlìn bon-anima !

Olga                     Ma l’è possibil che it disi mach sempre ’d parolasse!! Mal parlant

it ses pèss  che un cartonè  dla Granda !

Pierin          Ah certo che i son pà n’ingeniè...mi le scòle àute i l’hai nen faje,però i sai fè andè la tera,l’hai ’n mestè che a val pì che cent papè dle scòle

Toni           Bin dit,Pierin,noi l’oma nen studià però i soma come poè le vis,sëmnè

’l gran,la melia e descaussè le baragne ...e sòn a  val  pì tant che ’n monument   

Olga           Si però i seve sempre ’d patelavache a confront con coj che a vivo an sità

Pierin                   Si,si magari noi i soma nen  tant fin,ma lor a  son smòrt, a smio ramì

Adele          Certo che a s’anciocàsso nen come feve voiautri ,lor a beivo l’acqua mineral

Toni                     A mi l’eva an fa mal,preferisso la barbera e na bela fëtta’d polenta magari condìja con un bel tòch ’d sautìssa

Pierìn          E magari na bela soma d’aj

Olga           A l’è inutil parlè dë ste còse con lor,a capìsso gnente

Pierin          Eh,i capissi tut vojàutre fomne ! Sa,pitòst Toni ti va a fè l’erba për i conij e peui va a ciamè Gioan,disie che a ven-a si ,che i veuj portelo ant’la vigna granda e veuj mostèie le vis neuve che i l’oma piantà

Adele          Ma Gioan  a l’è  për caso ’l garson neuv ?

Toni                     Come a l’ha fait a indovinè,madama Canapia ?? A l’arvista , che an saluta i sòj che mi i saluto i mej !  (ESCE)

Adele          Ma it l’has sentù,Pierin ?  Disie quaicòsa !

Olga                     Lassa  perdi  Delina ,pitòst Pierin ,ël parco a l’ha dime che doman seira a porteran si la Madòna andova la botoma ? E peui a venta dèie  na bela polidà a la cort,na ramassà e gavè ’d pò ’d ragnà tacà a le muraje  

Adele          A certo che a deuv esse tut bel polid,gavè anche ’n pò ’d rumenta davanti a la stala e peui spostè la drugia da n’autra part

Pierin          E peui magari i spatareroma anche un pò ’d profum . A  le vache i deuvo feje anche i rissolìn  e i deuvo buteje doi bei nastrin  ai còrn ?

Olga                     Ma dis nen tante cretinade !  Che Elvira  a l’è  doi dì che a travja a fè le fior ëd carta për la Madòna e Marta a l’ha fin-a fait doe corone  ’d reuse rosse che a son na meravija

Pierin          Fè l’òn che i veuli,rumpi mach nen i ciàp. I vado a piè le tisòire  e poi

                   vado con Gioan ant’la vigna   

(ESCE)

Adele          Se it veuli mi i son bon-a a fè i lampion ’d carta ’d tanti color , andrinta t’ij buti na candeila ,a fan an bel efèt a la neuit, a venta mach fe tension  che a pijo nen feu

Olga                     L’important che a-i sia nen ël vent, përchè si a la seira a-i è sempre un pò d’aria che a ven giù da le colin-e

(ENTRA GIOAN il nuovo garzone)

Gioan                   Anche na bava ’d vent a peul esse pericolosa

Adele          Come a fa chiel a savèilo ?

Gioan         A së schersa nen con ël feu, na candeila davzin al pajè a peul

deje feu a la cassin-a  

Adele          Ma chiel chi a l’è ?

Olga           A l’è Gioan, ël garson neuv

Adele          Ma noi voroma mach vischè quei candeila a la Madòna

Olga           Doman seira a porteran si ant’la cort la statua dla Madòna,përchè

                   a l’è l’anno Santo  e alora a venta preghè

Gioan         Mi i prego nen,mi i l’hai già pregà tròp,ma da lassù a l’han mai scotàme

Olga           E ’nvece a venta preghè ,coma a dis ’l proverbi ,aiutati che ...

Gioan                   Che ’l Padreterno a l’ha d’autr da fè

Adele          Ma no, a l’è pà parej...” Aiutati che il ciel t’aiuta ”  A  venta avei fede.

Olga                     Doman seira a-i sarà tanta gent a dì ’l rosari , peui dòp doman a la porteran a la cassin-a dij Matè e parej për tut  ël meis,da na cassin-a a l’autra e chissà che la Madòna a fassa nen na grassia

Gioan         Mi i l’hai spetà vint’ani për avej la grassia

Adele          Ma alora i seve stait miracolà,la Madòna a l’ha fave la grassia

Gioan         No,a l’è nen la Madòna,ma ...a l’è na stòria lunga

Adele          Ma a l’è vera che i seve stait përsonnè ’n Russia ? E a fasìa freid ?

Gioan                 An Russia a fa sempre freid

Olga           Ma come av tratavo,av tratavo bin ?

Gioan         La galera a l’è galera...

Adele          Ma a l’è tant che i seve tornà da la Russia ?

Gioan                   No,a l’è nen tant

Adele          E i l’eve ’d famija ò i seve sol ?

Gioan         Ël padron a l’ha mandame a ciamè,cò a veul  ?

Olga                     A veul porteve a vëddi la vigna granda

Gioan         E andova as treuva sta vigna ?

Olga           A  l’è a mes ’dla colin-a  dij ninsolè ,iv mostro la strà ?

Gioan         Pà damanca ,sai andè da sol   

(ARRIVA DON TOMA’ il parroco)

Don Tomà  Bondì a tuti,oh bondì Gioan,come a l’è ? A va ?

Gioan         A va

Don Tomà Alora,it treuvi bin si a la Ca’ Rossa ?

Gioan                 Peuss nen lamenteme .Mi i vado 

(ESCE)

Don Tomà Oh bondì,mariòire, alora doman seira i portoma la Madòna,im racomando che a sia tut a pòst. A venta ricevla con tuti j’onor

Olga                     Ch’a ston-a tranquil don Tomà,che për doman  seira l’oma preparà tante fior ëd carta,tanti bei  feston e forse anche ’d lampion, peui Pierin e Toni a  faran un bel autarìn con tante candeile ’nvische

Adele          E peui a ventrà cò tirè fòra i linseuij dël corredo,i linseuj ëd lin,e dzora i

                   buteroma tante reuse,che Elvira e Marta a son an camìn che a-i pronto

Don Tomà  Elvira a l’è per caso ’n camìn che  a fa i tajarìn ? Përchè coj che a l’ha dame due sman-e fa a-i ero na bontà !

Elvira         Purtròp Elvira a l’ha d’autr da fè, a fa le reuse con la carta rissolin-a,

a l’è brava a fè sti travaj, a l’ha ’mparà da le suore

Don Tomà Alora con përmess i vado a salutela,chissà che a-i sia nen un biceròt

                   për mi,con la caud che a fa ....Con përmess....

 (Entra nella cucina)

Adele          Mi i sai pà,ma Don Tomà a l’ha sempre sej,second mi  a sta nen bin,

a l’avrà un pò ’d prostata ,ti Olga cò it na dise ?

Olga           Ma che pròstata !  A don Tomà a-i pias cirinè, a-i pias ël vin

bon,a l’han dime che doi di fa il vin dla mëssa a-i era un po’ brusch e alora chiel a  l’ha brontolà  për  tuta la Mëssa e a l’ha gnanca dait  la comunion ,al   Crist’eleisson a l’ha benedije e a l’ha mandà tuti

fòra  dij ciàp !

Adele                   Eh,pòvr òm a l’è cò sol...a l’ha gnanca la perpetua, a venta capìlo...ma dime un po’...  sto Gioan,sto garson neuv,a rij mai ? A l’è sempre serio,a l’ha na facia ...

Olga           Che facia che a l’ha ?

Adele          Sai pà,ma am pias gnente !

Olga                     Ma va, a l’è un travajeur ,peui scapìs la seira a vòlte a-i pias andè a l’òsto, a vòlte a spasëggia për ël pais o për le vigne,ma a la matìn prest a l’è sempre  ’l prim a àussèsse.Ades però a venta che i compra ’n paira ’d braje, përchè a l’ha gnanca un  ricambi, a l’ha mach cole  che a l’ha adòss  e a l’ha cò damanca ’d  na camissa o doe .A l’è rivà si da noi che

a l’avìa gnente

Adele          Ecco...lo savìa,si a-i è queicòss che a va nen...a l’ha na manera ’d vardè che am piass nen, i sai pà,ma a l’è come se a stërmèissa queicòsa

Olga           Tute stòrie, a l’ha avù na vita grama ...Oh,ardlo si Mario che a riva !

                   Salve Mario,come a l’è ? Come mai da ste part ?

(ENTRA MARIO UN GIOVANE CONTADINO innamorato di Marta

la figlia di Olga. Porta un bel mazzolino di violette,caplin-a

 ’n testa,maniche  della camicia rimboccate )

Mario         Cerea Olga,oh bondì Delina... i passava da sì e alora i son dime...i pòrto doe violëtte a  Marta,sai che a-i piaso,l’hai  trovaje  longh la riva dla mia vigna,a-i son cò le primule,ma mi i sai che chila a preferiss le violëtte

Adele          Come it fass a savèilo ?

Mario         A lo san tuti che a le bele fije a-i piasso le violëtte ...ch’a senta

che profum

Adele          ( annusa) Bon ,però a san un pòch dë siola

Mario         A peul desse,i l’hai gavà doi siolòt da l’òrt per fe colassion

Adele          Tua mare a sarà contenta che ’nvece ’d travajè ti it vas an gir a badolè

Mario         Mi i von nen an gir a badolè,come a fan certi mei coscrit,che  a son mach sempe an gir a deie la “tantara” a le fije  da mariè . Mi a l’è tuta la matin che sapo le baragne

Olga           E chi a sarìo sti coscrit che a dan la tantara a le fije da sposè ?

Mario         Eh, mi na conòsso un sempre bin vestì con la crovata e le braje a rigadìn,ma veuja ’d travajè gnente,e  pura a certe fije a-i pias cola gent lì

Adele          Brav Mario,it l’has rason,it veuli dì Cesco,’l fieul dla tabachin-a ?

Olga           Ma ti Mario it saràss  pà  gelos ?

Mario         Mi gelos ? Figuronse,sai gnanca l’òn che a sia la gelosia,disìa parej

tant për di,përchè  le  fije d’ancheuj  a capisso gnente , a-i piaso i

“ patachìn “ coj che a van bin vestì,con la spussa sota  ’l nas  e peui magari a l’han le braje taconà ’nt’ël darè

Adele          Pròpe vera, nen për parlè mal dla gent,ma Cesco as buta fin-a ’l profum , e quandi a passa a lassa tuta la scia

Mario         E a tira le mosche e i zanzarìn .Sai pròpe pà come un torolo parej  a peul piaseie a na bela fija come la vòstra Marta.

Olga           Ma  Cesco  a deuv pà piasèi a ti,a deuv piaseie a  Marta

Mario         L’eve rason,ma mi i schersava...ma Marta ’ndova che a l’è ?

Olga           A l’è ’n cusin-a  ,a-i è cò ’l parco,va pura ...

Mario         Peus andè,i disturbo pà ...

Olga           No,va,va che a j’è  cò  Elvira  

Mario         Alora mi i vado 

( Entra in cucina)

Adele          L’hai  idea che Mario a sia annamorà  ’d tua fija

Olga           A peul d’esse,d’altronde a sarìa nen ël prim ,,ma chila ades a studia

e peui a l’ha mach 16  ani,a l’è ancora un po’ tròp giovo për ’mpegnesse

Adele                   Ades le fije a së sposo tard,mia mari a 16 ani a l’avja già un cit e peui a l’ha comprame mi che a l’avia ancora nen 18 ani              

Olga           Eh...i temp a cambio.Anche  mia mari a l’è mariasse prest,a l’avìa pen-a

17 ani,,ma a l’avìa un bel corredo,tre linseuij e quatr fodrètte tute ricamà,

         na meravia ! E peui ancora doe tovaje con ël bòrd ëd pisèt ,mia mari a-i era bon-a a ricamè.Cò chila a l’avìa ’mparà da le suore

Adele          Mia mare ’ nvece a l’avìa pà temp per ël ricam,dòp gnanca due sman-e

                   che a l’avìa  comprà ’l prim cit a-i era già ant’ij camp a sapè . A l’è

frustasse a fòrsa ’d travajè e peui a l’ha avù 8 masnà,un ogni doi ani.E pura mi i l’hai mai sentula lamentasse, a coj temp là  la vita  a l’era grama,a l’avìo gnanca la luce,ma mach ël lumin a petròlio e polenta e

lait mesdì e sin-a.

Olga           Tua mari a l’è mòrta giovo

Adele          Si,mia pòvra mama a l’avìa ancor gnanca 50 ani

Olga                     Ades i giovo a son fortunà , a l’han fin-a  la luce e la macchina da cuse e pensa che Pierin a veul fin-a compresse un tratorin,che nòs caval a l’è vej

Adele                   Pròpe vera,ades i giovo a l’ha tut ,mi quandi a travajava a Fossan  a la filanda an fasìo travaje fin-a la  dominica, e stasìa ’d meis prima ’d vëddi mia mari .Pensa che a la filanda a fassìo fin-a travajè le cite ed 7/8 ani,pòvre masnà,tute ’l dì con le man ant’eva bujenta ! Che ’d pior che i l’hai sentù...ma mi i j’era già grandin-a,i l’avìa già 12  ani e an pagavo già, ma col pòch  che i vagnavo duvìo portelo tut a cà,gnanca doe caramele i podìo  comprème

Olga           Ma andova i dormije ?

Adele          A la filanda ,le fije a dormio tute lì, a-i era na stansia gròssa,d’invern na freid,perché a-i era mach na cita stùa che a fasìo andè a ressiùra,un fum  che it diso nen !

Olga                     Pensa che i mej a l’ha fait ’l viagi ’d nòsse dzora  un carton,përchè a l’avìo gnanca ’l birocin e it sa s andova a son andaita  ? Dal pais ëd mia mari  a col ëd me pari,8 chilometri e a son tornà  ’l dì dòpo.Pensa che temp!

Adele          Eh, i nostri vej a l’han pròpe fait ëd vite grame,noi is lamentoma,ma lor cò a duvrìo dì ?

(ESCE IL PARROCO dalla cucina)

Don Tomà Elvira a l’ha fame sagè la Freisa neuva.Na  bontà,magari vist che doman seira i portoma la Madona se a-i fussa ancora na’autra bota ’d cola Freisa a sarìa pà mal,perché mi dòp ël rosari an ven sempre na sej,ma na sej che i sai nen perché...

Olga           Va bin, foma parej ,ma a che ora i pòrti la Madòna ?

Don Tomà Prima ’d sin-a ,verso ses ...set ore

Olga           Alora i mangi un bocon  con noi

Don Tomà  Se pròpe insisti....sempre che i disturba nen...

Olga           Ma gnun disturbi,Don Tomà,un ’d pì , un ’d meno...

Don Tomà No,ma a l’è pà për ël mangè,pensè nen subit mal,ma la la tradission   a veul che il reverendo parroco ’n coste ocassion as fërma a mangè andova che as porta la Madòna....sa,a l’è për nen lassè da sola la Madòna ...Bin mi i vado ...is vedòma doman...( fa per avviarsi poi ritorna indietro) A pròposit e  Gioan come a va ?

Olga           A volte a l’è un pò dròlo ,un po’ diffident ,sempre un pò ’mbrutì,ma a smia un brav òm , travajè a travaja

Don Tomà  A l’è sò carater ...bin, a doman

( ESCE)

(ESCE  DI  CORSA  DALLA CUCINA  MARIO  inseguito da MARTA)

Marta         E fate pì nen vëddi con ste violëtte che a san dë siolòt !

Mario         ( Con il mazzolino  di violette in mano) Oh,che  carater !

Për doe fior donà col cheur !

Marta         Mi i l’hai pà damanca dle  tue fior,l’hai già chi ch’am m’ij pòrta !

Mario         Chi disprezza   ama,a dìso nen parej  Olga ?

Olga           Mi sai pà,a son còse vòstre ,beata gioventù !

Marta         E peuj a ven a dime che Cesco a  fa nen për mi,

mi Cesco an pias e alora ?

Mario         Alora  fa come it veuli, ma un bel dì të mniràss a sërchéme

Marta         Si...la sman-a dij tre giòbia ! Mama , mi e Elvira i l’oma finì ’d fè le ghirlande ’d carta,’ndoma a fè doi pass fin-a  al pais,parej comproma ancora d’autra carta ,përchè i l’oma finila

Mario         Eh già parej a van da la tabachin-a a trovè Cesco,ma Cesco a -j’è nen ,

                   a st’ora sì col gamel a deurm  ancora 

Elvira         ( Uscendo dalla cucina) Cesco a l’è nen un gamel e se pròpe it veuli savèilo a lè pi bel che tì e anche pì inteligent !

Mario         A come inteligensa as discut nen,a l’ha na biòca ! ( fa il segno con la mano) Quandi a l’è andaita a fè ’l militar a-i trovavo nen n’elmett che j’andèissa bin e alora a l’han ficaje ’n testa un bojeul !

Elvira         Spiritos !

Marta         Maleducà ! Bin,noi andoma ,cerea Delina ,cìao mama, i tornoma subit

Mario         E mi in saluti nen ?

Elvira         It conossoma nen

Marta         I soma gnanca chi it sess ,arvëdze ( SI AVVIANO)

Adele          Speteme,che i ven-o cò mi,ciao Mario,ciao Olga,is vedoma doman

                   (ESCONO  tutte e tre insieme)

Olga           Deuvi avej passiensa,mia fija a l’è giovo a sa gnanca chila cò a veul

Mario         A dì la verità Marta am piass,ma chila  a veul pà savein-e

Olga                     Doma temp al temp,chi a vivrà a vëdrà e se a son reuse a fioiran come

a dis ël proverbi

Mario         Già e se a fusso crisantem !?

Olga           Ma no,sta tranquil ,pitòst Pinòta tua mari a sta bin e tò pari ?

Mario         Tut bin ,grassie,ma i soma piasse në spavent l’autra neuit !

Olga           Cò a l’è capitave ?

Mario         A noi gnente,ma a la cassin-a ’d Ricu,davzin a noi a l’ha piàje feu

’l trabial.Meno male che dzora a -i era pì nen né paja nè fen e parej i  soma riusssì a domè ’l feu quasi d’subit

Olga           Ma quandi a l’è capità, mi i l’hai pà savùlo

Mario         L’autra neuit e për fortun-a che a passava da lì ’l vòstr garson,Gioan,

                   che a l’ha subit crijà e a l’ha dësvian-e  , i can a l’han cominsà a baolè ,          parej i l’oma sautà giù subit dal let e i l’oma dëstissà le fiame

Olga           Gioan !? Ma a l’ha pà din-e gnente

Mario         Ah, Ricu a peul ringrasiè Gioan ,se no  a podia piè feu tuta la cassin-a

Olga           Ma cò a fassia Gioan ëd neuit da le vòstre part ?

Mario         Sai nen,ma a dis che  certe neuit a riess pà a deurmi  e alora a seurt për la campagna,a l’è un tipo un pò strano . Ricu  a vorìa ringrassielo,ma chiel a l’è andasne senza saluté ...Bin,i vado cò mi

Olga           A venta pièlo come ch’a l’è...Ciao Mario,salùtme i tòj

Mario         ( Fa per avviarsi ,poi torna indietro e porge il mazzetto di violette ad Olga)  Ste violëtte buteije  a la Madòna,chissà che a sia nen  la vòlta bon-a che  la  Madòna  a  buta për mi  na parolin-a bon-a   për vòstra fija...

Olga                     Va bin, a sarà fait,va pura e se t’ëncontri Elvira  e Marta disie ’d tornè prest che i l’oma ancora  tante còse da preparè

( Intanto arriva TONI con un fascio d’erba sotto il  braccio)

Mario          Oh,salve Toni ,come a l’è ? It ses andaita a fè un po’ d’erba ?

Toni           Si a son tuti scapa travaj che mi i rivo .Cò it veuli ,quandi ant’la grupia a- manca ’l fen anche le vache a së scòrno

Mario         Bin dit ,Toni,ades che i penso i deuvo andè cò mi a fè un po’ d’erba

për i cunij,na sman-a fa la cunija a l’ha fait set cuniòt,ma a son già mortijne doi  , però  j’autri a son na meravija

Olga           A l’ha dime che tua mari a l’ha fin-a comprà doe faraon-e,a l’è vera ?

Mario         Ma si  al mercà ’d Canej a l’ha fin-a comprà un pavon,vedèisse che meravia

Toni           I pavon a servo a gnente,cò na feve ?

Mario         A mia mare a-i piass a vorìa  fin-a compre due o tre colombòt,

chila a l’ha cola  passion lì , ma me pare a veul pà përchè a dis che a spòrco tròp .Chiel a veul comprè n’autr crin

Toni           Tò pari a l’ha rason.pavon  e colomb a son bej ma i crin a son bon,

         mi i salam am piaso

Mario          Già a diso che i salam a son l’ardità del crin...Bin,arvëdze a tuti

                    ( ESCE)

Olga           Ciao Mario ...su,Toni,dòp che it l’has daje da mangè ai cunij a-i è da 

                   ciadlè  le bestie ant’la stala e peui a-i è da ramassè la cort

Toni           Bòia fauss ,ma a toca sempre a mi ! E j’autri andova a son ?

Olga           Pierin a  l’è andaita  a la vigna granda con Gioan

Toni           Ecco,lor an gir a badolè e mi  si a travajè,ma i lo treuvi giust tut sòn ?

Prima si a la Cà Rossa i j’era mach mi sol e tut a girava bin,adès  i soma ’n doi e a toca sempre a mi

Olga           Sta brav ,che Pierin at veul bin,e ’d darà na bela paga.

Toni                     Si,però a l’han dime che i veuli compreje un bel paira ’d braje  a Gioan  e anche  na camisa neuva, e mi chi i son ?

Olga           Ma ti it n’as pà damanca ,it l’has fin-a ’n paira ’d braje për la dominica,

cò it veuli ’d pì ?

Toni           Mi i veuj gnente ,però a l’è nen giust...

(ESCE brontolando)

Olga                     ( rimasta sola) A sarà mej che in don-a  da fè cò mi...( poi arriva Severin) Salve Severin,da andova i rivi ?

Severin       Da la società, i l’hai na bon-a neuva

Olga           Ah si,e cola a l’è la bon-a  neuva ?

Severin       I vado a Milan

Olga           A Milan ? Ma se a l’è mai surtì dal Piemont e cò andeve a fè a Milan ?

Severin       La società a l’ha organissà na gita col pulman,’ndoma a vëddi la fera,

                   mi i l’hai mai vistla

Olga           La fera ’d Milan ? A a  diso che a l’è gròssa,iv perdi ’n mes a tanta gent

Severin       Ma no, i soma ’n tanti,a l’organissà  Michel dij Coltivatori Diretti a costa gnanca tant ,partoma a la matin a sinch ore e  a la seira i soma già  a cà

Olga           Ma Milan a l’è distant e peui i seve pì nen giovo

Severin       Vej a l’è mach chi a meuir e peui a diso che pì an là a faran fin-a na gita al mar e mi ’l mar i l’hai mai visto ,veuj pròpe andè a vëddlo

(ARRIVANO  ELVIRA E MARTA  tenendosi sottobraccio)

Elvira         Chi a l’è che a va al mar ?

Olga           A l’è parin che a veul andè a vëddi ’l mar ,a fan na gita ’n pulman

Marta         E mi i  deuvo ste a cà ? I vado cò mi,anche mi ’l mar l’hai ancora nen vistlo  e peui parej i ten-o compagnia  a nòno

Elvira         E mi alora ? I duvrìa stè a cà ?

Marta         E alora ’ndoma tuti al mar !

(ENTRA  PIERIN SEGUITO DA GIOAN)

Pierin          Andova a l’è che ’ndeve ?

Marta         Al mar ansema a parìn

Pierin          Ma seve diventà tuti mat,con ël travaj che a-i è da fè  ,lor a van al mar,bela la vita nè !

Severin       Ma as fa ’l gir dla giornà,però a l’han ancora gnanca decidù la data

Pierin          Ma cò andeve a fè al mar ? Veuli pà fè ’l bagn ,no ? Ma për fè ’l bagn

a-i è pà damanca d’andè al mar , si i l’oma na bela sëbrëtta e poi darè dla cassin-a a-i è ’l bolengh,cò veuli ’d pì

Elvira         Noi voroma vëddi ’l mar

Marta         E peui  l’eva dël bolengh a l’è tuta spòrca ,a-i son fin-a i babi e le ran-e

Pierin                   Përchè , ’l mar a l’è polid ? Ël mar a l’è mach un baciàss pì gros che ’l bolengh

Olga           E voi,Gioan, i l’eve già vistlo ’l mar ?

Gioan         Mi i l’hai mach sempe vistlo a quadretìn

Marta         Ma cò a veul dì ?

Pierin           A veul dì che a lo vëdìa da la fnestra dla përson ,an Russia,

nen vera Gioan ?

Gioan                   Parlè nen ’d përson davanti a mi

Marta         Ma an Russia a-i è cò ’l mar ?

Gioan                   No...si ...sai nen ...  lasseme stè...

(ESCE)

Severin       Ecco,vëddi ,con le vòstre ciance i l’eve  ofendulo. A venta fè tension

a parlè con Gioan. Bin , i  vado a pieme un pò ’d tabach për na fumà

(ESCE)

Elvira         Ma cò i l’oma dit ?

Pierin         Dla sua vita passà  chiel a veul nen senti parlè

Olga                    E  ades fòrsa ,deve da fè che si doman a-i riva la Madòna

( Mentre le donne fanno per uscire arriva Censin,un curioso venditore ambulante spingendo una vecchia bicicletta con un pacco davanti ed uno dietro)

Censìn        ( Urla)  Caplin-e, liàsse da scarpe,bòje panatere,boton da preive ,

                   fòrsa madamine che Censin a l’è rivà

Pierin          Salve Censin,a và ?

Censin        Ciao Pierin ...sposin-e  i l’hai na bela pessa dë stòfa për  fè na bela vesta

                   e doi tòch për fè un faudal

Olga           L’oma gnun sòld,Censìn,passè n’autra vòlta

Marta         Ma no,mama,fame vardè cò a l’ha portà

Censin        Vardè pura,bele mariòire,Censìn a l’ha tut l’òn che i veuli për deve

na mariolà

Elvira         Oh,varda che bela caplin-a Marta,e che bei caussèt e la stòfa

                   come  a l’è ?

Olga           Vardé pura,mi i vado a fè da mangè..arvëdse Censìn ,a la pròssima

Censìn        Alora i compri gnente bela sposin-a  ?

Olga           N’autra vòlta ...arvëdse  Censìn ,saluteme vòstra sposa

                   (ESCE)

Censìn        A sarà fait...alora bele fije,vardè a costa gnente ( tira fuori dai pacchi un po’ della sua povera mercanzia che le ragazze osservano con cura)

                   Spetè che i pòso mach la bici contra la muraja

Pierin          Alora,Censìn cò t’ën conti ’d bel ?

Censìn        Le sòlite còse...a-i è ’d bon ed gram daspërtut...Pitòst a l’è vera che

pòchi di fa a l’ha pià feu la cassina ’d Ricu ?

Pierin          Già,parej a diso, ma a l’è stait n’afè da pòch a l’han subit distissàlo..Meno male che a passava da lì me garson  che a l’ha dait l’alarme        

Censin        Chi,Toni ?

Pierin          No,Gioan me garson neuv .. a l’è un meis che a l’è si da noi

Censin        Strano...

Pierin          Cò a- i è dë strano ?

Censin        Doe   sman-e fa a l’ha cò  pià feu la cassin-a ’d Vigiu ’d San Giust   

Pierin          Diav,l’hai pà sentù dì gnente

Censin        No,ma anche lì a l’han dëstissalo subit...e peui  tre o quat  di dòp a l’ha pià feu la stala ’d Notu  ’d Carlàss a  Bastia  .Ma për fortun-a anche lì

queidùn a l’ha crià e a l’han fait seurte le doe vache e ’l caval  e ’l feu a l’ha fait pòch dan

Pierin          A l’è un po’ dròla la còsa,a-i ero d’ani che a capitava gnente e ades...

Censin        A l’ha dime che i carabinìè, a son an camìn che fan le indagini , përchè

la còsa a l’è  nen  vaire ciàira

Pierin          Diav,it veuli dì che  a-i sia queidun che as divert a dè feu a

le cassin-e  si d’antorn ?

Censin        A l’han dime che un meis fa a l’è staie n’incident anche a Tortrèl

e sempre ’d neuit  ...Sa alora,bele sposin-e , i comproma queicòsa ?

Tut a metà pressi....

Marta         Papà,varda che bela stòfa ...i peuss comprela ?

Pierin          Se a costa gnente

Censin        Për gnente gnanca ’l can a bugia nen la coa,però peuss feve un bon pressi

Marta         Si,si,papà,fame ’l piasì,che tra un meis a l’è la festa ’d  San Giaco e a buto ’l bal a palchet e alora ...

Pierin          Alora,còsa ? Feve prest vojautre fije a  spendi,ma për spendi a venta

cò vagnè

Elvira         Si,ma  a mi in deuvi ancora un meis ëd paga

Pierin          Ti ’mpara a stë ciùto quandi it parli

Censin        Ma scusa,come a fa a ste ciùto  se a parla  ...Sa,ma it compri pròpe gnente ? Oh,varda i carabiniè,a son si che a rivo ...Salve !

(Arriva   il   Maresciallo dei Carabinieri spingendo la bicicletta)

Maressial    Salve 

Pierin          Maressial come mai da ste part ? Cò a l’è capitaje ?

Maressial    Gnente ’d grave,passavo da ste part ...Vorìa parlè con ’l vòstr garson

Pierin          Chi ? Toni ?

Maressial    No,nen Toni,l’autr...col neuv   (estrae un foglietto e legge) Giovanni  Perotto fu Amilcare ,classe 1922

(ENTRA GIOAN)

Gioan         I son si,cò veuli ?

Maressial    Deuvo feje na domanda  : “Cò fasìj l’autra neuit al camposanto ?”

Gioan                   I ’ndasìa a trovè i mòrt...përchè,a l’è proibì ?

Maressial    No, a l’è nen proibì,ma a doi bòt ’d neuit a l’è un pò strana la faccenda

Gioan                  Cò a-i è dë strano ?

Maressial    L’ora e peui ’l pais               

Gioan         Che pais ? 

Maressial    Sant’Anna  a 3 chilometri da sì

Gioan                   Përchè, as peul nen spassigè ’d neuit a  Sant’Anna ?

Maressial    Si,ma nen al simiteri a doi bòt ëd neuit….a sarà mej che doman i passi

an caserma,vë speto

Gioan         Mi an caserma i ven-o nen,mi i l’hai gnente da dì

Maressial    Doman matin a 9 ore e vardè ’d nen feme spetè tròp

Gioan         Mi i l’hai gnente da dì, i l’hai già dive  tut

Pierin          Maressial a veul beive na vòlta ?

Maressial    Grassie,ma i beivo nen quandi i son an servissi...salve !

( ESCE volgendo un ultimo sguardo a Gioan)  A  neuv ore !

(Tutti voltano lo sguardo preoccupati e stupiti verso Gioan)

Gioan         Mi al maressial  ij diso gnente,mi i l’hai gnente da dì...

( E se ne va tra l’incredulità  dei presenti)

SIPARIO

ATTO  TERZO

LA  SCENA    ( La stessa  del secondo atto.L’aia della cascina ,due settimane dopo                                                                                                                                                                                                                                                           Qualche settimana dopo

In scena Severin sta facendo la punta ad un bastone con il suo coltellino ricurvo)

Toni           ( Entra con un secchio  vuoto) Salve Severin, i pij ’n pò ’d fresch ?

Severin       Eh,si ancheuj a fa caud ,a-i è un sol ch’a brusa

Toni           A l’è ancora un pò  prest për fe caud parej,i soma mach a magg

Severin       A l’è prest ora ’d tajè ’l majènch

Toni           A si,l’erba a l’è bela ,se a pieuv nen da si na sman-a i cominsoma a tajè

’l prà darè le gasìe

Severin        A sarìa nen mej cominsè dal prà dij morè,là l’erba a l’è sempre pì àuta,

son passà l’aut dì e l’hai vist che stan-i  ël trifeuj a l’è na meravia !

Toni           Cò l’erba medica a l’è bela... speroma  che a pieuva nen

Severin       Ma adès andova it vas con ël sigilìn ? It vas a borè le bestie ?       

Toni                     No,Pierin a l’ha dime d’andè a bagnè l’òrt,che a l’ha butà giù le tomatiche. Ades i vado al poss a piè ’n po’ d’eva

Severin       Ma no, a venta bagnè l’òrt la matin quandi a fa caud e la seira quandi

a fa freid

Toni           Lo sai pro,ma Pierin a l’ha dime d’andè a bagnè

Severin       Scotme,mi,lassa stè ... a pròposit a sarìa mej che it deisi na rangià al casòt dla vigna dle ninsòle ,l’hai vist che st’an la fiòca a l’l’ha piegà

’l teit e a-i son diversi cop rot

Toni           I l’hai cò vist mi,a toca deie na rangià,i lo diso a Pierin

Severin       A l’è vera che a l’ha pià feu n’autra cassin-a ?

Toni           Sai nen,ma a diso parej

Severin       Ma chissà chi a l’è col bastard  che a dà feu,përchè mi i son convint

che ’l feu a s’anvisca nen da sol

Toni           Lo penso cò mi,ma a diso che  a l’ha fait pòchi dann,certo però a l’è strano  sempre  ’d neuit a sucèdo ste disgrassie

Severin       A l’è strano dabon, a-i era mai capità da le nòstre part,ma son convint che prima ò peui a lo ciapo, prima o peui as tradirà...’ndova a passa la volp a lassa l’odor ... e ’l marescial a l’è un bon cassador

Toni                     Ah,si ’l marescial Cavagnero a l’è ’n gamba,pitòst a l’è ’l sò appuntato che a më smìa nen tant svicio,colli a l’è ’n cassador da uva ,mi l’hai vistlo pì ’d na vòlta a spicassè le rape d’uva  travers le vigne

Severin       Fin che  a spicasso un pò d’asinej  la vigna a patiss  nen,a l’è la tempesta che a fa paura

Toni           Për fortuna a l’è an pòchi d’ani che la tempesta a gira al largh...oh.

                   ardlo sì l’autr che a riva ...

Mario         ( Con la zappa sulle spalle arriva fischiettando) Salve parin a va ?

Severin       Ciao,Mario,it l’has na bela subiòla,brav

Mario         Av piass ? A l’è na canson neuva,l’hai sentula sonè  a la fisa da 

Vigiu  giù ’n  piòla  

Toni           A-i  era cò Chelo con ël clarìn ?

Mario         Si, si e cò Notu con la froja

Toni           A son brav, l’hai sentuie sonè sël bal un meisòt fa

Mario         Già ,l’hai vist che it bali bin né Toni  con la Chinota . L’hai vist che

it la strensije e peui giravi  e su e giù,parla pà che balarin !

Toni           Lassa perdi , a l’è chila che a strensija,a l’ha certe man da murador !

Mario         A l’ha na passion për ti. Si më sbaglio nen doi dì fa a l’han dime  che at corìa da press   giù dla  cara ’d Vigia,ò më sbaglio ?!

Toni           I të sbagli nen,ma cola lì a l’è mata

Mario         Ma che mata,a sarà annamorà...quandi  l’amor a-i è la gamba a tira el pè ...a disìo i nòstri vej

Severin       Verament i nòstri vej a disio “Andova che ’l cheur a tira  , la gamba

a pòrta”

Toni           Altrochè la gamba a tira ’l pè  !  Cola lì a dà i numer...mi ’ndasìa a fè d’erba  e i l’avìa pà vistla ,peui in sento ciamè,in giro ...a-i era chila, l’avìa pà sentula rivè... e  an dis “ Ciao,bel moretìn,it ses

                   sol ? Cò mi son sola ...” E mi  i l’hai dije “ E alora? “ Pà avù temp ëd fìnì  ’d rispondi che chila a l’è sautàme a còl ,l’ha campame sël rivass e peui a l’ha strensume s-ciàss con cole man da murador e a l’ha dime “ Ven bel prùssòt,che i foma rassa ! “ Pen-a i l’hai podù libereme i son scapà pì che an pressa,cola lì a campa i dadi !

Mario         Ma va là che at piass,ades it  dise parej,peui magari le còse a son andà an n’autra manera.Va là va,che la  Chinota ad dispiass nen  !

Toni                     Ma seve tuti mat,mi Chinòta la veui nen ! E peui a l’ha i barbis e a mi i barbis am piaso nen ! E ades iv saluto,  i vado a dè n’ociàda al casòt,

ciao Mario,salutme i tòi

Mario         E se i vëdo la Chinòta cò i diso ?

Toni           Ma fate furb,badòla  ! 

(ESCE)

Mario         Certo che Toni a l’è un bel tipo nè,la Chinòta  un dì a l’autr a-i fa         

ël pachèt e a lo ’mbaron-a contra la riva  e... andale !

Severin       I nòstri vej a disìo “ Chi a veul vivi san da le fomne a sta lontan”

Mario         Ma a disìo cò “ Na ca sensa fomna a l’è na ca sensa lanterna”

Severin       It l’has cò rason ti

Mario         E alora un  a sa nen  come  fè... a l’è destin, e peui për mariesse a venta avej fortuna a trovè cola giusta ...a pròpòsit ,ma Marta a j’è nen ?

Severin       A l’è andà al pais con Elvira ,dominica a van a la mar con la gita dij coltivatori diretti  e ti it vas nen ?

Mario          A van cò lor ? Alora i vado cò mi... vorìa nen andè përchè i l’oma tant travaj ,ma se a van lor i vado cò mi ,speroma che a-i  sia ’ncora un pòst për mi...ma a costerà car ?

Severin       Sai nen,vorìa cò andè mi ,ma i ston nen  vaire bin,sai pà,dovija cò andè

a la fera a Milan  ma i son nen  andaita ,l’è da un po’ d temp che an gira un pò la testa

Mario         A sarà la primavera

Severin       No, a son le primavere ...comunque va giù a la società e serca Pinòt,

a l’è chiel  che a l’ha combinà tut

Mario         Pinòt col dla cassina Neuva  ? Lo conòsso bin,alora dominica tuti al

mar, a sarà la vòlta bon-a che i veddò  sto baciàss

( ARRIVANO ELVIRA E MARTA)

Marta         Ma per andè al mar a venta avej ’l costum e peuj ’d pòst a-i n’ha j’è pì gnun , Pinòt a l’ha sarà le iscrission

Mario         Vorrà dì che mi i starai ’n pè

Elvira         Già ,ma për andè al mar a-i va cò ’l fisich giust,che se ti it  buti an mudande it fas rije  tuti

Marta         E peui për fè ’l bagn a venta  butesse a tòrso nudo e ti  se it buti a tòrso nudo it fas vëddi tuti i segn dla canottiera

Elvira         Ma peui a venta esse bon a novè e ti it novi come an fer da stirè !

Mario         Spiritose !  Veui vëddi vojautre al mar, magari ’n combineuss...

Elvira                  It fas nen rije,l’oma pen-a  comprasse doi bei costum da bagn,  che a rivo da Turin... pecà che ti it  peussi nen ven-i ,i sarìo pròpe divertisse

Marta         An compens  a-i sarà  Cesco,a vorìa fin-a porteme con la sua macchina fuoriserie

Mario         Fuoriserie përchè a l’è talment veja che  a la fan pì nen

Marta         Ma tant Cesco a mnirà sël pulman con noi

Elvira         E is faroma tante rijade

Mario         Penso pròpe nen

Marta         Përchè ?

Mario         Përchè Cesco a l’ha pen-a  fërmalo i carabiniè  për na facenda ’d bische.

 As fërmerà ’n caserma almeno doi o tre dì,anche se chiel a

l’è nen tant d’acòrdi

Marta         Nen vera,it lo disi mach përchè it ses gelos

Mario         E alora andeje a ciamè al marescial , chiel av dirà tut

Marta         Impertinent !

Elvira         Mal parlant !

Marta                   A l’è pròpe nen vera,Cesco a fa nen ’d cole ròbe lì.Vërgognos,it parli mach përchè it l’has la lenga an boca !

Elvira         Andoma Marta,id vëddi nen  che a veul mach fete ’nrabiè !?

Marta         No,mi i vado dal marescial,veui pròpe vëddi se cossì a dis la verità o a l’è inventasse tut

Elvira         Speta che it compagno

Marta         Ma se a l’è nen vera it la pagheras cara!

( ESCONO  SDEGNOSE)

Mario         Parla pà che paura  ! Andè,andè,av conterà tut l’appuntato !

Severin       Ma it disi da bon ò të schersi ?

Mario         No,no  a l’ha dimlo l’appuntato,a dis che  a l’era da un pòch che a j’i

stasìo da prèss .Che a l’abbia  ’l vissi dël giugh a lo san tuti.Chiel

d’ nvern  a gira le stale ’ndova a fan le vijà e dòp ’n pòch a tira fòra le carte  e a cominsa a gieughi e a-i frega,përchè chiel a gieuga dë sfròss. St’invern  a l’ha fin-a vinciù na vigna e un prà ,e peui a l’ha vagnàje  tuti i sòld a Michel dle Cà Veje. A lo san tuti che a tràssa,ma stavolta a l’han pëscalo e as la passerà nen tant bin 

Severin       Peul pà esse,un fieul parej ...

Mario                   Purtròp l’è vera,sua mari a l’è disperà...Pitòst a l’è tornà Gioan,’l vòstr garson ?

Severin       No,l’è ancora nen tornà,a l’è doe sman-e che a l’è sparì,l’oma pì nen vistlo

Mario         Ma a j’era peui andaita a parlè col marescial an caserma ?

Severin       Si ,si ,  l’è ’ndàita ,peui a l’è tornà,ma a l’ha dit gnente a gnun,

chiel a parla pà

Mario         Ma,sai pà cò pensè ...A l’è strano ... ma a l’ha nen dive andoa  

ch’a ’ndasìa ?

Severin       No,a l’è sparì,a la matìn vist che a s’aossàva nen Pierin l’è andalo a ciamè,ma la pajassa a l’era nen disfaita.Cola neuit a l’avìa nen dormi

 lì e peui ...pì gnente ,gnùn-e  neuve...soma pà còs pensè...Pierin a l’è

 andàlo a serchè,ma gnente ...a l’è sparì

Mario          A dì la verità a l’è sempre stàita un po’ strano ...a  l’avìa na manera ’d vardè che am piasìa nen,a smiava che a voreissa s-cianchete via l’anima da còl ,at guardava con   doi euj pien ëd dispèssia,come se a vorèissa dite quaicòsa,ma peui ...sai nen ...a bassava j’euj e tirava andarè  ’l capel e a s’nandasìa  via sensa salutè.Mi i l’hai mai capilo

Severin       E ’nvece a venta capilo,a l’ha sofert tant da përsonè ’n Russia

Mario         Ma a l’ha mai dive gnente dla Russia ?

Severin       No,chiel a parlava mai ,quasi che as vërgognèissa che  a l’  era stait

përsonnè...e pura a- i era pà colpa sua,a l’è stait  la guera ...

Mario         Cò me pari quand a l’han richiamàlo  a l’è stait përsonnè ’n Jugoslavia,da Tito,ma për fortun-a a l’è tornà.A peisava mach pì 50 chilo ,chiel  che a l’è sempre staita robust adès a l’è arpiasse , ma a l’ha trubulà un bel pòch

( ARRIVA DON TOMA’)

Don Tomà Bondì  Severin , ciao Mario ,alora Gioan a l’è tornà ?

Severin       No, a l’è pì ’d  doe  sman-e che i lo vedoma pì nen, i l’eve d neuve ?

Don Tomà Purtròp ...l’ha ciamàme ’l maressial Cavagnero

Severin       E bin ?

Don Tomà A l’ha contame un paira ’d còse che mi i savìa nen

Severin       Cò a l’ha contave ?

Don Tomà L’hai la gola sëcca, a-j ’ndarìa un bicer ëd Freisa

Mario         Veja o neuva ?

Don Tomà A fa l’istess ...basta, i na peuss pà pì... a l’è da stamatìn che i giro...

prima ’l vësco,peui ’l maressial...( si asciuga i sudori)

Severin       M alora,cò a l’è capitaie ?

Don Tomà Peuss nen parlè,l sol an brusa ’l gargaròt

Severin       L’hai capì,Mario ciàma Olga che a porta un bicer,ansi disie che a pòrta

na bota  ’d cola  Freisa che i tenoma giù ’nt l’infernòt

Mario         La ciamo subit, a l’è ’n cusin-a ?

(ENTRA IN CUCINA)

Severin       Alora, cò a l’è capitaie ?

Don Tomà Còse gròsse...

Severin       Gioan  ?

Don Tomà  Già,pròpe chiel  ( intanto  continua ad asciugarsi i sudori)

Severin       Sa,reverendo,che an conta tut         

Don Tomà A l’han vistlo a sò pais

Severin       Sò pais ? Chiel a l’ha mai din-e ’ d ’che pais che a l’era

Don Tomà Un pais dla Valsusa,Vilar Fociàrd,ël pais dle castagne

Severin       E bin,cò a-i è dë strano,a sarà andaita a trovè un sò parent

Don Tomà No,chiel ’d parent a n’ha gnun

( RIENTRANO OLGA  e Mario CON UNA BOTTIGLIA ed un bicchiere in mano )

Olga           Oh,bondì  Don Tomà,a fa caud né ...sa che a ten-a ’l bicer che

iv verso da beive  ( Gli porge il bicchiere)

Don Tomà Grassie...i n’avìa pròpe damanca

Severin       A l’han vist Gioan a sò pais

Olga           A sò pais ? E andova  a l’è

Severin       Vilar Fociàrd, an Val Susa

Olga           Bè,tut lì ? Mi sai gnanca andova a sia la Valsusa ,ma cò a-i è dë strano ?

Don Tomà           ( beve d’un fiato mezzo bicchiere) Gioan  a l’è mai staita ’n Russia

Olga           Oh,diav ,se i l’eve sempre dit che a l’era staita përsonnè ’n Russia ...

Don Toma No,a l’è staita vint’ani ’n galera

Olga           Còsa !? Vint’ani ’n galera ?

Severin       Pà possibil,i chërdo pà

Mario         Mi  ’nvece i chërdo, ’l sò sguard a l’è mai piasùme

Olga           Tute stòrie,ma chi a l’ha dijlo ?

Don Tomà A l’ha dìmlo ël vësco, peui anche ’l marescial

Severin       Alora a l’è pròpe vera..ma perchè a l’è staita ’n galera ?

Don Tomà Lo sai nen...Olga .fame ’l piasì,versa da beive,brava ...

( Olga gli riempie ancora il bicchiere)

Mario         Magari i na beiveria cò mi na stissa...

Olga           Alora va un cusin-a a piè n’àutr  bicer

                   ( Mario va in cucina)

Severin       Certo che costa a l’è gròssa,ma ’l vësco a lo savìa ?

DonTomà   Si,’l vësco a l’ha sempre savùlo,ma a vorìa giutelo,përchè surtì da

                   un përson a-i era pì gnun che a-i dasìa un travaj

Mario         ( ESCE di corsa dalla cucina gridando) A l’è sì,a l’è si che a riva !

Olga           Chi ?

Mario         Gioan,a l’è si, l’hai vistlo da la fnèstra..a l’ha ciapà travers dël  sentè

                   darè dla cassin-a

Don Tomà Im racomando,dì gnente ...n’autra vòlta iv conto tut

Severin       Përchè,a-i è cò d’autr ?

Don Tomà Si...ma ades fè finta ’d gnente ...

( ARRIVA GIOAN con i vestiti piuttosto laceri e sporchi)

Don Tomà  Salve,Gioan,it ses tornà ?

Gioan          I son si

Severin       Ma ’ndova it ses staita,che a l’è doe sman-e che it sërcoma

Gioan                   Mi deuvo rendi cont a gnun

Olga           Ma it ses tut spòrch e anche s-ciancà,cò a l’è capitate ?

Gioan         Gnente,son passà ’n mes a le gassìe

Don Tomà  Bin,alora mi i vado ,saluteme Pierin ...e grassie dla Freisa

Olga           Salve ,reverendo ch’a më ston-a bin

Don Tomà Cò vojautri

 ( ESCE)

Severin       Alora,Gioan, come a l’è ?

Gioan         Come i veuli che a sìa , a l’è na vita bastarda

Olga           Gioan,dì nen ste parolasse ,che a va nen bin

Gioan                   Sai mi l’òn che a va bin

Olga           Ma it veuli beive na vòlta ? It veuli mangè queicòs ?

Gioan                   Mi i veui gnente,mi i l’hai damanca ’d gnente ...                  

( sale la scala a pioli che porta al granaio)

Mario         Alora parin,cò it na dise ?

Severin       A l’è capitaje queicòsa ’d grave

Mario         Certo che a fa nen grandi discors

Olga           No,ma i l’hai mai vistlo  parej,chissà cò a l’ha vist

Severin       Vint’ani ’n galera,no a l’è pà possibil ,ël parco a sarà sbagliasse,

a l’avrà nen capì da bin

Olga           Certo che costa a l’è gròssa,mi i l’avrìa mai pì dilo ,chissà cò a

dirà  Pierin

Severin       Cò it veuli che a disa...a l’è Gioan che a l’è fasse 20 ani ’d galera,

pà Pierin

(ARRIVA PIERIN )

Pierin          Bè,cò a son ste facie da funeral ? Cò l’eve vist ?

Olga           Gioan, a l’è tornà

Pierin          Ah si,e andova a l’è ?

Olga           A l’è andaita su ant’ ël granè

Pierin          E bin ,l’hai si na litra për chiel

Severin       Na litra  për Gioan ? Ma ’l postin a l’è due o tre sman-e che a passa nen

Pierin          A l’è na litra dël tribunal ëd Turin ,a deuv presentese tra des dì

                   davanti al giudice

Mario         Davanti al giudice ? Ma a l’ha massà queidun ? Cò a l’ha combinà ?

Pierin          No,a l’ha massà gnun,ma queicòsa a deuv avej combinà

Mario         Già,  a l’è mai staita an Russia .. a l’è staita vint’ani an galera

Pierin          Ma cò it dise ? It ses diventà mat ?

Olga           A l’ha dimlo don Tomà,’l parco che a l’ha dijlo ’l vësco ,che ...

Pierin          Si,che a l’ha dijlo mia nòna ...ma i seve  diventà tuti fòj ,tuti mat ?!

( All’improvviso compare Gioan dall’alto della scala a pioli)

Gioan         No, a son nen diventà tuti mat,a l’è vera ,mi i son staita 20 ani

an galera e alora ? (scende lentamente la scala tra il silenzio e l’imbarazzo generale) Ma mi an galera i torno pì nen

( porta un sacco  spalle e s’avvia verso la strada)

Pierin          Gioan,andova it vas ? Si a-i è na lettera për ti,da sì des dì  deuvi

andè an tribunal a  Turin... ( lo insegue)

Gioan         Mi i vado da gnun-e part,la litra i peuli brusèla ,mi ’n galera i torno

 pì nen

Pierin          Ma Gioan ,andova it vas , fa nen parej,scota,it buteroma n’avocat ,

                   speta un moment ..( Gioan  se ne va )  ...a l’è partì ...

Mario         Vado cò mi

Pierin          Im racomando,dì gnente a gnun

Mario         Sta tranquil  ( ESCE)

Olga           E ades cò foma ?

Pierin          Podoma fè gnente,mach ste ciùto , peui parlerai con ël maressial

Olga           Ma Marta ed Elvira a son ancora nen tornà ?

Severin       A son tornà e a son torna ripatije

Olga                     Bin,pen-a che a rivo disie che ven-o  da mi .Mi  vado a  butè su la mnestra sël feu...Oh ,Maria santa che giornà !

Pierin          E mi i vado a sërchè ’l maressial ( Si avvia anche lui)

(ARRIVA Toni )

Toni           I l’hai daje na rangià al casòt dla vigna granda,sai pà se i son

                   sbagliame,ma a l’è smiàme d’avej vist Gioan

Pierin          Peul d’esse

Toni           Ma alora a l’è tornà ?

Pierin          Si,ma a l’è già torna partì....pitòst va ai camp dij  ninsolè, l’hai butà doe o tre trapole për i trapon,va vëddi se i l’oma ciapàn-e quaidun ,che mi i l’hai da fè  e doman a passa Vigin , ël pel-cunij

(ESCE)

Toni           Già capì, a toca sempre a mi

Olga           E mi a sarà mej che in bogia ,a ven subit  tard

                            ( si avvia verso la cucina) 

(ARRIVA  ADELE)

Adele          Salve ,Severin... ciao Olga ,sercava pròpe ti

Olga           Cò a-i è ?

Adele          L’hai damanca che i të m ’ën prëste ’l  gat

Olga           Ël gat ? Oh basta là ,costa a l’è dròla

Toni           Ma se i l’has damanca d’un gat  përchè it na pije nen un ?

Adele          L’hai pro piàlo,ma sto plandron  a mangia e deurm , a l’ha veuja ’d fè gnente  a dà gnanca la cassa ai giari. Lor a-i passo sël muso e chiel a-i varda gnanca ,as gira da l’autra part e a deurm, a miàula gnanca,

sto sassìn d’ën bòja !

Olga                     Ma it l’has cò nen un can ?

Adele          Si,n’autr plandron,cò cullì a deurm ,se a-i riva quaidun da fòra  

për felo baulé a venta che i lo dësvìa

Severin       Parla pà che can !

Adele          Ades lo faso deurmi sël pogieul,përchè  ’d neuit quandi i sentia ’d romor  a  ventava che  i caleìssa giù ant’la cort a dësvijelo,come l’autra seira che a son intraje doe singrie ant’la cort...che paura !

Toni           Pì che un can da guardia  a l’è un can da pajè

Severin        Ma i na dass da mangè ?

Adele          Altrochè,tuti i dì i don  ’na pagnòta ’d pan dur che an dà la panatera

Toni           As contenta ’d pòch

Adele          Për fòrsa , i lo ten-o a caden-a se no a dà la càssa a polatr e galin-e .L’autr ani a l’ha massàme doe bele pole che a j’ero na meravija

Olga           Su,Toni  va a sërchè ’l gat

Toni           I l’hai vistlo prima  ch’a dormia ant’la stala ( Entra nella stalla)

Adele          Stamatin l’hai lassà un tòch ëd formagg sla taula,doe minute dòp 

a-i era pì nen. L’hai trovalo ’n tera mes rusià

Severin       Ma it l’has nen la moschera pendoa an aria ?

Adele          I l’hai pro,ma j’era sortìa ’n moment a piè doi euv ant’ël gioch

Toni           ( Ritorna con il gatto) A l’è si,sa che it lo pòrto mi,se no cossì a scapa

Adele          Grassie,butlo ant’la mia cusin-a. Ah Toni,fame ’l piasì ,ancheuj  an capito tute  a mi ,daje në sguard a la burera, a smia che a sia chërpàsse,

ti it ses bon a fè un pò ’d tut,varda un pò se it peuli deje na taconà

Toni                     E va bin,i don në sguard,ma se a l’è chërpà,sai pròpe pà cò i peussa fè

( Mentre sta per uscire si ferma) Ah,Olga ,i l’hai trovà sto bijèt për tera,

mi i son pa tant bon a lessi,ecco..less ti .( lo estrae dalla tasca e lo  porge  ad Olga  poi  ESCE col gatto)

Adele          Un bijèt ? Cò a sarà ?  

Severin       Dë smens ëd curios

Adele          Cò dise, Severin,mi a l’è pà che a m’nteressa …vorìa mach savej cò

a-i era scrit

Olga                     ( Legge)  “ Deme sepoltura a me pais.Gnune lapide,mach na cros”

Adele          Ma cò a veul di ?

Olga           Sai nen....capisso pà ...

Severin       Capisso  mi...i l’hai come  un presentiment 

Adele          Che  presentiment ?

Severin       No, gnente...gnente

Adele          Alora i vado ..oh .ël maressial...a l’è si che a riva.Cerea maressial,

a ven da mi ?

(ARRIVA IL MARESCIALLO  spingendo la solita bicicletta)

Maressial    No,i serco Pierin

Adele          A pòrta ’d bon-e neuve maressial ?

Maressial    No,gnente che a v’ënteressa ,madama Canapia

Adele          ( Piuttosto risentita) Ah,bin ,alora se a l’è parej mi i vado,arvëdze a tuti , i diso  a Toni che staseira a ven-a piè ’l gat 

(ESCE)

Severin       Bondì maressial,Pierin a l’è andaita giù a sërchève  

Maressial    Soma pà trovasse

Olga           A beiv  na vòlta marescial ?

Maressial    No,grassie,’n servìssi i podoma nen beive

Severin       Maressial,alora a l’è vera che Giaoan a l’è staita 20 ani an galera ?

Maressial    Purtròp l’è vera...ma a l’era innocent

Olga           Come  !? A l’ha fait 20 ëd galera e a l’era innocent ?

Maressial    Na stòria longa.A sò pais a l’avìo massà un e chiel per sua sfortun-a

cola seira as trovava da cole part

Severin       Ma se a l’era innocent,përchè  a l’han condanalo

Maressial    Un dël pais a l’ha vistlo passè da lì e a l’ha testimonià contra chiel

Severin       Ma  se a passava da lì a vorià pà dì che a fussa colpevol

Maressial    Già,ma Gioan a l’hai mai vorsù dì tuta la verità al process.

                            Përchè,a l’è peui savusse dòp,chiel cola seira a j’era ansema a la fomna ’d col che a l’han massà e a vorìa ne compromëttla,anche se tanti a savio che chiel as trovava con cola fomna

Olga           Che pastiss !

Maressial    Parej a l’è fasse 20 ani ’d galera

Severin       Ma se chiel a l’era innocent chi a l’è ’l colpevol ?

Maressial    Un  ëd Sant’Ambreus ,col che a l’è mòrt  che a l’avìa prëstaje ’d sòlda

                            ma  l’àutr a l’avìa mai renduje.Cola seira a l’han rusà për i sòld e peui a son patlàsse e l’àutr  a l’ha tirà fòra ël cotèl e a l’ha ficaje doe cotlà ant’la pansa e parej l’è mort dissanguà

Olga           Ah ,che bruta còsa         

Maressial    Col che a l’ha daje le cotlà  ,pòchi meis fa a l’è mòrt e ’n punto ’d mòrt a l’ha confessà,parej Gioan a l’è surtì  da la galera

Olga           Ah,meno male ,i son pròpe contenta,finalment Gioan a podrà vivi

                   tranquil

Maressial    Pà tant, a l’ ha daie feu a n’autra cassin-a ,a sò pais ,la cassin-a ’d col che a l’avìa testimonià contra ’d chiel. Tra  des dì   a-i sarà ’l proces     

Olga           No,Gioan a l’ha fait l’òn ? Ma përchè ?  

Maressial    Për vendichesse , ma peui a l’è nen scapà,a l’è staita lì a vëddi brusè la cassin-a,alora a l’han riconossùlo e  a l’han denunsialo e chiel a l’ha confessà .A l’han portalo a Susa,’n përson,ma chiel a l’è scapà e ades i lo sercoma

Severin       Ma alora ...alora a l’era chiel a che a dasìa feu  a le cassin-e si ant’tij dintorn

Maressial    Si, a vorìa vendichesse  për tuti i ’l tòrt che a l’han faje.Vint’ani a son tanti...

Severin       Maressial,stamatin i l’oma trovà për  tera sto bijèt..ch’a lo lesa...

                   ( Olga glielo porge e il maresciallo legge)

Maressial    Già...a l’è chiel...a l’ha anche confessame che ògni tant  andasìa ant’ij camposant  a la neuit perché a riussia nen a deurmi

Olga                     Ma cò andasìa a fè ’d neuit  al camposanto ?

Maressial    Andaìsa a serchè la lapide che an deissa bin a chiel ,për quandi  a sarà  la sua ora....ades capìsso

Olga          Mi ’nvece  continuo a nen capì  

(ARRIVA  PIERIN)

Pierin          Oh,a l’è si,maressial ? Son andaita a sërchelo ’n caserma

Maressial    Eh,già,soma nen ’ncrosiàsse për la strà

Pierin          Ma ...a l’è vera?

Maressial    Si,a l’è stait an galera e ades a deuv torna presentesse an tribunal

Pierin          Gioan andrà mai an tribunal,a l’ha dime dë s-cianchè la litra

Maressial    Purtròp la legge a l’è legge e prima o dòp lo pijeroma

( ARRIVA CENSIN  con la bicicletta per mano )

Censin        E ’nvece i lo pieréve pì nen

Pierin          Cò it dise  Censin !

Censin        Gioan a l’è ’mpicàsse a cola gròssa  pianta ’d fì  daré ’l casòt

dla vigna ’d Ricu 

Olga           ( mettendosi le mani nei capelli) Oh,Madòna santa !

Censin        A l’ha trovalo Ricu  ,a-i è già l’appuntato sël pòst...A sërcavo

                   chiel ,  marescial

Maressial    I vado  ....( sale in bici ed ESCE)

Pierin          I ven-o  còl mi,speteme ! (ESCE)

(  Tra Severin e Olga  cade il  silenzio)

Censin        Severin.cò na dise ?

Severin       La mòrt a ciàpa tuti bel e brut , ògnidun l’ha sua ora

Olga           I sento  cantè , a son Elvira e Marta che a rivo ,cò ij disoma ?

Severin       Gnente , a j’è gnente da dì

Censin        Severin  l’ha rason ,lor a son giovo , ha l’han tuta la vita davanti, lassomie  cantè ,a l’han tant temp davanti a lor

për  ’mparé a piorè

Severin       La vita a continua,mia  cara Olga,i soma a magg ,a-i è ’l fen da tajè,

ël majench d’ambaronè, a-i è da dëscaussé ’l baragne,le ciarësere  a

son piene ’d fior , ël sangh dla tera a s’arbeuj, canto l ’colin-e ...

lassomie cantè...

( Entrano cantando e ridendo Marta ed Elvira che accennano ad alcuni passi di danza sull’aia rincorrendosi  inseguite da Mario ,con un buffo costume da mare)

SIPARIO

            

FINE

                                                                                                                            

                                                                       Venerdì 8 maggio  2012