L’ustaria dli beli doni

Stampa questo copione

L’USTARIA DLI

TITOLO DELL’OPERA:  L’ustaria dli beli doni (1993)

GENERE: commedia in tre atti in dialetto mantovano-reggiano

PERSONAGGI MASCHILI: 5

PERSONAGGI FEMMINILI: 6

OPERA TUTELATA DALLA SIAE

BREVE SINOSSI: Emilia, assieme alla madre Amelia e alla figlia Amalia, gestisce una modesta trattoria in cui, oltre il faticosissimo lavoro, esercita anche continui sfoghi di disprezzo e rancore verso i camionisti, abituali clienti del suo locale e, a suo dire, autori, in un passato assai gramo, di gravissimi torti nei suoi confronti. Ciò le procura frequenti e coloriti contrasti con la vecchia Amelia che, invece, vorrebbe far tornare il locale  ai tempi gloriosi in cui  veniva abbastanza equivocamente chiamato l’ “ustaria dli beli doni” e con la giovane Amalia che mal sopporta i troppo rigidi vincoli e divieti della madre. Il passato di Emilia però è in agguato e arriva un avvocato con un testamento che contiene clausole molto particolari. Le tre donne, assieme a clienti ed amici entrano in un vero e proprio turbine di bizzarre  e imprevedibili vicende. Alla fine tutto si ricompone, ma non certo nel modo a cui pensava Emilia.


L’USTARIA DLI

BELI DONI

Commedia dialettale in tre atti di

PAOLO GHIDONI

    PERSONAGGI:

    EMILIA

    AMELIA,                          sua madre

    AMALIA,                          sua figlia

    MARCELLO,                   camionista

    SIFULIN,                           camionista

    BERTO,                             pensionato

    WALTER,                         camionista

    MARIELLA,                     cameriera

    CARMEN,                         avvocato

    FELICE,                            impiegato

    STELLA,                           camionista

**********

   La vicenda si svolge ai nostri giorni in una modesta trattoria

    lungo una strada statale, nel cuore della pianura Padana.

                                        

                                            **********

L’USTARIA DLI BELI DONI

SCENA UNICA PER I TRE ATTI:  Il bar di una modesta trattoria lungo la strada statale. Sul fondo una porta a vetri, a destra il banco e una porta d’accesso alla sala da pranzo; a sinistra la porta d’accesso alle stanze da letto. Alcuni tavolini con sedie e altri arredi tipici dei bar, tra cui uno specchio.

ATTO PRIMO

SCENA PRIMA

(Amelia, Berto, Sifulin e Marcello; quindi Emilia)

AMELIA- (È molto anziana con una bella capigliatura tra il bianco e l’azzurrino. Veste con eleganza piuttosto antiquata a base di trine, fiori, vistosi gioielli ecc.. Il trucco è molto pesante. Gioca a briscola in coppia con Berto, contro Sifulin e Marcello. Gioca l’asso di bastoni) E me a cali cal sulfanel ché. Atenti Bertu!

SIFULIN- (Maturo, ma non vecchio. Tipico abbigliamento da camionista, assai trasandato. Il cappello, gli occhiali neri, un vistoso cerotto sul naso e una folta barba grigia gli nascondono quasi completamente il volto. Cala la carta accompagnando il gesto con un fischio)

AMELIA- L’è andà a lés: l’è fata!

BERTO- (Tra i cinquanta e i sessanta, aria da impiegato; veste in modo decoroso. Con una certa titubanza, cala la carta) E me a şög questa.

MARCELLO- (Vestito pressappoco come Sifulin, ma in modo meno sciatto. È anche lui oltre i cinquanta. Cala una briscola e prende tutto) Cun questi a fem ssantadu e l’aperitiv l’è rivà! Se, ades a vrì şugar anca al dişnar… (Sifulin continuerà ad intervenire solo con qualche fischio e molta mimica)

AMELIA-( Sbatte le carte sul tavolo) Ma come?! T’he apena sgnà l’as!

BERTO- Sì, ma a l’ho tgnù dacat par dopu… Am cardeva…

AMELIA- T’at cardev… Anca tö madar, puvreta, l’as cardeva chisà cosa, quand la t’ha mes al mond e invece: varda mo’ cuş’è saltà föra!

MARCELLO- Parchè, cuş’è saltà föra? (Fischio vigoroso di Sifulin).

BERTO- (Imbarazzato) La siura Mèglia la g’ha sempar voia da scarsar.

AMELIA- Mitem ch’la sia acsé… Pensar che me fiöla la g’ha n’adurasiun par lü. Cuş’ag catla po’?!.. L’è n’om precis, rispetus… ma le la g’ha ad bişogn ad vun cun dla grinta che, quand la fa la mata, al la faga rigar dreta, sensa tanti cumpliment.

BERTO- Invece no… la Miglia la gh’è da tör pr’al sö vers, cun li buni…

AMELIA- Catann’antra, fin ch’at pö! (Agli altri) Al s’è instalà ché cun di idei par la testa, ma al sa sbaglia: al so me cum l’è fata la Miglia.

MARCELLO- Cuş’a völ dir: al s’è instalà ché?

BERTO- Gnint da special. Fin a tri an fa, me a sera impiegà in Cumun e a stava cun me madar. Quand l’è morta ho pensà d’andar in pensiun a do maneri: ho mulà al lavur e a ciap abastansa par pagar vitto e alloggio ché.

MARCELLO- E intant ca sì ché… cun la padruna…

BERTO- Ma cat… as fem an po’ ad cumpagnia e… chisàche an giuran…

AMELIA- Puvret: al porta pasiensa e al speta, ma al perd al sö temp: me fiöla la n’è mia destinada a lü.

MARCELLO- A sares curius ad cunosla, cla fiöla lé!

AMELIA- Umenti l’è ché, ma steg a la larga… Cun quei cme 'uatar l’ag l’ha sù!

MARCELLO- L’ag l’ha cun i camiunisti?... E parchè, po’?

EMILIA-(Oltre i quaranta, ancora molto bella, ma sobria nel vestire.  È entrata da destra con un vassoio e ha sentito le ultime battute. Posa il vassoio sul banco) Sa sun rabida a gh’arò ben i me  motivi!

AMELIA- Ècu, questa l’è me fiöla.

MARCELLO- (Mentre Sifulin emette un sibilo di ammirazione) Ostia! L’è na mora imperiala! (Ad Amelia) Èli csé beli anca chi atri?

EMILIA- Chi atri, cosa?! (A Berto) Chi èi chi du ruşnun ché?

BERTO- Mah… i g’ha al camiu ché föra. I speta ca vegna ura ad magnar.

EMILA- Da ché des minut a sem prunti.

MARCELLO- E cuş’a gh’è ad bun?

EMILIA- Tüt… ché a gh’è sul dla roba buna! La cameriera po’ l’av leş la lesta.

MARCELLO- A voi far na gran magnada: incö l’è la me festa.

EMILIA- S’l’è al cumplean, am par ca gh’ig poc da festegiar.

MARCELLO- Qual cumplean?! A festegi la libertà.

AMELIA- A t’è scapà via la muier?

MARCELLO- Mai vù muier. A festegi la libertà dal lavur. (Indicando la porta di fondo) Vdiv cal camiu ros e blü ché davanti?

EMILIA- (Dando un’occhiata) Eh… al par an mascarun.

MARCELLO- L’è des an che me e lü a sem soci par cal camiu lé. Ades, però, a sun stuf e lü, invece, al völ seguitar; csé l’am paga la me part e me ho fnì… If capì? Ho fnì ad tribular. (Sifulin conferma con la mimica).

BERTO- E ades t’at dè a la bela vita.

MARCELLO- Eh!.. am voi godar! Da incö a tac a darg aria. Cuş’an dgiv?

AMELIA- Cuş’a cunta quel ca dgem nuantar? L’è quel ca dis tö muier, pütost!

MARCELLO- Quala muier?! Ag l’ho apena det ch’an g’ho ansüna muier.

AMELIA- Mah?.. A guardarat acsé t’an par mia al tipu…

BERTO- Sempar muruşi e mai muier!

MARCELLO- Pochi anca ad queli, s’ho da èsar sincer… Ma ades la cambia. A costo da strusciari tüti, am voi godar!.. Iv capì: am voi godar!

BERTO- E, par cuminciar at se gnù a far na bela magnada  ché.

MARCELLO-  Propria ché a voi tacar a godum!.. A prupoşit: e li beli doni?

EMILIA- Ma quali beli doni?

MARCELLO- Valà ch’at m’he capì… T’al sé cuş’a m’intendi… in la ciama “l’ustaria dli beli doni”? (Sifulin: solita controscena d’appoggio).

EMILIA- Oh?!.. par chi s’iv tolt? Cli beli doni là a sarà sinquant’an chi è morti. I seguita a ciamarla acsé, ma par quel ca sarchè vü, i sbaglià cantun.

AMELIA- Quei i era temp! Che vita! Che muviment ca gh’era ché dentar! A sera na putleta, ma am ricordi tüt… Am piaşres pran tant far turnar chi temp là!.. Me a sares in gradu d’urganişar tüt in manera perfeta… ma cl’atra ché an gh’è mia vers ad cunvinsla. L’è na tastuna cme sö padar.

EMILIA- Mama, sta mia tacar… Và in cuşina a magnar, che umenti a riva la gent e at gh’è da star ché al bar.

AMELIA- A vaghi, a vaghi. (Avviandosi) Cara la me gent, am dispias, ma in cl’ustaria chè, ad beli doni ag sun armaşa sul me! (Esce a destra).

MARCELLO- Beh, s’l’al dis le… Me, però, a pensi ca sia mei cla bela pulastruna ché! Cuş’an dit te, Sifulin? (Sifulin approva con fischio).

EMILIA- Oh, bei urdegn: pochi cunfidensi! A sun na putela seria… e  anca cativa!

BERTO- Ma dai, Miglia, i schersa.

EMILIA- I g’ha dli ghegni ch’an cred ch’i schersa… guai a darag corda!

MARCELLO- Uh, la pulastruna la s’infia! Al sèt, Sifulin, ch’l’am taca a piaşer dabun! (Sifulin approva con mimica e fischio).

EMILIA- Ben, ma chilü cuş’a g’hal? Cuş’èl stu sifular?

MARCELLO- L’è la sö manera ad parlar. L’è ben par quel ch’il ciama Sifulin.

BERTO- Èl müt?

MARCELLO- Mah?.. Na volta ag l’ho dmandà. Al m’ha fat capir ch’al parla sul s’ag garba… A par, s’l’è vera quel ch’i dis, che da şuan al gh’es na dona tantu cativa che, apena ch’al varşeva boca, l’ag saltava ados cme na iena… e csé pian pian l’ha pers al vési ad parlar! (Sifulin conferma nel solito modo) Dopu da sta dona al s’è daspgnà , ma la voia ad parlar l’an gh’è pù gnuda e l’ha seguità a taşer.

EMILIA- E g’aresia da credar a na bagianada csé?!.. Ag pensarà po’ lü! (A Sifulin) Cuş’a v’è suces in dal naş? (Sifulin risponde con gesto stizzito).

MARCELLO- Ag ve la rabia… at sé: l’è an po’ sufistic. Me, però, a t’al deg listes. A l’atar dé al fava li cursi in autostrada cun an camiu tedesc e, intant ch’al la surpasava, ag fava di gest cme questu… (gesto di corna). La discusiun la s’è conclusa a l’autogrill e stu biundun al g’ha rot al naş.

EMILIA- (Ride) L’ha fat pran ben! (Sifulin coi gesti fa capire che si vendicherà) A fè dli beli robi! N’av vargugnev mia?!.. Indu gh’iv la cusciensa?.. Quand a deg ca sì la pù brüta ràsa ad gent ch’ag sia al mond, an ma sbagli mia.

MARCELLO- Het capì?!.. A tüti i camionisti ca ve ché, ag fèt n’acugliensa acsé?

BERTO- Acsé mia sempar… Dli volti la g’an dis anca ad pès.

MARCELLO- E i seguita a vegnar?!

EMILIA- Quand a i ufend, i red cme sa parles na mata. Dal rest l’è gent ch’an tem ninsüna sguasa: in dal cör i g’ha sul la strada e al camiu: ad me is n’infrega: basta ch’ag daga da magnar ben par pochi bèsi. (Entra dal fondo Walter) Ècu n’antar…

SCENA SECONDA

(Walter e detti)

WALTER- (Giovane camionista vestito in modo decoroso) A vres magnar. As pöl?

EMILIA- A sem chè aposta. A tachem a sarvir da ché sinc minut.

WALTER- (Siede accanto agli altri) Bene, alura a spet ché.

MARCELLO- Insoma, as pöl saver cuş’a t’ha fat i camiunisti?

EMILIA- Cuş’i m’ha fat? Cuntag, Bertu, cuş’a m’è suces da şuvna.

BERTO- Me?!.. I è robi tui e, sa t’ag i a vö cuntar, la lengua t’al l’he.

EMILIA- (Racconta mentre lavora dietro il banco) Sé, dì… A sera poc pù che na putleta e a sarviva i client in sala… Pensar che me padar, puvret, am la dgeva sempar da star a la larga da cla gentaglia lé, ma chisà cuş’a gh’eva in alura par la testa?!.. Un giuran è capità un… an bel ragas cun du ucin da furub, an tipu cme chilü… (Indica Walter) Te t’è da èsar an gran saltafos d’an laşarun!

WALTER- Ben ma… cum’av permetiv?!.. An savì gnanc chi sun!

MARCELLO- Cum’at se permalus! La dis acsé par darag dal culur.

BERTO- Te ta gh’arcordi cl’òm là e l’at dis quel ch’la vres dirag a lü.

EMILIA- L’am guardava in na fata manera, ch’l’am miteva in agitasiun… Me po’, alura, a sera tantu ingnuranta!

MARCELLO- Ca t’ag se andada dentar sübit!

EMILIA- Mia sübit; l’è stà la smana dopu, quand l’è turnà. L’ha tacà a farum di cumpliment… a dirum ca sera strusciada in an post acsé… che sa fus andada cun lü in cità, ares pasà la pù bela vita da stu mond… Me a sarcava ad far finta ad gnint, ma la n’era mia na roba facila… anca parchè l’era tantu bel!

WALTER- E cum’èla andada a fnir?

EMILIA- Quand a g’ho purtà al cafè, al m’ha brancà par na man e al m’ha başà al bras… am l’ha başà in na manera che me ho santù cme tüta na scosa e ho pers la testa. Al m’ha det: “Va’ mo’ a tör al tö fagutin e spetum darent al camiu, che umenti a partem”… Ho fat acsé e a sun scapada cun lü in cità.

MARCELLO- (Controscena di approvazione di Sifulin) Eh…quando l’amore c’è…

EMILIA- La gamba la tira al pè!.. L’era mei che li me gambi li m’es tirà in canal! Al m’ha sistemà in do cambri tüti muşnenti , cme i  sigagn… I prem temp li pareva röşi e viöli: al gneva a casa ogni du o tri dé, sempar gentile, pin ad premuri, ma dop soquanti més l’ha cumincià a star via dli smani intreghi e, tanti volti l’am lasava sensa bèsi. Ho tirà avanti du an e, in dal fratemp, al m’eva fat muciar la me putleta.  A sperava ch’as decides a metar la testa a post… ch’al ma spuşes; invece …

WALTER- Cuş’hal fat?

EMILIA- L’è sparì dal tüt… e me, speta e spera, ma stu òm a n’as presenta pù… Fin che la muier d’n’antar camiunista la m’ha fat saver cuş’era suces.

MARCELLO- L’era mort in n’incident?!

EMILIA- Magari! La dişgrasia la m’era capitada a me! Lü al s’era sistemà: l’eva catà na vedva cun n’impresa ad trasport… al l’eva spuşada e, me e me fiöla, al na saveva gnanc pù sa füsum al mond.

MARCELLO- Ostia! Al t’ha propria cumbinà an brüt tir!

EMILIA- Cuş’a pudevia far? A sera sensa bèsi e a sun turnada ché.

WALTER- Che acugliensa v’hai fat?

EMILIA- N’acugliensa magnifica! Me padar, prema ad tüt l’ha dat da magnar a la putleta e  al l’ha mandada in na cambra cun me madar. Me, al m’ha incantunà dadlà in cuşina, al s’è cavà al santurel e al m’ha dat na remenada ca sera nésa da cap a pé. E po’ al m’ha det: “E ades lavura!” E da alura as pöl dir ca g’ho incor da lasar lé.

WALTER- E la fiöla?

EMILIA- Se Diu völ l’è gnuda granda e l’am dà na man anca le; tant pù che tri an fa me padar l’è mort e al m’ha lasà al peşu dla baraca in sli spali… Anca parchè me madar, ch’l’eva sempar lavurà cme na schiava… cum l’è mort lü, as gh’è vultà la testa.

MARCELLO- Cuş’hala fat?

EMILIA- T’an l’he vesta, prema, cum’l’è cunsada: la par üna ad queli! L’ha det ch’l’era la padruna e ch’l’an lavurava pù. E po’ l’ha cumincià a tirar föra la fola dl’ustaria dli beli doni e tüti chi atri matadi lé.

MARCELLO- Na dona inteligenta, ca g’ha i idei ciari.

EMILIA- Na povra scioca, cun la sclerosi ca galoppa!... A sun pina smurbada! Sa fag tant a sistemar cla fiöla lé, a mol tüt.

WALTER- G’hala al muruş ?

BERTO- L’ag l’ha. An brav ragas cun la testa in sli spali.

EMILIA- (A Walter) Ah sì; al n’è mia an tipu cme te, veh!

WALTER- (Offeso) Parchè me che tipu sunia?

EMILIA- Lasem andar… Se la me Maglia la gh’es da tacaras cun an camiunista, ag cav tüt i cavì ch’la g’ha in cò!

WALTER- E che master fal stu muruş?

BERTO- L’impiegà ogni tant, ma al g’ha na gran pasiun par la cuşina. Al cunos tanti riceti: al sares sempar dre far da magnar.

EMILIA- Quel ch’ag völ par la Maglia!I sa spuşa e i ciapa in man al manegiu… e me, finalment, a punsi e da cla sbrumbulada ad cl’ustaria ché a ga stag a la larga al pù ca pos… Neh, Bertu ch’l’è ura ca punsa?

BERTO- Sì, però, se te at moli, me indu vaghia a magnar e durmir?

EMILIA- A mol al lavur, ma as pöl dar che al me pensiunà preferì a n’al mola mia.

BERTO- Dit dabun, Miglia?

EMILIA- (Gli dà un bacio sulla fronte) Cuş’a vöt ca faga sensa ad te?! Questu, vdiv, al n’ha mai guidà an camiu, però al sa far a star al mond… (Indica il petto) Ché dentar al g’ha an cör, mia an giarun!

BERTO- Èli robi da dir in mèş a la gent?!.. Am vargogni.

EMILIA- N’antra pù fresca! T’at duvres vargugnar s’at fus cme lur ch’i è sul bun d’inganar dli povri bagaieti e da lasar di fiöi par al mond!

WALTER- Cuş’a dgiv?! Me di fiöi pr’al mond a n’ag n’ho mia!

MARCELLO- T’he da sentar chilü cum’al s’in töş! Li doni, propria, t’an i

a cunos mia. Le l’è üna ad queli che, par far capir na roba, li dis a l’incuntrari. Cun i ufeşi la völ dir ch’ag sem simpatic… Neh, pulastruna? Supratüt me, t’am cat pran simpatic!

EMILIA- Eh, come li schidi sota i ongi!

SCENA TERZA

(Mariella e detti)

MARIELLA- (Entra da destra. È una bella ragazza in divisa da cameriera. Va al banco e prende un vassoio di bicchieri) A sem prunti. A gh’è bele tri tavui.

EMILIA- Cumincè che umenti a vegn anca me.

MARCELLO- Bella! Molto bella!.. Èla questa la fiöla?

BERTO- No, questa l’è la cameriera.

EMILIA- L’è bela, neh… L’è chè da du an… Ma anca me fiöla l’è bela.

MARCELLO- A sun cunvint… s’la s’asmeia a sö madar!

EMILIA- Oh, intandemas: i è beli, ma li n’è mia cli beli doni ca luminavuv prema. Questi i è pr’al dret… e se an qualdun ag saltes in ment da cumbinarag di schers a l’arversa, me al sasini! As semia capì ben?

MARCELLO- Ostia! Pù ciara d’acsé!

EMILIA- Veh, Mariela, incö la Maglia la va a far an gir cun al sö muruş.

MARIELLA- Al so: in sal lag. Andem via apena fnì i master.

EMILIA- No, incö a g’ho piaşer che ta stag a casa. (Agli altri) Tüti li volti ch’i va via, i la tös su anca le. Me a sun pù che cuntenta, ma, a savì, al ragas l’è timid; l’è tant ch’al ve a muruşi, ma al n’ha incor parlà ad matrimoni. A speri che s’l’an gh’è mia le, ag la cava a vinsar la timidesa e finalment…

WALTER- Al vegna şò dal pir.

MARCELLO- (Ostentando ammirazione) Che dona, Sifulin, che dona strategica! (Sifulin approva nel modo solito) E pensar che me ag sun simpatic. N’èla mia na bela furtuna? (Sifulin esprime forti perplessità).

EMILIA- Ben, ma sculta: set imbariag o set cuiun?

MARCELLO- Epur a sun cunvint che me e te, an giuran…

EMILIA- Eh, an giuran in dl’an dal mai pù!... Mariela, cumpagna dadlà chi siur ché. Datu ch’i paga, tratei ben, ma stè mia darag cunfidensa… a m’arcmandi!

MARIELLA- Va ben siura Miglia. (Indicando a destra) Per di qua, signori. (Si avvia. Sifulin, Walter e Marcello la seguono).

MARCELLO- (Soffermandosi a Emilia) Dopu po’, me e te a turnem in sl’argument.

EMILIA- (A Marcello che esce). As sem bele che det tüt. (A Berto). Che deficiente ad n’òm!.. E te, an g’het mia fam?.. T’am par an po’ şò… Ag set armas mal par quel ca m’ha det cal sumari lé?

BERTO- A n’al suporti mia. La n’è mia giusta ch’i t’ufenda csé.

EMILIA- Te, mia saltar sü. Porta pasiensa: ag pensi me a difendum.

BERTO- At dì ben, ma dli volti…

EMILIA- Làsa andar… e, ades va a dişnar. (Berto si avvia a destra) Deg a me madar ch’l’as möva. (Amelia entra) Ah, ècu, l’è ché. (Berto esce).

SCENA QUARTA

(Amelia, Emilia, quindi Amalia)

AMELIA- (Sta fumando con un lungo bocchino) Che òm cumplimentus cal Sifulin lé! Apena ades al m’ha fat na sifulada ch’l’an fneva pù, Chisà s’al g’ha muier?

EMILIA- Povra me! Cuş’at salta in ment?

AMELIA- An deg mia par me: al so ca sun vecia… A pensi a te.

EMILIA- Ma t’ha dat ad volta al sarvel?!

AMELIA- Valà ch’at cunosi! At g’he dat dii uciadi, ch’an ma sbagli mia.

EMILIA- S’an so gnanc che facia al gh’abia, cal muşnantun lé!

AMELIA- Mei muşnent che cuiun! La facia dal muşnent, cun na buna sgurada, at la tir a növ; quela dal cuiun t’an la pulirè mai, gnanc s’at la lav par na smana!

EMILIA- Ma s’al na parla gnanc!

AMELIA- Mei! L’è la pù gran furtuna ch’at posa capitar! Cal lè al sares l’òm par te; cl’atar an po’ menu: l’è na babela ca n’am fid mia.

EMILIA- La vöt capir ch’im fa schif tüti du: lur e tüti quei cme lur.

AMALIA- (Entra da destra; è bella, in divisa da cameriera) A gh’è an prublema… chi camiunisti ch’è gnù dentar cun la Mariela, in völ mia i caplet in dal tond.

EMILIA- Portag li scudeli: i vurà faras al bevr-in-vin.

AMALIA- Ma no; in völ na supera pina in taula.

EMILIA- Che gentaglia!.. Portagla, che dopu ag pensi me  cun al cunt.

AMALIA- Ma li superi i è tüti inpgnadi; t’al sé che…

EMILIA- Uh, l’è vera. A gh’armagn sul cla bela ad purcelana, in dla vedrina.

AMELIA- La supera ad me nona. Stè atenti d’an rumpla mia: la val an patrimoni.

EMILIA- L’è mei ca vaga a vedar me,  ch’an suceda an qual dişastar. (Si

 avvia a destra; ad Amelia)   Te sta  mia  indurmansarat… e,       sa  ve an

 qualdün, sarvesal.

AMELIA- Mia star mal, ca sun pù sveglia che te! (Cenno d’intesa con Amalia che esce dietro la madre. Poi si siede).

Buio in scena

SCENA QUINTA

(Amelia, Sifulin e Marcello, quindi Berto e Walter)

AMELIA- (Al riaccendersi delle luci, il bar è vuoto. Amelia entra da sinistra con fare circospetto, trascinando faticosamente due pesanti valigie) Cuş’a g’hala mes dentar? I è peşi cme al piomb! (Occhiata a destra) Mamma cara, a riva an qualdun… (cerca di nascondere le valigie dietro il banco. Sifulin entra da destra e vede la manovra. A gesti le chiede se deve partire). Partire me? No; me no. L’è n’antra ch’la g’ha d’andar via… Però, a m’arcmandi: l’è na roba segreta! (Sifulin la rassicura).

MARCELLO- (Entra da destra) Cuş’a gh’è? Di rigir?..Uh, i m’è sempar piaşù!

AMELIA- (A Sifulin) T’he capì al volo. (A Marcello) E anca te… a m’arcmandi! Intant ca fem la roba, bişogna che me fiöla la sia föra di pé… e anca Bertu. A gh’è da star atenti: s’al s’intaia ad quèl, al la va sübit a ciamar. (Occhiata a destra) Uh, al riva!.. Sperem ch’al vaga in presia.

BERTO- (Entra) Alura, iv magnà da güst? (Sifulin, a gesti, magnifica il pranzo).

MARCELLO- Ostia! L’am pias pran tant cl’ustaria ché!

BERTO- As capes: la Miglia, in cuşina l’è n’artista.

AMELIA- (Ha preparato sul banco tre amari) Ècu, Bertu, al tö amaro. (A Sifulin) A t’al dag anca a te, bel moru, e anca al tö amic. Questu l’è ufert da la casa ai client pù simpatic. (Bevono) At gh’è son, neh, Bertu?

BERTO- Da st’ura ché, sa n’am pogi mia n’urtina a let, l’è an dişastar. (Esce subito a sinistra con un cenno di saluto a Sifulin).

AMELIA- Buon riposo… Meno male: l’è andà! (Dalla porta di destra fa un cenno).

WALTER- (Entra da destra) La speta che sö madar la vaga in cuşina e po’ la ve.

AMELIA- (Gli versa un amaro) Bev, ch’at fa bun… E stè atenti a quel ca fè, ca n’am toca d’aver di rimors fin ca scampi.

WALTER- Gnint paura. (Guardando i camionisti) Ma, as pudemia fidar?

AMELIA- I m’ha fat capir ch’is n’infrega. (Sifulin gli fa un deciso cenno negativo).

WALTER- No, cosa? Veh, Sifulin, par piaşer… a n’è mia al mument da

far di schers. Par me l’è na roba impurtanta dimondi…  T’am cunos; t’al sé ca sun na persuna pr’al dret. (Sifulin, a gesti,nega di conoscerlo).

MARCELLO- Veramente lü al t’ha cunusù sul incö a taula. L’ünica roba ch’al sa ad te l’è che, par magnar, li ganàsi t’ag i he buni!

SCENA SESTA

(Amalia e detti)

AMALIA- (Entra da destra agitata) A sun ché, l’è al mument bun.

AMELIA- (Tira fuori le valigie. Abbracciandola) Ciau cara, a m’arcmandi… e fem saves quèl. A vag dadlà a tgnirla in temp, intant ca partì. (Esce in fretta a destra).

WALTER- Andem. (Prende le valigie e si avvia, ma Sifulin gli sbarra la strada e lo prende per le braccia) Ben ma, insoma, cuş’a vöt?

AMALIA- Udiu, cuş’a suced ades? (A Sifulin) Al la làsa andar par piaşer. (Sifulin con gesti perentori, chiede spiegazioni).

MARCELLO- Stè atenti parchè l’è fat a sö möd. L’è an tastun che, se na roba al na la ved mia ciara, al na ced gnanca s’il schésa.

WALTER- (Cerca inutilmente di divincolarsi) Cuş’a gh’interesa a lü?

MARCELLO- Val a saver!.. Forse a gh’he 'rmaş imprès quel c’ha cuntà la madar e al na völ mia che la putleta la faga la stesa fin. (Sifulin conferma) Ècu, apunto… e ades l’è mei cunvinsal cun li buni, senò chi bras lé al na i a mola pù! (A Walter) E te, nanu, làsa lé ad tirar… s’ag ve al narvuş, al g’ha na fursüsa ch’at manda a l’uspedal.

AMALIA- Par carità, a n’ag faga mia dal mal… Lü l’è brav e l’am völ ben dabun.

WALTER- T’he santù cum’a la pensa sö madar. As sem tgnusù l’an pasà, quand l’era al mar cun li sö amighi e as vrem ben. A vrem spuşaras, ma cun na madar acsé cum’as fa? L’Amalia, par farla star tranquila, l’ha fat finta ad törag n’antar murus e csé, na qual volta, em pudù vedas cun la complicità ad Felice… Ades, però, l’è ura ch’as decidema: la ve via cun me e po’ a sa spuşem.

MARCELLO- (Ad Amalia) È vera quel ch’al dis?

AMALIA- A pudì fidaruv. Apena spuşà a gnem da me madar par vedar ad cunvinsla. (Sifulin molla la presa e fa cenno che possono partire) Grasie, grasie! Ho capì ch’al l’ha fat parchè al g’ha al cör bun. (Gli dà un bacio) Arvedas, av fem saver quèl. (Prende una valigia e si avvia).

SCENA SETTIMA

(Berto e detti, quindi Emilia ed Amalia)

BERTO- (Compare improvvisamente a sinistra) Ho d’aver lasà… Ma

cuş’a suced? (Chiama a destra) Miglia! Miglia! Indu g’hala d’andar tö fiöla cun la valis?

WALTER- Cuş’hal fat cl’atar lé?!

EMILIA- (Irrompe da destra, seguita da Amelia) Cuş’a gh’è? (Si rende conto e corre ad afferrare Amalia) Dişgrasiada, ades a fem i cunt!

AMALIA- No pardunum! Mia rabirat: Walter l’è tantu bun e me ag voi…

EMILIA- Taşi ch’l’è mei! (Alza la mano per colpire la figlia).

WALTER- (Cerca di impedirglielo) No, an voi mia ca la picèghi!

EMILIA- L’è me fiöla e a la pici fin ch’am par! (Lo spinge via e fa per avventarsi di nuovo su Amalia, ma Sifulin l’afferra) E te, cuş’a vöt? (Sifulin la trascina a una sedia) Uddiu, l’am völ far dal mal! Iutem!

BERTO- Insoma, che maneri èli? Lasla star!

MARCELLO- (A Berto) T’an sarè mia stüpid?! Quand al s’infumana cal lè l’è periculus… E po’, par li doni al g’ha rispet. Neh, Sifulin ca t’ag fè gnint? (Sifulin fa segno di no, quindi costringe Emilia a sedersi e le ordina di star calma).

EMILIA- Am la sun vesta bruta; am pareva d’esar turnada şuvna, quand a i a ciapava da me padar e po’ dopu anca da cal depravà ad Curadu.

AMELIA- Quanti ch’at n’he ciapà!… e sempar meritadi!

EMILIA- Taşi! At ser d’acordi cun lur, neh?A s’ha da vedar na madar: far dli robi cumpagni! At se na bela cruş anca te!.. Ma an t’ag voi pù ché; at met al ricovar!

AMELIA- T’am fè na bela paura! A sun a ca’ mea e al ricovar t’ag vè po’ te!

EMILIA- (A Walter) T’am la vrev purtar via, neh? Delinquent! (Ad Amalia) Te, ciapa li tö patini e va in dla tö cambra!

AMALIA- A n’ag vag mia… a voi andar cun Walter! (Piange).

BERTO- Maglia. Fa bel… fa cum l’at dis che dopu an parlem.

MARCELLO- Curagiu: at vadrè che an giuran li robi l’is riva a giustar.

EMILIA- (Vedendo Amalia andare verso Walter) No! Indu vèt? (fa per alzarsi, ma Sifulin la costringe a star seduta e le rinnova l’invito alla calma).

AMALIA- (Abbraccia Walter) Làsa ch’at daga an başin. (Lo bacia piangendo) Chisà quand a sa vdem incora?

EMILIA- Mai! At sèr in dla cambra e at lig atac al let! (Sifulin si fa minaccioso ).

AMELIA- Sumaruna! Vöt ch’i sia sprupoşit da dir?!

AMALIA- (Piangendo si avvia a sinistra con le valigie) Ricordat ch’at voi ben. (Esce con Amelia che cerca di consolarla).

WALTER- At ricurdarò sempar… sta sicura che prest at vegn a tör.

EMILIA- (A Walter) Veh, bel urdegn…  cuş’aspetat a andar föra di pe?

WALTER- A vaghi… ma an giuran av muşgarì i ongi par quel ca sì dre far!.. A g’ho incor da pagar al cunt.

EMILIA- (Sarcastica) Al dişnar l’è gratis. T’an vurè mia ca faga pagar al murus ad me fiöla?! (Lo spinge alla comune. Walter esce) Che bel ragas! L’ha da èsar pran bun… Al m’è simpatic.

MARCELLO-  S’al t’era antipatic, cuş’ag favat?!(A Sifulin) Che dona! Het santù cum la ragiuna?.. Uh, ma s’l’am pias! (Sifulin lo guarda con aria di compatimento).

BERTO- (Ad Emilia) Ma s’at l’è apena parà via cme an can?!

EMILIA- Cara la sö bela inucensa! Me varda, an maré acsé, par la me Maglia, al sguluşi, ma purtrop al fa al master şbaglià. S’at saves cuş’ho pasà me, par culpa di camiunisti…

BERTO- T’an gh’arè mia intensiun da cuntarmal n’antra volta? Al so a memoria!

MARCELLO- Ma dim, pulastruna, in tüti sti an, lalü an s’èl pù fat viv?

EMILIA- Chi, Curadu? Chè dentar al na g’ha mai pù mes i pe. Al la sa cuş’a l’aspeta. Ogni tant, però, a pasava an qualdun ch’am cuntava quèl. Csé ho savù ch’l’è armas veduv… Pruvè mo’ a dir cuş’al g’ha vù al curagiu ad far?... Tri mes fa l’ha mandà dli persuni cun dli pruposti.

MARCELLO- Quali pruposti?

EMILIA- I m’ha det che ades al sares dispost a spuşarum… E me a g’ho rispost che s’al g’ha voia ad far na brüta fin, al pöl preşentaras ché, ch’ag pensi me a cuntantaral!

MARCELLO- Te sé ch’at se na dona ad caratar! (A Sifulin che sta gesticolando) Ah, l’è ura… Ben, andem. (Sifulin, a gesti, saluta Emilia).

EMILIA- Bun viaş… e guida cun cunisiun! (Sifulin le fa segno che tornerà) At turni ché?.. Oh, ma l’è listes, veh… Di persunagi cme te, men an riva, mei a stag! (Escono dal fondo) I è andà, se Diu völ… a gh’eva paura d’an daspgnarum pù!

BERTO- Cun tüti cli foli ché a n’ho mia pudù punsar. Vaghia a let incora?

EMILIA- Ma chè a let!.. Te caru, at dormi trop!

SCENA OTTAVA

(Berto, Emilia, Felice, quindi Mariella)

FELICE- (Entra dalla comune. È un giovane distinto con atteggiamenti

 un po’ timidi) Buon giorno Miglia… Bon giorno Bertu. Sunia rivà giüst?

BERTO- Giüst par sintarat ché a bevar an bicirot e a far an strapet.

FELICE- Luntéra… ma, veramente, me e la Maglia a gh’evum…

EMILIA- A gh’evuv… però ades an gh’ì pù. La Maglia l’è a let malada e l’as pöl gnanca andar a catar.

FELICE- Pusibil?!.. E cuş’a g’hala?

BERTO- La g’ha di disturb… ad cör.

FELICE- Udiu! Alura l’è na roba grave!.. I dutur cuş’a dişi?.. Me a cunos an specialista brav dimondi: l’è quel c’ha curà…

BERTO- At duvres èsar te al specialista, ma as ved ch’at funsiuni poc!

FELICE- Cat… an sun mia an dutur… an capes mia…

EMILIA- L’è listes. Sta mia preocuparat: I è robi ca pàsa.

MARIELLA- (Entra da destra) Ciau Felice… Het santù?.. Purtrop incö…

FELICE-  Ho santù: sperem ch’la sia na roba da gnint… Het fnì?

MARIELLA- A g’ho incor tanta roba da lavar şò.

FELICE- Dabun? (Ad Emilia) La ma scuşa: posia andar cun la Mariela a lavar i piat?

EMILIA- Par me… S’at pias, và pur.

FELICE- Grasie. Am pias tant! Par me l’è quasi mei che andar in s’al lag.

BERTO- Te, caru, at gh’è trop in ment chi lavur ché… A sares mei ch’at penses…

EMILIA- Bertu, làsa star… Andè mo’ e badè d’an rumpar gnint… Atenti a la supera ad purcelana : l’am prem ! (Escono a destra) Cuş’a catat föra? T’an vurè mia ch’al vegna a saver tüt? (Ad Amelia che rientra da sinistra) S’èla calmada?

SCENA NONA

(Amelia, Berto, Emilia e Marcello)

AMELIA- La pians par culpa tua.

EMILIA- No; par culpa tua! At se stada te a cumbinar tüt cal caşin ché.

MARCELLO- (Entra dalla comune) Bene, bene… a sun ché.

BERTO- Beh?! S’as preşenta incor “am voi godar”! An siv mia partì?

MARCELLO- Lü l’è partì. Me, urmai, a sun an pensiunà. (Ad Emilia) T’am dè na bela cambra e a stag ché. L’am pias trop la tö ustaria!..

AMELIA- Te sé ca t’at n’intendi. Questo l’ n’ambiente ad classe: al g’ha na storia.

EMILIA- (Scocciata) E quant temp a pensat ad fermarat?

MARCELLO- Chisà… fin che la me pulastruna l’am vurà ben.

EMILIA- E dagla cun sta fola!.. Oh, guarda che ché…

MARCELLO- Ché as paga. Sta tranquila, pulastruna, ch’ at fag l’asegn.

BERTO- (Stizzito) Me, tüti cli pulastruni lé, l’im taca a fiacar!

MARCELLO- Oh, al galet al leva la gresta! At l’ho mia magnada: l’è incor tüta tua!

EMILIA- Bertu, làsa ch’al dega. T’al sé che al client al g’ha sempar ragiun. A vag a vedar se la cambra l’è a post. (Esce a sinistra).

AMELIA- Che bel che me fiöla la g’ha du pretendent!.. Par na madar l’è na gran sudisfasiun. Ho stampà na bela mora, ahan? An po’ mata, sa vrem, ma l’è incora pran bela!.. (A Marcello) Te, però, a g’ho l’idea ch’at pesti na… na pocia!

MARCELLO- Cardif?

AMELIA- Eh, a cred… Ben, valà, mal ch’la vaga ag sun sempar me.

MARCELLO- Ah sì!.. Certo che… insoma: la n’è mia la stesa roba.

BERTO- (Scandalizzato) Meglia, ma èi ragiunament da far?

AMELIA- Ma cuş’iv capì?! A m’intandeva ad dir che, se propria, me a sun in gradu ad farat cunosar na qual bela dunlota, adata par te… Mia par vantarum, ma in cli robi lé a sun na specialista. (Suona il telefono e corre a rispondere) Pronti, l’am dega pur… La Miglia e la Maglia? Sì a sem nuantri. Me a sun la Meglia, ma l’è listes: sa n’ag fus mia me, li n’ag sares gnanca lur… L’avucatesa ca canta ben?! Mei par le s’la canta ben: me an l’ho mai santuda… Ah, ècu, Cantabene l’è al cugnom. Però la guarda che cun i avucat an gh’em mai vù gnint d’ad far… Ah, meno male… Ades l’è impgnada, ma la dega cun me che, ché dentar, a sun la direttrice…Come dice? Tüti do insiem e anca du testimoni… Ho capì: non familiari… Ma ché la facenda l’as fa fésa dimondi!.. Insoma, l’am dega almen s’as trata ad robi beli o brüti… Cuş’a völ dir: potrebbero?.. (Emilia rientra da sinistra) Gnint: se propria l’an pöl mia… Sì,da ché n’urtina, a va ben… Sì, a i a cati, ansi ag i ho bele che ché… Eh, arvedla. (Riattacca). Mah?! Cuş’èl po’ stu master? A g’ha da vegnar n’avucatesa. La dis ch’la g’ha da leşar na roba ca pudres èsar bela o mia bela… e l’an m’ha spiegà atar.

MARCELLO- I caşu i è du: o ca gh’ì d’ereditar o ch’iv met in galera.

EMILIA- Ereditar? Ma da chi?

BERTO- T’an g’he an siu in America?

EMILIA- Cal lé l’ha fat tanta furtuna che, quand al s’è gnù a catar, a gh’em pagà al bigliet me e i me cuşin!

AMELIA- A prupoşit, vuatar du bisogna ca sig testimoni.

BERTO- Testimoni ad cosa?

AMELIA- A n’al so mia; a g’an völ du e mia parent.

MARCELLO- Neh, ch’ag sia mia da perdar trop temp cun dli supi! Me a sun ché parchè am voi godar, mia par far al testimoni.

EMILIA- Quanti gnoli! As tratarà d’an quart d’ura… Ades a vag a vedar dadlà a che punto i è lalur. (Esce a destra. Da fuori) Ooh! (Urlando) Cuş’a fèv 'uatar du?! Dişgrasià! (Si sente un  frastuono con rumore di cocci).

SCENA DECIMA

(Mariella, Felice e detti)

FELICE- (Da fuori) Ahi!.. Che dişastar!

AMELIA- I ha fat la fartada! Ades, veh, ag n’è da sentar!

MARIELLA- (Entra da destra, disperata) No, l’an faga mia acsé… l’as parduna.

EMILIA- (Entra infuriata) Mai! Brüt infam! Questa a n’am la duvevuv mia far!

BERTO- Insoma, cuş’è suces?

FELICE- (È entrato e si sta massaggiando un fianco) La Mariela l’era sü ch’la miteva a post i piat e me a tgneva sodi la scaleta.

EMILIA- Quala scaleta? T’ag tgnev sodi li cosci e t’ag i a başav! (Marcello ride).

MARIELLA- La siura la s’è mesa a tuar e am sun spavantada…

FELICE- La m’è runada ados e a sun tüt squintarnà!

EMILIA- Mei! Ta t’al meriti. Al fava finta da vegnar a muruşi da me fiöla invece…

MARCELLO- Veramente anca tö fiöla la fava finta!

AMELIA- E te, cuiuna, at cardev a tüt! (A Mariella) Cuş’iv rot?

MARIELLA- (Piangendo) An g’ho mia al curagiu ad diral.

FELICE- La supera ad purcelana.

AMELIA- La supera ad me nona!... Al guadagn d’incö l’è bele che andà!

EMILIA- Ma che bela giurnada! E a sem sul a l’inesi: chisà cuş’a s’aspeta da ché meş’ura, quand a riva cla dona là!

Fine del primo atto

ATTO SECONDO

SCENA PRIMA

(Carmen, Marcello, Amelia, Amalia, Emilia e Berto)

CARMEN- (Signora sulla quarantina, di aspetto distinto e piuttosto avvenente; è seduta a un tavolo. Attorno a lei stanno: Marcello, Amelia e Amalia da una parte; Emilia e Berto dall’altra) Ci siamo tutti; possiamo cominciare. Innanzitutto devo premettere una ferale notizia: due mesi fa si

 è spento serenamente a Firenze il commendator Corrado Belloncelli.

 EMILIA- (Molto sorpresa) Curadu?! L’è mort?!.. Csé şuan?!

AMELIA- Puvrin, cum’am dispias!.. L’era an gran òm!

AMALIA- A n’am ricordi gnanc che facia al gh’eva, ma l’era pur sempar me padar.

EMILIA- Che bela  surpreşa! Grasie, Signur, ca t’at se ricurdà ad lü!

CARMEN- La sua reazione non mi sembra consona alle circostanze.

EMILIA- Tachemia cun li robi cumplicadi?! Cuş’èla sta consona?

CARMEN- Volevo dire che Corrado non meritava quello che ha detto.

MARCELLO- Giusta… a g’ha ragiun l’avucat.

BERTO- Parchè te al cunusevat?

MARCELLO- No, ma datu ca sem testimoni, bisogna ben ca dgema quèl!

CARMEN- Lei può intervenire solo per chiedere spiegazioni; si ricordi che è un testimone, non un giudice. (Ad Emilia) Ho collaborato molti anni, come legale, con il commendatore e ho avuto modo di giudicarlo uomo di alti principi morali.

EMILIA- A l’ì da sentar cum l’al porta! Vöt mo’ vedar che fra le e Curadu…

CARMEN- (Offesa) Come si permette di essere così allusiva?!

EMILIA- Chi… me? La bada cum la parla… inlusiva la sarà le! Chisà cum’al l’eva inlusa cal saltafos là! E po’, in sal pù bel, al g’ha fat al schers ad murir.

AMALIA- Mama, ta n’he capì gnint!

AMELIA- S’at taşes, Miglia, la sares na gran bela roba par tüti.

MARCELLO- A sun d’acordi anca me.

BERTO- Te taşi ca t’an gh’entri mia!

CARMEN- Fra me e Corrado c’era amicizia e stima reciproca; nient’altro.

EMILIA- Cuş’ag sares da straurdinari? Curadu, in fin di cunt, l’era an bel òm, infam, ma bel. S’al catava na dona ingenua, cun la sö parlantina, al fava prest a imbindularla.

CARMEN- Non sono ingenua… Dunque: tre giorni fa è stato aperto il suo testamento. Io, a conferma della fiducia, sono stata nominata esecutore testamentario e tocca, quindi, a me giudicare del rispetto delle clausole che vi riguardano.

AMALIA- Ch’as riguarda?... Ma alura…al s’è ricurdà ad nuantri.

MARCELLO- A l’eva det me, ca gh’evuv da reditar.

EMILIA- An pos mia credag. Al cunos trop ben: ag sarà na qual gàbula!

CARMEN- C’è un lungo paragrafo in forma di lettera alla signora Emilia.

BERTO- E ades fè mo’ tüti silensiu, ca sintema sta letra.

CARMEN- Ecco. (Estrae un documento da una cartella e legge) “Cara Emilia, quando leggerai questa lettera, vorrà dire che tutte le tue maledizioni avranno avuto il loro effetto. (Cenni di consenso da parte di Emilia) Sento che mi resta poco da vivere; tu, invece, camperai molto perché l’erba cattiva non muore mai…”

EMILIA- Senti chi parla!.. Propria lü che…

BERTO- Taşi che, senò, a ta stop la boca!

CARMEN- “…Ti ho lasciata per seguire la mia strada. Ho fatto fortuna; se fossi rimasto con te, non ci sarei mai riuscito: tu avevi la testa completamente bacata e mi avresti mandato in rovina…”

EMILIA- Ma Diu, ma Diu! As pöl èsar pù buşiadar?! (Aggressiva verso Carmen) Indu’èl cl’infam? Parchè n’èl mia ché, ch’ag cav i occ?!

MARCELLO- Oh, pulastruna! L’an g’ha mia culpa le, sa gh’è scret acsé?

CARMEN- Per piacere!.. “Tu non capivi. Volevi addirittura che vendessi il camion”.

AMELIA- Ècu: am ma sbagliava mia, quand a dgeva ch’l’era culpa  tua!

CARMEN- Silenzio!.. “Quella di lasciarti è stata la miglior decisione  della mia vita. Però, in fondo anche tu, a modo tuo, mi volevi bene e non ho mai dimenticato né te, né la tua bella bambina, alla quale ero e sono ancora, molto affezionato. I miei informatori, che mandavo nella vostra osteria, mi hanno detto che assomiglia molto a me e questo mi rassicura sul fatto che è proprio mia figlia, cosa di cui non ero affatto sicuro, visto che, quando ero in viaggio, ti davi da fare anche con altri uomini”.

EMILIA- (Imbestialita) Cosa?! Dél n’antra volta s’at gh’è al curagiu… Dél n’antra volta, ch’at sasini! (Aggredisce Carmen che scatta in piedi).

CARMEN- Aiuto! Che fa?! Se non la smette, me ne vado e non se ne parla più!

MARCELLO- Brava! La g’ha ragiun, siura avucat.

AMELIA-  No! A sem tüti in şmania e a vrem sentar quel ca gh’è scret.

AMALIA- Mama, làsa mo lé! An voi mia ch’at parli mal ad me padar.

EMILIA-  Cuş’a vöt saver te? Ta n’al sé mia chi l’era tö padar!

AMALIA- A n’al so mia?!.. Ma alura…

CARMEN- Vuol  dire che i dubbi di Corrado avevano un fondamento?

EMILIA- Cuş’iv capì? A vreva dir  che le l’an pöl mia saver cuş’l’era capas da far cal dişgrasià là.

MARCELLO- Av cardarì mia ca staga ché a scultar dli  quistiun tüt incö?

BERTO- La porta pasiensa, siura avucat, che ades la Miglia l’as met buna.

CARMEN- (Siede) Speriamo… Dunque, dov’ero arrivata?

MARCELLO- A quand le l’as dava da far cun di atr’òm. (Emilia minaccia nuove escandescenze, ma Berto le tappa la bocca e la costringe a star seduta).

CARMEN- Ecco: “… quando ero in viaggio ti davi da fare anche con altri uomini”.

EMILIA- L’am la ripet aposta, neh, cla fandonia lé! (Berto la blocca).

CARMEN- Bisogna pure che ritrovi il segno!.. Andiamo avanti: “I miei informatori mi hanno riferito tutte le cattiverie e le infamità che hai sempre detto su di me e su tutti i camionisti. Non dovevi farlo: lo sai quanto io sono affezionato al mio lavoro e quanto voglio bene a questi bravi ragazzi che amano la strada e l’avventura e che ogni giorno rischiano la pelle per il bene dell’umanità”…

EMILIA- Li soliti sumaradi! Al i a dgeva anca na volta.

AMELIA- Vöt taşer, ingnurantuna! Al g’ha ragiun lü.

CARMEN- Per piacere! “… Sei arrivata al punto di dire che preferiresti tua figlia morta, piuttosto che sposata a un camionista. Ho deciso che ti costringerò a cambiare idea e a pentirti di quello che hai detto”…

EMILIA- Ah, ben… a sarà dificil ca t’ag la cavi!

MARCELLO- Chisà che ades a n’ag sia dli parulini giüsti ca riva al cör.

CARMEN- E infatti ci sono… “Dopo aver serenamente riflettuto, ho preso le seguenti decisioni: metà dei miei beni verrà consegnata all’opera assistenziale degli orfani dei camionisti…”

AMELIA- A l’ho sempar det me, ch’al gh’eva an gran cör!

EMILIA- A sares stà mei s’l’es pensà a sö fiöla.

CARMEN- Ci ha pensato. Senta qua: “L’altra metà è destinata a mia figlia Amalia e alla di lei madre Emilia, che avranno due milioni di Euro a testa…”

AMELIA- Du miliun a fa quasi quatar miliard ad na volta… e quatar e quatar a fa… Uddiu, quanti bèsi!

AMALIA- A sem siuri! A sem siuri, finalment!

EMILIA- (Diffidente) Ma  sarà po’ vera? A gh’è scret propria acsé?

CARMEN- C’è scritto così… ma non è finita. (Riprende a leggere) Che avranno due milioni di Euro a testa a condizione che, entro quattro mesi dalla lettura della presente, contraggano regolare matrimonio con un camionista”…

BERTO- An camiunista?! Questa la g’ha al manac! (Costernazione di Amalia).

EMILIA- Al saveva me ca gh’era la gàbula. L’am  turmenta anca da mort!

AMELIA- L’ha fat ben! Acsé t’impar a rispetar quei ca t’ha sempar dat da

 magnar!

MARCELLO- Le sì, ch’la sa far a star al mond! L’ares fat ben a lasarghi a le i miliard, invece che a sö fiöla.

AMELIA- Ah, s’ag fus in pèt me… cuş’av cardif, ch’an sares mia buna ad cataral, in du e du quatar, an camiunista ca ma spuşa?

EMILIA- (Infastidita) Mama, s’at taşes!

AMALIA-  L’è mei ch’at taşi te! Varda cuş’at m’he cumbinà! Al me Walter l’è andà via par culpa tua! (Scoppia a piangere) Chisà indu l’è andà? Dli volti al va a far di trasport a l’estar e ninsun a sa indu l’è… Al so me: la va a fnir ch’armagn sensa al me òm e sensa i bèsi ad me padar…

AMELIA- Ma no cara…  in quatar meş, vöt ca n’al catema mia?!

MARCELLO- (A Berto) E te, bel uşel?! T’am par an po’ şbatù… t’ag se armas mal!

BERTO- Me an g’ho gnint da far cun chi miliard lé. Cuş’a gh’entria me?

CARMEN- Volete tacere, che non ho finito.

AMALIA- (Che continua a piangere) Ma cuş’a gh’è incora?

CARMEN- Solo l’ultima disposizione. Ecco: “… contraggano regolare matrimonio con un camionista e s’impegnino a non divorziare per almeno cinque anni. Nomino mio esecutore testamentario l’avvocato Carmen Cantabene, a cui non lascio beni materiali, ma tanta riconoscenza per la sua lunga e leale collaborazione e per il sincero affetto che ha sempre nutrito nei miei confronti”…

EMILIA- Het capì?! Con soquanti beli paroli al l’ha sistemada anca le!

CARMEN- Per piacere… lei non è in grado di capire! Concludo:  “Carmen dovrà vigilare su tutto quello che le mie eredi faranno per esaudire alle mie condizioni e, allo scadere del tempo stabilito, decidere in maniera insindacabile su chi avrà o non avrà diritto all’eredità. Pertanto dispongo che nei quattro mesi successivi a questa lettura, la stessa Carmen, al fine di svolgere il suo compito nel migliore dei modi, venga ospitata a mie spese nell’osteria dell’Emilia”.

AMELIA- Volgarmente detta “l’ustaria dli beli doni”… Dèi mo’ putleti! Li “beli doni” ca gh’era ché na volta, par metar li sgrefi ados a chi carater ca pasava in alura, l’ig miteva tri minut; vuatri a gh’ì quatar mes davanti. Quindi, forsa! E dev da far sensa tanti pigusini.

MARCELLO- Brava! Li “grandi manovre” li và cuminciadi sübit.

AMALIA- (Piangendo) Me a n’in voi mia n’antar. A voi Walter!

EMILIA- Te, làsa mo lé ad pianşar!

AMALIA- No, an las mia lé… Ades a vag in dla me cambra che csé a pianşi fin ch’am par. (Si avvia a sinistra).

EMILIA- Brava: vat a sfugar! E serca ad far prest ca gh’è an mucc ad master da far! (Amalia esce).

MARCELLO- Cum’at se delicada cun tö fiöla!

EMILIA- G’het quèl a l’incuntrari? A l’ho fata me e a la trati cum’am par!

MARCELLO- Oh! Al camiunista ch’at tös te, bisogna ch’al gh’abia tanta pasiensa!

AMELIA- E ch’al na pura mia a piciarg in sal bevar, quand l’as i a merita!

EMILIA- A fè sensa töruv la briga ad sarcaral… (Guarda Berto) An voi aver gnint d’ag far cun cla brüta ràsa lé!.. Sicur che quatar miliard… Mamma cara, quanti bèsi! (A Berto) Ma te, n’het mai guidà an camiu?

BERTO- Né camiu, né machini… Apena, apena, da şuan, a guidava al “mosquito”.

MARCELLO- L’è mei, pulastruna, ch’at tac a guardar da n’antra banda.

EMILIA- Eh, am met a guardarat te! Par cal bel genar ch’at se!

AMELIA- Taşi, sciuchina… T’al sé che “chi disprèsa cumpra”.

MARCELLO- As capes… me i requisiti ag i ho tüti.

EMILIA- At manca al pù impurtant:   quel da piaşerum a me. (A Carmen, che ha rimesso tutto nella cartella) Alura, quand gh’aresla da vegnar?

CARMEN- Sübit, a gh’ho la me roba in machina.

BERTO- Ben, ma s’la parla in dialet cme nuantar?!

CARMEN- Qualche volta mi piace. Io non sono di qui, ma ho  predisposizione per le lingue: a fag prest a impararli… A capirì… stand a cuntat cun al povar Curadu…

EMILIA- Sì… però me indu la metia? L’ultma cambra a l’ho data (indicando Marcello) a cal tabarnacul ché.

MARCELLO- Eeh, ma l’è tantu granda!.. A gh’è post anca par du.

CARMEN- Screanzato ! Ag pàrla na pruposta da far a na putèla ?

MARCELLO- Cuş’hala capì, siura avucat?! A vreva dir ca pöl vegnar n’antra persuna a durmir in dla me cambra e csé ag n’armagn üna par le.

EMILIA- E cl’atra persuna chi saresla?.. An sarò mia me, par caşu?

MARCELLO- At m’he capì al volo… Csé a pudem cunosas mei.

EMILIA- Par i me gust at cunos anca trop! (Ad Amelia) Dunca… l’avucatesa a la mitem a durmir in dla tö cambra e te at vè cun li putleti.

AMELIA- Cun li putleti propria no. I è sempar dre a redar o a pianşar a

 second da cum’ag va i sö smuruşament; li n’am làsa mia stricar n’occ.

EMILIA- Ag sun pr’al col; at duvres capir anca te: a l’età dla ragiun t’ag se rivada.

AMELIA- E anca d’an bel pes! At se te ca ta n’ag riv pù, gnanc sa ta scampi sent an… (Stizzita)  Parchè n’ag vèt mia te cun li putleti ?

EMILIA- Parchè t’ag vè te! (In tono di comando) Mövat…Vali a ciamar e deg ch’li spatina la tö roba in presia e ch’li prepara ben la cambra.

AMELIA- Iv santù che bel rispet par sö madar?!.. (Avviandosi a sinistra) A vaghi. (A Marcello) E te,caru, ch’at gh’è csé smania da spuşarla, pensag a sura ben: t’an sé mia a cuş’at vè incuntra!

MARCELLO- Al so, al so…L’im pias a me li doni decişi, ca tira an po’ al salvadag.

AMELIA- (Uscendo) Sì?!.. Bene, spuşla … e che Diu at la manda buna!

MARCELLO- Het vest? Anca tö madar l’ad dà al cunsens.

AMELIA- L’è al meu di cunsens, ca t’an l’avrè mai!

CARMEN- Beh, me a vag föra a tör la roba in machina.

MARCELLO- S’la permet, a la vegn a iutar.

CARMEN- Grazie: lei è veramente gentile. (Si avvia al fondo).

MARCELLO- (Avviandosi a sua volta) S’la cred, quand a ved na dona eleganta, fina e istruida cme le, armagn incantà… am ven an fat ados ch’an so gnanc me.

CARMEN- Dişal dabun o èla sul na cortesia?

MARCELLO- Le l’an pöl gnanca inmaginaras cum’a sun sincer.

EMILIA- (Urlandogli dietro mentre i due escono) Brau! Curtegia mo’ l’avucat, che csé t’am las in pace me! (A Berto che ha un’espressione cupa) Cuş’a gh’è? Set armas impresiunà par quel ca dis cal paias lé?

BERTO- Te, ades at parli acsé, ma quand t’at rendarè cunt ad cum’a sta realment li robi… alura par me a n’ag sarà pù gnint da far.

EMILIA- Eeh… ma at se gelus! Alura t’am vö ben dabun… Caru al me umet! (Gli dà un bacio) Anca s’at se an puvret, par me at val sent miliun!

BERTO- Al so ca val sent miliun… Però lalü al val quatar miliard!

EMILIA- L’è vera… sul a pensarag am gira la testa… S’at fus an camiunista…

BERTO- Sa sera an camiunista ta n’am vrev gnanca sentar a tósar!  

EMILIA- Propria… L’è an destinu acsé: pasiensa.

BERTO- Me al so cum la va a fnir : dopu ta m’al rinfaci fin ca scampi.

EMILIA- E d’altra parte, cuş’as pöl far?

BERTO- Bisogna strulicar quèl par via che i miliard as i a gudéma insiem.

EMILIA- L’è impusibil!

BERTO- An gh’è gnint d’impusibil par na testa fina cme la mea!

EMILIA- Ma set acsé inteligent?

BERTO- An t’in set mai acorta?

EMILIA- Me no… an l’ho gnanca mai suspetà.

BERTO- Male! L’è ura ca t’am cunos dabun. (Esaltandosi) Al me sarvèl l’è na machina perfeta!.. Che idea! Che idea meravigliuşa ca m’è gnù!

EMILIA- Quala idea? Demla.

BERTO- Dopu… An parlem quand a sem sicur che ansun s’asculta. Guai se chi du là (indica alla comune) i s’intaia ad quèl… Che idea, Miglia, che idea! Ag vreva sul la me testa par pansarla!

EMILIA- (Perplessa) Mah… la sarà acsé… Set sicur da star ben?

BERTO- Benisim… A sun an mostro, Miglia, an mostro d’inteligensa!

EMILIA- Adiritura?! Starem a vedar. Me, però, a n’am fid mia trop: am dà l’impresiun ca rivema a pistar na merda!

Buio in scena

SCENA SECONDA

(Mariella e Amalia, quindi Marcello e Felice)

MARIELLA- (Al riaccendersi delle luci sta pulendo i tavolini, mentre Amalia mette in ordine il banco del bar. In tono sconsolato) Tüti i dé al pasa d’ad ché, al dà n’uciada e po’ al tira dret par paura ca salta föra tö madar… Cuş’a posia far?

AMALIA- A vres iutarat. Al so, veh, che na culpa grosa, ag l’ho me.

MARIELLA- Ma no. Me e Felice as serum prestà luntera. Sul che, purtrop…

AMALIA- Sa rintraces Walter in temp, a sares risolt tüt. A rivares i miliard e, par prema roba, av dares na man a vuatar par sistemaruv.

MARIELLA- È pasà an meş e mèş e an gh’è ancor gnint ad növ.

AMALIA- Sö cuşina la g’ha l’idea ch’al sia a l’èstar a lavurar par n’impresa… ma l’an sa mia quala… Di atar parent a n’ag n’ha mia.

MARIELLA- At vadrè che prest o tardi t’al cati.

AMALIA- Prest o tardi la n’è mia la stesa roba!.. Me madar, dop quel ch’l’ha cumbinà, la g’ha al curagiu d’andar adré par via ca serca n’antar camiunista da spuşar, cumpagn ch’la fa le… Ma an ced gnanc s’la ma schésa. Me a voi Walter! A costo da perdar i miliard, al voi lü!

MARCELLO- (Da fuori) Ve dentar; l’è an lucal püblic e tüti i g’ha diritu ad vegnar a bevar… basta ch’i paga! (Entra dal fondo assieme al recalcitrante Felice)

MARIELLA- (Emozionata) Felice!.. Cum’a stet? L’è tant ch’at ved mia!

FELICE- A gh’eva vargogna dop la figura c’ho fat.

AMALIA- Ta n’he fat ninsuna figura… ansi, a ta dmandi pardun par i guai ca v’ho pricurà a te e a la Mariela.

FELICE- Ma no. Al fava luntera par te e anca… parchè am piaşeva vegnar ché.

MARCELLO- As capes: a gh’era ché la tö Mariela.

FELICE- Sicur par le… ma anca parchè am piaşeva l’ustaria. Me ho sempar deşiderà rivar an giuran a gestir an risturant… sul ch’è andà tüt a l’arversa… Anca la Mariela la n’am völ pù vedar.

MARIELLA- Che buşiadar!.. Al fat l’è che purtrop an pudem mia.

MARCELLO- Santem mo al parchè… S’av vrì ben, che ustacui ag pöl èsar?

MARIELLA- A g’ho paura che la siura Miglia l’am licensia. Dopu la facenda dla supéra, l’am vreva mandar via… Meno male che sö madar la l’ha cunvinta. Però la s’è fata prumetar ca n’ares pù incuntrà Felice… S’l’am manda via, indu vaghia ch’an g’ho pù ansun al mond?

FELICE- Me sunia ansun?

MARIELLA- At lavur tri mes ogni tant… e me dişucupada: l’è impusibil! Va via, che s’la riva ché l’è an dişastar!

AMALIA- Ades at la ved trop brüta, ma d’an giurn a cl’atar li robi li pöl

cambiar…

FELICE- Però, intant, a sem mes acsé… A vag. (A Mariella) Làsa almen ch’at daga an başin.

MARIELLA- Ma… a g’ho vargogna ché.

MARCELLO- Me e la Maglia as vultem da n’antra banda… Basta ch’al sia sul an başin! Ca n’as toca da star vultà mèş’ura! (Si voltano).

FELICE- Cara, ricordat ch’at voi ben. Porta pasiensa: a rivarà anca al nostar mument. (Si baciano).

SCENA TERZA

(Amelia e detti, quindi Berto)

AMELIA- (Entra da destra alle spalle dei due) Ooh!

MARIELLA- (Spaventata) Udiu… povra me!

AMELIA- Gnint paura, a sun me. Le, par ades l’an ve mia… Ma cum’a sì bei!

MARIELLA- A sarem anca bei, ma tantu dişgrasià. Anca ier la siura Miglia la m’ha det: “Tet in ment da star a la larga da Felice, parchè, senò t’al sé cuş’a t’aspeta”.

AMELIA- Che fibra d’na fiöla! La g’ha tanti prublemi par sö cunt, epur la cata al temp par crearan anca a chi atar… Ben, alura nuantar as gudem a fargla sota al naş. Lasè far a me che, par cumbinar di amur ad nascost, a sun l’as ad bréscula. Ag pensi me a faruv incuntrar sensa ch’l’as n’acorşa.

AMALIA- A s’è vest quand t’he urganişà par me e Walter, che bel suces!

AMELIA- (Notando Berto che entra dal fondo) Cla volta là l’è andada mal parchè an qualdun l’ha fat la spia… Putleti, l’è ura ch’andeg dadlà: a gh’è tüt da far.

AMALIA- Sì, andem. Ciau Felice: t’he fat ben a gnirs a catar.

FELICE- Sa capita l’ucaşiun a vegn incora. A vag anca me: ciau Mariela.

MARIELLA- (Uscendo a destra con Amalia) Ciau. (Anche Felice esce dalla comune).

BERTO- Cuş’èl gnù a far cl’atar lé? Apena la Miglia l’al ven a saver, ag nas dal sapèl.

AMELIA- L’al ven a saver se an qualdun a gh’al dis. E chi saral stu qualdun?

MARCELLO- T’an sarè mia te, par caşu?

BERTO- Cuş’a gh’entria me? Sul… a n’am par mia giust che le…

MARCELLO- L’è inutil ch’at la vag a srufianar: la t’ha bele che mulà… An so gnanc parchè at sèguiti a star ché.

BERTO- Cuş’at n’infrega a te?

MARCELLO- Am n’infrega e come! T’an vurè mia ca suporta che, quand a la spuşi, l’as tegna in casa anca al murus vecc!

BERTO- Ma làsa lé ad dir dli sumaradi! Quand vöt ch’la ta spuşa? L’è quaşi du meş ca t’insisti e finura t’he ciapà sul dal cuiun !

MARCELLO- A speti che al pir al sia madur: al cröda da par lü.

AMELIA- Stè calmi, ragas. A g’ho l’idea che me fiöla l’av meta pèr tüti du. (A Marcello) A n’am par mia che cun l’avucat l’at lumines te… T’at cardarè mia da èsar l’unic camiunista da stu mond?!.. A n’ho mia capì ben: li parlava in segret a bàsa vus. Però na roba a l’ho capida: incö ag duvres èsar dli nuvità.

SCENA QUARTA

(Carmen, Amelia, Berto e Marcello)

CARMEN- (Entra dal fondo) Buon giorno a tutti. Che brüta giurnada ho insfilsà incö! An gh’è gnint ca vaga pr’al vers giust.

MARCELLO- Che dona! Che dona ch’l’è le, signurina avucat! Bela… e cun na testa fina ca n’ag n’è mia n’antra! Chi saral mai cal furtunà ch’ag la cavarà…

CARMEN- (Maliziosa) Chissà… forse lei. Peccato che i suoi complimenti non siano sinceri: lü l’è innamurà ad n’antra!.. Comunque i cumpliment i fa sempar piaşer: i tira su al mural e incö ag n’ho propria ad bişogn… Il povero Corrado, che Dio l’abbia in gloria, mi ha lasciato un compito troppo gravoso.

AMELIA- Sù, sù animo!.. La g’ha ad bişogn d’an cichetin. Al so cuş’ag pias. (Chiama forte) Miglia! Miglia! Porta chè an nuşin da cal special, par l’avucat. E mövat!.. S’an s’ag dà mia di urdan sec, l’è an sottemp ch’la gira a vöd… L’as perd adré a li sö fantaşii e la trascura i master… E li putleti, pès che le!

BERTO- (Ironico) Meno male ch’ag sì vü.

AMELIA- Sicur me. L’è la me ustaria e an voi mia ch’im la manda in ruvina. Cun la facenda di milun e di murus, l’ha pers la testa… le e po’ anca sö fiöla. Bişogna risolvar la quistiun in presia, senò ché a va tüt a gambi a l’aria.

MARCELLO-  Che dona, Meglia, che dona ch’la duveva èsar… soquanti an fa!

AMELIA- T’al pö ben dir! S’an gh’es mia vù cal maré ca gh’eva… Che bastiàsa! L’era gelus e preputent… Ma cuş’a s’ha da dir? Ag vreva ben.

SCENA QUINTA

(Emilia e detti)

EMILIA- (Entra da destra col nocino) Ècu al nuşin. L’è quel ca fem nuantri in casa, sàla?... (Mentre Carmen beve) E alura, cuş’an dişla ad cli do persuni là?

CARMEN-  Che devo dire?.. La n’as cardarà mia ad farum pasar par n’imbecile?!

EMILIA- Parchè? Cuş’hoi fat ad mal?

CARMEN- Ha voglia di prendermi in giro? Quelli per lei sarebbero due camionisti?

AMELIA- Du?! An vöt spuşar du?

MARCELLO- As ved ch’la spera ad ciapar al dópi!

EMILIA- An voi mia spuşaran du… L’era sul par saver si era in regula.

CARMEN- Mi ha mandato due vecchietti fra gli ottanta e i novanta, prelevati direttamente dal ricovero!

EMILIA- S’am pias l’òm an po’ madur, le cuş’a gh’interesa?

MARCELLO- Madur par madur!.. Cai lé i è patòc!

EMILIA- L’è quistiun d’upiniun… L’impurtant l’è che da şuan i guidava al camiu.

BERTO- Sicur: i era du camiunisti.

AMELIA- T’è da sentar cl’atar ché cum l’è infurmà!.. Ades a tac a capir.

MARCELLO- A ga scumet ca t’ag se andà te a sarcari al ricovar.

BERTO- Sa voi iutar la Miglia a risolvar i sö prublemi, a gh’arò ben al diritu!

AMELIA- Intant at risolvi anca i tö, ad prublemi… La spuşa un che da chè soquanti meş al crepa; e dopu te at pö far la vita dal “beato porco” cun la miliardaria… Par èsar cl’umet timidin ch’at par, at se an bel urdegn !

CARMEN- Lasem andar. Ad chi du lé an s’an parla gnanca : un l’era an sot-caldéra.

EMILIA- Sì, ma l’andava cun al camiu a catar sü al lat.

CARMEN- E quello, per lei, sarebbe un camionista?

BERTO- Beh, insoma… Cl’atar, però, da şuan al guidava al camiu dabun, in Africa, temp ad guèra.

CARMEN- Non mi ha fornito prove concrete… e quindi l’è scartà.

EMILIA- L’as god a farum tribular! L’è mia giusta: al testament al dis…

CARMEN- Dice che tocca a me decidere… Ché ag völ an camiunista dabun. S’al salta föra, ben cun ben… senò l’è inutil ch’l’am vegna a cuntar dli foli.

EMILIA- Ma cum’hoi da far? An so pù indu sbatar la testa.

MARCELLO- Me a sun sempar ché e at garantes che li carti ag i ho in regula.

CARMEN- Su  Marcello non avrei alcun rilievo da fare: sarebbe il marito ideale.

BERTO- Al sarà ideale par le! La s’al spuşa le… La Miglia la n’al völ mia.

EMILIA- Eh, però… An so gnanc me…(Squadrando Marcello) In fin di cunt: al gh’avrà tanti difet, ma al n’è mia n’òm da butar via.

BERTO- Ta n’am farè mia questa, ahan?!

EMILIA- Cat, Bertu… at se stà te a dirum ca sares na cuiuna a perdar l’ucaşiun da far la siura fin ca scampi.

BERTO- Sì, ma insiem a me… mia cun cal lé!

EMILIA- Al so… però, veh, forse l’è mei acsé… Te at se tantu bun!… La n’è mia giusta ch’at vag a ligar par la vita cun na dona arversa e salvadga cme me.

BERTO- Ma no… Te at se al tipu ad dona c’ho sempar sarcà.

AMELIA- Ben, Bertu, ma ag n’è di atri! S’l’è na dona cativa ch’at serchi, guarda an po’ in gir ca t’an cat fin ch’at vö.

EMILIA- Anca al tö pianu… “Che idea!.. Che testa fina ca g’ho!..” At l’eva det ch’l’am cunvinseva poc. Het vest cum l’è andà a fnir? D’altra parte se i bési an i a pudem mia godar insiem, t’an vurè mia ca rinuncia anca me?!.. Quindi…

MARCELLO- Quindi, come volevasi dimostrare, ta ma spuşi me.

EMILIA- Però, at sé… a n’at garantes mia d’èsar propria innamurada.

MARCELLO- Cuş’a cunta? A sun innamurà me! Cara la me pulastruna: dam an başin, valà. (Emilia lo bacia senza entusiasmo) Al sèt che bel?! Nuantar du, quand a sarem spuşà, cun tanti bèsi, in gir par al mond.

EMILIA- Credat ca fema ben?

AMELIA- Atarchè! Portla pur a girar: la g’ha ad bişogn da vedar quèl, da sviluparas an po’… E fè di vias bei long che csé la ma sta föra di pe… E tela ben a rèdni, parchè l’è umbruşa dimondi.

MARCELLO- Ag pensi me a dumarla.

EMILIA- Puvret!.. In dla me vita, di òm ca gh’abia vù al supravent cun me, ag n’è stà un sul… ma l’è mort… e n’antar cme lü a n’al catarò mai.

MARCELLO- Datu che stu Curadu l’è mort… varda, an sun gnanca gelus… Se lü l’è sta al prem, me a sarò al second.

BERTO- Te t’an sarè propria gnint, parchè la Miglia la scarsava… Neh, Miglia?

EMILIA- Veh, Bertu, in fondo l’è culpa tua. Parchè an m’het mia ciapà in parola, quand ho det che di miliard a pudeva anca far sensa? At se stà te a farum curagiu par via ca cates an marè!

BERTO- Sì, ma an marè par modu ad dir, un che dopu… insoma che nuantar du a pudesum… Mia questu!.. Cal ché l’è an marè dabun!

MARCELLO- A t’al garantes: an marè cun tüti i atributi… e la pulastruna l’an ved l’ura da metum a la pröva. (Ad Emilia) Neh, cara?

EMILIA- Temp al temp… L’è n’argument impurtant anca cal lè, ma an parlarem quand a sarà ura.

BERTO- No, Miglia, no!.. Al serca sul i tö bèsi!

EMILIA- E te cuş’a sarcavat?.. Lü, almen, la fadiga da spuşarum al la fa personalmente… Te, invece, at vrev ca la fes n’antar al tö post!

Fine del secondo atto

ATTO TERZO

SCENA PRIMA

(Carmen, Mariella e Amelia, quindi Emilia)

MARIELLA- (Circa un mese dopo; la trattoria è chiusa. Sta conversando con Carmen e Amelia.  A Carmen) Cuş’a g’hala det?

CARMEN- A g’ho det: “Guardi che per i miliardi non è ancora una cosa certa, io potrei trovare ostacoli perché Marcello, in fondo, il camion l’ha venduto”… propria cum’a s’eva insgnà la siura Meglia.

AMELIA- Av l’ho det: quela l’è la strada giusta! Mia par vantarum, ma a la so longa… anca se me fiöla la dis a tüti ca sun sclerotica… L’ag n’ha da magnar di grustin, prema da dvantar furba cme me!

MARIELLA- E le, cum’hala reagì?

CARMEN- Na belva! Umenti l’am salta ados!

AMELIA- Am figur: dli parulàsi da caratér! L’an g’ha gnint dal fin, cla fiöla lé.

CARMEN- “Calma” a g’ho det “Io ho tutte le migliori intenzioni di questo mondo… Adesso tocca a lei venirmi incontro”… An l’ésia mai det! L’ha capì ca vres la bustarèla e via cun di atri parulàsi… ca sera n’infama… ch’eva tradì la fiducia dal povar Curadu… ch’la telefonava sübit al “pool mani pulite” e po’ tüt al rest. Quand finalment l’ha taşù parchè l’an gh’eva pù fià, ag l’ho cavada a spiegarag cuş’a vreva par te e Felice.

AMELIA- E le?

CARMEN- Grande cambiamento di scena: è diventata di colpo un agnellino… Che le la n’ag pensa gnanc pù… Ch’l’era sul parchè la gh’eva paura ch’at fes na scelta sbagliada… e che le la t’ha sempar vrù ben cme a na fiöla.

MARIELLA- L’è giusta ricunósar che in questu la dis la verità.

CARMEN- Apunto… E che ades l’ha capì ch’la s’era sbagliada… Ansi: apena la gh’avrà i bèsi, la g’ha intensiun da faruv dal ben.

MARIELLA- Oh… grasie, signurina avucat! E grasie anca a le, siura Meglia: la g’ha vù n’idea meravigliuşa! (Abbraccia Amelia).

AMELIA- Sperem ch’as meta tüt a post par al mei… E ricordat che, se me fiöla la t’ha fat da madar, me a t’ho fat da nona.

MARIELLA- L’è vera e ag vurò sempar ben. (Abbraccia di nuovo Amelia).

EMILIA- (Irrompe da sinistra, vestita da sposa, in abito elegante con vistoso cappello) E alura, cuş’an dgiv?

CARMEN- Un vero splendore!

MARIELLA- Siura Miglia, cum la sta ben!

AMELIA-Neh, c’ho mes al mond na bela fiöla? Sunia o 'n sunia stada brava? 

EMILIA- (A Mariella) Che sbadata ca sun!  Cun quel ca m’è suces, am sera dasmangada ad dirat ch’an g’ho pù gnint cuntra Felice, ansi, a pensi che par te al sia propria l’òm giust… Umenti al sarà ché… A l’ho ciamà a farum da testimoni.

MARIELLA- (Entusiasta) Dabun?!.. Felice?

CARMEN- E c’è di più. L’Emilia ha già pensato anche al vostro futuro… al vostro e a quello della signora Amelia.

EMILIA- Bisogna sentar cuş’an dis l’Amalia… ma tant le l’an ved l’ura ad daspgnaras ad cl’ustaria ché… Quindi…

MARIELLA- Quindi?

EMILIA- Quand a sarò spuşada, a mandar avanti l’ustaria, ta gh’armagn te cun Felice. Al n’è quel ch’ì sempar deşiderà?

MARIELLA- Oh, grasie, grasie siura Miglia!.. Ma me e Felice a sem sensa bèsi… cum’a femia a pagar l’afét?

EMILIA- L’è semplice: invece ad l’afét av tulì l’impegn da tegnar ché cun 'uatar cla rumpiscatuli ad me madar… In fin di cunt l’è padruna anca le.

CARMEN- È una soluzione che va bene per tutti.

AMELIA- Pensa ai cambiament ca farem: cal post ché al turnarà al sö splendur!

EMILIA- Sì, sì: l’ustaria dli beli doni… Sta atenta Mariela, parchè chilé, cun li sö idei l’è capàsa ad pricuraruv di strolic.

MARIELLA- La vidrà che me e Felice ag la cavem a cuntantarla sensa far gnint a l’arversa… An ved l’ura ch’al riva.

EMILIA- E me an ved l’ura ca riva al spus. (Guarda l’orologio) Al g’ha bele che an minut e mèş ad ritard… Cun lilü a n’as sa mai.

AMELIA- A prupoşit: te come testimoni at gh’è Felice… e lü?

EMILIA- Par carità! Al ve cun cal muşnantun dal sö amic: quel ch’an parla mai.

AMELIA- Sifulin... Che òm interesant!

EMILIA- Sul ch’as presenta an po’ cristianà! S’lè cunsà cme cl’atra volta, me in cieşa an gh’al voi mia… Mariela, va a ciamar l’Amalia e deg ch’l’as möva.

MARIELLA- (Uscendo a sinistra) An so mia s’la g’ha voia: l’ha pianşù tüta not.

EMILIA- Che cruş cun sta fiöla! G’hoi culpa me se li robi l’ig va a l’arversa?

AMELIA- Certo ch’at gh’è culpa… e anca na culpa grosa! (Uscendo a sinistra) Ades a vag a darum na lustrada. A voi ch’i dega: “L’è mei la madar che la spuşa”!

EMILIA- Basta ca t’ag met mia do uri! (Suonano) Ecu ch’i riva.

CARMEN- Vado io. (Esegue).

EMILIA- (Si mette in posa cercando di apparire sorridente) Èi lur?

SCENA SECONDA

(Carmen, Emilia e Berto)

CARMEN- No, è il signor Berto. (Rientra con Berto).

BERTO- Scusum Miglia, l’era mei ca stes föra di pé… però… at sé…

EMILIA- (Fredda) At paghi la pensiun e at g’he al diritu da star ché.

BERTO- A sun dre sarcar n’antra sistemasiun, ma, credum, la n’è mia na roba facila.

EMILIA- Me an g’ho gnint cuntra ad te… L’è andada acsè: porta pasiensa.

BERTO- Me, però… èva fat i me pruget… e inveci…

CARMEN- Stavolta la gh’è andada sbuşa… la n’è mia la fin dal mond! Am dispias, Bertu, védal csé şò ad cadéna… As faga curagiu.

BERTO- Am cardeva da farum finalment la me cumpagnia, invece… urmai…

CARMEN- Urmai gnint! Lei trova quando vuole. È ancora un ottimo partito: sano, discretamente conservato, con una pensione sicura…

EMILIA- L’è an po’ na piaga, però a gh’è anca dli doni ch’ag pias cal genar lé.

BERTO- Te, fin al mes pasà, at ser üna ad queli.

EMILIA- (Piccata) Dli volti, in dla vita, as pöl anc cambiar idea!

BERTO-  Supratüt quand a gh’è in gir di miliard!

CARMEN- Calma!... I miliardi c’entrano, ma è anche vero che l’Emilia l’aveva scelto più come una parentesi di serenità nelle sventure della propria vita, che per una reale propensione verso uomini del suo stampo… Comunque non disperi: la donna adatta a lei da qualche parte esiste.

BERTO- L’ag sarà… Ma s’la sta in cap al mond, quand völla ca riva a incuntrarla?

CARMEN- Lasci fare al destino.

BERTO- Basta ch’as decida stu destin, parchè al temp al pàsa e la candela la bruşa! (Avviandosi a sinistra) At fag tanti auguri, Miglia e, credum, i è auguri sincér. (Esce).

EMILIA- Grasie, Bertu… Forse l’era mei ca l’es invità anca lü.

CARMEN- E Marcello cosa direbbe?

EMILIA- As n’infrega. L’è innamurà ad me cme me al sun ad lü:  gnanc an po’!

CARMEN- Mi spiace che disprezzi così Marcello: è un uomo molto simpatico, un po’ bizzarro, ma tanto buono… e anche attraente.

EMILIA- Che situasiun! Ag pias a le, ma ag l’ho da spuşar me!… A n’ag voi mia mal… sa vrem a m’ag sun anca an po’ afesiunada. Sul che l’amur l’è n’antra roba. L’amur, quel dabun, in dla vita al capita pran pochi volti: a me na volta sul.

CARMEN- Con Corrado, vero?.. Dunque, l’odio che nutriva per lui era solo una messinscena… In realtà…

EMILIA- In realtà a n’ho mai udià ansun al mond cme Curadu e, sa gh’era na roba sincera, l’era propria tüt al mal ca gh’ingurava!.. Però, l’è anca vera che, dopu ad lü, tüt al rest l’è stà cme l’acqua ad malva ch’l’an fa né ben né mal: l’an cunta gnint! 

SCENA TERZA

(Mariella, Amalia e dette, quindi Felice)

MARIELLA- (Entra da sinistra con Amalia in lacrime) L’an völ mia vegnar.

AMALIA- A sun trop dişgrasiada! Làsa ca staga a casa: a g’ho sul voia ad pianşar.

EMILIA- Te, cara, ad gh’è dli foli! Sù: vat a giustar la facia… e a la svelta, sa t’an vö mia quèl da tgnir dacàt!

AMALIA- An ced mia. L’è culpa tua se Walter…

EMILIA- E dagla!.. Cuş’a vöt ca saves me? Sa pudes al tö Walter a t’al purtares ché sübit… ma cum’as fa?... Sù: mövat!

AMALIA- No e po’ no!

EMILIA- Ades ho pers la pasiensa! (Fa per aggredirla, ma le altre due la fermano).

CARMEN- Basta! Non può pretendere di farsi perdonare usando la violenza. Se ha dei rimorsi, se li tenga e non si sfoghi su chi è già vittima dei suoi errori.

EMILIA- (Trattenendosi a stento) La guarda… a taşi sul… parchè l’è mei ca taşa! (Suonano) Uh, finalmente! (Si rimette in posa, cercando di apparire sorridente).

MARIELLA- (È corsa ad aprire. Da fuori) L’è tant ca t’aspetem. Mamma cara, cum at se bel cun cal vastì lé!

EMILIA- Quanti cumpliment! (Scherza) Calma, cara, cal lè ag l’ho da spuşar me!

MARIELLA- (Rientra abbracciata a Felice) Veramente ag l’ho da spuşar me!

EMILIA- Ah! At se te, Felice… am cardeva…

FELICE- Gnint paura. I è dre rivar anca lur. A i ho apena vest ch’i parcheggiava.

AMALIA- (Piangendo) A sun cuntenta, Felice, a sun cuntenta par te e la Mariela!

FELICE- Se quand at se cuntenta at pianşi, quand at se dasprada, cuş’a fèt?

 (Suonano. Emilia si rimette nella solita posa)

MARIELLA- (Uscendo dal fondo) Stavolta i pöl èsar sul lur.

SCENA QUARTA

(Sifulin, Marcello e detti, quindi Amelia)

MARCELLO- (Entra dal fondo, elegante, seguito da Mariella e Sifulin, anche lui ben vestito, ma con la solita faccia praticamente nascosta) At gh’ev paura ch’an gnes pù, ahan?.. Uh, la me pulastruna, cum l’è bela incö! La g’ha an faciot lücid ch’al par an pom granin, Am ve fin voia ad magnarat. Ve ché ch’at dag an bel başun!

EMILA- (Respingendo il tentativo di abbracciarla) Sta bun ca n’è mia al mument.  (Nel frattempo Sifulin, vedendo Amalia affranta, l’ha chiamata a sé con un fischio. La ragazza si è avvicinata e dalla loro mimica si capisce che lei sta raccontando le sue sventure e lui cerca di consolarla con gesti affettuosi e sorrisi).

CARMEN- Non la baci. Non si può… A gh’em mes mèş’ura a rifarag la facia.

S’al la başa, ag ruvina al trücu e dopu ag völ n’antra mèş’ura par restaurarla.

AMELIA- (Entra da sinistra) Ag semia tüti? (Ad Emilia) Ma varda che bel spus… t’an t’al meriti gnanca!.. Uh, Sifulin ch’al s’è mes in ghingheri anca lü!.. S’at gh’è incora al cerot in sal nas! N’èl mia guarì?

MARCELLO- L’era guarì, ma a l’atar dé l’ha catà incora al sö amic tedesc e l’è andada a fnir cme cl’atra volta.

EMILIA- Ma buna! (A Sifulin) E te insést: at vadrè ch’ag pensa lalü a dascantarat!

AMELIA- (Ad Amalia) Làsa lé, cara, ad pianşar, che senò t’am fè pianşar anca me e la ghegna la m’adventa an mascarun… E po’, veh, Walter at völ trop ben: at vadrè che prest al riva. A m’al senti. (Sifulin conferma a chiari gesti) Vedat? Anca Sifulin l’è d’acordi cun me… E lü l’è un ca parla poc, ma quand al dis quèl al sa sbaglia mia.

AMALIA- (A Sifulin) Grasie! Lü l’è tantu gentile cun me… (Sifulin con un fischio e tanta mimica le fa capire che deve uscire un momento a prendere qualcosa. Si avvia).

EMILIA- Indu val? (A Sifulin) Veh, a taca a faras tardi: an gh’arem mia da perdar dl’atar temp? (Sifulin le passa accanto e le fa cenno di tacere e aspettare. Esce).

MARCELLO- Al ve sübit. L’è andà a tör al regal in sal camiu.

EMILIA- Al regal?! A n’era mia al caşu… Però, puvret, al par acsé, ma as ved che anca lü al g’ha di sentiment.

MARCELLO- Ah, ma l’è an regal special… che sens’atar t’armagn.

EMILIA- Come… armagn?

SCENA QUINTA

(Walter e detti)

MARCELLO- T’armagn acsé! (Indica la comune, dove compare Sifulin assieme a Walter) Ècu: al t’ha regalà an şénar!

EMILIA- Mamma cara… Walter!

WALTER- Amalia!

AMALIA- Walter! (Gli corre incontro e si abbracciano. Sorpresa e gioia generale).

AMELIA- Al saveva me… a m’al santeva. (A Sifulin) Ma cum’het fat? (Sifulin mima con vari gesti un complicato racconto pressoché incomprensibile).

EMILIA- (A Walter) E li carti par spuşarat? Het preparà tüt?

WALTER- Sicur. Quand al m’ha rintracià in Arabia, al m’ha spiegà tüt e csé, da ché soquanti dé a pudem spuşaras… (Ad Amalia) Sempar ca t’am voi incora…

AMALIA- S’at voi incora?.. Oh, caru! (Si abbracciano di nuovo).

AMELIA- (Commossa) La me putleta! Vardèla cum’l’è felice! (Ad Emilia che manifesta la propria soddisfazione) L’è sul an pcà ch’at sii cuntenta anca te… t’an t’al meriti mia! (Sifulin la dà ragione con ampi gesti di consenso). Vedat? Anca Sifulin l’am dà ragiun.

EMILIA- Che sclerotica! Cuş’a vöt ch’al sapia lü dli nostri robi? Al g’ha an po’ rabia mec parchè cl’atra volta a l’eva tratà a na qual manera… Am sera sbagliada. (A Sifulin) Ma ades a ta dmandi scuşa: ho capì ch’at se an gran òm e at ringrasii ad quel ca t’he fat par me fiöla. (Sifulin apprezza senza eccessivi entusiasmi).

CARMEN- È ora di andare. In municipio e in chiesa ci aspettano… È tardi.

EMILIA- Andem… andem. (A Marcello) Ve ché!

MARCELLO- Pronti… a sun tüt par te.

EMILIA- A fem an bel curteo: nuantar du davanti; e po’ i testimoni e po’ tüti chi

atar. (Cominciano a mettersi in posizione)Ècu: Sifulin dadré da Marcelu e dadré da me… (A Felice che è ancora impegnato in varie effusioni con Mariella) Mola an mument cla putleta lé e ve a far al tö duver. (Felice si mette subito in posizione).

MARCELLO- Alura: partensa! (A braccetto con Emilia si avvia alla comune).

SCENA SESTA

(Stella e detti)

STELLA- (Compare improvvisamente alla comune. È una donna di mezz’età, vestita da camionista) Fermi tutti! Cos’è questa sceneggiata? (A Marcello) T’ho trovato finalmente… infame! Traditore! Mascalzone!

MARCELLO- (Mentre si scioglie il piccolo corteo e tutti sono o si fingono allibiti) No, Stela d’or, no! Sta calma… mia pensar al mal.

STELLA- È finita per te. (Aggredendolo) Ti cavo gli occhi! Ti strappo il cuore!

EMILIA- (Cerca di fermare Stella) Ferma! Cuş’a fala? Par piaşer…la m’al stranfogna tüt! L’an vurrà mia ca vaga in cieşa cun an spus sgranfgnà e spigasent?!

STELLA- (Ride)  Ah! Ah!.. Invece di ringraziarmi fa l’offesa! Lo sa chi sono io?

MARCELLO- La n’al sa mia e la n’al völ gnanc saver!.. Stelina d’or: at se capitada in dal mument men indicà. Ades và a far al tö trasport a Bari, che, quand at turni indré, a ta spieghi tüt.

STELLA- So tutto: non m’incanti più! (Ad Emilia) Lo sa chi sono io?

EMILIA- Verament, siura, ades an g’ho mia temp d’ascultarla. I s’aspeta par al matrimoni… L’am cuntarà tüt n’antra volta.

STELLA- (Ridendo) Si sposa?! Con lui?!.. E insiste anche… Ma lo sa chi sono io?

AMELIA- E dagla! La s’al dega mo’ che csé as daspgnem.

STELLA- Sono sua moglie! (Sorpresa generale) M’ha sposata sei mesi fa, poi è sparito, Ma io l’ho rintracciato e ho scoperto la tresca: ne ha altre tre!

CARMEN- Altre tre, cosa?

STELLA- Altre tre mogli: una a Catania, una in Spagna e una a Berlino.

AMELIA- (Mentre tutti manifestano stupore con mimica adeguata) Quatar muier?!

 Che òm! Che òm ch’at se Marcelu! T’am fè vegnar in ment sert persunagi ca

capitava ché ai temp ad me nona… Na volta a s’è presentà un che…

EMILIA- (Interrompendola) A n’al voi mia saver cuş’a fava cal tìsiu là; a m’interesa cuş’a fat chilü! (A Marcello, furibonda) Spiegat: cuş’het cumbinà?

MARCELLO- Calma… calma, pulastruna bela! Quand t’at rabes acsé, t’an stè gnint ben! I narvun dal col infià… la ghegna smaciurlada ad ros… i occ ch’i par quei d’an siftun… At garantes ch’al n’è mia an bel védar.

EMILIA- Làsa lé ad dir dli stupidadi!.. Cuş’a völla cla dona ché?

MARCELLO- Dunca… cla dona ché l’è… l’è… Ma parchè a t’ag l’hoi da dir me? Datu ch’l’è ché, fat mo’ spiegar da le!.. Me, intant, a vag föra a ciapar an po’ d’aria. A gh’è an cald ch’as crepa. (Esce subito dalla comune).

STELLA- (Urlandogli dietro) Dove credi di scappare, farabutto? Ti ho denunciato: la tua carriera di sporcaccione è finita!

UNA VOCE- (Da fuori) Si fermi! Lei è in arresto.

MARCELLO- (Da fuori) Me?!.. No, no… a gh’è an sbagliu.

UNA VOCE- (Da fuori) Poche storie! Faccia il bravo e ci segua senza protestare. Ne parleremo in caserma. (Si sente sbattere una portiera, quindi un’auto partire).

STELLA- (Trionfante) Finalmente! Ora pagherà tutte le sue malefatte.

EMILIA- Noo!.. A sun ruvinada! (Scoppia a piangere) Ruvinada! Anca questa am duveva sucedar! (Esce a sinistra con Mariella e Felice che cercano di farle coraggio).

WALTER- Ma che ràsa d’an schers! (Notando che Amalia lo guarda perplessa) Ben, ma… cuş’a gh’è? T’an pensare mia che anca me… Se cal lé l’è an sbalistrà, mia tüti i camiunisti i è acsé. Me, dli muier in gir pr’al mond, a ‘ag n’ho mia.

AMALIA- M’hoi da fidar? (Sifulin le si avvicina e, con la mimica, garantisce per Walter. Amalia gli sorride soddisfatta).

CARMEN-  L’è mei ca vaga a vedar dai carabigner… Senz’altro ha bisogno di assistenza. (Si avvia alla comune).

STELLA-  Non ha bisogno di assistenza, ma di bastonate, quel porco!

CARMEN- Guardi che assistere i delinquenti è il mio lavoro! (Esce).

WALTER- Bisogna ch’andema anca nuantar… in Cumun par i document.

AMALIA- Sì, sì, andem: dal temp ag n’è armas poc. (Escono felici dalla comune).

STELLA- (Siede al tavolino con Sifulin) E adesso ho sete. Datemi un grappino.

AMELIA- L’ustaria l’è sarada par via dal matrimoni, ma al grapin a g’al dag me come umagio. (Prendendo la bottiglia e tre bicchieri al bar) T’al tö anca te, neh bel moru? (Sifulin fischia e fa un cenno affermativo. Nella conversazione fra le due donne interverrà ogni tanto con mimica a soggetto. Amelia riempie i bicchierini, per poi sedersi con loro) Diu che bel! Che bel master ch’la fa! Am sares piaşù pran tant anca me!.. Ma in alura, cat, ad na roba dal genar an s’an pudeva gnanc parlar.

STELLA- (Bevono) Non è tutt’oro quel che luce.

AMELIA- Sì, però, a èsar sempr’in gir a gh’è la pusibilità ad vedar tanti robi, ad cunosar tanti persuni… Chisà che beli aventuri cun i sö culega òm…

STELLA- Meno di quel che crede… I camionisti non mi vanno molto a genio.

AMELIA- Tant’è vera ch’la n’ha spuşà un!

STELLA- Mi sembrava diverso dagli altri.

AMELIA- Al l’è e come, diverso dagli altri!

STELLA- Sì, ma non nel senso che intendevo io… Tutto all’incontrario!

AMELIA- Pasiensa… an bel divorsiu e l’è libera cme al vent.

STELLA- Non serve. Il matrimonio non è valido: aveva già tre mogli!

AMELIA- L’è vera… Dunca: cuş’ aspetla a catarsan n’antar? As capés, mia an depravà cme cal lé… La n’è mia na bagaieta gnanc le: an sentla mia al desiderio ad faras la sö cumpagnia?

STELLA- Non è facile, mi creda, trovare l’uomo fatto su misura per me.

AMELIA- Parchè… par le ag völ na misura speciale?

STELLA- Io cerco un uomo per bene, che sappia stare al suo posto.

AMELIA- Ciuè un ca capésa chi è ca porta li braghi in casa, che, naturalmente al n’è mia lü.

STELLA- Appunto: un uomo mansueto e tranquillo che, quando torno stanca dai miei viaggi, mi accolga come si deve: la casa in ordine, il bagno pronto, un buon pranzetto e il letto caldo.

AMELIA- Eh, propria!.. E ch’al na sia mia sempar a ficar al naş in dli sö robi!

STELLA- Questo è essenziale!.. Che abbia una fiducia illimitata in me, che non s’arrabbi mai, che parli sempre a bassa voce e col sorriso sulle labbra. (Sifulin le fa capire con la solita mimica che non sarà facile trovare un tipo del genere) Si capisce: gli uomini di quel tipo sono molto rari.

AMELIA- Questu l’è poc, ma sicur! Però le l’è stada furtunada: l’è capitada in dal post giust; a l’ustaria dli beli doni as cata da tüt, forse anca quel ch’la serca le… S’l’as fida ad me, a cumbinem na rubina ch’l’am ringrasiarà fin ch’la scampa!

STELLA- Ma, veramente… non so…

AMELIA- Intandemas: l’an s’increda mia da duverum pagar. A n’al fag mia ad master; am basta la sudisfasiun da far dal ben e da dimustrar che in gir, par cli robi lé, n’antra artista cme me l’an gh’è mia! (Le versa da bere) La beva n’antar grapin ch’ag preşenti sübit la merce. Mentre Stella, perplessa, beve, va a sinistra e chiama forte) Bertu! Bertu!.. Ve ché ca gh’em ad bişogn. (Torna al tavolino) Oh, al n’è mia ad prem pel… ma d’altra parte, anca le…

STELLA- Non pretendo certo un ragazzo.

SCENA SETTIMA

(Berto e detti, quindi Emilia)

BERTO- (Entra da sinistra) Cuş’a suced? An sì mia andà al matrimoni?!

AMELIA- È saltà tüt. Dopu a ta spieghem. (A Stella) Cuş’an dişla?

STELLA- Niente male!.. È un tipo interessante. Dev’essere affettuoso.

AMELIA- Atarchè: afetuuş e pin ad premuri… Al na g’ha mia vési, sàla!.. Al na şöga mia i bèsi e al na ia strüsia gnanca… al n’alsa mai la vus e po’… la pensa: lü al na fuma mia, però quei ca fuma i n’ag da ansun fastédi!

STELLA- Davvero?!.. E… economicamente?

AMELIA- Ag sem anca dadlé. Al ciapa na discreta pensiun e, sicome ag pias tegnar dacat, a g’ho l’idea ch’al gh’abia an bel magutin in banca.

STELLA- Bene! Benissimo!.. M’interessa molto.

AMELIA- L’am làsa far a me… Bertu! Vét a sintar ché cun nuantar.

BERTO- (Avvicinandosi perplesso) A seguitè a guardarum… cuş’a gh’è?

AMELIA- At voi preşentar cla siura ché. L’as ciama Stela e l’è na camiunista ad pasagiu… La g’ha tanta, ma tanta voia ad cunosat.

BERTO- Dabun? (Le porge la mano) Piacere, Berto.

STELLA- Tanto piacere anch’io. (Gli tiene la mano) Che mano calda e morbida!

BERTO- Eh, insoma… (Ad Amelia) Però! L’è simpatica cla siura ché.

AMELIA- L’è simpatica e anca bela.

BERTO- An gh’è gnint da dir: l’è na bela muretina.

AMELIA- Dì la verità: l’è propria al tipu ad dona ch’at pias a te.

BERTO- Cat… As pöl anca dar… Ma d’indu véla?

STELLA- Da Firenze. È una bellissima città! Le piacerebbe abitarci?

BERTO- Mah?... A pensi ch’am piasres.

AMELIA- Dunca, Bertu, t’he da saver che la Stela la n’è mia spuşada e me a g’ho spiegà la tö situasiun: ch’at vö andar via d’ad ché, ma t’an cat mia na casa.

STELLA- Mi ha spiegato tutto e io sarei disposta…

BERTO- Disposta a cosa?

STELLA- Ad ospitarla a casa mia… Là c’è tanto posto.

BERTO- A casa sua… a Firense?!

STELLA- Sicuro. Te l’ho detto che mi sei simpatico.

BERTO- Ah ma… as demia dal te, ades?

STELLA- Ci diamo del tu e ci diamo anche tanti bei bacioni! (Lo prende per le mani) Quel bel musetto da timidone: te lo mangerei!

BERTO- Fa pur… me a sun ché! (Si abbracciamo con passione. Sifulin interviene con un fischio e poi, con la mimica, li invita a far certe cose altrove).

AMELIA- Ben, ma cuş’a fai ad mal?

STELLA- Ho capito: togliamo il disturbo. Ho il camion qui fuori: si parte!

BERTO- Come?.. Csé? Sübit?! E la me roba? A g’ho tüti i pagn ad sura.

STELLA- Giusto. Andiamo in camera, ti aiuto a preparare la valigia. (Lo abbraccia e si avviano a sinistra. Lo bacia sulla guancia) Quanto mi piace quest’uomo!

BERTO- (Uscendo incrociano Emilia) Ciau Miglia… a vag via cun le! (Escono).

EMILIA- Al va via cun le?! Cuş’è suces?

AMELIA- È suces ch’i s’è innamurà… La va a fnir ch’i sa spuşa.

EMILIA- Chi du lé?! I sa spuşa anca lur?!.. Sul me… (In tono isterico) sul me an cat ansun ch’am voia… armagn da par me cme an can! (Piange).

AMELIA- Par forsa… lur i s’è catà parchè i s’è fidà ad la persuna giusta.

EMILIA- E chi èla sta persuna?

AMELIA- Pröva a dir…

EMILIA- Te?!.. At se stada te a cumbinar tüt?!

AMELIA- Propria! E sa t’at fus fidada, at l’ares catà anca a te al camiunista giust… (Guarda Sifulin che resta in disparte) E po’ forse… forse a sem incora in temp.

EMILIA- Cuş’at salta in ment? Sta mia dir dli paiasadi.

AMELIA- Ma quali paiasadi?.. Ingnuranta! (Altra occhiata a Sifulin) Ho capì tüt: l’è cal lé l’òm par te… L’è cal lé ch’at pias dabun!

EMILIA- Cosa?!.. Al sarà anca lü an laşarun cme al sö amic Marcelu…

AMELIA- Al na l’è mia an laşarun. T’he vest cum al s’è afesiunà a tö fiöla e quant ben ch’al g’ha fat… Al l’ha fat par te: parchè t’ag pias!

EMILIA- Te at se sclerotica tüta ! (A Sifulin che si è avvicinato) Het scultà quel ca dşevum? (Sifulin fa segno di sì) Beh, me madar bisogna ch’at la cumpates: la dis sul dli stupidadi. (Le fa segno che non è d’accordo e che Amelia ha detto cose giuste).

AMELIA- Vedat ch’l’am dà ragiun… Che òm inteligent!

EMILIA- (A Sifulin) Dì la verità: t’al savev che Marcelu al gh’eva di atri muier. (Le fa tranquillamente cenno di sì) Ah sì?!.. T’ag tgnev corda, neh!.. A sì du depravà… Ansi te at se pès che lü. Lü, almen, al g’ha vù la prudensa da scapar…invece te at se armas ché e at fè finta ad gnint. At se sensa cör; t’an senti gnanca an po’ ad rimors… A sun ruvinada: i me miliard a i ho pers par sempar! (Cerca di aggredirlo) Infam! Parchè m’iv fat an tir acsé? Cuş’a v’hoi fat me? (Sifulin l’afferra per le braccia e la costringe con gesti perentori a sedersi. Intimorita) Udiu! (Sifulin la fissa in silenzio) Cuş’am fal ades?.. Mama, a g’ho paura!

AMELIA- Paura ad cosa? Neh, Sifulin, ca t’an g’he mia dli bruti intensiun? T’an

 g’he mia rabia cun me fiöla… Neh, ch’l’at pias? ( Con un gesto perentorio e un fischio le impone di tacere e le indica con decisione l’uscita di sinistra. Avviandosi impressionata) L’am para via! Al völ armagnar da par lü cun te… I caşu i è du: o ch’at dà na gran sulfrada o ch’al ta spuşa! (Esce a sinistra).

EMILIA- As pöl saver cuş’at vö da me? (Sifulin alza le spalle e gesticola come per dire che non vuole nulla) L’è impusibil ca t’an voi gnint. Te as g’he an pianu in cla tastàsa marsa lé! At pudev andar via insiem a cal delinquent dal tö sociu, invece at se armas ché. A voi ch’at ma spieghi al parchè! (Per tutta risposta le prende un braccio e glielo bacia. Ritirando il braccio spaventata) No!.. Uddiu, no!.. (Vedendolo rabbuiato) No, mia rabirat… an vreva mia èsar vilana, ma cal gest lé al m’ha mes an fat ados… Beh, insoma, parchè at töt sèrti cunfidensi? T’an pensare mia ca sia na dona poc seria?! (Le fa cenno di no e le fa capire che devono andare insieme) Me e te cosa? Indu gh’emia d’andar? (Agitata) An capes mia ben. (Le afferra la mano sinistra e fa il gesto d’infilare l’anello al dito) T’am vö spuşar?!.. Pusibil?.. Alura a gh’eva ragiun me madar! (Cenno affermativo e sorriso) Ho capì: at vö rimediar a quel ch’è suces… At se brav, ma urmai l’è tardi: ag resta pochi dé e an farem mai in temp a preparar li carti par al matrimoni… I miliard i è partì. Pasiensa: as ved ch’an sera mia destinada a cla furtuna lé… (Sifulin le fa capire che i soldi non contano e che, comunque, la vuole sposare) Ta ma spus anca sensa i miliard?!.. Parchè? (Le prende il braccio e glielo bacia con passione. Dopo averlo lasciato fare per un po’ Emilia ritira il braccio) No!.. T’am fè vegnar in ment dli robi che… ch’an voi gnanca pensarag. (Sifulin le sorride in modo interrogativo) Beh?.. Cuş’a vresat dir?.. Ca t’am vö ben? (Gesto affermativo di Sifulin) Questa l’è grosa!.. Cat: bişugnares ch’at vres ben anca me… forse at g’he anca al mèrit… (Dopo averlo squadrato ben bene) ma at se trop brut! (Sifulin gesticola come per dire che lui non è affatto brutto) Veh, mia ufendat… ma at set mai guardà in dal specc? (Si guarda per un po’ allo specchio, quindi si volge ad Emilia compiaciuto) At set catà bel?!.. Ma s’as capes gnanca che facia at gh’è! A n’as ved gnint… Làsa almen ch’at cava i uciai. (Allunga la mano per levarglieli. Sifulin la blocca e le fa capire che se li toglierà solo dopo) At vö propria ch’at töga acsé: a l’orba!.. Mamma cara, cuş’a sunia dre far?.. Veh… (Gli allunga il braccio) Pröva a başarum n’antra volta. (Sifulin glielo bacia a lungo con dolce passione. Lo lascia fare) Che bel! Am par da turnar şuvna… E va ben: t’he vint! A sarò mata, ma at deg da sì. (Si abbracciano).

SCENA OTTAVA

(Amelia, Felice, Mariella e detti,

quindi Marcello, Carmen, Amalia e Walter)

AMELIA- (Ha spiato da sinistra l’ultima parte della scena; irrompe, seguita da Felice e Mariella che si complimentano con Sifulin) Oh! Oh! Oh!.. La s’è decisa! Brava! Finalment at tac a èsar la fiöla c’ho sempar deşiderà! (L’abbraccia)At l’eva det me: l’è questu l’òm par te.

MARCELLO- (Compare improvvisamente dalla comune, seguito da Carmen, Amalia e Walter) E alura, semia tüti prunt?

EMILIA- (Mentre Amalia, in disparte, inizia subito un affettuoso colloquio con

 Sifulin) Cuş’a fèt ché?! (A Carmen) Ben, ma l’hala bele che fat mular?

CARMEN- Certo. Sono un avvocato in gamba… cosa crede? I ha pensà ben da cunsgnaral a la sö prema e unica muier, ch’l’ag pensa le a sistemaral!

EMILIA- L’unica muier?! Ma chi?

MARCELLO- Come chi? Questa! (Abbraccia e bacia Carmen) Cara… quant ben!

CARMEN- (All’allibita Emilia) Che c’è di strano? Lo sospettava anche lei che fossi innamorata di lui… e infatti…

MARCELLO- Dopu a ta spieghem… Ades pensem al matrimoni.

EMILIA- Cuş’a dit?!.. Qual matrimoni?

MARCELLO- (Indicando Sifulin) T’an ta spuşi cun lü?

EMILIA- Sì, ma… E po’ te cum’a fèt a saveral?... Am gira an po’ la testa… (Ad Amelia) Mama, me an capes gnint.

AMELIA- (Anche lei confusa) Pasiensa par te che, insoma, at se sempar stada an po’ lenta ad comprendonio, ma me… me ca g’ho na testa csé fina! An capes gnint gnanca me… Ché a gh’è sota quèl… ma quèl ad gros!

MARCELLO- Intant ca strulichè, a n’è mei ca s’inviema? In Cumun i s’aspeta… e anca in cieşa.

EMILIA- Ma no… (Avvicinandosi a Sifulin) A g’ho da maridarum cun cal ché, ma li carti li n’è mia prunti.

CARMEN- Le carte le ho preparate io e, naturalmente (indica Sifulin) ho

 preparato le sue… A gh’è tüt a post… anca par i miliard.

AMELIA- Eeh, ma che fat! Che ràsa ad n’ingatiament!.. Cuş’iv cumbinà? Cla povra fiöla lé, ag fè scupiar la sö tastulina!

EMILIA- Veh, mama, a sarò lenta ad comprendonio, ma stavolta, forse… a tac a rivarag prema che te… (Decisa a Sifulin) Başam al bras n’antra volta! (Sifulin esegue con molta dolcezza) Uhu… uhu… a gh’è sul na persuna ch’ag la cavava a farum sentar cla sensasiun ché… (Ritira il braccio, quindi in tono imperioso) E ades a fem i cunt: guai sa t’am fermi! (Gli toglie gli occhiali e gli strappa il cerotto) Ooh!.. Ooh!.. (Sifulin completa l’opera togliendosi il cappello e la barba finta).

AMALIA- (Mentre Amelia, Mariella e Felice manifestano grandissima sorpresa) Cum l’è bel!.. Cum l’è bel al me papà!

EMILIA- Curadu!.. Curadu, parché?.. Parchè m’het cumbinà an tir acsé?

SIFULIN- Chisà che tir! An picul schers in alegria… T’at sarè mia ufeşa?

EMILIA- A n’al so mia sa sun ufeşa. (Indica Carmen e Marcello) Ma… e lur?

SIFULIN- Lur i è i me amic. I m’ha iutà in dal me pianu. La Carmen la l’è dabun al legale dla me aşienda. Marcelo, ch’l’è sö maré, e cl’atra ca gh’è ad sura cun Bertu, i è du camiunisti a li me dipendensi… N’èi mia sta brav a far la sö part?

AMELIA- Bravisim tüti! S’ag l’ì cavada a farmla a me, bisogna dir ca sig stà perfet!

EMILIA- E sta mesinscena, par cosa? Sul par törum in gir me?

SIFULIN- Mia par törat in gir, ma par cunvinsal ca ta sbagliav a maladirum me e tüta la me categoria… par farat capir ch’at m’he sempar vrù ben, come me at n’ho sempar vrù a te… Nuantar in dla vita em fat tanti sbagli; as sem anca fat dal mal, però as ved ca serum destinà… O n’am vöt pù? (Emilia lo guarda in silenzio; lui le prende il braccio e glielo bacia di nuovo).

EMILIA- (Intenerita) At voi incora… At g’he ragiun te: a serum destinà.

SIFULIN- Andem, dunca… Incö a sa spuşem nuantar… da ché du o tri dé a sa spuşa la nostra putleta cun al sö Walter… e po’: via, tüti insiem, in viaş ad nòsi cun al camiu pù bel… E dopu…

AMALIA- E dopu?

SIFULIN- Dopu andem tüti a star a casa mia a Firense. I miliard av i ho prumes e l’è giusta ca i a gudig, anca s’an sun mia mort… E na volta ca sem föra di pe, la siura Meglia, insiem ai du ragas, la pudrà mandar avanti, finalmente cum’ag par, la sö ustaria dli beli doni.

AMELIA- Propria quel c’ho sempar deşiderà!.. Che òm, Miglia, che òm ca t’at se catada! (Nel frattempo i personaggi si sono disposti in un piccolo corteo, simile al precedente, con Sifulin e Marcello a posti scambiati).

EMILIA- (A Sifulin) Però te, par cunvinsum, at pudev anca catar an sistema men cumplicà!

SIFULIN- (Mentre si avviano) Sì, certo, ma alura che cumedia saresla stada? (Escono mentre cala il sipario).

FINE