Malatu ‘ntesta

Stampa questo copione

MALATU 'NTESTA

MALATU  'NTESTA

COMMEDIA BRILLANTE IN DUE ATTI

 

CON SCENA FISSA DI

GIUSEPPE TOSCANO

__________________________________________

tratta da "il malato immaginario " di Molière

___________________________________

                              PERSONAGGI

                             VILASI ------------------------ Padrone di casa

                             NZINA ------------------------ Governante

                             NCILINA --------------------  Figlia di Vilasi

                             ROCCU ------------------------Innamorato di Ncilina

                             TATO' ------------------------- Fratello di Vilasi

                             CALUMMA -----------------  Seconda moglie di Vilasi

                             JABBICU SCURCIDDA-----Medico

                             MASUZZU-------------------  Nipote di Scurcidda

 

 PERSONAGGI 5 UOMINI E 3 DONNE

 E’ IMPLICITA L’AUTORIZZAZIONE PER LA EVENTUALE RAPPRESENTAZIONE IN PUBBLICO QUESTA OPERA E’ PROTETTA DALLA SIAE (SOCIETA’ ITALIANA DEGLI AUTORI ED EDITORI).

LE CARATTERISTICHE

VILASI  Rozzo e prepotente, non si cura dei sentimenti degli altri, espressione arcigna.

NZINA Governante tutto fare di casa, ama Ncilina come fosse sua figlia e per la sua felicità è disposta a sfidare   in  qualunque momento a Vilasi.

NCILINA Fragile ragazza che soffre della goffaggine del padre, si affida ciecamente a Nzina che ama come una   sua  seconda madre.

TATO' Insofferente alle irruenze del fratello,  un poco effeminato.

ROCCU Innamorato ricambiato di Ncilina, sopporta malamente le prepotenze di Vilasi.

CALUMMA Dispotica seconda moglie di Vilasi,

JABBICU Medico di fiducia di Vilasi, usa la "lavanna" per  qualsiasi malattia che riscontra al suo paziente.

MASUZZU Medico tirocinante a seguito dello zio, sfoggia una cultura esagerata, balbuziente, le sottolineature dei suoi monologhi segnano i punti dove si  inceppa il suo parlare  e dove maggiormente suscita l'ilarità.              

________________________________

 SCENOGRAFIA

Elementi indispensabili  sono: una porta sulla destra che è l'ingresso dall'esterno e una porta sulla sinistra che

 indica l'ingresso alle altre stanze,  una spinetta  che viene suonata da Ncilina, una poltrona per Vilasi e un

paravento mobile completeranno assieme allo scarno arredamento in "stile", la scenografia per questa commedia 

Malatu 'ntesta

_________________________

PREMESSA

Il dialetto che viene espresso in questa commedia è almeno in parte diverso dal dialetto in uso nella Sicilia

Occidentale,così come quello in uso nella Sicilia Orientale.La scrittura che risulta difficoltosa anche per la

mancanza di testi univoci per tutta la Regione, fanno si che alcune espressioni o parole possono essere di

difficile comprensione, qualora si verificasse ciò, potrete richiederci per via e-mail le delucidazioni del caso.

ATTO  PRIMO

VILASI (solo nella sua camera, seduto davanti a un tavolino, spunta con dei gettoni alcuni conti) Tri e dui cincu, e cincu deci, e deci vinti. Tri e dui cincu, e pua jurnu vintiquattru, ‘na bella lavanna ppi arrifriscari e ammorbitiri, li vudedda di voscenza. Chiddu ca mi piaci di lu mè farmacistajè lu mudu cumu ti prisenta li cosi, ppi li vuddedda di voscenza, trenta sordi, nun vasta scriviri beni, caru farmacista s’ada mintiri ntesta di nu scurciari li sò clienti, trenta sordi ppi ‘na lavanna e cchi schifiju, l'antri voti mi l’avè datu ppi vinti sordi, e quannu si dicinu vinti sordi vodiri ca j’ cci nni dugnu deci, e cca ci sunu deci sordi, jurnu vintisjia n’antra lavanna ccu lu meli di zagara e ccu lu di rabbarbaru, trenta sordi, ccu lu vustru permissu deci sordi. Jurnu vintuttu un giulebbe…Giulebbe epatico…Na schifijarija nzumma ppi mi fari dormiri, e di chistu nun mi lamintu pirchì mi fici dormiri daveru, trentacincu sordi, deci, quindici, sidici e dicissetti…Dicissetti sordi e quattru unzi, o si li piglia sannò nun ci nni dugnu di nenti. (Suona il campanello) Sempri jurnu vintuttu ’na mistura astringenti ppi fari arripusari a voscenza, trenta sordi, cca cci nne deci, (suona il campanello) perciò stu misi maju pigliatu…Unnici… Dudici…Tridici midicini e novi lavanni, ammeci lu misi passatu furu dudici midicini e deci lavanni, mi pari ca tanta migliurija mancu cci’a statu, cci l’aja diri a lu ditturi, (suona il campanello) ma pirchì nun venu nuddu, mi lassanu sempri sulu cumu un cani, (suona il campanello) mpazzica je stù cosa ca sona adasciu e iddi nu lu sintinu, m’ana fari mpazziri, (suona il campanello) cumu lu punu lassari sulu un poviru malatu (butta il campanello e grida) dilin dilon, dilin dilon, m’ana fari muriri sulu cumu n’arma di lu prijatoriju.

NZINA (entra) Bedda matri cchi premura, e cchi cci stava scappannu!

VILASI Ah, bestija, ah, carignuna…

NZINA (finge di avere battuto la testa) Mizzica cchi furija, mintiti ‘na premura dincuddu a la genti ca ppi curriri lestu ccà m’aiu pigliatu un truzzuni ntesta nti lu tagliu di la finestra…

VILASI Ah, traditura…

NZINA (per interromperlo e impedirgli di parlare si lamenta) Aiaiu!

VILASI Avi…

NZINA Aiaiu!

VILASI Avi n’ura…

NZINA Aiaiu!

VILASI Ca sugnu sulu ccà…

NZINA Aiaiu!

VILASI E statti muta, bestija, ca t'aia rribbiddari.

NZINA E certu, mi pari giustu, doppu di chiddu ca mi fici.

VILASI J’ scanniddava a li quattru venta e tu nun mi sintivi.

NZINA E vossija ppi farimi viniri di cursa mi fici rumpiri la testa! Chistu passa ppi chiddu e simmu paru, siddu nun vi dispiaci.

VILASI Cumu? Farfanti…

NZINA Si gridati mi mintu a cianciri.

VILASI Abbannunatu cumu un cani…

NZINA Aiaiu!

VILASI Bestija, ti vulissi…

NZINA Aiaiu!

VILASI Ma nzumma nun mi puzzu pigliari mancu la soddisfazijoni d'arribbiddariti?

NZINA Vramati quantu vuliti, ppi mia jè lu stessu.

VILASI Si tu ca nun mi lu fa fari, bestija, ca ogni tanticchia ti laminti.

NZINA Vossija vò la sodisfazzijoni di vramari e j’ vugliu la soddisfazzijoni di cianciri, tanticchia l'unu nun fa mali a nessunu, aiaiu!

VILASI Nun c'è nenti di fari, portati sti cosi, lagnusa, leva tutti sti cosi, (si alza dalla poltrona) la lavanna di stamatina nni fici affittu?

NZINA La lavanna?

VILASI Sissignura la lavanna, assai nnaiu ittatu…(indica il vaso sotto la poltrona).

NZINA (tappandosi il naso) Bedda matri ca j’ nti sti cosi nun mi cci ntricu, chissu jè surbizzu di lu ditturi, datuca jè iddu ca guadagna.

VILASI Amma stari accura a tenirimi un vudiciddu callu ppi l'antra lavanna ca maia fari a nantru tantì.

NZINA Ssu ditturi avi un bellu cchiffari a cummattiri ccu vossija a truvatu ‘na bella vaccaredda di munciri e a mija mi vinissi lu disiju di spijaricci chi razza di malatija avi ppi farivi tutti sti curi.

VILASI Muta, pezza d'asina ca sì, cchi nni vò capiri di dittura e di midicini tu ca si cchiu asina di na scecca zoppa. Vugliu ca mè figlia Ncilina veni ccà, cci’aia diri ‘na cosa.

NZINA Talè chidda ccà jè ca sta vininnu, cchi vi liggì lu pinziru.

VILASI Ncilinè, veni ccà, arrivasti a lu mumentu precisu ca taia parlari.

NCILINA Sugnu pronta ppe ttintarivi.

VILASI Ah!…Aspetta, (si tiene la pancia) dammi lu vastuni, a mumentu vignu.(si avvia velocemente, fa due passetti, si ferma, alza la gamba e scorreggia, poi di nuovo, per tre volte, esce).

NZINA (scherzando) Lestu, mpazzica ci scappa, lestu, ssù ditturi nni teni nsugicu di ‘na manera.

NCILINA (a Nzina con gli occhi languidi, in tono confidenziale) Nzina.

NZINA Eh?

NCILINA Talijami.

NZINA E allura? Ti taliju.

NCILINA Nzina.

NZINA Ma nzumma, Nzina cchi?

NCILINA Nu lu nzirti di socchi vugliu parlari?

NZINA Lu sacciu di socchi vò parlari, di lu tò picciuttu nnamuratu, pirchì avi se jorna ca appena grapimmu la vucca ppi parlari, amma parlari d'iddu, e a tija t’acchiananu l'arterii siddu nunni parlammu continuamenti.

NCILINA Datuca lu sa, pirchì nu lu cuminci tu lu discursu, ammeci ca aspitti ogni vota ca aja cuminciari a parlari j’.

NZINA Pirchì nun mi lassi mancu lu timpu di pinzaricci, ca subitu ti minti Nzina di ccà e Nzina di ddà.

NCILINA Ti l'aja confissari, nun mi stancassi mai di parlari d'iddu, e aju lu cori ca approfitta ccu entusiasmo di ogni scusa ppi parlari ccu tija, ma dimmillu Nzina, tu li astimi forsi sti sintimenta ca pruvu ppi iddu?

NZINA Mi putissiru cadiri l'ucchi nterra.

NCILINA Sbagliu forsi, ca mi lassu iri a sti dolci sensazioni?

NZINA J’ nun dicu nenti.

NCILINA E vulissi ca avissa essiri nsensibbili a li protesti di la passioni ardenti ca iddu dimostra ppi mija?

NZINA Lu Signiruzzu nu lu vulissi.

NCILINA Ma dicimillu, nun si daccordu ccu mija, ca cc’è la manu di lu cilu, la vuluntà di lu distinu, nti lu mudu accussì mprevedibbili e stranu cumu nni canuscimmu?

NZINA Si.

NCILINA Nu lu truvi anchi tu, ca agisci cumu un galantomu?

NZINA Si.

NCILINA Ca si comporta ccu  rannizza d'animu?

NZINA Si.

NCILINA Ca ogni cosa ca fà la fà ccu tanta semplicità?

NZINA Si.

NCILINA E pua, Nzina, nun lu vidi quant'è biddu?

NZINA Si.

NCILINA Ca avi un portamentu straordinariju?

NZINA Si.

NCILINA Ca lu so mudu di parlari, li so gesti, anu quarchi cosa di nobili?

NZINA Si.

NCILINA E nun ci sunu palori cchiu appassionati di chiddi ca mi dici?

NZINA Si.

NCILINA E nenti jè cchiù fastiddijusu di la soggezioni ca m’acchiana ogni vota ca nn'amma diri tutti li cosi ca lu cilu spira a lu nostru arduri.

NZINA Si.

NCILINA Ma tu chi dici? Tu nun parli mai, mi vò beni daveru?

NZINA Eh! Sti cosi quarchi vota s’ana pigliari ccu li pinzetti, li smorfii d'amuri assimigliannu assai a la virità, ma nti stù campu cci sunu tanti farfalluna.

NCILINA Oh, Nzina, cchi vò diri? Oh, povira di mija, lu dici accussì beni, jè possibili ca noda essiri sinceru?

NZINA Comunchi, l'a sapiri prestu, la ntinzioni ca avi di chiediri la tò manu iè lu migliu mudu ppi fariti capiri si dici o no la virità, chissa iè la prova di lu novi.

NCILINA Oh, Nzina, si iddu mi sta mbrugliannu noia cridiri cchiù a nessunu omu ppi tutta la vita.

NZINA Muta, ca arriva tò patri.

VILASI (entra, siede in poltrona) Sugnu cchiu liggiu, perciò, figlia mija ti vugliu dari ‘na notizzija ca mancu ti l'aspitti, m’anu datu l'ambasciata ca ti vunu maritari… Cchi c'è rridi? Ada essiri divirtenti l'idea di lu matrimuniu, nun c'è nenti ca fa ridiri tantu li signorini, eh, natura, natura, a quantu viju figlia mija nun c'è mancu bisugnu ca ti spiju si accitti di maritariti.

NCILINA Jè doviri mija, patri, fari tuttu socchi vi piaci di cumannarimi.

VILASI Ah, cchi figlia giudizzijusa ca aju, allura l'affari jè fattu, tantu j' cci aviva già dittu di si.

NCILINA E a mija nun tocca patri mija, ca affidarimi orba orba a la vostra vuluntà.

VILASI Mè muglieri, la tò parrastra, vuliva ca ti nchiuiva nti lu cummentu e cumu jè ntestarduta.

NZINA (a bassa voce) D'armalazzu avi li sò rragiuna.

VILASI Di stu matrimuniju nunni vuliva mancu sentiri parlari, ma j’ cci’arriniscivu e detti la mè parola d'anuri.

NCILINA Oh, patri mija, quantu vi sugnu ricanuscenti ppi li vostri bontà.

NZINA Veramenti anchi j’ v'aja essiri obbligata, chista jè la decisijoni cchiù savia ca atu mai pigliatu ntre tutta la vostra vita.

VILASI Ancora nu lu canusciu stu picciuttu, ma manu garantitu ca m'ada pijaciri e ada pijaciri anchi a tija.

NCILINA Daveru jè patri mija.

VILASI Cumu?… Lu canusci?

NCILINA Oramai lu vostru consenziju m'autorizza a grapirivi lu mè cori e nun ci pinzu mancu un minutu ppi dirivi ca la cuminazijoni vonzi ca nn'ancuntrassimu… Ora avi gia setti jorna e stà richijesta ca v'anu fattu nni veni di la simpatija ca cci fù tra nuantri dui appena nni talijammu.

VILASI Chistu nun mi l'avivanu dittu, a ogni mudu mi fa pijaciri, tantu di guadagnatu si li cosi stanu accussì, manu dittu ca jè un beddu pizzu di stinnarduni.

NCILINA Si patri.

VILASI Bella statura!

NCILINA Certamenti.

VILASI Figura cucibbuli!

NCILINA Verissimu.

VILASI Simpaticu!

NCILINA Simpaticissimu.

VILASI Giudizzijusu e di bona famiglia!

NCILINA Perfettamenti.

VILASI Un galantomu nascijutu e criscijutu!

NCILINA Molto perbeni.

VILASI Ca parla perfettamenti lu latinu!

NCILINA Chistu nu lu sapiva.

VILASI E ca ci manca picca ca s'ada pigliari la laurija di ditturi.

NCILINA Cu patri?… Iddu?

VILASI Si, ma chiffà nun ti lu dissi?

NCILINA Veramenti no… E a vossija cu cci lu dissi?

VILASI Lu ditturi Jabbicu Scurcidda.

NCILINA Lu ditturi Jabbicu Scurcidda lu canusci?

VILASI Chi dumanna, jè sò niputi, vu ca null'ada canusciri?

NCILINA Roccu… Jè lu niputi di lu ditturi Scurcidda?

VILASI  Ma quali Roccu! Stammu parlannu di lu picciuttu ca ti vò maritari?

NCILINA Beh, si!

VILASI E perciò si tratta di lu niputi di lu ditturi Jabbicu Scurcidda e stu picciuttu si chiama Masuzzu, gnieca Roccu e nuantri ammu cuminatu lu matrimuniju stamatina, lu ditturi Scurcidda, lu niputi e j' e dumani lu promessu sposo ada viniri ccà, accumpagnatu di lu ditturi so zijanu… chi c'è?… Si tutta…

NCILINA Jè ca ora staju capinnu patri mija, ca vossija parlava di ‘na persuna e j' mi cridiva ca stava parlannu di n'antra, (va a fondo parete con le spalle al pubblico).

NZINA Cumu??? Vossija daveru avissa vutu sta pinzata riddicula? E ccu tutti li ricchizzi ca avi vulissi fari maritari a sò figlia ccu un ditturi?

VILASI Si! E a tija cchi ti ntaressa, bestija sfacciata ca nun si antru?

NZINA Santa pacinzija, adasciu, vossija cumincia a offenniri, possibbili ca nun si po’ arraggiunari un mumentu senza farisi acchianari l'arterii? Avanti, carmannunni tanticchia, chi motivu aviti, di grazzija, ppi fari un matrimuniju di stù generi?

VILASI Essinnu ca mi sintu cumu ‘na pezza di pidi e malatu cumu sugnu, vugliu aviri un jenniru ditturi, vugliu aviri parinti dittura, accussì aju n'aiutu di chiddu bunu contru la malatija ca aju, puzzu aviri intra a unu ca mi dici sempri socchi aja fari, mi visita, mi scrivi li rizetti…

NZINA Va beni, chistu jè un motivu. Lu vidi cumu jè bellu arraggiunari tranquillamenti l'unu ccu l’antru? Però vossija s'ada mintiri ‘na manu ncapu la coscienza, siddu l'avi, ma vossija jè propija malatu?

VILASI Cumu? Bestija, si sugnu malatu? Si sugnu malatu? Sfacciata.

NZINA Va beni, jè malatu, cchi nn’amma zzuffari ppi chistu, si jè malatu, sugnu daccordu anchi j' e cchiu malatu ancora di quantu si cridi, (si picchietta la testa) ma jè sò figlia ca ada pigliari maritu… Ora datuca idda nun jè malata, nun serbi ca s'ada maritari un ditturi.

VILASI Jè ppi mija ca cci fazzu pigliari lu ditturi e ‘na brava figlia ada essiri felici di maritarisi ‘na persuna ca pò fari tantu beni a la saluti di sò patri, (coccolone) ca nn’avi tantu bisugnu.

NZINA Don Vilà, ncuscenza lu vò ca cci dugnu un consigliu d'amica?

VILASI Ma chi addivintà n'arca di scienza? Sintimmu stu consigliu d'amica.

NZINA Ssi nun ci penza cchiù a stù matrimuniju.

VILASI Eh! E lu motivu?

NZINA Lu motivu? Ca sò figlia no ccunsentirà mai!

VILASI No ccunsentirà mai?

NZINA Mai!

VILASI Mè figlia?

NZINA Sò figlia, ci dirà ca nun sapi cchi farisinni di lu ditturi Jabbicu Scurcidda, nnè di sò niputi Masuzzu e nun sapi mancu unni mintirisilli tutti li lavanni ca vanu nzignannu a la genti.

VILASI Lu sacciu j' unni mi l'aja mintiri, a parti lu fattu ca jè un partitu migliu di quantu ti po’ cridiri, lu sa ca lu ditturi Scurcidda ci lassa tuttu a iddu? E lu sa ca lu ditturi Scurcidda avi un dammusu di sordi?

NZINA Ppi essiri riccu accussì chissu vasà quanta genti ada mmazzatu a furija di lavanni, a ogni manera chistu jè tuttu bellu e tuttu bunu, ma j' ristu sempri di la stessa opinijoni e a dirila tra di nuantri cci cunsigliassi di circari n'antru maritu ppi sò figlia, pirchì Ncilina nun jè fatta ppi essiri la muglieri di unu ca facinnu cacari la genti.

VILASI E j' ammeci vugliu ca l'ada divintari.

NZINA Si si, ma ssì nun si fà mancu sentiri.

VILASI Cumu? Nun m'avissa mancu a fari sentiri?

NZINA No!

VILASI E pirchì no?

NZINA Pirchì sannò, cu lu senti l'ada sparlari dicinnu ca parla senza pinzari a socchi dici.

VILASI Socchi vunu diri dicinu, j' ti dicu ca vugliu ca Ncilina ada fari anuri a lu mpegnu ca m'aju pigliatu.

NZINA No! J' sugnu sicura ca nu lu farà.

VILASI Cci lu fazzu fari ppi forza.

NZINA Nu lu farà, ca cci lu dicu j'.

VILASI O lu fa, o la nchiuiu n'cummentu.

NZINA Vossija?

VILASI J'!

NZINA Chista jè bona.

VILASI Chi vordiri "chista jè bona"?

NZINA N'cummentu nun ci la nchiui mancu ppi sunnu.

VILASI Nu la nchiuiu n'cummentu mancu ppi sunnu?

NZINA No!

VILASI No?

NZINA No!

VILASI Chista stona propija, j' si vugliu, nun mintu a mè figlia n'cummentu? E cu mi lu po’ mpediri?

NZINA Vossija stessu, nun avi lu curaggiu, a la fini pua vinci lu sò amuri di patri.

VILASI Nun vinci propija nenti.

NZINA Na para di lacrimuzzi, ci jetta li vrazza a lu cuddu, un… Patri mija biddu… Dittu ccu tantu amuri… Chistu vasta e nn'assuperchia ppi farilu lagrimijari.

VILASI Nun serbi a nenti. J' nun canciu opinijoni.

NZINA Ma santa pacinzija, j' lu canusciu, vossija jè bunu d'animu.

VILASI (con uno scatto d'ira) Nun sugnu bunu e quannu vugliu j', sacciu essiri anchi tintu.

NZINA A liggiu, si lu scurdà ca jè malatu?

VILASI J' cci ordinu categoricamenti di pripararisi a spusarisi a ccu vugliu j'!

NZINA E j' cci ordinu categoricamenti di nu lu fari propija!

VILASI Ma unni amma rrivatu? ‘Na bestija di ‘na serba avi lu curaggiu di parlari di sta manera a lu sò patruni!

NZINA Quannu lu patruni nun penza a socchi fà, la serba giudizijusa avi tuttu lu dirittu di addrizzarilu.

VILASI (prende la ferla, gli corre dietro) Ah, maladucata, taja dari propija quattru furcunati.

NZINA (gira intorno al tavolo) Lu mè doviri dici ca maja ribillari a tuttu chiddu ca vi pò fari dis’anuri.

VILASI (ansima) Vini… Vini ccà, ca ti nzignu j' a parlari.

NZINA Lu mè doviri mi dici ca nun ci puzzu lassari fari ‘na fissarija.

VILASI Bestija!

NZINA No! Nun puzzu propija acconsentiri a stu matrimuniju.

VILASI Serba scialarata!

NZINA Nun vugliu ca Ncilina si marita ccu chissu ca va nzignannu lavanni a li quattru venta.

VILASI Fitusa!

NZINA E vidimmu a cu attenta di cchiù tra vossija e mija.

VILASI Ncilina, mi vò aiutari a acchiappari ssà scialarata?

NCILINA Oh, patri mija, dativi accura a nun cadiri malatu.

VILASI Si nu la firmi ti dugnu dù vastunati anchi a tija.

NCILINA (esce).

NZINA Ccu tutta sta cursa ca si sta facinnu, ppi pigliari arriri coloritu cumu minimu cci vunu nantri tri lavanni.

VILASI (si getta in poltrona) Ah… Ah… Nunni puzzu cchiù… Accussì mi faciti muriri.

CALUMMA (entra).

VILASI Calumma, mugliera mija, viniti ccà.

CALUMMA Cchi cosa aviti, maritino mija?

VILASI Viniti ccà, aiutatimi.

CALUMMA Ma chi jè ca  successi, piccolino mija?

VILASI Cicciuzza.

CALUMMA Cicciuzzu.

VILASI Manu fattu arrabbijari.

CALUMMA O poviru maritu mija… E cu jè ca va fattu arrabbijari… Cicciuzzu?

VILASI Ssà bestija di Nzina, ca ada divintata cchiu sarbaggia di… Di… Di…

CALUMMA Nun v'agitati accussì.

VILASI Mi stà facinnu mpazziri.

CALUMMA Adasciu, piccolino mija.

VILASI Avi n'ura ca nun fa antru ca darimi contru, socchi dicu dicu.

CALUMMA Avanti avanti, carmativi tanticchia.

VILASI Ada vutu lu curaggiu di dirimi ca nun jè veru ca sugnu malatu.

CALUMMA Jè ’na maladucata.

VILASI Vu lu sapiti cicciuzza cumu sugnu arridduciutu.

CALUMMA Si Cicciuzzu, Nzina a fattu propija mali.

VILASI Cicciuzza, ssà bestija m’ada fari muriri.

CALUMMA Cessu cessu.

VILASI Jè idda la causa di la bili ca aiu ccà d’intra.

CALUMMA Nun vi la pigliati accussì.

VILASI Quantu avi ca la vulissi jttari fori.

CALUMMA Oh, cicciuzzu, ogni serba avi quarchi difittu, nun ci nni sunu cchiù di chiddi buni e perciò… Amma suppurtari li lati tinti ppi amuri di chiddi buni, Nzina jè brava, premurosa, diligenti e speciarmenti jè fidata e vu lu sapiti ca a lujiurnu d'oj s’ada dari accura a cu si fà trasiri intra, (con aria di rimprovero) Olà, Nzina!

NZINA (pronta) Signora.

CALUMMA Si po sapiri pirchì fa arrabbijari lu mè cicciuzzu?

NZINA (caramellosa) Io, signora? Bedda Matri, nun sacciu propija socchi vuliti diri, j’ pinzu sulu a compijaciri a don Vilasi in tuttu e per tuttu.

VILASI Ah figlia di…

NZINA Mi dissi ca vo fari maritari a Ncilina ccu lu niputi di lu ditturi Jabbicu Scurcidda e j', cci rispunnivu ca jè un bonu partitu, d'aggenti puliti, ma ca secunnu mija,avissi fattu migliu a nchiuirila ntre un cummentu.

CALUMMA Nun c'è nenti di mali nti chistu, j' dicu ca Nzina avi rraggiuni.

VILASI Calumma muglieri mija e vu cci criditi? Jè ‘na scialarata, a dittu ‘na piddata di farfantarija.

CALUMMA Va beni, criju a vu, amuri mija, ora carmativi. Nzina! Accura, siddu fà arrabbijari ancora ‘na vota a mè maritu… Ti jttu fori, ora dunami ‘na manu ca lu vugliu sistimari bunu nti la poltrona, (a Vilasi) siti misu tuttu sturtu, mintitivi la scuzzetta ncapu li gricchi, li cchiu brutti curpi d'aria sunu chiddi ca si piglianu a li gricchi, (gli sistema i cuscini sulla sedia).

NZINA ( di nascosto gli fa andare più volte sulla faccia il pennacchio della scuzzetta)

VILASI (si dispera a toglierselo dal viso) Ma cchi avi stu pirrichiuchiu? Cicciuzza, quantu vi sugnu ricanuscenti ppi tutti li peni ca vi dati ppi mija.

CALUMMA (si gira per sistemare meglio i cuscini) Spincitivi, ca chistu vi lu mintu sutta… Chistu lu mintimmu ccà… E chistu ccà bbanna.

NZINA (gli schiaccia un cuscinu sulla faccia come per soffocarlo) E chistu ppi arripararivi quannu c'è lu suli.

VILASI (annaspa con mani e piedi).

NZINA (scappa fuori).

VILASI (si alza in collera, gli tira i cuscini) Ah, bestija, ah, mi vò affucari!

CALUMMA (non ha visto la scena) Ehilà ehilà, chi cosa succedi?

VILASI (senza fiato si lascia cadere in poltrona) Ah, ah, ah, nunni puzzu cchiù.

CALUMMA Pirchì vi cutulijati tantu? Nzina vi vuliva aiutari.

VILASI Vu nu lu sapiti amuri mija, cumu jè china di sbintura ssà scialarata, ah, ma fattu abballarijari tutta la rignunata, mi cci’ana vuliri armenu uttu midicini e duduci lavanni ppi farili iri a lu sò pustu.

CALUMMA Avanti avanti, cicciuzzu, carmativi tanticchia ora.

VILASI Calumma, cicciuzza, vu siti l'unica cunzulazzijoni mija.

CALUMMA Piccolino miju.

VILASI Ppi circari d'appaciari l'amuri ca mi dati, aju decisu di fari tistamintu, curuzzu mija.

CALUMMA Oh, amuri mija, mancu nn’amma parlari, ppi fauri, jè un pinziri ca nun putissi suppurtari, la sula palora tistamintu, mi fa viniri un diluri a la vucca di l'arma…

VILASI Calumma, vulissi fari lu tistamintu, ma cci vulissi un tistimuniju, jè un piccatu ca nun c'è nuddu, armenu cci forra ccà lu ditturi Scurcidda, pigliassimu a iddu cumu tistimuniju… Ma iddu nun c'è!

CALUMMA Jè darriri la porta!… Lu fici viniri.

VILASI Ma facitilu trasiri subbitu cicciuzza.

CALUMMA Ahimè! Cicciuzzu, quannu si ama tantu lu propija maritu, a sti cosi nun si cci'arrinesci mancu a pinzari… Vasà cumu mi vinni di diricci a lu ditturi Scurcidda di viniri ccà ppi fari di tistimuiju ppi lu tistamintu. (fa cenni per fare entrare velocemente a Scurcidda).

SCURCIDDA (entra).

VILASI Trasiti duttù trasiti, pigliati ‘na seggia, daticcilla, menu mali ca siti ccà accussì putiti fari lu tistimuniju ppi lu tistamintu.

CALUMMA Ahimè, di cosi cuma chisti no rrinisciu mancu a parlarinni. (finge uno svenimento cercando di farsi sorreggere da Scurcidda, lui la ignora, si riprende).

SCURCIDDA La signora ma dittu di li vostri ntinzijoni di fari tistamintu a fauri d'idda e mi fici viniri di cursa ccà, ppi fari di tistimuniju… Ma a stu proposito vaja diri ca a vostra muglieri… Nun ci putiti lassari nenti.

VILASI Cumu nenti! Ma pirchì?

SCURCIDDA La liggi! Lu vieta, pirchì la signura Calumma jè la vostra secunna muglieri e vui aviti una figlia e la quota di la vostra prima muglieri appartieni a vostra figla, perciò un testamintu forra nullo!

VILASI Ma chi liggi babba! Po’ essiri ca n'omu nun po’ lassari nenti a la fimmina ca cci duna tantu amuri, quasi quasi vaia parlu ccu lu nutaru.

SCURCIDDA (scandalizzato) Nun jè nti lu nutaru ca s’ada jri, pirchì sunu severi nti sti cosi. Antri sunu li persuni unni s'ada jri, ca sunu cchiù accomodanti e sanu a quali artifizii ana ricurriri ppi evitari elegantementi la liggi e renniri giustu socchi… Giustu nun jè! Ca sanu firrijari nturnu a la cosa… Macari guadagnannucci quarchi cosa, però sunu benefattori, pirchì si nun ci forranu iddi vasà ammizzu a quantu mpapocchi nn’avissima truvari ogni jurnu.

VILASI Viju ca la sapiti longa ccu sti cosi… Vu lu sapiti cumu puzzu fari ppi lassari a idda tutta la mè rrobba senza dari nenti a l'antri?

SCURCIDDA Cumu putiti fari?… Pigliati n'amicu fidatu… J', ppi esimpiju e facimmu finta ca aia viri tanti sordi ppi pagarimi debbiti ca aviti versu di mija, j' pua li sordi, cci li dugnu a la signura Calumma, putiti anchi primu di muriri, daricci materialmenti dinaru cuntanti, gioielli e anchi titoli al portatore ca ppi casu aviti.

CALUMMA Ahimè, nun vi turmintati ppi chistu, siddu mi viniti a mancari… Cicciuzzu, j' a stù munnu munnu, nun ci staiu cchiù.

VILASI Cicciuzza.

CALUMMA Si amuri mija, siddu m'ada ammattiri ssa sbintura di perdirivi…

VILASI Calumma, mugliera mija.

CALUMMA Nun mi ntaresserà cchiù nenti di la vita.

VILASI Amuri mija.

CALUMMA E vi seguirò, ppi farivi vidiri quantu jè ranni st'amuri ca vi purtu.

VILASI Cicciuzza mi stati pizzijannu lu cori.

SCURCIDDA Sti lagrimi sunu fori stasciunata, nun simmu ancora a stu puntu.

CALUMMA Ah dittù, vui nu lu sapiti cchi vò diri amari tantu lu propija maritu.

VILASI Lu cchiù ranni dispijaciri ca nun v’aiu pututu dari un figliu, lu ditturi mi dissi ca mi l'aveda fari fari… Ma ppè ccamadora… (con le mani indica "niente").

SCURCIDDA Ehm… Nun jè ditta l'urtima palora, ancora quarchi lavanna…

VILASI Lu tistamintu nun si po’ fari, amuri mija, cumu dici lu ditturi, ma però vi vugliu dari ccu li mè stessi manu li ducintumilaliri ca aju ammucciati intra lu stipu e dui cambijali ca aja riscotiri.

CALUMMA (cela soddisfazione mentre Vilasi parla, si riprende)No, no, nu li vugliu mancu vidiri, ah… Quantu atu dittu ca cci sunu ammucciati dintra lu stipu?

VILASI Ducintumilaliri, cicciuzza.

CALUMMA (finge come prima) Nun mi parlati di sordi ppi fauri, ah… Di quantu sunu ssì du cambijali ca ata riscotiri?

VILASI Una di cinquantamilaliri e l'antra di sissanta.

CALUMMA (finge come prima) Tuttu l'oru di lu munnu cicciuzzu, nun jè nenti ppi mija paragunatu a vui.

SCURCIDDA Allura cchi facimmu? La studijammu meglia la situazijoni?

NZINA (entra, resta in disparte).

VILASI Si duttù, facimmu accussì, cicciuzza aiutatimi… Ca vi fazzu vidiri… Lu stipu.

CALUMMA Viniti piccolino mija (sorregge Vilasi ed escono seguiti da Scurcidda).

NZINA (tra sé) L'aju ntisu ca parlavanu di tistamintu, sicuru ca sta circannu di trischijari quarchi cosa a ssù vicchiu stolitu… Ora la puzzu abbannunari a ddà povira carusa?… Da piccilidda di Ncilina, mai a lu munnu! Forsi mi cummeni fari finta ca sugnu amica di don Vilasi e la signura Calumma e pua vidimmu chi succedi… Chi brutta situazijoni, ccu un patri zagurdu di ssà manera…

ROCCU (entra) Nzina!

NZINA (sussulta) Cu jè? Mamma chi scantu! Roccu, ch’ a vinutu a fari?

ROCCU Aju vinutu ppi circari di parlari ccu la mè nnamurata Ncilina, ppi sapiri quali sintimenta avi ppi mija e pua vugliu sapiri quali sunu li sò decisijoni a propositu di stu matrimoniju ccu lu niputi di lu ditturi Scurcidda ca aju ntisu diri.

NZINA Acchì! Ora iddu arriva accussì a quattru e quattruttu e vada parla ccu Ncilina, ma nu lu sa ca jè guardata notti e jurnu, (al pubblico) certu ca però quannu si dici li distinu, dda povera carusa nun po’ nnesciri mai, na vota ca arriniscimmu a nnesciri… Si vada ncontra ccu chistu e si nnamuranu cumu a du allocchi.

ROCCU E propija ppi chissu j' sugnu  ccà, però no pinzari ca sugnu di lu tri, ca mi prisintu tisu tisu, aju vinutu a lu pustu di lu maistru di musica… Ddu mischinu nun potti viniri… Cci’ammucciavu li cauzi, (ridono).

NZINA Accura ca sta arrivannu sò patri, mintiti nti ss'agnuni ca pua ti chiamu.

ROCCU (va in un angolo).

VILASI (entra, passeggia) Lu ditturi Scurcidda mi dissi ca aja passijari ogni matina nti la mè cammara, dudici voti, ma mi scurdavu di spijaricci siddu jè ppi lu lungu o ppi lu largu.

NZINA Don Vilà, c'è ccà…

VILASI Nun gridari, bestija, vini sempri ccà a farimi scattari la testa, nu lu sa ca a li malati si cci parla adasciu adasciu?

NZINA Vi vuliva diri siddu…

VILASI Nun vramari, e chi arricurdu la picura a lu lupu?

NZINA Don Vilà… (fa finta di parlare)

VILASI Eh?

NZINA (seguita a fare finta di parlare).

VILASI Ma chi dici?

NZINA (ad alta voce) Cc'è un picciuttu ca vò parlari ccu vossija.

VILASI (resta interdetto, poi rassegnato) Facimmulu trasiri:

NZINA (Fa segno a Roccu di venire avanti).

ROCCU Signore…

NZINA (ironicamente, urlando) Ma chi parlati accussì forti, cci vuliti fari scattari la testa?

ROCCU Signore… Sono lieto di truvarivi a la dritta e di constatari ca stati molto migliu.

NZINA Cumu?… Sta migliu? Jè farsu, don Vilasi sta sempri mali.

ROCCU Aiu ntisu diri ca stava migliu e truvu difattu ca avi ‘na bella cira.

NZINA Cumu?… Avi ‘na bella cira? Avi ‘na brutta cira e chiddi ca vi dicinu ca sta migliu, s'avissira talijari lu sò jmmu, lu mischinu avi un pedi nti lu tabbutu ca mi fa ‘na pena…

VILASI Avi rraggiuni…

NZINA Camina, dormi, mancia cumu un purcu… (riprende) Cumu a tutti l'antri, ma però jè tantu malatu.

VILASI Ah, cumu jè veru.

ROCCU Signore sugnu desolato, vignu ppi cuntu di lu maistru di cantu di la signorina Ncilina, iddu nun potti viniri ppi motivi diciamo… Ppi motivi… Ppi motivi! Allura mi dissi di viniri ccà, dici… Vacci tu, mpazzica la signorina Ncilina si scorda socchi sa nzignatu.

VILASI Va beni, (a Nzina) va chiamala!

NZINA Secunnu mija, jè migliu ca accumpagnu a iddu nti la cammara di Ncilina.

VILASI No, ada viniri idda ccà.

NZINA Ma cumu fanu a fari lezijoni si nun sunu suli?

VILASI  Nun mi ntaressa, nun mi ntaressa.

NZINA Ma vasà cchi confusijoni ca si mintina fari, cu canta di ccà, cu canta di ddà, pua vossija s'agita e ci scatta la testa.

VILASI Ma quali, mi pijaci la musica… Oh talè, tantu sta vininnu e tu tinni po’ jri, va vidi si mè muglieri sa vistutu.

NCILINA (entra e resta esterrefatta vedendo Roccu).

NZINA (a Ncilina) Chi sintisti lu sciauru eh? Ora sbogliati nun stari accussì! (esce).

VILASI Veni ccà figlia mija, lo tò maistru di musica nun potti viniri ppi motivi… (guarda Roccu) Ppi motivi! E mannà stu picciuttu a dariti lezijoni a lu so pustu.

NCILINA Oh,pietà e misericordia.

VILASI Cchi c'è, pirchì tutta sta meraviglia?

NCILINA Iè ca…

VILASI E allura? Chi jè tutta st'agitazioni.

NCILINA Lu fattu jè patri mia ca sta capitannu ‘na cosa daveru straordinaria.

VILASI Si nu lu dici cumu facimmu a sapirila?

NCILINA M’aiu sunnatu ca mi truvava dintra ‘na situazioni ca purtava spavintu e ca ‘na pirsuna ca cci’assimiglia precisu mi s'apprisintava, j’, cci chidiva aiutu, e iddu mi libbrava di la pena ca aviva.

ROCCU Occupari li vostri pinzera quannu vi sunnati e quannu siti viglianti nun po essiri certu ‘na sbintura, e la felicità mija forra daveru ranni siddu avissivu daveru quarchi pena e j’ arriniscissi a liberarivinni.

NZINA (entra agitata) Palora mija Don Vilà jè bellissimu…Cu? Ma lu niputi di lu ditturi Scurcidda, ana rrivatu tutti dui, lu ditturi e lu niputi, vi stati pigliannu a du parinti ca sunu ‘na billizza, ora vinna ddunati quali jè lu cchiu bellu picciuttu di lu munnu, e lu cchiu simpaticu, mi dissi sulu du palori ma vastaru e assupirchiaru, sò figlia ada mpazziri ppi la cuntintizza.

VILASI (a Rocco che fa il gesto di andarsene) Nun vi nni jti maistru, staiu dannu maritu a mè figlia e ora cci staiu innu a prisintari lu promesso sposo ca ancora idda nun canusci.

ROCCO Ppi mija iè n'anuri ranni siddu mi si concedi di essiri tistimuniu di n'ancuntru accussì mportanti.

VILASI Iè lu niputi di un ditturi bravissimu e lu matrimuniu l'amma fari fra quattru jorna.

ROCCU Benissimu.

VILASI Faciticcillu sapiri a lu maistru di musica ca ada essiri prisenti a li nozzi.

ROCCU Non mancherò.

VILASI E siti mmitatu anchi vui.

ROCCO Molto onorato.

NZINA Priparammunni ca sta trasinnu, ccà sunu.

SCURCIDDA (entra pomposo).

VILASI (porta la mano al berretto senza toglierselo) Nun mi lu livu lu tascu, pirchì vu stessu m’atu dittu di nun mi scupinari la testa, vu siti di lu mistiri e sapiti li conseguenzi.

SCURCIDDA Lo scopu di tutti li nostri visiti jè lu sollijevu di li malati, no lu loro disaggio.

VILASI Sugnu onoratu o signuri…

(Parlano tutti e due contemporaneamente, si sentono due tromboni che suonano note sconclusionate a sottolineare la confusione del discorso).

SCURCIDDA Noi simmu ccà, o signore…

VILASI Ccu grandissima gioia…

SCURCIDDA Mè niputi Masuzzu e j’…

VILASI L'anuri ca mi faciti…

SCURCIDDA A testimoniarivi, o signori…

VILASI E avissi anzi, vulutu dirivi?…

SCURCIDDA Quantu simmu ‘ncantati…

VILASI Siddu putiva viniri j' a casa vostra…

SCURCIDDA Ppi la grazia ca mi faciti…

VILASI Ppi rassicurarivi…

SCURCIDDA Acconsentinnu a ricevirinni…

VILASI Ma vui lu sapiti o signori…

SCURCIDDA Onoratissimi, o signori…

VILASI Chi cosa vò diri essiri un poviru malatu…

SCURCIDDA Di la vostra amicizzija…

VILASI Ca antri cosi nun po’ fari…

SCURCIDDA E assicurarivi nel contempo…

VILASI Ca dirivi ‘nti sta casa…

SCURCIDDA Ca’ ntre tutti li cosi ca appartininu a la nostra professijoni…

VILASI Ca cercherà ogni possibili occasijoni…

SCURCIDDA E ntra tutti l'antri cosi…

VILASI Ppi farivi vidiri, o signore…

SCURCIDDA Noi saremo sempri pronti, o signore…

VILASI Ca iddu jè ppi ogni cosa serbu vustru…

SCURCIDDA A testimonijarivi quantu simmu bravi, (al nipote) Masuzzu viniti avanti, pronunciati lu vostru indirizzu di salutu.

MASUZZU (entra tonto, si guarda in giro) Comincio di lu patri?

SCURCIDDA Si!

MASUZZU Sssssignore,io sono qui giunto a salutare ed omaggiare, a vagheggiare e a riverire in voi un secondo padre al quale, oserei dire, mi sento più debitore che non al primo; il primo mi ha generato, ma voi mi avete scelto, quegli mi ha accolto per la volontà del fato, voi mi avete accettato per bontà vostra e quanto più le facoltà spirituali sono superiori a quelle corporali, tanto più io sono vostro debitore e tanto più considero preziosa questa futura filiazione per la quale oggi anticipatamente vi rendo umilissimi e rispettosissimi tributi d'omaggio.

NZINA Atu ntisu? A mija ma mmirijacatu linna.

MASUZZU (a Scurcidda) Aju jutu bunu?

SCURCIDDA Optime!

MASUZZU Bacio?

SCURCIDDA Si, si.

MASUZZU (mette la bocca in posizione di bacio e cerca di baciare quanti è possibile ma tutti si discostano).

NZINA (quando Masuzzu si avvicina a lei) Ajutu! (si nasconde).

MASUZZU Continuo ora ccu la signora?

SCURCIDDA (annuisce).

MASUZZU (a Ncilina) Signora madre, ben a ragione il cielo vi concede il nome di madre della sposa…

VILASI Chista nun jè mè muglieri, jè mè figlia.

MASUZZU E so muglieri unni jè?

VILASI Ora veni.

MASUZZU Zio, l'aja spittari?

SCURCIDDA Passa a lu salutu ppi la signorina.

MASUZZU (felice fa una lunga preparazione) Madamigella, come i naturalisti hanno      osservato che il fiore detto eliotropo si rivolge senza posa all'astro diurno, così il mio cuore d'ora in avanti si rivolgerà sempre verso gli astri risplendenti dei vostri adorabili occhi, come verso il suo unico polo. Tollerate ordunque, madamigella che io appenda oggi all'oro delle vostre grazie, l'olocausto di questo cuore, che non ambisce altra gloria che quella di essere per tutta la vita, madamigella, il vostro umilissimo, obbedientissimo, fedelissimo servitore e marito.

NZINA Ma chi si li studija di notti tutti li fissarija ca dici?

VILASI (a Roccu) Eh? Majstru, chi vinni pari?

ROCCU Stu signuri jè stupefacenti, siddu sapi fari lu ditturi cumu parla, vasà chi curi ca nzigna a li malati.

NZINA Amara cu cci’ammatti sutta.

VILASI (a Scurcidda) Ma lu viditi cumu tutti talijanu a vostru niputi, ata essiri daveru cuntentu d'aviri un niputi accussì stroitu.

SCURCIDDA No pirchì sugnu sò zijanu e nu lu fazzu ppi vantarimi, ma puzzu essiri propija cuntentu e tutti chiddi ca lu canuscinu nni parlanu beni, iddu no statu mai un carusu vivaci… Chinu di fantasija… E mancu ada vutu lu spiritu brillanti ca si vidi certi voti nti li carusi, ma propija ppi stù motivu j’, aju sempri pinzatu ca ada sapiri fari lu ditturi. Di picciddu nun jera un carusu ntelliggenti, stava sempri musciu musciu, nun parlava mai e mai ‘na vota ca iva a jucari ccu l'antri carusi, ppi nzignaricci a leggiri cci vonzi sopiddu cchì, tantu ca a nov’anni mancu canusciva li littri di l'arfabbetu… "Beni" dicu j', sunu l'arbuli tardivi chiddi ca fanu li migli frutti, si unu fà un disignu nti lu marmu cci vò cchiù fatica ca siddu l'avissa fari nti l'arina, ma però pua nun si scancella cchiù e la sò lintizza a capiri li cosi, la sò pisantizza di mmagginazzijoni, sunu signala ca quannu li cosi si la nzignatu nun si li scorda cchiù, di scola nunni vuliva sapiri mancu a brudu, ma finarmenti, doppu tantu timpu a furija di prova e riprova, si piglia lu diploma e ora vi puzzu diri ca quannu c'è ‘na discursijoni nuddu parla cchiù quantu parla iddu e quannu si minti ‘na cosa ‘ntesta nun c'è virsu di faricci canciari opinijoni pirchì avi la testa cchiù dura di un turcu, ma chiddu ca mi pijaci di cchiù jè lu fattu ca fa lu ditturi cumu lu facivanu li nostri patri e li nostri nanni e nunni vò sapiri nenti di tutti li scoperti di la cosiddetta età moderna, cumu ppi esimpiju la circolazzijoni di lu sangu o antri fissarija simili, ca j'… Consideru caniglia. E ppi socchi arriguarda l'arristu… Nzumma li qualità richiesti ppi un matrimuniju… Ppi putiri procreari figli, v'assicuru ca iddu possiedi un lodevole grado di virtù prolifica.

VILASI Notu pinzatu mai, dutturi Scurcidda, di daricci’ na spintarella… Di faricci canusciri quarchi clienti mportanti?

SCURCIDDA Ppi dirivilla francamenti, esercitari la nostra professijone ccu persuni mportanti nummà mai pijaciutu e anzi aiu sempri pinzatu ca nuantri dittura nn’avissima dedicari a la massa… Lu popolinu jè cchiù accomodanti, di socchi faciti nota renniri cuntu a nuddu e ‘na vota ca si rispettanu li reguli… Unu nun avi di cchì scantarisi ppi li eventuali conseguenzi, ammeci lu fastidiju, ccu li persuni mportanti, jè ca quannu cadinu malati pretinninu a ogni costo ca lu ditturi l'ada guariri.

NZINA Chista jè bella, sunu propija maladucati a pretenniri ca lu ditturi l'ada guariri, cumu

     siddu forra compitu vustru, quannu jè chiaru ca vui siti dducu ppi pigliarivi li grana e ppi nzignaricci li lavanni, guariri tocca a iddi, si cci la fanu, sannò… (fa il segno della croce).

SCURCIDDA Jè veru, l'unicu doviri nustru jè chiddu di trattari l'aggenti secunnu li reguli.

VILASI (a Roccu) Maistru, faciti cantari quarchi cosa a mè figlia, ppi sta bella cumpagnia.

ROCCU Aspittava lu vostru ordini, signore, aju pinzatu ca ppi ntrattenere li presenti, putissimu recitari j’,  ccu la signorina,’ na scena di un'opera composta di recente.

NCILINA Ma j'?… Non so…

ROCCU Non rifiutativi vi prego, lassati ca vi spiego la scena, viniti, (l'accompagna per mano alla spinetta) voi suonerete un motivetto d'accompagnamento.

VILASI Li palori sunu belli?

ROCCU Veramenti si tratta di ‘na piccola opera mprovvisata e perciò putiti sentiri sulu versi libberi, ca la passijoni e la necessità suggeriscinu a du persuni… Accussì, senza pripararili.

VILASI Nun ci’aju caputu nenti… Va beni sintimmu.

ROCCU L'argomentu di la scena jè chistu: un pastore vidi ’na pastorella, la cchiù bella di lu munnu e s’innamura di n'amuri folle, aspetta tormentannusi ogni vota ca la po’ vidiri fina ca la violenza di la passijone lu fa decidiri a chiedirila in sposa, la bella pastorella accetta ccu tanta gioja, ma nti lu stessu mumentu si veni a sapiri ca lu patri di la bella pastorella, s’a mpegnatu a darila in sposa a n’antru omu, mmagginativi quali crudeli tormentu ppi lu cori di lu poviru pastore ca nun po’ suppurtari la spavintusa immagini di lu sò unicu amuri, tra li vrazza di n’antru omu e quannu oramai s’ada arridduciutu a la disprazijoni, l'amuri cci suggerisci un mudu ppi putiri trasiri ncasa di la pastorella e putiricci finarmenti parlari a cori apirtu. Nti dda casa vidi li preparativi di socchi iddu teme, vidi, arrivari lu ruffijanu, (accenna brevemente a Scurcidda) ca porta l'indegnu rivali, (accenna a Masuzzu) ca lu capricciu di un patri, (accenna a Vilasi) oppone a lu sò teneru amuri, (teneramente a Ncilina). Lu vidi trijonfanti, stu riddiculu avversariju, vicinu a la sò amabili pastorella cumu si forra vicinu a’ na preda ormai sicura e sta visijoni cci fa acchianari ‘na collera ca a stintu reprimi, ma finarmenti lu pastore spezza ogni catina e la passijoni amurusa lu sforza a parlari accussì.

NCILINA (seduta alla spinetta suona).

ROCCU Bella pastorella, è troppo, è troppo il soffrire

               Spezziamo il silenzio e l'animo mi aprite

               Il mio destino mi dite

               Vivere potrò o dovrò morire?

NCILINA Voi mi vedete, malinconica e triste

                Prepararmi alle nozze che vi fan tanto orrore

               Al cielo alzo gli occhi, vi guardo, sospiro

               E questo non basta a mostrarvi il mio cuore?

(La musica si alza sempre di più mentre contemporaneamente si abbassano le luci di scena).

FINE  PRIMO  ATTO

SECONDO  ATTO

(Si accendono lentamente le luci sulla musica di prima).

ROCCU Bella pastorella, è troppo il soffrire

               spezziamo il silenzio e l'animo mi aprite

               il mio destino mi dite

               vivere potrò o dovrò morire?

NCILINA Voi mi vedete, malinconica e triste

               prepararmi alle nozze che vi fan tanto orrore

               al cielo alzo gli occhi, vi guardo, sospiro

               e questo non basta a mostrarvi il mio cuore?

ROCCU Ahimè, bella pastorella,

               è possibile che io abbia tanta fortuna in questo amore

               da non essere ingrato al vostro cuore?

NCILINA Negar non posso in queste pene estreme

               Che il mio cuore v'ama e vi vuol bene

 ROCCU Oh, parola piena di contento

                è dunque vero quello che io sento?

                ditela ancora affinchè sia convinto.

NCILINA Si, vi amo.

ROCCU Di grazia ditelo ancora.

NCILINA Vi amo.

ROCCU Cento volte ancor non vi stancate.

NCILINA Vi amo, vi amo, si, vi amo.

ROCCU O dèi, o rè, che ai vostri piedi avete tutto il mondo,

                al mio gaudio comparar potete il vostro?

                eppure, un pensiero viene a turbare questa passione,

                un rivale, un rivale…

NCILINA Che io odio assai più che la morte,

                e come per voi, la sua presenza è un supplizio anche per me.

ROCCU Ma un padre ai suoi capricci vi vuole asservire.

NCILINA Piuttosto, piuttosto morire,

             Che a questo acconsentire

              Piuttosto, piuttosto morire, piuttosto morire.

VILASI E lu patri cchi dici?

ROCCU Nun dici nenti.

VILASI Bellu patri stubbitu, ca attenta tutti sti fissarija senza diri nenti.

ROCCU Ah, amore mio…

VILASI No,no, basta, sta vostra storija nun mi pijaci, ssu pastore jè un delinguenti e ssà pastorella jè ‘na sfacciata ca si minti contru a sò patri e siddu oj nun facivavu sta sunata jera migliu, ca po’ mintiri lu mala bbidiri.

ROCCU Mi cridiva ca v'aveda divertiri.

VILASI Li minchiunati no divirtinu a nuddu, ah, cca c'è mè muglieri Calumma.

CALUMMA (entra).

VILASI Cicciuzza, chistu jè lu niputi di lu ditturi Scurcidda, (a Roccu) e vui vinni putiti jri.

ROCCU (fà un inchino ed esce).

MASUZZU (riprende il saluto) Signora, ben a ragione il cielo vi concede il nome di madre della sposa, poiche' ben si vede sul vostro viso la porpora…

CALUMMA Oh signori,  sugnu cuntentissima ca aja rrivatu ntimpu ppi aviri l'anuri di canuscirivi.

MASUZZU Poiche' ben si vede sul vostro viso la porpora… Poiche' ben si vede sul vostro viso la porpora… Signora! M’interrumpistivu a mità di lu discursu e ora nun mi lu ricurdu cchiù.

SCURCIDDA Masuzzu, tinilu di sciancu ppi la prossima vota.

VILASI Cchi piccatu cicciuzza, ca nun jeravu ccà prima.

NZINA Daveru signù, nun sapiti socchi v’atu pirsu… v’atu sparagnatu un mali di testa.

VILASI Avanti figlia mija, dunacci la manu a lu signor Masuzzu e juracci eternu amuri, cumu si fà ccu lu propija maritu.

NCILINA Patri mija.

VILASI E allura? Chi vò diri patri mija?

NCILINA Ppi fauri, nun mi costrinciti a maritarimi a unu ca nun puzzu amari nnè ora nnè mai.

CALUMMA Forsi avi quarchi antra fisima ntesta.

NCILINA Anchi siddu l'avissi, signora, forra sicura ca raggiuni e onestà, nun putissiru fari a menu di approvarila.

VILASI Ahu, ahu, stammu facinnu daveru ‘na bella parti.

CALUMMA J' a lu vostru pustu nun facissi nenti ppi farila maritari, lu sacciu j' chi facissi.

NCILINA Lu sacciu anchi j', socchi vuliti diri signora e canusciu la vostra bontà a riguardu a mija, ma forsi a li vostri disinteressati consigli cci mancherà la furtuna di essiri seguiti.

CALUMMA A quantu viju, a li figli saggi e perbeni cuma tija nun ci ntaressa nenti di fari socchi  cci dici lu patri, ‘na vota sti cosi nun succidivanu.

NCILINA Lu doviri di ‘na figlia avi li sò llimmiti, signora e tutti cosi, speciarmenti chiddi sbagliati nun si punu fari nnè ppi ragiuni nnè ppi liggi.

CALUMMA Vordiri allura ca pinzi a lu matrimuniju, ma lu maritu ti la scegliri tù, secunnu li tò capricci.

NCILINA Siddu mè patri, nun mi vò dari un maritu ca mi pijaci, l'aja prigari armenu di nun mi sfurzari a pigliarimi a unu ca nun puzzu amari mai e pua mai.

VILASI Signuri dittura, m’ata scusari di socchi sta succidinnu.

NCILINA Ogni fimmina, spusannusi, avi lu sò scopu e lu mè scopu jè chiddu ca maritannumi aja putiri amari a mè maritu ppi tutta la vita, ammeci ci sunu fimmini ca consideranu lu matrimuniju sulu ‘na questijoni di ntaressi, ca si maritanu sulu ppi putiri ereditari, (allude) ppi putirisi arricchiri ccu la morti di l'umini ca si maritanu, sti fimmini je chiaru, nun fanu storii, ppi iddi o chistu o chiddu, jè la stessa cosa.

CALUMMA Viju ca oi parli di ‘na manera particolarmenti brillanti e mi pijacissi sapiri cchi vò  diri ccu stu discursu.

NCILINA J'? Signora, cchi putissi vuliri diri?… Sulu chiddu ca aju dittu.

CALUMMA Si accussì stubbita, carina, ca nun sacciu cumu fazzu a suppurtariti.

NCILINA Vi pijacissi ca vi rispunnissi ccu quarchi mala palora, ma v’aja diri ca stu fauri nun vi lu fazzu.

CALUMMA Nun c'è nenti ca si po’ paragonari a la tò facci tosta.

NCILINA No, signora, putiti diri socchi vuliti.

CALUMMA Lu tò orgogliu jè rriddiculu e nun tinna dduni ca tutti ti rridinu darriri.

NCILINA Jè tuttu inutili, sarò giudizijusa ppi la vostra rraggia e ppi livarivi anchi la spranza di farimi diri cosi sbagliati, mi livu di davanti li vostri ucchi,(esce).

VILASI Tu attentami, nun c'è scelta, timpu quattru jorna, o ti mariti, a Masuzzu o lu cummentu, (agli altri) nun vi scantati ca lazzizzu j'.

CALUMMA Mi dispijaci ca v’aja lassari, cicciuzzu mija, ma aja iri a spiddugliari un surbizzu, vignu cchiù tardu.

VILASI Allibbirtativi, amuruzzu mija ca amma fari cchiù lestu ca putimmu dda cosa ca sapiti.

CALUMMA Cchi cosa cicciuzzu mija?

VILASI  (ammicca) Ma lu tistamintu, cicciuzza.

CALUMMA Oh, oh, cicciuzzu, (esce).

VILASI Cicciuzza… Chista jè la prima muglieri ca vò daveru beni a lu maritu… Nun si cci po’ cridiri.

SCURCIDDA Nuantri nn'avissima jri.

VILASI Ma datuca siti ccà, cchi ffà mi la vuliti passari ‘na visita?

SCURCIDDA (gli prende un polso) Avanti Masuzzu! Pigliati l'antru vrazzu e vidimmu si lu sa attintari bunu stu puzu, quid dicis.

MASUZZU (esegue) Affirmo ca lu puzu di lu signor Vilsasi jè lu puzu di n'omu ca nu sta ppi nenti beni.

SCURCIDDA Gia!

MASUZZU Ca jè un po’ legnosetto ppi nun diri legnoso.

SCURCIDDA Molto beni!

MASUZZU Recalcitrante.

SCURCIDDA Beni!

MASUZZU E anchi tanticchia saltabeccante.

SCURCIDDA Optime!

MASUZZU Chistu jè lu sintomo di uno scompenso del parenchimo splenico, ovvero milza.

SCURCIDDA Molto beni!

VILASI Veramenti j' sapiva ca aviva lu ficatu malatu.

SCURCIDDA Ehm… Si dicinu parenchima… Si dicinu l'unu e l'antru a causa di la stritta simpatija ca provanu tutti dui, grazie al vos breve del piloro e spesso anchi dei meati coledochi.

MASUZZU  V’ata manciari belli pizzi d'arrostu.

VILASI Veramenti j' sapiva ca m'aveda manciari carni scallata.

SCURCIDDA Beh!… Si, arrosti, bolliti, sunu la stessa cosa.

VILASI Mi lu diciti quantu coccia di sali cci’aja mintiri ncapu l'ova ca mi manciu?

SCURCIDDA Sei, otto dieci, sempri a nnumaru paru, ammeci ppi li midicini sempri a nnumaru sparu, arrivederci signore, (si avvia).

MASUZZU Lu salutu ccu tuttu lu cori mio caro suocero, (esce con Scurcidda).

CALUMMA (entra) Primu di nnesciri, cicciuzzu mija, vi vuliva diri ‘na cosa, veramenti nu l'avissa diri ca nun sta beni, ma j' lu fazzu ppi lu vostru beni, mentri passava davanti la cammara di Ncilina vitti ca jera ccu lu maistru di musica ca parlavanu e si tinivanu li manu, pua appena mi vittiru jddu subbitu scappà, secunnu mija nu la cuntanu giusta tutti dui, j' vi laju vulutu diri cicciuzzu pirchì mi parsi giustu ca l'avivava sapiri, ora pua… (esce).

VILASI Ah la delinguenti, ora capisciu pirchì simpuntà a nun si vuliri maritari a Masuzzu, ora cumu si cci po’ cummattiri ccu li carusi, oh, cchi storii, nun aju mancu lu timpu ppi pinzari a tutti li malanni ca aju dincuddu, ah, nunni puzzu cchiù.

TATO' (entra) Vilasi, frati mija, cchi novità cci sunu? Cumu vi sintiti?

VILASI Ah, Tatò, vù siti? Tintu frati mija, tintu.

TATO' Cumu tintu?

VILASI Aju ‘na dibbulizza dincuddu ca nun si cci po’ cridiri.

TATO' Jè propija ‘na cosa siddijusa.

VILASI Caru Tatò, nun aiu mancu lu curaggiu di parlari.

TATO' E cumu stà vostra figlia Ncilina, avi un beddu pizzu ca nu la viju.

VILASI Nun minni parlati, Ncilina jè ‘na bestija maladucata e timpu quattru jorna la fazzu nchiuiri ncummentu.

NZINA (entra).

TATO' Datuca parlati accussì arraggiatu, mi parissi ca tantu mali mancu cci stati.

VILASI Ah… Ah, un mumentu (si tiene la pancia) aja jri nti lu cessu, (si avvia velocemente verso l'uscita, dopo due passetti si ferma, alza una gamba e scorreggia e questo per tre volte prima di uscire).

NZINA Lestu mpazzica vi scappa, (a Tatò) ppi fauri don Tatò, difinniti li ntaressi di vostra niputi.

TATO' Dimmi cchi sta succidinnu e pua vidimmu cchi puzzu fari.

NZINA Amma mpediri stu matrimuniju riddiculu ca vostru frati sa misu ntesta di fari e aju pinzatu ca avissima fari viniri ccà un ditturi, capaci di fari fari ‘na brutta figura a lu ditturi Scurcidda, quantu so frati cci perdi la fiducia, ma datuca di sti dittura nunn’avimmu… Aju decisu di faricci u sgrizzettu ca nun si l’ada scurdari.

TATO' Cchi vulissitu fari?

NZINA Veramenti ancora nu lu sacciu cchi puzzu mmentari, socchi fazzu fazzu, vossija ssì m'ajuta.

VILASI (entra e va a sedersi in poltrona) Sugnu cchiù liggiu!

TATO' J' v’avissa parlari, frati mija, però vulissi ca nun v’avissiva callijari subbitu cumu sapiti fari di solitu.

NZINA (esce in punta di piedi).

VILASI Va beni.

TATO' Nun v’avissiva fari acchianari lu sangu a l'ucchi siddu mi capita di dirivi quarchi cosa ca nun vi pijaci.

VILASI Va beni.

TATO' E avissiva riflettiri ccu mija ncapu li questijoni ca ora amma rraggiunari.

VILASI Ma viditi oi cchi mi sta capitannu, va beni, ma cchi mudu di mintiri li manu davanti.

TATO' Cumu mai, frati mija, ccu tutti li sordi ca viti, va vinutu a menti di nchiuiri a vostra figlia Ncilina ncummentu!

VILASI E cumu mai Frati mija! Intra nti mija sugnu patruni di fari socchi mi pari e pijaci?

TATO' Vostra muglieri nun fa antru ca consigliarivi di liberarivi di vostra figlia e certamenti… Jè ppi pura carità cristijana ca forra felici di vidirila monaca.

VILASI E ci ribatti a coppi, tutti contru dda povira fimmina di mè muglieri, idda jè la causa di tuttu e tutti cci dunanu contru.

TATO' Va beni, frati mija, lassammula perdiri, jè 'na fimmina ca ppi li vostri figli avi li migli ntinzijoni di lu munnu, ora lassammula perdiri e turnammu a Ncilina, di unni v'acchianà panza panza sta pinzata di faricci maritari lu niputi di lu ditturi Scurcidda?

VILASI Ssà pinzata mi vinni ppi pricurarimi un jenniru ditturi ca a mija mi serbi.

TATO' Chissu nun jè l'omu ppi vostra figlia, cci vulissi quarcadunu ca cci'avissa pijaciri cchiossà.

VILASI Si ma chistu, pijaci cchiossai a mija.

TATO' Ma lu maritu s'ada scegliri ppi idda o ppi vu?

VILASI S'ada scegliri ppi idda e ppi mija, pirchì j' sugnu malatu e aju bisugnu di un ditturi.

TATO' Ma si noviti nenti! Cumu faciti a diri ca siti malatu, macari cci forra j' cuma vù e la prova ca siti sanu jè ca ccumpuru ca vi faciti tutti stì schifijarija di curi, ancora notu scattatu, l'avissi fattu j' tutti sti mpapocchi, astura… (fa segno come dire "morto").

VILASI Ah, Tatò, frati mija, lu ditturi Scurcidda dici ca siddu ppi tri jorna nun mi pigliu 'na midicina o nun mi fazzu 'na lavanna, sugnu curiju.

TATO' Ma cumu faciti, frati mija, a nun pinzari ca chista jè una di li cchiù ranni pazzii ca l'omu jè capaci di fari e giudicannu li cosi di un puntu di vista razzijonali, nun c'è pagliazzata cchiù ranni e nun c'è buffunata cchiù grossa di n'omu ca pretenni di curarinni n'antru.

VILASI E pirchì, nun po’ essiri ca  n'omu po’ curari a n'antru omu?

TATO' Ma nun po’ essiriri ppi lu semplici motivu, frati mija, ca cumu funzijona lu corpu umanu jè un misteru.

VILASI Però nun si po’ nigari ca ncapu a sti cosi, nni sanu cchiossà di tutti l'antri.

TATO' Socchi sanu nun vasta ppi guariri la ggenti, ammeci sunu bravi a parlari, a fari sproloquii, a spernacchiari accussì tantu ca mmirijacanu la ggenti… Senza risultati.

VILASI E ccumpuru ca tutti si sintinu spirti, frati mija, appena cadinu malati, si mintinu la cuda ammizzu li gammi e vana cercanu a li dittura.

TATO' Chissu prova ca l'omu jè debbuli, no ca li dittura anu rraggiuni, pigliammu ppi esimpiju lu ditturi Scurcidda, ca a furija di dari lavanni e salassi a destra e a manca, finisci ca cci cridi iddu stessu ca ssi midicini punu essiri miraculusi, perciò, anchi siddu cadissi malata sò muglieri o li sò figli, iddu cci dassi li stessi curi e accussì l'ammazzasi, però in perfetta buona fede.

VILASI Nun sacciu siddu mi puzzu sbagliari ma mi pari ca cci l'aviti ccu lu ditturi Scurcidda… E dicitimi 'na cosa, quannu unu cadi malatu, cchi ffà?

TATO'  Nenti!

VILASI Nenti?

TATO' Nenti! Nun si po’ fari nenti, unu s'assetta a s'arriposa e la natura s'incarrica di tutti cosi, ata sapiri ca quasi tutti murinu ppi curpa di li midicini, no di li malatija.

VILSAI Vuliti diri ca nni sapiti cchiossai di tutta la scienza di lu munnu.

TATO' Vu talijatili quannu parlanu, nuddu nni sapi cchiossai d'iddi, talijatili quannu ana fari li fatti, li cchiù gnoranti ntra tutti l'umini.

NZINA (entra) Chiddu jè arriri ccà, mancu siddu forra casa sò.

VILASI Cchi stà dicinnu? Cu jè arriri ccà?

NZINA Vasà cu po’ essiri, lu ditturi Scurcidda, a vinutu ppi la solita lavanna.

VILASI Ah, frati mija, ccu lu vostru permissu, (comincia a spogliarsi).

TATO' Cumu? Cchi vuliti fari?

VILASI 'Na lavanna, si fa lestu lestu.

NZINA Jè accussì abbituatu ca mancu sinn’adduna cchiù.

TATO' (lo ricompone) Ma vuliti sgrizzari, propija nun putiti stari un mumentu senza jri dannu lu culu a la ggenti, diciticci di viniri n'antra vota e stativinni tanticchia tranquillu e sirenu.

NZINA Di cchi si va ntricannu vossija? Ca veni ccà a diricci di nun si fari li lavanni ca nn’avi tantu bisugnu, ma jè curaggiusu propija, (esce).

TATO' Un guaju daveru nun si fari la lavanna di lu ditturi Scurcidda, ma nzumma frati mija, possibbili ca nun c'è virsu di livarivi sti fissazzijoni di 'ntesta?

VILASI La faciti lesta a parlari accussì, tantu siti sempri biddu saluciu.

TATO' Ma si po’ sapiri cchi malatija aviti?

VILASI Vulissi ca l'avissivu vù la malatija ca aju j', quantu la spiddissivu di fari lu spirtu.

NZINA (entra) Guai guai grussi! Chiddu appena ntisi ca sinn’aveda jri senza faricci la lavanna addivintà un lucifaru, ccà jè ca sta trasinnu.

SCURCIDDA (entra furente) Bella notizzija ca aju ntisu, ca cci si fà beffe delle mie prescrizzijoni e cci si rifijuta di eseguire le cure che io… Ordino!

VILASI Dittù… Nun jera j'…

SCURCIDDA Smisurata audacija, ncredibbili ribbellijoni di un pazijenti contru lu sò midicu curanti.

NZINA Jè spavintusu!

SCURCIDDA 'Na lavanna ca aviva priparatu j' ccu li mè manu.

VILASI Nun jera j'…

SCURCIDDA Fatta secunnu tutti li leggi scentifichi e medichi.

NZINA A fattu ‘na cosa propija… Ca sopiddu cchi si miritassi.

SCURCIDDA Vasà cchi effetti prodiggiosi aveda fari dintra stà panza.

VILASI Mè frati…

SCURCIDDA Disprizzarimi la mè lavanna!

VILASI Iddu fu…

SCURCIDDA Un gestu ca nun si po’ capiri.

NZINA Daveru, jè un cristijanu… Ca nunni vò mancu a scupittati.

VILASI Statti muta tu! Pezza di bestia!

SCURCIDDA Chistu jè n'attentatu all'arte medica.

VILASI La curpa jè d'iddu…

SCURCIDDA Un delitto di lesa facoltà per il quale nun esiste pena bastevoli.

NZINA Aviti rraggiuni.

SCURCIDDA Dichiaru ca tra mija e vui tuttu e finito!

VILASI Jè mè frati…

SCURCIDDA  Che nessuna parintela sarà più possibbili tra noi.

NZINA E faciti beni, si miritassi ca cci pistassi lu jmmu.

SCURCIDDA Chista jè la donazzijoni ca io avevo fatto a mio nipote c'aveda spusari a vostra figlia, (prende il foglio e lo straccia).

VILASI Jè curpa di mè frati…

SCURCIDDA Astimari 'na lavanna mija!

VILASI Pigliatila, mi la fazzu subbitu.

SCURCIDDA v'avissa ddrizzatu subbitu subbitu.

NZINA Nun si lu mirita.

SCURCIDDA Avrebbe nettato il vostro corpo evacuandone ogni qualsivoglia cattiva secrezzijone.

VILASI Oh, frati mija.

NZINA Nun jè dignu di li vostri curi.

SCURCIDDA Datuca vi siete sottrattu all'obbedijenza ca si deve a lu midicu curanti.

NZINA Jè 'na cosa ca grida vendetta!

SCURCIDDA Datuca v'atu ribbellatu esplicitamenti a li curi prescritti.

VILASI Cu j'? Mancu ppi sunnu.

SCURCIDDA Dichiaro di abbandonarvi alla vostra cattiva salute, alle intemperie delle vostre viscere, al vostro sangue corrotto, all'acrimonia della vostra bile e alla flatulenza delle vostre secrezioni.

NZINA Cchiù ca giustu.

VILASI Bedda matri.

SCURCIDDA E decreto ca tra quattru jorna v'ata truvari in condizzijoni di assoluta incurabbilità.

VILASI Ppi pietà…

SCURCIDDA E che cadiate nella bradipepsia!

VILASI Ditturi Scurcidda.

SCURCIDDA Dalla bradipepsia alla dispepsia!

VILASI Ditturi purga…

SCURCIDDA Dalla dispepsia all'apepsia!

VILASI Ditturi Scurcidda…

SCURCIDDA Dall'apepsia alla lienteria.

VILASI Ditturi Scurcidda…

SCURCIDDA Dalla lienteria alla dissenteria.

VILASI Ditturi Scurcidda…

SCURCIDDA Dalla dissenteria all'idropisia.

VILASI Ditturi Scurcidda…

SCURCIDDA E dall'idropisia alla privazione della vita, cui la vostra follia vi avrà condotto, (esce).

NZINA (esce dietro a Scurcidda).

VILASI Ah, Tatò, frati mija, cchi m'atu cuminatu, sugnu murtu, cchi m'atu cuminatu.

TATO' Pirchì, cchè succissu?

VILASI Nunni puzzu cchiù, sintu già la panza ca si stà arriminannu tutta.

TATO' Palora ca siti pazzu.

VILASI L'atu ntisu tutti li malatija ca ora mi vinu?

TATO' Si po’ essiri accussì sciamuniti?

VILASI Tra quattru jorna nun mi sarba cchiù nuddu.

TATO' Ma cchi putiri vuliti ca anu li so palori? Parlà l'oraculu? Cchi ffà? Lu ditturi Scurcidda avi lu putiri d'allungari o accurzari la vita? Cummincitivi ca li liggi di la vostra vita sunu dintra di vu e la rraggia di lu ditturi Scurcidda nun ci po’ fari nenti.

VILASI Ah, frati mija, iddu sapi tutti cosi di cumu sugnu fattu dintra.

NZINA (entra) Don Vilà, c'è un ditturi ca vi vulissi visitari.

VILASI Cchi ditturi?

NZINA Un ditturi di chiddi buni.

VILASI Vugliu sapiri cu jè.

NZINA Cchi nni sacciu cu jè, sacciu sulu ca m'assimiglia cumu du gocci d'acqua, parimmu figli di la stessa matri.

VILASI Vidimmu cchi scerba jè, fallu trasiri.

NZINA Va beni, (corre dietro al paravento, di nascosto a Vilasi ma a vista del pubblico, si traveste da medico).

TATO' (intrattiene Vilasi per dare tempo a Nzina di operare il cambiamento) Siti sirbutu a puntinu, un ditturi sinni và e n'antru vi s'apprisenta.

VILASI J' sugnu ancora tuttu scantatu di lu guaju ca mi cuminastivu.

TATO' Ancora? Ma simmu sempri ddà!

VILASI Sapiti cchi jè? Jè ca mi sintu dincuddu tutti li malatij ca mi dissi lu ditturi Scurcidda.

NZINA (entra vestita da dottore) Signor Vilasi, permittitimi di passarivi 'na visita e di offririvi tutti li mè servizzii, lavanni e salassi ca vi punu abbisugnari.

VILASI Signor dottori, v'arringrazziju daveru assai, (la guarda, gli gira intorno, a Tatò) Pari Nzina precisu, sputatu, però talijannulu giustu, si vidi ca jè diversu di Nzina.

NZINA Spiru nun giudichereti mali, signori, la mè curijusità di vidiri un malatu accussì canusciutu cumu a vù, la vostra fama jè canusciuta ntre tuttu lu munnu, tutti canuscinu lu signor Vilasi lu cacaturi… Ehm! Vuliva diri lu gran malatu.

VILASI Sugnu a vostra disposizzijoni.

NZINA Viju ca mi stati talijannu ccu tanta nzistenza, quant'anni diciti ca aju?

VILASI J' dicissi ca avissiva viri un vintisia vintisett'anni.

NZINA (ride) Ah,ah, aju novant'anni.

VILASI Novant'anni?

NZINA Si! E li purtu accussì giovanili ppi miritu di li segreti di la mia arte medica.

VILASI Palora mija ca ppi aviri novant'anni, jè un vicchiu carusu carusu.

NZINA Sugnu un ditturi vacabunnu, vaju firrijannu paisa e città a circari occasijoni digni di la mia abilità, j' nun m'abbassu a jri curannu li malatija comuni… reumatismi,flussijoni, febbriciattole, debolezze, emicranie… Io chiedo malatije d'eccezzijoni… Belli frevi petecchiali, 'na bella peste, 'na bella idropisija a regola d'arte, 'na bella pleuriti ccu la 'nfiammazzijoni di li purmuna… Chistu jè pani ppì li mè dinti, ccà io trionfo e j' vulissi ca vui avissivu tutti li malatija ca aju dittu, ca vi truvassivu licinzijatu di li dittura, dispratu, agonizzanti e allura vi putissi dimostrari tutta la mia bravura.

VILASI V'arringrazziju ca vi stati dimustrannu accussì bunu di cori.

NZINA Datimi lu puzu, (gli prende il polso) avanti battimmu cumu si deve, (finge interesse) aih! Ti mintu a pustu j'… Stu puzu jè tanticchia indisciplinatu, viju ca nun mi canusci ancora, cu jè lu vostru ditturi.

VILASI Lu ditturi Scurcidda.

NZINA Scurcidda? Ma cchi nnomu jè? Nun l'aju ntisu mai, forsi jè lu nnomu d'arte, unni dici stu ditturi Scurcidda, ca siti malatu?

VILASI Iddu dici a lu ficatu, antri dicinu a la miuza.

NZINA Tutti gnoranti, siti malatu a lu gisiri.

VILASI A lu gisiri?

NZINA Si! Cchi cosa vi sintiti?

VILASI Aju ogni tantu diluri di testa.

NZINA Esattu, lu gisiri!

VILASI E quarchi vota mi scinni cumu un velu davanti l'ucchi.

NZINA Lu gisiri!

VILASI E quarchi vota, 'na specii di stanchizza a tutti banni.

NZINA Lu gisiri!

VILASI Pua ogni tantu mi veni dilura di panza cumu si avissi 'na colica.

NZINA Lu gisiri! Fami! Nn'aviti fami?

VILASI Sissi dittù.

NZINA Lu gisiri! Un bellu bicchiri di vinu vi lu viviti ogni tantu?

VILASI Sissi dittù.

NZINA Lu gisiri! Quannu spidditi di manciari vi veni lu sunnu e vi faciti un pinnicuniddu?

VILASI Sissi dittù.

NZINA Lu gisiri, lu gisiri, cumu dicu j' e lu vostru ditturi cchi vi fa manciari?

VILASI Mi fa manciari vurraini scallati.

NZINA Gnoranti!

VILASI Gaddina scallata.

NZINA Gnoranti!

VILASI Tanticchia di vitidduzzu scallatu.

NZINA Gnoranti!

VILASI Vrudiciddu.

NZINA Gnoranti!

VILASI Ova frischi.

NZINA Gnoranti!

VILASI E la sira tri pruna cutti ppi farimi viniri…

NZINA Gnoranti!

VILASI E vulissi ca m'avissa viviri lu vinu ammiscatu ccu l'acqua.

NZINA Ignorantus, ignorantum, ignorantibus, lu vinu và vivutu puru e abbunnatu, pirchì lu vinu minti sangu, v'ata manciari un vò, sanu sanu ccu tutti li canzariddi, majala e tumazzu, risu e giammelli, fina ca ristu nti stu paisi vi vignu a visitu ogni tantu.

VILASI Vaja essiri obbligatu…

NZINA Ora minn’aja jri, aja fari n'antra visita, (a Tatò) pigliatimi sei ova, (a Vilasi) mintitivilli ncapu la panza e nu li lassati cchiù fina ca vignu arriri.

VILASI Sei ova?

NZINA Si ova, propija ova, l'uvu jè lu cchiù precisu termometru ca la natura potti creari, quannu j' vignu arriri li pigliammu e li rumpimmu a unu a unu iddi mi dicinu si aviti la frevi o si nu l'aviti.

VILASI L'ova vi dicinu sti cosi?

NZINA Sintiti, chisti sunu cosi scientifichi, vùi nti la vostra gnoranza nu li putiti capiri, ma datuca sugnu magnanima… Magnanimu, vi lu vugliu diri lu stessu, anchi si pua nun ci capiti nenti, siddu aviti la frevi, la temperatura di lu vostru corpu sinn’acchiana, sale… Sale… E l'uvu si coci e accussì, si truvammu n'uvu cirusu vordiri ca aviti tanticchia di frevi, si truvammu dui ova cirusi, vordiri ca frevi nn'aviti cchiossai.

VILASI E… Si truvammu quarchi uvu duru?

NZINA Si chistu nun mi lu spijavavu jera migliu, ora minn'aja jri, faciti socchi v'aju dittu, arrivederci,(si avvia, appena non vista corre dietro il paravento e si cambia).

TATO' Stu ditturi mi pari propija bravu, jè u spizziju.

VILASI Si, però avi 'na prescia…

TATO' Ma cchi vuliti, caru frati mija, tutti li migli dittura fanu accussì.

NZINA (entra) Sintiti, j' sugnu la serba, ma ssi cosi nu li permittu a nuddu.

VILASI Cchi c'è?

NZINA Lu ditturi ca sinna jutu ora, lu sapi cchi mi dissi? (gli parla all'orecchio).

VILASI Daveru? A novant'anni?

TATO' E allura, frati mija, ora ca ccu lu niputi di lu ditturi Scurcidda nun si cumina cchiù nenti, pirchì a Ncilina nun ci faciti maritari a ccù vò idda?

VILASI No! Aiu decidutu ca l'aja mintiri ncummentu pirchì idda mi s'arribbellà.

TATO' Aju caputu, ata fari un fauri a quarcadunu.

VILASI E cci ritorna! Propija ca a mè muglieri nu la putiti cumpurtari.

TATO' E allura datuca nn’amma parlari, vi l'aja diri ca ata divintatu n'alloccu precisu, cumu nun vinn'addunati ca vi stà mpilannu nti lu saccu.

NZINA Ueh! Nun parlammo accussì di la signora! Jè ‘na fimmina a pustu, ca nun sapi finciri e jè nnamurata di sò maritu.

VILASI Spijaticci a idda, quanti carizzi mi fa.

NZINA Jè veru.

VILASI E li curi e li fastiddii ca si piglia ppi mija.

NZINA Jè veru, vuliti ca vi fazzu commintu? Ca vi fazzu vidimi subbitu subbitu quantu la signora Calumma vò beni a so maritu?… (a Vilasi) Lassatimi fari ca l’aja fari ristari spantu.

VILASI E cumu?

NZINA A mumentu veni sò muglieri, ssì si jetta nacapu ssà seggia e fà finta ca jè murtu ca cci facimmu vidimi appena lu sapi, la disprazzijoni ca prova sò muglieri.

VILASI Zzì daveru bellu jè stù jucu, mi pijaci.

NZINA Accura però,  ssì nu la lassa disprari ppi tantu timpu, mpazzica cci’acchiana lu stinnicchiu.

VILASI Nun ti cantari.

NZINA (a Tatò) E vossija ssì s’ammuccia nti ss’agnuni… Lestu, lestu ca stà arrivannu.

TATO’ (si nasconde)

NZINA (mima) ah, cchi sbintura, cchi sbintura…

CALUMMA (entra) Cchi c’è Nzina?

NZINA Ah, signù!

CALUMMA Ma nzumma cchi succedi?

NZINA Vostru maritu… Jè murtu!

CALUMMA (quasi piangente) Mè… Maritu… Jè murtu?

NZINA Sissi, lu poviru patruni (piange esagerata) nun c’è cchiù !

CALUMMA (come prima) Si sicura?

VILASI (contento nel vedere la sofferenza di Calumma).

NZINA Cumu no! Ancora nu lu sapi nuddu ca jera ccà, sula sula, mi murì mmrazza, talijatilu ddà nti la seggia, cche pulitu, (piange esagerata) pari ca dormi!

CALUMMA Oh, menu mali, finarmenti m’aju liberata di ssù cataplasima! Cchi stubbita ca sì Nzina, cchi ti dispiri ppi stù vicchiu vavusu.

VILASI (straluna).

NZINA Ma j’ signù, mi cridiva ca nn’avivama fari ‘na bedda cianciuta.

CALUMMA Cridimi nunni vali la pena, ti pari ‘na gran pirdita, cchi cci stava a fari munnu munnu, n’omu fastiddijusu ppi tutti, ladiju, ccù la panza sempri china di lavanni, l’unica cosa ca faciva jera sciusciarisi lu nasu, sputari e jri a cacari.

NZINA Ma cchi bella orazzijoni funebri.

CALUMMA Sinti ccà, sa cchi facimmu ora? Datura ancora nu lu sapi nuddu ca jè murtu, lu curcammu nti lu littu e facimmu finta ca dormi, nti lu stipu cci sunu sordi e documenta ca m’aja jri a riscotiri primu ca sinn’addunanu l’antri e pua c’è quarchi cosa anchi ppi tija, veni ccà, ajutami, carricammunnillu!

VILASI (al colmo della sopportazione) A mumentu!

CALUMMA (spaventata e sorpresa) Ajaju!!!

VILASI Chistu jè allura lu vostru amuri?

NZINA Zzì! Ma cchi jè ancora vivu?

CALUMMA Ooh… Ma nun vuliti cridiri… Cicciuzzu… Cicciuzzu… (gli si prostra davanti)

VILASI Avivama rrivari a stù puntu ppi cridiri a socchi mi dicivanu tutti, cchi fissa ca aju statu Cicciuzza! (da dietro, gli dà un calcio sul sedere che la manda lunga per terra).

CALUMMA (si rialza, indispettita esce).

TATO’ (si avvicina) E allura frati mija, l’atu vistu?

NZINA Bedda matri ca nun ci’avissi cridutu mai a lu munnu… Ce, talè, sta vininnu Ncilina, mintitivi cumu prima e vidimmu cumu la penza.

VILASI (si dispone come prima) Arriri l’aja fari?… Santa pacinzija.

NCILINA (entra).

NZINA (si dispera) Ah, cchi sbintura, cchi sbintura.

NCILINA Nzina, cchi c’è? Pirchì cianci?

NZINA Ncilinedda gioja mija, t’aja dari ‘na brutta notizzija.

NCILINA Avà, nun mi fari cantari, cch’è succissu?

NZINA Tò patri… Murì!

NCILINA Mè patri… Murì?

NZINA Si, ora ora, mi murì mmrazza!

NCILINA (si dispera, piange) Patri mija, cchi disgrazzija, ma pirchì capità? Patri mija.

ROCCU (entra).

NCILINA Propija ora ca jera arrabbijatu ccu mija, mancu lu potti vidiri l’urtima vota.

ROCCU Ncilina cara, cch’aviti? Ppi quali disgrazzija cianciti?

NCILINA Cianciu la cosa cchiù prezzijusa c’aviva nti la vita, cianciu la morti di mè patri.

ROCCU O no! Cchi sciagura! Ora c’avè truvatu lu curaggiu ppi viniricci a chiediri la vostra manu in sposa.

NCILINA Troppu tardu! Mè patri nun vuliva e murì dicinnumi di nò, perciò nun puzzu jri contro la sò decisijoni, nunni putimmu spusari cchiù!

VILASI Figlia mija!

NCILINA (spaventata) Ah!

VILASI Veni ccà, nun ti cantari, nun sugnu murtu… Si! Tu sì sangu di lu mè sangu e ora aju vistu finarmenti la bontà di lu tò cori.

NCILINA Patri mija, cchi gioja ca staju pruvannu e… Datuca lu cilu vi lassa ancora ccu mija, lassàti ca mi jttu a li vostri pidi ppi prigarivi di farimi maritari a Roccu, (si inginocchia ai suoi piedi).

ROCCU (si inginocchia assieme a Ncilina) Signore, facitivi comminciri di li sò preghijeri e anchi di li mija, nun spartiti li nostri cori accussì tantu nnamurati.

TATO’ Vugliu propija vidiri siddu aviti lu curaggiu di diricci di nò.

VILASI Cci nna vulutu, ppi comminciri stù cucuzzunu, ma finarmenti sa comminciutu, sì, vi benedicu figli mija, (a Tatò) però iddu putissi studijari ppi farisi ditturi.

NZINA (esce).

ROCCU Lo farò di tuttu cori, si jè sulu chissu, lu fazzu volentijeri.

TATO’ Però frati mija, sintiti cchi pinzata ca m’a vinutu, facitivi ditturi vu stessu, di quanti dittura canusciti ormai nni sapiti cchiossai di tutti.

VILASI E continua a babbijari, j’ aju la chissa e chiddu ca mi rridi!

NZINA (entra) Don Vilà, cc’è lu ditturi di prima, cchi ffà… Lu fazzu trasiri?

TATO’ Ma cumu no! Fallu trasiri.

NZINA (corre dietro al paravento, si cambia in medico).

TATO’ Ccu tutti sti emozzijoni c’atu pruvatu, astura vasà lu cori cumu vi stà facinnu.

VILASI Ma daveru pinzati ca j’ putissi addivintari ditturi ppi curarimi j’ stessu?

TATO’ Certu! Cchi vi manca, vi mintiti un mantellu di chiddi belli, ca usanu iddi, vi nzignati quattro palori di latinu e siti a pustu.

NZINA (entra vestita da medico) Signori, i miei omaggi a tutti.

NCILINA e ROCCU (la riconoscono e ridacchiano divertiti).

NZINA Cumu stà lu nostru malatu? Sintimmu lu puzu! (gli prende il polso, ascolta) Tum… Tum… Tum tum… (mima un battito irregolare) Jammu mali! Jammu mali, (gli scuote la testa) jammu mali, vidimmu l’ova!

NCILINA L’ova?… Cchi ova?

VILASI Si ova! Aju se ova ncapu la panza… Jè ‘na cosa di scienza ca vuantri nun putiti capiri, ora cci li dugnu e lu ditturi li rumpi a unu a unu, (infila la mano nella tunica) zzì, ma cch’è succissu ccà dintra, ccà un puddicinu cc’è… (tira fuori un pulcino) N’antru cci nnè…  Bedda matri, e chistu unni stà jnnu?…(tra lo scompiglio e l’ilarità di tutti tira fuori uno dopo l’altro sei pulcini).

NZINA Stù fattu mi dici tanti cosi, rivota completamenti la froscia, nnisciti la lingua, (prende una grossa tenaglia, gli tira la lingua).

VILASI (urla) Ahh! Mi la stà scippannu! Chistu mi vò rumpiri tuttu.

NZINA Ora facimmu ‘na lavanna ca aju mmintatu j’ e vi passanu tutti cosi, scinnitivi li mutannuna!

VILASI Ma cumu… Ora davanti a tutti?

NZINA Si! Nun c’è timpu di perdiri, la situazzijoni jè serija.

VILASI (comincia a spogliarsi).

NZINA (prende un siringone, gli si impiglia il mantello che gli cade e la lascia nel suo abito femminile).

VILASI (si rende conto di quello che accade) A mumentu!… (gli dà un colpo al cappello che gli vola via) Ma tu sì Nzina! Allura m’atu babbijatu… V’atu divirtutu e j’, cumu un cucummaru ca mi cuddu tutti cosi.

TATO’ Frati muja carmativi, l’antri nun c’entranu nenti, jè tutta curpa mija, ma vi vuliva livari di ntesta tutti ssì fisimi.

    (mentre Vilasi comincia a parlare tutti i presenti si allontanano lentamente a fondo parete, con le spalle al pubblico, assenti).

VILASI Ma j’ staju mpazzinnu… Ma cumu l’atu pututu fari… M’atu trattatu cumu un pupazzu, mi stà acchianannu ‘na cosa… ‘Na rraggia… Aju cumu un pugnu a la vucca  di l’arma… Mi vinissi di jttari li vuci… Mi veni… Mi veni… Lu sapiti cchi staju pinzannu? ‘Na cosa ca nun sacciu mancu cumu mi veni ‘ntesta… Aju vistu passari di ccà d’intra tanta ggenti… Aju vistu dittura veri… (entra Scurcidda, si posiziona e resta immobile) Quantu lavanni ca ma fattu fari stù cristijanu… E lu niputi… (entra Masuzzu, si posiziona e resta immobile) Chistu ca vuliva addivintari mè jenniru, ca ppi spiccicari ‘na palora cci vò mezzura. Aju vistu dittura farsi… (entra Nzina, si posiziona e resta immobile) Quantu mi nnà cuminatu chista, però, senza d’idda sta casa forra vacanti precisa. Cci’à statu cu m’a datu affittu… (entra Tatò, si posiziona e resta immobile) Mè frati Tatò, ca ma vulutu diri sempri tanti cosi, ma j’ nun ci’aju caputu mai nenti. Cu a vinutu facinnusi cridiri antri persuni… (entra Roccu, si posiziona e resta immobile) cc’è di bunu ca nu lu faciva ppi fari cosi tinti. Cci’à statu cu ma vulutu beni daveru… (entra Ncilina, si posiziona e resta immobile) Mè figlia Ncilina, piccilidda, quantu nnà suppurtatu di un patri cuma mija. E chiddi ca m’anu mbrugliatu… (entra Calumma, si posiziona e resta immobile) Mè muglieri Calumma… Ora viditi lu cuntu ca s’avè tratu … Ca mi marità sulu ppi li mè sordi… E ammizzu di tutti sti storii, lu mè cori a fattu finta ca lu discursu nun jera ppi iddu… La panza… Lu ficatu ca nun sacciu mancu unni jè, li purmuna… Ognedunu ppi li fatti sò, ognedunu ca si fà lu sò travagliu cumu siddu lu discursu nun forra ppi iddi… Ma allura cchi aju malatu?… Quali jè la malatija ca aju? … Siddu la mè persuna jè sana, cchi vordiri ca sunu tutti fisimi li mija?… Cchi jè ntesta la mè malatija? Si! Si, sunu tutti fisimi cumu dici mè frati… La panza ccu ‘na lavanna si po’ anchi abbirsari, ma la testa… Nun sacciu cumu aja fari… (disperato) Ncilina figlia mija… Nzina… Tatò… (malinconico) Calumma… (si riprende) Aiutatimi… Sugnu un vicchiu zagurdu e vavusu cumu dici quarcadunu… Cchi cci puzzu fari si sugnu accussì… Aiutatimi… Sulu vuantri… Lu putiti fari.

FINE