Na tempesta sota

Stampa questo copione

Na tempesta söta

Na tempesta söta

Commedia in dialetto mantovano

Tre atti di Franco Zaffanella

2009

Gabbiana - Tonezza del Cimone – Goito – Fiera di Primiero

PERSONAGGI:

Nando Sacchi – Agricoltore

Cesira Cortesi – La moglie

Rita Sacchi – La figlia

Adelina Sacchi – Sorella di Nando

Gepe Manara – Il bifolco

Caterina Canova – Una conoscente

Riccardo Poldi – Negoziante di elettrodomestici

Siamo nel 1969, la tranquillità di una famiglia contadina mantovana, viene bruscamente interrotta dall’arrivo di Adelina. Sorella del proprietario dell’azienda agricola (Nando), intende dopo parecchi anni vissuti a Milano venire ad abitare nella loro casa, ostinandosi anche nel voler portare nell’abitazione tutte quelle migliorie che il progresso ha già messo in moto da tempo. Lo scontro con gli altri famigliari è inevitabile, le discussioni si susseguono continuamente, alimentate anche da altri personaggi che ruotano attorno alla famiglia. La vicenda si ingarbuglia sempre di più alimentando i rancori fra i protagonisti, senza che nessuno di questi voglia recedere dalle proprie convinzioni. La convivenza si fa sempre più difficile fino a quando . . . 

PRIMO ATTO

Scena 1

Nando Cesira Rita

(Nando è in piedi e sta commentando la lettera della sorella che ha in mano, la moglie Cesira sta pulendo dei fagiolini, mentre la Figlia Rita è coricata sul divano assorta nei suoi pensieri).

NANDO – Me am piasares savì cusa la gh’ha da vegnar a fa che mè surèla, dopu at se tanti ani cl’as fava mia vedar?

CESIRA – La vurà di bèsi.

NANDO – Parchè gh’ala da vulì di bèsi, la snà mai dmandà.

CESIRA – Gh’è sempar na prema volta.

NANDO – Te Rita cusa dit? (non risponde). Rita Cusa dit!?

RITA – Ahh, ma me al su mia, su dre a pensà.

NANDO – Tant par cambià, pensa, pensa, mena la pulenta.

CESIRA – Ma lasla sta cla pensa insoma.

NANDO – Ah ma fin par carità lasomla pensà.

CESIRA – La pensa cun la ment. (indicando la testa)

NANDO – Certi volti a sentar certi discurs cla fa, gh’u idea cla pensa cun quèl d’atar. (bussano alla porta)

NANDO – Sarà mia ša rivà mè surèla né. (va ad aprire ed entrano Gepe e Caterina).

Scena 2

Cesira Nando Rita Gepe Caterina

GEPE – Permes?

NANDO – Avanti.

GEPE – Dai ve dentar (rivolto a Caterina).

CATERINA – Ma se, ma sta calmu. (entra a testa bassa).

NANDO – Gepe duvresat mia esar in dla stala?

GEPE – Se ma, su gni sul parchè u catà la Catrina cla rubava i’öv in dal pulèr.

CESIRA – Dabun Catrina tè fat na roba dal genar?

CATERINA – No l’è mia vera.

GEPE – L’è mia vera, cha tu catà cun an sachel pien d’öv.

NANDO – E’cu parchè li nostri galini li fava poch ultimament.

CATERINA – Ma vulevi mia rubai . . . vulevi sul töi in prestat.

CESIRA – Va che i’ov iè mia na bicicletta da prestà via

NANDO – Dopu a si ridavat indre, ma dai Catrina cata föra n’atra bala.

GEPE – Brau Nando at gh’è rašun, parchè varda cl’è falsa.

CATERINA – Te tasi che intant ch’at munši ad bevi al lat.

NANDO – Anca chesta am toca sentar.

GEPE – At vurè mia credar a cha le né, bevi al vin me atarchè.

CATERINA – No l’è vera, sl’es da püdi l’andres a casa cun al lat dentar in dli bisachi.

GEPE – Ma lasa le da di dli cretinadi, te vè at sé na ladra.

CATERINA – Ma valà. Te at sé sul rabì cun me parchè tu mai vulì spusat.

GEPE – Ma chi? Ma te cara th’at ciuciaresi i di sat gh’esi da spusam, fin i di di pe.

CATERINA – Ma sa th’am ve sempar adre.

GEPE – Va che me vagh a dre sul a li vachi.

CATERINA – Vè! Va che me su mia na vaca né!                                                        1

NANDO – Forsi Catrina al vuleva di li vachi cha gh’è in dla stala, e a pruposit l’è mèi Gepe cha th’at mova.

GEPE – Se a vaghi, ma stè atenti a la Catrina.

CATERINA – Cun lu vè bisogna cha stega atenti, sinò av manda in malura.

CESIRA – Vè Gepe ma i’ov ades induva ièt mes?                                                     

GEPE – Par sicuresa iu mes in ca mia.

CATERINA – Le se cha iè al sicur

NANDO – Basta ch’at ia töga mia in prestit te ades.

GEPE – Ma no, a vaghi ciau. (esce)

NANDO – Te Catrina vèt mia via.

CATERINA – No a spetavi ch’andes via al Gepe parchè vulevi div anca cl’è an spurcaciun. Latar de sevi le föra e la ma scapava, alura su andada dadre dla butulèra ben Gepe l’è gni subit le a bušà.

CESIRA – Ah ma ‘l som ch’al gh’ha ch’al vesi le.

NANDO – Quand la ta scapa l’è mèi ch’at vaga a ca tua.

CATERINA – At gh’ rasun, a vaghi né ciau. (esce salutata da tutti meno che da Rita sempre assorta nei suoi pensieri).

CESIRA – Ciau e sta luntana dal pulèr né.

CATERINA – Gh’u mai mes pe dentar.

CESIRA – Che element, cun al Gepe is dis sö l’un cun cl’atar dopu iè sempar dre a sercas.

RITA – Però ni fat dal mapèl, dopu me a gla cavi mia po a pensà.

NANDO – Ma inveci at cuntinuà a sta culgada le, prova pensà na qual volta anca da movar li man e li gambi.

CESIRA – Ma puvrina la gh’ha mia da sfursas l’è amo in dla fase dal svilöp.

NANDO – In dla fase dal svilöp, ma sla gh’ha quasi trent’ani! Ohh ma schersom!

RITA – Ma pupà me stagh ben sul quand a pensi.

CESIRA – E lura lasla pensà no.

NANDO – Lasomla pensà, cus la pensa pö am piasares savil.

RITA – An de pupà a pensi na roba, an de a pensi a n’atra, an de pos pensà anca a gninte.

NANDO – Però anca s’at pensi a gninte ta stè sempar le culgada.

RITA – Parchè chesta lè la pusisiun migliore par pensà .

NANDO – Certu parchè sa ta stè in pe i penser i va in šo.

RITA – Brau pupà vedat cha tè capì.

NANDO - E’t sentì Cesira? Va ch’om fata an bèl fenomeno da fiöla.

CESIRA – Cusa gh’è? Dišom cl’è particolare. (bussano alla porta,Nando va ad aprire alla sorella Adelina). 

Scena 3

Nando Cesira Rita Adelina

ADELINA – Ciau Nando! (buttandogli le braccia al collo).

NANDO – Ma ciau . . . sta mia fugam però.

ADELINA – Cuma andom ahh? I ricevì la mè letra? Ciau Cesira.

CESIRA – Ciau.

ADELINA – Cesira cuma at sè ingrasada.

CESIRA – Cusa dit, me su mia ingrasada.

ADELINA – Ma th’am pari gnida tant grosa. (Adelina vede Rita coricata sul divano e gli si avvicina). Rita cara, la mè neudina, ma sèt malada?

RITA – No sia su mia malada.                                                                                 2

ADELINA – Ma, th’am pari tant strusciada, fèla ripusà cla pütleta che, la gh’ha verament ad bisogn da sta a riposu.

NANDO – Digh anca atse, cha soma a post.

ADELINA – At sé cresida però.

NANDO – A forsa ad pensà.

ADELINA – Ma cuma su contenta da esar che, finalmente a ca mia.

CESIRA – Come a ca tua?

ADELINA – Certu, u pensà da lasà Milan e vegnar a sta che cun vuatar, am su fin mesa a parlà in dialet cume na volta, basta al milanes.

CESIRA – Ma te cun nuatar? Ma scus a chi lèt det?.

NANDO – In dla letra tè mia det na roba dal genar.

ADELINA – Parchè vulevi fav la sorpresa me personalmente, ah ma si mia cuntent che la famiglia la sé riunida?

CESIRA – Cusa dit? Va che te tè mai fat part dla nostra famiglia.                              

ADELINA – Se ma Nando al sa benisim che nostar padar la sempar det che se me ma spusavi mia gh’avres sempar vi na camera in cla ca che. Atsesta Nando turnoma insiem cume quand a sevum pütlet. Sèt mia cuntent?

NANDO – Ohh varda, bisogna ch’agh pensa.

RITA – Alura pupà at pensi anca te.

NANDO – Gh’è sul na diferensa me a pensi in pe.

CESIRA – Varda Adelina che prema duvresun esar d’acordi anca nuatar.

ADELINA – Ma se dai, pensa che ades pudoma cunosas mèi, me a Milan su sempar stada da par me e posi asicurat cl’è mia sta facil, l’è stada veramente na cundana.

CESIRA – E’ fnì la tua dli cundani, ades cominciarà la mia.

ADELINA – Ma no Cesira, at vedrè quanti robi bèli cha faroma insiem, me, te, al Nando e la Rita. (avvicinandosi a Rita) Ah Rita sèt contenta che rivà tu sia?

RITA – Basta cha th’am toca mia al divan. Sèt sia che l’ultima volta cha tu vest l’è sta quand u fat la Cresma, th’am sevi restada impresa parchè a disnà tevi magnà quatar piat ad gnulin.

ADELINA – Parchè me a vaghi mata par i gnulin, i fèt ancor Cesira?

CESIRA – No! I faghi pö!

ADELINA – Ma che pecà.

RITA – Sa th’agh de na man sia magari la ia fa ancor.

ADELINA – Me la iutares vulentera ma l’è suquanti de cha mè gni föra di dulur in di bras cha su mia buna da fai andà via, quindi gavres sul bisogn da culgam, ripusà e pensà.

NANDO . Varda che n’atra utumana la compri mia.

CESIRA – Insoma te at gnaresi che a ripusà intant che ch’iatar i lavura.

ADELINA – Al riposu al fa ben a la salöt cara, e ades a vaghi a tö li valis,magari am fagh da na man dal Gepe al vostra biulch, lu cunusì prema, ma l’è pran simpatich.(esce)

NANDO – Varda incö cusa sé cascà in testa.

CESIRA – Se cascà dla tempesta söta caru, e la sarà dura dismandulasan, la tua sorellina viene ad abitare con noi.

RITA – Ades è fni la mè libertà di pensiero.

NANDO – D’altronde l’è vera che na camara la gh’ha speta.

CESIRA – Se ma cla pensa mia che me agh faga la serva né. Dim cuma as farà andà d’acordi cun öna acse. (rientra Adelina e Gepe entrambi con due valigie).

                                                                                                                 3

Scena 4

Nando Cesira Rita Adelina Gepe

ADELINA – Ve dentar Gepe, va pian cha gh’hu dla roba delicata.

GEPE – Ah ma vaghi pian.

ADELINA – Alura induva am meti cun la mè roba?

CESIRA – In dal pulèr.

ADELINA – Ghi fat dentar na camera?

NANDO – No Adelina, metat in dla camera at sura, quela cha gh’è in fond Al curidoio, l’è quela induva durmeva la sia Maria.

ADELINA – Ah quela in sal da dre induva as ved li pianti.

NANDO – Quela.

ADELINA – Ma la va benisim, atseta a la matina senti i’uslin ca canta, andom Gepe.

GEPE – Ah ma at sentirè anca li vachi smergulà.

ADELINA – Ma mèi, pütost che sentar töt ‘l de dli machini cha va sö e šo, th’al digh me cl’è mei i suoni della natura, andom Gepe. Piu, piu, piu (uscendo).

NANDO – Va che cha fa atse iè i cicin mia i’uslin.

CESIRA – I suoni della natura . . . ma varda la natura che dona cla fat, va che me cha le la vöi mia che né!

NANDO – Ma insoma l’è mè surèla cusa faghi? La mandi via?

CESIRA – Ah ma sl’è anca tu surèla, l’è sul na sfaciada e na bröta villana, me la suporti mia, la ma fin det cha su ingrasada.

NANDO – Ma quel l’è vera.

CESIRA – (guarda Nando in malo modo) Cus’èl!?

NANDO – No, ma capesum tha stè ben atseta cuma at se,l’è mia chal gras cha pöl da fastidi, na roba giösta cha . . . (interrotto).

CESIRA – Ma va da via al cul! (rientra frettolosamente Gepe)

Scena 5

Gepe Cesira Nando Rita

NANDO – Cusa gh’èt te da corar vè?

GEPE – A gh’u d’andà a tö ch’iatri valis dla Adelina.

NANDO – Par andà in dla stala tu mai vest a corar. (mentre Gepe sta già uscendo)

CESIRA – E a pruposit da valis, èt vest prema tu surèla cuma la ia purtava cla pareva gnanca le, dim cuma l’avrà fat cun al mal da bras cla dis cla gh’ha?

NANDO – L’avrà tolt šo na qual pastiglia par i dulur.

CESIRA – No cha le la pastiglia la sla ša mesa a töti par da dre.

NANDO – Oh cuma at parli.

RITA – Mama vöt culgat an po par pensà a quel d’atar.

CESIRA – Cuma vöt cha faga a pensà a quèl d’atar,pensa te a quèl d’atar visto cha tsè le a posta. (rientra Gepe con le valigie)

Scena 6

Gepe Cesira Nando Rita

GEPE – Ma che pesi cli valis che.

CESIRA – Tla mia urdinà al dutur vè, sa fos par me li sares bèla fnidi in dal fos le dadre.

GEPE – Ma puvrina l’Adelina, dopu sensa li valis.

CESIRA – Puvrina? Ma senti cusa al dis.

NANDO – Serca da movat Gepe cha gh’è li vachi cha ta speta in stala.

CESIRA – Pian ch’al fnesa ad curà cla vaca cha gh’è che ad sura.                                4

NANDO – Ades basta Cesira! Insoma la sarà mia na disgrasia  se me surèla la vegn a sta che.

CESIRA – Ma pès! Cha le ades la ruvina la nostra vita!

NANDO – Ma va che gata.

RITA – Sa dopu nas di gatin pupà sta mia angai né.

NANDO – Gh’èt atar da di Rita? Sentat mia tu madar che rusari cla tirà föra.

RITA – U sentì purtrop, ma chisa parchè fra cugnadi svà mai d’acordi, e se la sia l’am par na brava dona, ma cusa favla da mester a Milan?

NANDO – Ma, su cl’era in n’uficiu a ciapà di’apuntamenti.

RITA – Che genar d’apuntamenti?

NANDO – Ah cara a savil, me am par cla rispundeva al telefono e pu la ciapava i’apuntament.

RITA – E n’ala ciapà tanti . . . ?

NANDO – Ah ma cusa vöt cha sapia me. (rientra Gepe)                         

Scena 6

Gepe Nando Rita

GEPE – Vè Nando sèt cha su cuntent che tu surèla la sia gnida a sta che.

NANDO – Anca nuatar som töti cuntent, sevum che cla spetavum in grasia.

GEPE – Sèt che però l’at sumiglia mia, le l’è na dona simpatica, piena ad vita, sempar soridente.

NANDO – Ah grasie, ma senti che bèl paragun

GEPE – E pu at gh’esi da vedar quanta bèla roba la gh’ha in dli valis, as ved che a Milan di bèsi la na ciapà tanti.

RITA – Eh se, la na ciapà tanti. . .

NANDO – Ades però prova vardà d’andà a fni in dla stala.

GEPE – Se a vaghi ma sensa prescia, tant li vachi li scapa mia via vè.

NANDO – Sat sagueti andagh adre cuma at fè ades, na qualdona da la disperasiun l’è buna da spacà la cadena e la scapa in mesa ai camp.

GEPE – Oh cuma at sé esagerà, ciau. (esce salutato)

NANDO – Ades sevi dre pensa . . .

RITA – At sé propria me padar.

NANDO – No pensavi, ma ala det cla sta che par an po, u par sempar?

RITA – Par me pupà fa cunt cla va pö via.

NANDO – Se ma cla gabia mia dli pretesi, cla sia mia gnida che a fa la prepotente, sinò me agh dagh rašun a tu madar.

RITA – Fa cunt pupà ch’agh gavrè da dagh rašun a la mama. (rientra Cesira)

Scena 7

Cesira Nando Rita

CESIRA – Ades a fagh na roba.

NANDO – Cus fèt?

CESIRA – (sedendosi e mettendosi a braccia conserte) A fagh gnint, me fin cha gh’è che tu surèla a fagh scioperu.

RITA – Mama varda cla sarà na lota dura vè.

CESIRA – Mèi!

NANDO – Ma dai cusa tha t’insognat ades? L’è pena rivada, ades la mandi via? Anca sa sares bun da fal!

CESIRA – Alura sarà mèi cha th’at mescia sat vö snà stasera, a menu che at pensa da fatan tu surèla. (in questo momento entra Adelina con un asciugacapelli in mano)  5              

Scena 8

Adelina Cesira Nando Rita

ADELINA – Scusè ma induva cati na presa par la spina  dal phon?

CESIRA – Thal dires me induva metar cla spina le.

ADELINA – Che simpatica ch’at sé.

NANDO – Ma varda che nuatar ad presi agh n’om mia.

ADELINA – Come agh ni mia, agh dna qual banda ligh sarà.

CESIRA – Se varda ben cha tià cati.

NANDO – Varda cha li presi li gh’è mia parchè nuatar gh’om mia la curente.

ADELINA – Sensa curente? Ma vurì mia schersà. Ma induva sontia capitada? Eral mia mèi cha stes a Milan.

CESIRA – (alzandosi) L’era mèi se! Ecome sl’era mèi!

ADELINA – Ma dišim cuma fev vuatar a sugav i cavèi? (avvicinandosi a Rita) Ah Rita cuma fev?

RITA – Andoma al sul.

ADELINA – E quand a piov?

CESIRA – Fom sensa lavai.

ADELINA – Ben ma robi da mat, ma disim induva a gh’è al bagn cha vaghi a rinfrescam.  

NANDO – Al bagn?

CESIRA – S’at vö rinfrescat le föra in curt a gh’è la suiöla al sul.

ADELINA – Come le föra, a ghi gnanca al bagn? E induva andè a fa i vostar bisogn?

NANDO – A gh’è al cèsu.

ADELINA – Al cèsu? Ancor al cèsu a ghi?

NANDO – Se al cèsu, l’è da dre dla stala e varda da sta atenti parchè a gh’è la piastra dla fopa cl’è spustada cha th’agh vaga mia fni dentar.

ADELINA – Fin da dre dla stala gh’è d’andà? Cume na volta?

CESIRA – Cume ades, mia cume na volta, e augurat ch’at vegna mia la direa parchè l’è dificil ch’at faga in tem a rivà.

ADELINA – Ma vuatar a si restà indre cume di cucù,ma si furtunà cha su rivada me, parchè ades la prema roba cha föma lè quela da fa rivà la curente e fa ‘l bagn in ca.

CESIRA – Ma te pensat da esar gnida che a cumandà?

NANDO – Anca parchè me gh’hu mia nisuna intesiun da spendar di bèsi par fa rivà la lus.

ADELINA – Ma dai insoma, u sempar savì ch’at sevi pioc ma cuma as fa a fa di ragiunamet dal genar, som dal sesantanov, iè andà in sla luna, vuatar si ancor sensa luce.

NANDO – Me dla lus u sempar fat sensa e fagh sensa ancor.

CESIRA – E sa’t va mia ben sicome at sé burlàda giò da Milan, ades ad torni sö.

ADELINA – No cara, tu ša det che chesta l’è anca ca mia, e quindi gh’i da scultà anca me. (si avvicina ad un angolo della casa) Che par esempi metom la televisiun.

CESIRA – A parte ch’agh gh’è döbi cha tuloma la televisiun, ma se casu la metaresum dad la.

ADELINA – Ma cusa vöt savì te ch’at gh’è mai vi gnint, pü in dla camara dad la metom la cusina nova e in fond al curidoiu višin a la mè camera fom fa al bagn.

CESIRA – E parchè propria davsin a la tu camera?

ADELINA – Parchè me gh’hu ad bisogna pusè che vuatar, me al mè corp al curi, e sat vö savil a Milan quand pasavi is girava töti e i diševa “L’è l’Adelina la püsè carina”.

CESIRA – Alura bisogna che i’om ad Milan i prega la madunina cha gh’è in sal dom par fagh turnà la vista.

ADELINA – No cara igh ved ben, sèt quanti am né sta adre, e töta gent importante, avucat,ingegner, prufesur . . .                                                                               6

NANDO – Alura Adelina frequentando chi cagnun le tè tegnì alt l’unur a dla famiglia.

CESIRA – Se la tegnì alt l’unur a dla famiglia (ironica), su mia me a Milan cusa la tegnì alt.

RITA –  Sia cun töt chal parlà chat fè at sarà gni se.

ADELINA – Brava Rita, vostra fiöla la pensa, ma la pensa giöst, a gh’u se . . . (aspetta che qualcuno glielo porti) Alura?

CESIRA – Alura cosa?

ADELINA – A gh’hu se.

CESIRA – Sat gh’è se a gh’è la tromba sota al portach.

ADELINA – Ma ghi gnanca an rubinet in casa?

NANDO – Cuma föma a vigh an rubinet sa gh’è mia la lus.

ADELINA – Varda Nando che cla situasiun che la gh’ha da fni a la svelta

CESIRA – L’è du minù cl’è che e l’è ša dventada la padrona.

ADELINA – Valà che sagh su mia me che ades a ciapà in man la situasiun vuatar andè a fni mal, ansi ades am cambi pü vaghi subit a fa dmanda par la curente .

NANDO – Ma pian vè.

ADELINA – Ma qual pian, basta candeli agh völ li lampadini, e dopu am ringrasiarì atar chè. (esce)

CESIRA – Varda che sla turna mia a Milan me la ciapi e la foghi in dl’albi!

RITA – Sinò bisogna sul sperà cla blesga in dla föpa.

FINE PRIMO ATTO

* * *

SECONDO ATTO

Scena 1

Caterina Gepe

(Caterina e Gepe trovando la port aperta entrano in casa)

GEPE – Ve dentar.

CATERINA – Ma gh’è nisun.

GEPE – I rivarà sta mia preocupat.

CATERINA – Spiegom parchè tè vulì fam vegnar che a casa dla Cesira? (facendosi vento con un ventaglio)

GEPE – A voi presentat l’Adelina, la surèla da Nando, quela se cl’è na brava dona.

CATERINA – Chisà che robi,parchè la vegn da Milan cusa pensat cla sia.

GEPE – Varda cla völ fa rivà la curente, acseta in dla stala li vachi dopu a sià muns cun la munsitrice.

CATERINA – Ah ma sl’è par quel a pos dagh sul rašun, l’è l’unica curt induva i gh’ha gnamò la lus, pusibul chi sia atse indre da mia vulì fala rivà.

GEPE – Brava, acseta anca in ca mia finalmente pos vigh la lus, Dopu basta schisà l’interutur e tac cha s’impesa la lus, tac la sa smorsa, tac la s’impesa.

CATERINA – Se ma sta mia fa cume me che la prema volta chi mla data u fat na giurnada intrega a impisà e smursà.

GEPE – Ah ma am ricordi th’era gni fin an cramp in dla man.

CATERINA – Propria, vè ma sèt cusa fagh ades? Intant cha gh’è nisun am colghi in sl’utumana induva smet sempar la Rita.

GEPE – Ma no cusa gh’èt da pensà te?

CATERINA – Ma, chisà ch’am vegna in ment quèl.

GEPE – Ma tsè mia la Rita te.

CATERINA – Ma sèt cha sa sta mia mal culgà che.                                                     7

GEPE – Ah ma stares mia mal gnanca me.

CATERINA – Colgat anca te alura, ta gh’ha stè.

GEPE – Ma valà, gh’hu anca i stivalun par anda in dla stala.

CATERINA – Ben ma cavati no.

GEPE – Ah se, alura pronti. (Gepe si toglie gli stivali, la giacca e si appresta a coricarsi nella stessa posizione di Caterina).

CATERINA – Scultum, ma colgat dad la, at vurè mia metat che ad banda a me, ohhh! Tra cha me pena gni na scalmana. (e si fa aria con il ventaglio).

GEPE – Oh cusa gh’è va ch’at magni mia vè. (si corica in senso opposto). Va ben che?

CATERINA – E cuma sa sta?

GEPE – Sa stà verament ben, ecù parchè la Rita las colga sempar che.

CATERINA – Las colga che parchè l’è na lisnuna.

GEPE – Tasi ch’it senta mia.

CATERINA – Valà che se me gh’es na fiöla acse ch’al divan che a gl’avres bèla brušà.

GEPE – Però te vuli pruval anca te.

CATERINA – Apuntu, sul par pruval. Sèt ades cusa mè gni in ment?

GEPE – Cosa?

CATERINA – Quand cun mè surèla da putleti in sl’utumana a favum la bicicletta cun i pe.

GEPE – Ah la bicicletta, dai cha pruvum anca nuatar.

CATERINA- Ma cusa dit?

GEPE – Ma dai, dai. (si posizionano con i piedi ed inziano a fare la bicicletta)

CATERINA – Va cha som mia pö di pütlet.

GEPE – Ben ma cusa gh’è, fom mia gnint da mal, dai mena!

CATERINA – Ma Diu Gepe. (i due ridendo fanno la bicicletta con i piedi, in questo momento entrano Nando e Cesira rimanendo sorpresi nel vederli).                                

Scena 2

Caterina Gepe Nando Cesira

CESIRA – Scultum, ma ades a gh’om du pütin in ca? (rivolta aNando)

NANDO – Ohh vuatar dü! (i due si fermano e si siedono sul divano salutando Cesira e Nando).

CATERINA – Sevum dre a šugà a la bicicletta.

CESIRA – Ma certu šugà a la bicicletta, come se a la vostra età la sia na roba normale, i anca fat prest a fa la pace ah?

GEPE – Se vè, om fat na bèla fartada insiem, me gh’hu mes i’ov e le i sigulot, na bèla magnada e dopu om fat la pace né Catrina?

CATERINA – Eh om fat la pace . . .

CESIRA – Ma la fartada lèt fata cun i nostar ov?

GEPE – Varda prema ch’in des da mal iu druvà.

CESIRA – Ma varda, sevi buna anca me da druvai.

NANDO – Chav vegna pö voia da metuv in sal divan dla Rita, parchè sla la vegn savì su mia.

GEPE – Se ma vedat ch’am su cavà i stivalun prema.

NANDO – Agh mancares anca quel, th’al sé cha tlu bèla det anca na möcia ad volti da mia vegnar in ca cun i stivalun ch’at drovi par andà in dla stala.

GEPE – Ma varda ch’iè pulì.

NANDO – Oh pulì, gh’è sempar tacà dla merda, prova vardà.

CESIRA – Dai levè sö dad le,cha si gni in ca nostra sensa gnanca an po ad rispet.

CATERINA – Varda ch’om picià a la porta ma è gni nisun, e visto che l’era verta som gni dentar.

GEPE – Su gni par fagh cunosar a la Catrina tu surèla Nando.                               8

NANDO – Me surèla?

CESIRA – Sta mia gnanca numinala cla dona le. (entra Adelina)

Scena 3

Adelina e detti

ADELINA – E parchè gh’hai gnach da numinam

CESIRA – Talsè al parchè, da quand at sé gnida a sta che, me a gla cavi gnanca pö a dormar.

GEPE – Cesira prova bevar na camumila a la sera prema d’andà a lèt.

CESIRA – Gepe ma prova andà da via ‘l cul! Bevla te la camumila chisà cl’agh vaga ad travers!

GEPE – No vè, me prema d’andà a lèt a bevi an bèl grapin.

NANDO – Cesira dai.

ADELINA – Tu surèla Nando as pöl digh gnint.

CESIRA – Certu! Sl’è quel ch’at di te pö, (rivolta a Adelina) l’è cuma na scureša, la sposa an po, ma po la va a fni in gnint.

NANDO – Ma Cesira an po da riguard.

ADELINA – Tu surèla l’educasiun la la cunos mia, al Gepe cl’è an biulch l’è pusè educà da te.

GEPE – Grasie Adelina, ma sevi gni par fat cunosar la Catrina.

CATERINA – Ma pian, (rivolta a Gepe) u mia capì, a scuresla intant cla parla?

GEPE – Ma no cusa dit, a voi cha tla cunosa parchè la farà finalmente rivà la lus in curt.

CATERINA – Ah piacere ( si danno la mano)  ma la fa ben, me la lus a glu ša e l’è töt natar vivar.

CESIRA – Cherasa, a spendar püsè bèsi, e pu che la lus la riva mia.

ADELINA – Vardè che me u ša fat richiesta e se vuatar a vulì mia la fagh rivà sul in dla mè camera.

NANDO – Ma chi tha det da fa richiesta.

ADELINA – Thal sevi cha  gh’andavi,chesta, th’al ricordi ancor l’è anca la mè ca.

CESIRA – Sal sevi cha binavi na cugnada acse Nando t’avres mai spusà. (entra Rita)

Scena 4

Rita Adelina Gepe Caterina Nando Cesira

RITA – Me sares gnanca nasida alura. (si va a coricare sul divano)

GEPE – La gh’ha rašun, la Rita la sares mia nasida.                                                   

ADELINA – Vedat che quand at parli ad di sul dli stupidadi.                                           

CESIRA – Vè va cha tla dagh na suplada vè! (togliendosi uno zoccolo gli lo sta per lanciare ma viene fermata dal marito).

NANDO – Ma sta mia, cusa vöt fa?

CESIRA – A gh’al tiri in sal mus, chisà cla lasa le da thom in gir.

ADELINA – A tsè te cha sagueta menà al turun.

CESIRA – Va me la suporti mia! (ed esce)

GEPE – Andom ades nuatar Catrina.

CATERINA – Ma speta che dopu magnom al turun.

GEPE – Ma qual turun?

CATERINA – Ma la Cesira èla mia andada dad la a menà al turun?

NANDO – Ma Catrina cusa èt capì, e te Adelina fam al piašer da mia ufendar mè muier.

ADELINA – Me l’ufendi? Varda che se casu l’è a la sversa, i mia senti anca vuatar cusa la ma det? L’è sempar dre a dim sö, töti i’ucasiun iè buni. Sul parchè a voi purtav dli migliurii par la casa, vigh dli cumudità e fav sta mèi! (applauso dei Caterina e Gepe).           9

GEPE – Brava.

CATERINA – Viva l’Adelina.

RITA – Ades però a lasè le né, me vuria anca sta in pace a pensà, tra ch’as sent n’udur da stala che in sal divan, su mia cusa agh sia sta. Gepe th’at sèt sentà in sal mè divan?

CATERINA – No as som mia sentà’ as som culgà.

RITA – Ma brau! E’cu cusl’è ch’al spusur ch’as sent, cha v’insugnega mia da metav ancor in sal mè divan vuatar dü.

CATERINA – Ma me spösi mia vè, l’è sul Gepe.

GEPE – Eh ma certu su sul me, grasie Catrina.

CATERINA – Ma prego.

NANDO – Comunque te ad pö mia gnanca rivà che a cumandà e vulì ciapà töt in man.

CATERINA – Ma Nando as ved che le a Milan l’era abituada.

GEPE – Ma sèt Adelina cha sares gni vulenterà a catat a Milan.

ADELINA – E parchè sèt mia gni?

GEPE – Eh ma cunusevi mia la strada, pu Nando am völ mai dam i de da feri.

ADELINA – Ades Gepe agh pensi me a dat li feri.

GEPE – Grasie Adelina.

NANDO – Vè! Ma nca le at vö pucià al nas? Va che discurs ch’am toca ad sentar. Ades basta!

GEPE – Vè Gepe n’ultima roba dopu vaghi in dla stala, quand a rivarà la lus at pö tö la munšitrice ah?.

NANDO – Ma . . .(interrotto da Adelina)

ADELINA – Certu, acseta at fè men fadiga, li robi a sià fa püsè a la svelta e a la matina ad pö levà sö anca püsè tardi.

GEPE – Adelina th’am piasi sempar da pö.

NANDO – Se ades anca la munsitrice.

GEPE – Però gh’hu anca da di che lasà le da munšar an po am dispias, vurà di cha m’andarà via i cai cha gh’hu in sli man. U cumincià fin da pütlet a tirà li teti a li vachi.

NANDO – E alura cusa vöt cambià.

CATERINA – (Avvicinandosi e accostandosi con le spalle) Ma Gepe th’at pö cunsulà cun quèl da pusè interesante . . .

GEPE – Ahh?

CATERINA – (soppesando le parole e accostandosi ancora con le spalle) Quèl . . . da . . . püsè . . . interesante . . . (Gepe rimane in silenzio non riuscendo a capire cosa vuol dire Caterina ).

RITA – (sempre coricata sul divano interviene) As trata sempar ad teti Gepe. (Adelina ride)

NANDO – Catrina, At sé propria mia giösta.

CATERINA – No ma l’è dur mia da schers nè.

GEPE – Ma varda che me am va ben quel cha dis l’Adelina, la munišitrice l’al fares comud mia da schers.

NANDO – Munsitrice, fè prest a dil, ma ch’ièl cha la paga?                                           

ADELINA – Se d’ora in avanti i’entradi ia spartom, at daghi na man anca me in dli spesi, sinò that rangi. (entra Cesira)                                                                                                           

Scena 5

Cesira Adelina Gepe Caterina Nando Rita

CESIRA – Anca questa ades! Pretendar da dividar i’entradi!

ADELINA – Certu.

CESIRA – Ma sicome nuatar la munšitrice la s’interesa mia gh’om mia bisogn da dividar li spesi. Cha comanda som nuatar! Va ben!                                                             10

CATERINA – Se ma ades Cesira fa cumandà an po anca la siura Adelina.

ADELINA – Brava.

CESIRA – Cus’èt det?! Ma cusa t’interesa te?

GEPE – Tasi Catrina, ve via ch’andoma dai.

CATERINA – Andom.

CESIRA – Andè, andè cl’è mèi, e te Gepe sta mia pö purtà in ca nostra cla dona le né.

GEPE – Va ben la prossima volta la lasi föra dla porta, ciau. (accompagnandola fuori)

CESIRA – E parchè?

GEPE – Perché sei indesiderata, ad dè fastidi a la Cesira.

CATERINA – Ma davvero?

GEPE – Eh davvero, ve via dai. (escono salutando)

NANDO – Varda comunque Adelina che da quand a tsè gnida sta cun nuatar in cla ca che gh’è pö pace.

RITA – Brau pupà anca me vuria sta an po in pace par pensà a li mè robi.

ADELINA – E cusa pos fagh, avres mai det cha fosu ancor atse indre.

CESIRA – Se, è rivà quela avanti.

ADELINA – Tant püsè avanti, almen vint an, anca se me an dimostri ad men da te par via d’età.

CESIRA – Ma cara at piasares te.

ADELINA – E alura dim quanti ani at gh’è?

CESIRA – Dal prem a l’ultim an a gh’hu, ma varda vè, cusa t’interesa te quanti ani a gh’hu me.

NANDO – Ades però lasè le dabun, parchè s’andoma avanti atse a föm redar anca li galini cha gh’è in dal pulèr, dai ve via Cesira, e te Adelina va induva at gh’evi d’’andà.

ADELINA – Certu dal temp nu bèla pers fin trop. (ed esce)

CESIRA – (ironizzando) Dal temp nu bèla pers fin trop, cume sla fos sul le ca gh’ha mia dal temp da perdar. (ed escono).

NANDO – Ma sta mia scultala. (in scena rimane solo Rita coricata sul divano)

RITA – Oh finalmente sperom da sta ‘n po sensa cunfusiun, cun töti li paroli ch’u sentì am sé fat na cunfusiun in testa che par fa uno + uno magh völ la calcolatrice. Sperom ch’as giösta li robi e cha turna la pace. (passano pochi istanti e in punta di piedi entrano dalla porta Gepe e Caterina).

Scena 6

Rita Caterina Gepe

GEPE – Gh’era propria da turnà indre subit.

CATERINA – Insoma sa su dismengada al ventai, l’avrò lasà in sal divan.

GEPE – Pian cha gh’è la Rita culgada.

CATERINA – Cuma fom alura.

GEPE – (Camminando in modo lento e impacciato per non fare rumore) Fa cume sat gh’esi da caminà in sl’acqua.

CATERINA – Va cha su mia al Signor.

GEPE – Parla pian. Sperom cla sia dre dormar.

CATERINA – Sinò pödat mia dagh an pögn in testa.

GEPE – Ma sèt mata, varda sa th’al vedi, ma sta in sa però. (rimanendo a lato del divano cercando di fare piano e di non farsi vedere).

CATERINA – Al vedi mia.                                                                                            

GEPE – Varda ben.

RITA – (rimanendo ad occhi chiusi) Che strano inveci d’andà via l’udur da stala ades al,senti püsè fort.

CATERINA – At sé tè, sta in la.                                                                            11

GEPE – Se, ma al gh’è mia al ventai.

CATERINA – Cha gl’abia söta al cul.

GEPE – Al su mia.

CATERINA – Prova vardà.

GEPE – Se ades agh meti li man in sal cul a la Rita, dai andom prema cla sveda.

CATERINA – E quand am vegn li scalmani a vet te a fam aria.

GEPE – Pos prestat na vaca.

CATERINA – E cusa fagh cun na vaca?

GEPE – T’insegni me, te th’agh tiri na teta e le la squasa la cua e l’at fa vent.

CATERINA – Lasa le ad fa a stöpid valà.

GEPE – Ma va cl’è mia na stupidata, e in dal stes temp pudria anca ciapat li moschi.

CATERINA – E se,sèt cusa faghi, me ades a ciami la Rita.

GEPE – E sla’s rabes?

CATERINA – Ma no, Rita . . . Rita . . .

RITA – Ma varda an po, sevi dre a pensà a cla rimbambida dla Caterina e am par da sentar la su vus.

GEPE – Ades però l’è dre parlà da te. (rivolto a Caterina)

CATERINA – Dabun? Rita su me la Catrina, la rimbambida, su che dadre da te.

RITA – Come dadre da me. (si alza e si volta) Ben vuatar du cusa fev che da dre da me! Si gni a bušam intant cha pensi?

CATERINA – No ma sta mia rabit, parchè sicome u pers al ventai al Gepe al vuleva metat li man in sal cul.

GEPE – Me?! Ma cusa dit Catrina.

RITA – Pensavi mia ch’at fösi an spurcaciun atse Gepe.

GEPE – No, ma spiegat mèi, (rivolto a Caterina) la Catrina la völ di cla sé smengada che al ventai e la pensa cha tha gl’abia söta al cul.

RITA – Ah (guarda sotto il sedere) Ecù cusl’era ch’al dur cha sentevi, toh. (lo da a Caterina)

CATERINA – E’t vest cha gl’eva söta al cul.

GEPE – U vest, as ved però ch’agh fava pusè ben che mal.

RITA – Vè! (alzandosi) Cusa vuresat di! Andè föra dad che! (Li rincorre mentre loro velocemente escono di casa).

CATERINA – Ve via Gepe

RITA – Va in dla stala vè, a fa quel inveci da vegnar che a parlà acse. 

GEPE – Ben ma cus’ontia det?

CATERINA – Ve via dai.

FINE SECONDO ATTO

* * *

                                                                                                                         

TERZO ATTO

Scena 1

Adelina a seguire Rita

(Adelina con un metro in mano sta misurando alcune parti della stanza, entra poco dopo Rita)

RITA – Cusa sèt dre a misurà sia?

ADELINA – Pensavi che la cusina as püdres metla anca che.

RITA – Ah ma tsè propria na testarda, ma gl’èt det a me madar?                                       12

ADELINA – Tu madar cuma agh dighi quèl l’am bör subit. Sèt però che sa gh’esum da metar la cusina che bisognares spustà al divan.

RITA – No vè! Al divan a sal toca mia! Gh’hu brigà quindas de a catagh la pusisiun giösta.

Ch’al ses girà vers nord, che quand a su culgada as veda an po la fnestra e an po la porta, che al schenal al sia girà cuntra cla parè le, che i pe i sia pugià perfetament in sal pari, che l’altesa la sia mia ne trop basa, ne trop alta, che . . . (interrotta da Adelina)

ADELINA – Varda second me quand iè andà in sla luna ia fat püsè a la svelta.

RITA – Ah ma m’interesa mia, me su sul che quand am colghi, la mè testa la ciapa i’ondi giösti par pensà,me vardi la camera e la camera l’am varda me, par questo dad che al divan al gh’ha mai da spustas.

ADELINA – Ben vè vurà di cha vaghi a fa li misuri dad la, cusa dit?

RITA – Brava, cl’angul che sta mia tucal, che sa tha ma sposti al divan me dventi mata.

ADELINA – Va ben,te pos anca scultat,sa fos tu madar no ad sicur.

RITA – Ma Diu me madar l’è föra cla ma speta in dl’ort. (ed esce dalla porta d’ingresso, mentre Adelina esce dalla porta interna).

ADELINA – Ciau alura ‘s vedom. (subito dopo rientra guardando di nuovo la parete in questione) E sas bütes šo ch’al mur le. No, forsi sares n’esagerasiun, però, tempo al tempo. (rientra, poco dopo entrano dalla porta d’ingresso in modo accorto Gepe e Caterina)

Scena 2

Gepe Caterina

GEPE – Fa pian che si’s sent.

CATERINA – Se ma stavolta l’è culpa tua sa som turnà indre.

GEPE – Insoma me li ciav ià cati pö, e quand som gni che ier a gh’ievi, varda che stanot su duvì andà a dormar in sal fnel.

CATERINA – Ma che bèl, parchè mèt mia ciamà cha gnevi anca me a dormar cun te in sal fnel. Sèt mia cuma l’è rumantich dormar in sal fen, in sla paia.

GEPE – Se cun dli ponghi ch’at girava ad banda!

CATERINA – Tasi, sta mia parlà fort, vardoma in sal divan sli gh’è.

GEPE – Vardoma sota al cusin, bisogna cl’im sia cascadi quand am su culgà. (cercano sul divano, sotto i cuscini).

CATERINA – Ma cum’èli fati sti ciav.

GEPE – Li gh’ha tacà an ciondul.

CATERINA – E cum’èl sta ciondul?

GEPE – L’è fat cume na teta ad vaca.

CATERINA – Te na vaca sat gh’esi da pudi at la purtaresi anca in camara da let.

GEPE – Par la vrità u ša pruvà a purtagla, ma la pasa mia par la porta.

CATERINA – (mentre sta guardando sul divano) Comunque che gh’è gnint.

GEPE – Ma cusa dit sa spustom ‘l divan, magari iè fnidi le sota.                             1

 CATERINA – Ma se dai, pruvom a spustal. (i due si accingono a spostarlo, mentre sono intenti in questa operazione entra Rita che non può fare a meno di lanciare un grosso urlo)

Scena 3

Rita Gepe Caterina

RITA – Ahhhh!!! Cusì fat?! (mettendosi le mani sui capelli)

GEPE – Som dre sercà li mè ciav.

RITA – Se ma i spustà al mè divan! Mai, mai nisun la spustà! Sul du rimbambì cume vuatar püdeva fa na roba dal genar.

CATERINA – Oh ma rabis par na roba dal genar.

GEPE – Ades Rita th’al metom giöst cuma l’era prema.

RITA – Ma sarà impusibul ch’al metiga giöst cume prema, impusibul!                           13

GEPE – Dai Catrina dam na man. (cercano di risistemare il divano come era messo prima con le continue imprecazioni di Rita).

RITA – Gh’u brigà quindas de a centrà giöst la pusisiun, ades fin cha li mia mes giöst cume prema andè mia via!

GEPE – Ma me gh’u d’andà in dla stala.

RITA – M’interesa mia!!! E questu al val anca par te! (rivolto a Caterina).

CATERINA – Ma me su gni sul par cumpagnà lu e . . .

RITA – Tasi!

GEPE – Vè par me l’è giöst acse, cusa dit Rita?

RITA – Ohh giöst acse, te ades in du e du quatar a tl’è bèla rimes induva l’era prema, varda che an milimetro al fa difèt.

GEPE – Vè Rita ma dim cuma at fè a vedar te an milimetru.

RITA – Certu ch’al vedi, fam culgà cha th’al digh subit. (si corica sul divano).

CATERINA – Ma pudresat mia al divan metagh li rudèli.

RITA – Brava furba, alura tè capì gnint,cun li rudèli l’è sempar in gir par la camera, vaghi in giöstra, vaghi?

CATERINA – Ohh.

RITA - Comunque che al va mia ben, prova cucial an po avanti Gepe. (Gepe spinge avanti) No turna indre e an po a sinistra.

GEPE – Va ben, an po indre e a sinistra . . . Catrina at che band èla la sinistra? (sottovoce)

RITA – (Rita sente) Da cla banda che Gepe!

GEPE – Ahh, atse va ben?

RITA – No, ancora an po indre.

GEPE – Alura andoma ancor indre,ma che fola.

RITA – Fermat le! Forsi ach soma, quasi, lasa sta le, se casu al sistemarò mèi me.

CATERINA – Alura ades at lasoma pensà Rita.

RITA – Se grasie, e stè mia pö tucà chal divan che.

GEPE – Ad pö sta sicura che ch’al divan che al tucum pö, però me u gnamò catà li ciav, cuma faghi andà in ca?

RITA – Basta ch’at ciama al marangun, at la vers lu la porta.

CATERINA – N’atra volta tha starè püsè atenti. (entra Adelina sempre con il metro in mano)

Scena 2

Adelina e detti a seguire Cesira

ADELINA – U ša decis cha la nostra cušina, la Salvarani la metom dad la.

GEPE – Oh ciau Adelina.                                                                                            

ADELINA – Ciau, anca a le siura

CATERINA – Buongiorno.                                                                         

RITA – Sia agh lèt det ai miu?

ADELINA – Figurat sa gh’al dighi, ansi tu madar l’am parla gnanca pö, ades varda la ma scriv li letri. (estraendola dalla tasca)

RITA – Am piasares savì cusa la tha scret.

ADELINA – Gninte la ma scret, na letra in bianch.

RITA – In bianch? D’altronde sia sl’at parla mia cusa vöt cla ta scriva.

CATERINA – Questa l’è na letra cha fares prest a scrivar anca me.

ADELINA – Varda s’as pöl fam vi na lettra cun scret gnint. (entra Cesira con un vasetto di fiori da mettere nella stanza senza dire nulla).

CATERINA – Ciau Cesira.

CESIRA – Ciau.                                                                                                        14

CATERINA - Vè èl vera ch’at parli pö cun tu cugnada? E pü thagh mandi dli letri con scret gnint?

CESIRA – Sèt mia buna da tasar na qual volta.

CATERINA – Ah ma si töti agità ch’as pöl di gnint, ades pö cha aumentè ancor in ca chisà cusa fè sö.

CESIRA – Parchè chi gh’ha da vegnar ades?

RITA – Am piasares savil anca me.

CATERINA – Ma la la det prema l’Adelina cha vegn vostra cušina.

CESIRA – Chi?

CATERINA – Ma la vostra cušina, la Salvarani, nè Adelina?

ADELINA – Varda ch’intendevi di cušina, quela par fa da magnà.

GEPE – Quela induva a gh’è töt insiem,al frigu,al scèr,al furan.

CATERINA – Ah quela,

CESIRA – Chiunque abia pensà na roba dal genar, al pöl dismengasal.

CATERINA – E’t sentì Adelina l’at gl’eva cun te.

CESIRA – No varda che me cun cha le agh parli mia.

CATERINA – Ma no ad parlavi da le, l’è le cla völ metar la cušina dad la.

CESIRA – Tu det che me cun cha le parli mia!

CATERINA – Alura mandagh n’atra letra.

ADELINA – No, pü u cambià idea, u pensà ch’as püdria bütà šo al mur e fa na bèla camera unica, cušina e sala insiem.

GEPE – Eh sares mia na bröta idea.

CATERINA – E’t sentì Cesira?

CESIRA – (mentre è sempre intenta a sistemare il vasetto dei fiori) No u mia sentì gninte.

CATERINA – Ah ma alura at sé anca surda, oltre a èsar pö buna da scrivar.

CESIRA – Ma sèt buna da tasar bröta impiciuna! Gepe portla via vè parchè me che agh nu ša abastansa da supurtà!

GEPE – Se ades andoma, vulevi dmandat se par casu tè mia catà li mè ciav d’in ca?

CESIRA – Se u catà dli ciav iu mesi che.( e la prende da un cassetto)

GEPE – Induv’erli?

CESIRA – Stamatina u spustà al divan par puligh söta e iera le sota.

RITA – (sedendosi sorpresa) Anca te mama tè spustà al divan!?

CESIRA – Se ma lu rimes al su post, tö li tu ciav, a gh’evat atar purtaciav da metagh. (da le chiavi a Gepe)

GEPE – Grasie, eh, na tèta, èla mia bèla, varda. (mostrandola)

RITA – Ma th’al sevi ch’at gh’èvi mia da tucal. Ma gh’li cun me alura.

ADELINA – Ben ma ades a cambiom anca quel Rita, tulom am bèl divan a ot post.

CESIRA – Se na curiera!

RITA – Chisà che quel i la sposta mia pö.                                                                 

GEPE – Andom Catrina ades, li ciav iu catadi.

CATERINA – Se, speroma da vegnar pö a disturbà, ciau.

GEPE – Grasie Cesira cha tha mè catà li ciav. (Si salutano e i due escono. Rita si ricorica mentre Adelina guarda ancora la parete eventualmente da abbattere prendendo delle misure e Cesira a braccia conserte è girata da un’altra parte,non si guardano e rimangono in silenzio, Rita poco dopo interviene).

RITA – Che bèl silensiu par gnanca vera, dopu töt ch’al cincèl cha gh’è sta.

CESIRA – La calma prema dla tempesta.

RITA – Eral mia a la sversa mama, la calma dopu la tempesta.

CESIRA – As trata comunque sempar ad tempesta söta!

ADELINA – Eh se bisogna propria tral šo chal mur che.

                                                                                                                          15

CESIRA – L’unich mutivu par tral šo sares sul quel ch’agh fos sota öna cha m’intendi me.

ADELINA – Ah, la mè casa l’am pias sempar da pö.

CESIRA – Chisà a chi l’è intestada cla casa che? (fingendo di non saperlo) Ah, al mè om

l’è vera.

ADELINA – Meno male che me padar al sé ricurdà anca da me, e che an toch da casa am la lasada. (Continuano a parlarsi in modo indiretto)

CESIRA – Pecà ch’agh sia scret da nisöna banda. Propria cume li letri cha mandi a na certa persuna.

ADELINA – Bröta roba mia esar buna da scrivar, as resta ignurant par töta la vita.

CESIRA – L’ignuransa l’è na virtù in cunfrunt a quel cha fat na certa persuna a Milan.

ADELINA – Quel cha fat cla persuna le la la fat a la lus dal sul!

CESIRA – Ma senti, u sempar pensà che certi robi a sià fava sul da not.

RITA – Quand’èl cha fni ch’al cine che e fè la pace.

CESIRA – Sa gh’es da fa la pace, i püdres dam al Nobel.

ADELINA – Sagh fos da fa an tratato di pace, me al firmi e na qualdun’altra agh toca fa la la crus. (entra Nando in un momento di silenzio)

CESIRA – La crus, cume quela cha gh’hu ados me.

Scena 4

Nando Cesira Adelina Rita

NANDO – Cus’è suces? Ma che calma cha gh’è. Meno male che ogni tant andè d’acordi.

ADELINA – Vè Nando cusa dit sa fom bütà šo cla paré che e fom na camera unica?

NANDO – Bütà šö la paré, ma gh’èt dmandà a la Cesira?

ADELINA – Chi?

NANDO – La Cesira insoma.

ADELINA – Ah gh’ha scrivarò na letra.

NANDO – Na letra? Ma l’è le agh pö digal a vus.

CESIRA – Varda che me a gh’hu i’ureci cha quand a parla na certa persuna li’sera,cume na saracinesca cha da šo.

ADELINA – E’t capì parchè bisogna ch’agh manda na letra, al problema sarà la risposta, parchè quand öna l’è mia buna da scrivar.

NANDO – Ma dai par piašer lasè le ad fa dal cine.

RITA – Agh lu det anca me pupà, ma l’è an cine lungh, meti da vedar “I Dieci comandamenti”. E second me ades è fni sul al prem temp

NANDO – Alura sperom cha suceda an qual miracul, magari chisà ades i pecia a la porta e vegn dentar an qualdun cha porta an po ‘d pace.

RITA – Magari. (bussano alla porta e Nando si appresta ad aprire a Riccardo).

NANDO – Vedat, a volti i miracui i sucèd.

RITA – Pian a parlà püpà. (Nando apre a Riccardo).                                                            

Scena 5

Riccardo e detti

NANDO – Ben ma sa gh’è Poldi.

RICCARDO – Buongiorno.

NANDO – Cume mai? Ve dentar.

RICCARDO – Permes. Ma ciamà la siura Adelina, parchè la ma det che ades tirè la lus, e gh’avrì da tö quel no, u la lus la tulì sul par belesa? (ride).

RITA – Ades comincia al second temp.

CESIRA – Varda Poldi che che nuatar gh’om gnint da tö da chi bagai le . . .

ADELINA – Chi bagai le is ciama elettrodomestici. E visto cli sarà robi che seruv a töti li spesi l’indarà divisi in parti uguali.                                                                           16

NANDO – Ma la lus che la gh’è gnamo.                                                                  

RICCARDO – Ma la rivarà no? Quindi vardoma cusa pudresu tö, no parchè la lus l’avrì mia tolta par belesa (ride sedendosi a tavola e aprendo il catalogo che aveva in mano).

NANDO – Ma che fola cun sta lus.

CESIRA – Poldi alura tè mia capì.

RICCARDO – Ben vè ades vardom dopu decidarì cusa fa. Par esempi al frigorifero av servirà no?

RITA – Forsi.

ADELINA – Certu.

CESIRA – No ad sicur.

RICCARDO – Ah ma av si mes töti d’acordi.

NANDO – Varda, nuatar soma abituà che d’istà a metom al bevar in fresca in dl’albi, da fa al frigorifero? Par atri robi gh’oma la muscaröla.

ADELINA – Ma varda te sa pudoma andà avanti cun la muscaröla. Cusa vegnal Ricardo?

RICCARDO – Utanta mela franch, chal mudèl che, gh’è anca al post par fa al gias.

CESIRA – Par me al pöl fa anca al pan bascot,che in ca che al vegn mia.

ADELINA – Te Ricardo intant metal in nota, e varda cha vöi anca la lavatrice né, che i pan si lava pö a man.

RICCARDO – Val che, (sfogliando il catalogo) va che bèl mudel, stantacinch mela franch.

NANDO – Sculta ma induva gh’èt intensiun da meti chi bagai le.

ADELINA – Ma che in ca.

CESIRA – In dla su camera la ia metarà.

ADELINA – Sicome gh’u libertà ad pasagiu par andà in dla mè camera, pos meti anca in dal curidoiu, Insoma me a voi fav sta mèi, purtav li cumudità, la lus e vuatar saguitè tirà indre! A vulì disgnalav föra an po, no lori iè cume di strös cha met la testa sota la sabia par mia vedar la realtà.

RICCARDO – La gh’ha rašun l’Adelina.

NANDO – As fa prest a parlà, dmandagh a mè muier sa la la völ ascultà.

CESIRA –  Siamo incompatibili.

RICCARDO – Sa v’interèsa comunque gh’u anca la televisiun, mè rivà giöst l’ultim mudèl dla Telefunken, la costa sul cent mela franch.

ADELINA – Quela la tulom ad sicur, chi veda quèl, parchè i sa gnint  i’è sempar serà sö che in ca chi ved mai nisun, si gh’es d’andà via i sares gnanch bun da ciapà ‘l treno.

CESIRA – Varda me su mia buna ad ciapà al treno però ades la ciapares par i cavèi e la tirares a strus fin in sla masa!

ADELINA – E’t sentì Poldi che paroli?

RICCARDO – Robi ad cl’atar mond.

ADELINA .- No robi da chal mond che.

RICCARDO – (alzandosi) Vè me su mia che discurs a si dre fa, ades vu spiegà quel cha pudì tö, ades metiv d’acordi vuatar, quand a sarì prunt a gnarì in butega.

NANDO – D’acordi, l’è na parola.

RICCARDO – Al si induva staghi, quindi vardè vuatar, d’altronde la lus l’savrì mia tolta par belesa. (saluta ed esce).

RITA – Fine secondo tempo.                                                                               

CESIRA – Te Rita at sé buna da di atar.

RITA – Ades mama agh pensi a sura e s’am vegn in dla ment quèl d’atar th’al dighi.

NANDO – Varda Adelina che da quand at sé rivada te, tha sé scombusulà töt, prema sevum che tranqui sensa problemi.

ADELINA – Se però si che resta cume mela ani fa, cun li candeli par fa lus in ca, tribulà in töti li maneri par mia vulì fa quel cha vu det, seguì al prugres,ansi at sares bisogna anca dal telefono.                                                                                                 17

CESIRA – Al telefono? Buna, atseta la met sö butega anca che.                       

NANDO – Dai Cesira serchè da cumpativ almen, sinò sarom sempar che dre a questiunà.

ADELINA – Vardè vuatar, parchè la strada da fa l’è sul quela. (ed esce).

NANDO – Alura Cesira cusa foma?

CESIRA – Cusa vöt cha föma, vedat mia cla fa töt le.

RITA – Siamo tutti una famiglia.

CESIRA – Senti cl’atra. (entrano Gepe e Caterina)

Scena 6

Gepe Caterina Cesira Nando Rita

GEPE – Permes. (aprendo la porta piano)

CATERINA – Permes.

CESIRA – Ancor che, cusa tevi det Gepe?

GEPE – No ma stavolta om mia pers gnint.

NANDO – E alura cusa vulì, te Gepe pian pianin at pasi püsè temp a ca mia che in dla stala.

CATERINA – Som gni sul par na curiosità (ride) ma l’è sta lu.

GEPE – Come me, cha tsè vulida vegnar te a töti i costi.

RITA – Gepe la Caterina la t’inturta ben ah.

CATERINA – No vè me dli turti gh’an fagh mia.

CESIRA – Insoma cušèla sta curiosità, che incö su bèla piena.

GEPE – Dai digal te. (rivolto a Caterina)

CATERINA – No digal te.

GEPE – E parchè gh’hu da digal me.

NANDO – Al dirò me ades.

CATERINA – Brau Nando dil te.

GEPE – Ma cuma fal a dil lu ch’al sa mia cusa al gh’ha da di.

CATERINA – Alura al dirò me. Sicome om vest Poldi vegnar in ca vostra . . . gninte, vulevum savì se par casu i cumprà quèl, sevum curius par quel. (ride di nuovo).

CESIRA – Te ta tacà la ridarola Poldi.

NANDO – Om cumprà gnint e om cumprà töt.

CATERINA – E’t capì te Gepe?

GEPE – Bo. Me comunque la televisun lu ša tolta.

NANDO – Te tè ša tolt la televisiun?

GEPE – Se vè, gh’esu da vedar cuma l’è bèla.

RITA – Al biulch cha tös la televisun prema dal padrun, al mond lè dre andà a la sversa.

CESIRA – E dim cuma at fè a vedla cha gh’è mia la lus.

GEPE – Ah ma me la vardi listes,am senti davanti e stagh l’è an bèl po.

RITA – Fin cha fnes i prugrami ah Gepe. (ride)

GEPE – Brava, su che vers undas e mèša fnes i prugrami, alura am tögh sö e pu vagh a lèt.

NANDO – Ma senti che robi, nuatar a stoma che anca a scultal.

GEPE – Ma se Nando, intant a m’abitui, anca par i’och, ogni tant a vegn anca la Catrina a vedar quèl.                                                                                                         

CATERINA – Se l’è vera, e se dli volti i da gnint da bèl, insoma sa gh’è gnint ch’as pias alura . . .  né Gepe . . . (ride e ridono tutti)

RITA – D’altronde i pöl gnanca cambià canal.  (ridono di nuovo).

CESIRA – Am fè redar anca s’agh nu mia voia, ma l’è mèi forsi redar pütost che saguità a fa dli discusiun, sul par vigh na rašun.

                                                                                                                          18

Dli volti quanti paroli ch’as dis par gninte, pensando da esar in dal giöst, bisognares na qual volta esar bun da di chas pöl anca sbaglias. (mentre dice questo entra Adelina con una lettera in mano)                                          

Scena 7

Adelina e detti

ADELINA – Par parlà cun te u pensà da mandat na letra. (verso Cesira porgendogli la lettera).

CESIRA – Na letra. (la prende e la apre guardandola come se ci fosse scritto qualcosa, e sorridendo poi si gira verso Adelina e dopo qualche tentennamento si abbracciano)

RITA – Al cine l’è fni

NANDO – Ohh finalmente ia fat pace.

CESIRA – Parchè nonostante töt me e l’Adelina som fat a dla stesa pasta.

ADELINA – Na buna pasta.

NANDO – Alura par festegià pudresum metar so an bèl risot.

RITA – (alzandosi) Brau püpà töti in cušina!

CESIRA – Se andom a festegià, ch’at voia mia fa Adelina però an risot a la milanesa.

ADELINA – No a la mantovana, mantovana cume me.

GEPE – Ma pudom vegnar anca nuatar?

NANDO – Pusè tardi magari, a magnà la turta.

CATERINA – Va ben grasie. ( i componenti della famiglia escono e rimangono Gepe e Caterina. Caterina incuriosita dalla lettera di Adelina che nel frattempo è rimasta sul tavolo, la prende).

CATERINA – Su propria curiosa da vedar cusa la gh’ha scret.

GEPE – Dai vardom.

CATERINA – Ma, sa gh’è scret gninte.

GEPE – Come gninte?

CATERINA – Varda, l’è na letra sensa gnanch na parola.

GEPE – Ma che fat. (prende in mano la lettera)  A gh’è scret gnint dabun. E’cu parchè cuma ad ševa la Cesira tanti volti li paroli li cunta gninte.

CATERINA – Alura ades quand da la televisiun as rivarà in casa töti cli paroli.

GEPE – Gh’hu idea che alura a rivarà dabun na tempesta söta. Vè ma intant cha vegn ura da magnà la turta a vet a vedar an po ad televisiun a ca mia?

CATERINA – Ma se, però am par che ades agh sia mia di gran prugrami.

GEPE – Apunto. (ridono ed insieme escono).

FINE

                                                                                                                          19